mee! n technocratisch idee teekt veel naïveteit jmtrwi i 00 &V7 igl v >tóL. r% 1 JU Radio- en televisieprogramma's ven puzzelen HET WEER Weerrapporten - Onstandvastig :RDAG 21 AUGUSTUS 1980 I 111 - nno ,r dr. C. Rijnsdorp A. Luwel is een Belgische noom en socioloog. Hij is tengewoon hoogleraar reest aan de Vrije Univer- it te Brussel. Zijn ams-getint Nederlands is ■ft vlekkeloos, maar hij staat de kunst een inge- 1 jteld onderwerp helder i^ën te zetten. blijkt althans uit zijn boek De mocratie, theorie en beweging, door de gemiddelde lezer, die Ier niet zoveel van economie af zonder moeite kan worden epen. 7 hnocratie is niet zomaar een i(jrd. Het is, zoals de ondertitel bet boek al zegt, een theorie en beweging. Ontstaan in de Vere- le Staten na de Eerste Wereld-' *fog. is de technocratische idee de oceaan uitgewaaierd naar jpa, waar ze, minder dogma- 2 j dan in het land van oorsprong, belangrijke bijdrage heeft gele tot het economisch denken en «ktijk. Ti n geheel technocratie wil de samenleving rormen op de grondslag van de mologie, de technische kennis ie ruimste zin van het woord, Êkvat als een samenbundeling Téén geheel, één totaliteit van 3-fcnisch kunnen. De exacte we- chappen worden gezien als T idbeginsel van de maat- 1 Wij- Bi waren Amerikaanse natuur- idigen, die alleen maar wilden e ken met de elementen 'hoeveel- m I' en 'tijd'. Produktie, distributie verbruik hebben als gemeen- jppelijk grondelement de ener- Daar alle «lementen in de eco- Welvaart ie meetbaar zijn, is de econo- als geheel ook meetbaar. 1 een andere sfeer dan alles wat ener gie betreft. Het doeleinde van de energiestaat valt samen met de doelstelling van de technocratische economie, namelijk de maximale verzorging van nuttige energie aan de totale gemeenschap. De echte technocraat wil een econo mie opbouwen, die niet langer be rust op het concurrentiebeginsel, „maar die op de grondslagen van een coöperatieve energetische structuur steunt" (bl. 37). Leider De ingenieur moet de feitelijke lei der van het produktieproces, en dus van de economie worden. De tech niek mag niet langer de dienst maagd van tal van belangen zijn, maar moet de gemeenschap dienen. En van de leiders mag worden ver wacht, dat ze zich een 'energetische moraal' eigen maken, want zoals vroeger de spreuk gold 'noblesse oblige,' adeldom verplicht, zo geldt voor de technocraat 'technische kennis verplicht'. Hoe de gedroomde energiestaat in elkaar zou moeten zitten en hoe hij zou moeten worden geleid, is nooit precies omschreven. De verwach ting van een spoedige ineenstorting van het prijssysteem is niet uitge komen. Wel heeft men ervan ge droomd de geldeenheid te vervan gen door de eenheid van energie; energiecertificaten zouden dienst doen als een soort blanco cheques. De 'elektrische dollar* zou als munt fungeren en bijvoorbeeld 40 KW- uren betekenen. Maar kunnen goe deren en diensten wel natuurweten schappelijk gemeten worden? In Nederland en elders heeft het des kundigheidsbeginsel wel invloed gehad, maar het heeft niet geleld tot het energetisch dogmatisme van de Amerikaan H. Scott en zijn Technocracy Inc.' is technocratie nooit geworden. Het huidige technocratie-begrip is niet meer utopisch gekleurd; het is een onvoltooid gebouw waarvan men de constructie heeft opgegeven. Ook is er geen enkele staat in de wereld aan te wijzen, die voluit technocra tisch kan heten. Hoogstens vormen de technocraten een eigen elite, want „het beroep op de expert is een algemeen gangbare vorm van ons maatschappelijk ver keer geworden" (81). Een Duitse technocraat, dr. W. Kuntz, schreef in 1934 dat de tech nocratie de overwinning betekent van de geest op de materiële nood. In 1980 kan men zich afvragen, wat hiervan is waargemaakt. Spreekt het vanzelf dat de deskundige mens alleen het goede wil? En als hij dat wil, is hij dan vrij en in staat het beoogde goede te realiseren? Deskundigheid is geen ethische kwaliteit: ze kan immers zowel ten goede als ten kwade worden aange wend, zoals we dagelijks voor ogen zien. In de Amerikaanse technocra tische idee steekt een gevaarlijk stuk nal'eveteit. De Technocratie, theorie en bewe ging, door dr. A. Luwel, 101 blz.,' uitgegeven door Kok te Kampen. Prijs 14,90. loet z ch voor als een vloed van rgie. Het economisch systeem door twee elementen be- namelijk de hoeveelheid van inergie en de snelheid van ener- rerwerking. Alles wat niet direct tbaar is, wordt buiten beschou- gelaten. lofie, kunst en letteren worden uitgeschakeld, maar liggen in In ons land heeft dr. Prins in 1939 geschreven: „Het onmiddellijke doel der technocratie is de welvaart voor allen, gebaseerd op een weten schappelijke organisatie van onze maatschappij, waardoor het moge lijk is hèt wetenschappelijk vermo gen der mensen op deskundige wij- Ze aan te wenden, zowel voor de oplossing van de fysische als van de psychische maatschappelijke pro blemen" (bl. 67). Maar een werkelijk eenheidsbegrip oom ru6t ik £rt cvcn cnsa ve*oe« k«t oe £m6t£ h6l.pt won Oe t«e0e 5t66n OM ADVERTENTIE Tenslotte is 't zo geleerd, ledereen kan leren dansen. Blijf nooit meer aan de kant staan, maar dans mee! Bel vandaag nog de dichtstbijzijnde NBD-dansschool voor alle informatie. Wees snel want binnenkort starten de nieuwe kursussen. y'1 'Tl v Sï 1 m UMM Sl'Hiclt RA VAAN IN AFGHANISTAN door James A. Mlchener Copyright 1966 A. J. G. Strong hot! N.v. 1 48 Ik zei echter Pasjto, dat ik wilde blijven Zij staarden mij aan. Tenslotte een: „Ferangi?" en ik ant- ide: „Amerikaan!" Zij gingen met me aan te staren. Ige minuten ging de deur van de Idcamer open en een man met ulband op vertrok. De volgende ging naar binnen en moest hebben, dat er in de wachtka- ten vreemdeling was, want een van middelbare leeftijd en mid- ire grootte, stortte zich naar bent u," vroeg hij in een En- met een accent. Ik noemde mijn naam. Argwanend wilde hij n: „Wat wenst u van me?" 0 obeerde hem duidelijk te maken, t wachten zou, totdat ik aan de gekomen was. Maar hij viel me t rede en schreeuwde in het Pasj- Amerikanen komen hier altijd „Ude voorrechten vragen! Dat 1 ze allemaal. Maar hij moet v iten tot jullie allemaal aan de geweest zijn, allemaal!" et Pasjto zei ik: „Ik wacht tot u el klaar bent, dokter!" gebruik van de landstaal maak ten indruk op hem. Hij vroeg: wilt u andelde u ooit de vrouw van Nazroellahde Amerikaanse vrouw! Hij keerde terug naar zijn spreekka mer en smeet de deur achter zich dicht. Maar onmiddellijk daarop was hij weer terug in de wachtkamer en brulde: „Hij moet op zijn beurt wach ten tot jullie allemaal geholpen bent!" Weer gooide hij de deur in het slot. Toen de laatste Afghaan bij de dok ter was, was de schemering gevallen en zat ik adeem in de beschaduwde wachtkamer. De houten deur werd geopend en Dr Stiglitz zei hoffelijk: „Nu kunnen we misschien met elkaar praten!" Hij nodigde mij niet uit in zijn kan toor te komen. Hij liet echter de deur open, zodat wat licht van de enige elektrische lamp in de wachtkamer viel. Hij was een kaal wordende Duit ser met kortgeknipt peper-en-zout- haar. Hij rookte een pijp. Hij zag er meer beangst dan vijandig uit. „Ja, ik behandelde madame Naz roellah. Nog geen jaar geleden. Ga zitten!" Hij waarschuwde: „Wees voorzichtig met de stoel. In Afghanis tan is hout schaars en een stoel is een kostbaar ding. Ik heb wat moeite gehad, om die deur te krijgen! Ik had hem niet zo hard moeten dichtkwak ken, maar bezoekers hinderen me al tijd. Welnu, wat wilt u weten?" Voordat ik kon antwoorden, werd de deur geopend en kwam een magere Afghaan van ongeveer vijftig jaar binnen, gevolgd door een vrouw in chaderi. De vrouw bleef gehoorzaam bij de deur staan, terwijl de man voor de dokter een buiging maakte en met hem sprak. „Mijn vrouw is ziek," fluisterde hij. Stigliz gromde: „Ze is laat, maar ik zal haar nog helpen." Met weinig geestdrift keerde hij terug naar zijn spreekkamer en ik verzette mijn stoel, om de vrouw door te laten. Doch zij bleef waar ze stond en alleen de nerveuze echtgenoot ging met de dokter in diens spreekkamer. Stiglitz zag mijn verrassing en merkte op: „U kunt beter hier komen. Hij zal het niet aangenaam vinden, wanneer u alleen met zijn vrouw blijft." De Amerikaanse bezoeker, de Duitse dokter en de Afghaanse echtgenoot waren dus in de spreekkamer, terwijl de vrouw in de wachtkamer bleef. De dokter zei: „Zeg tegen haar, dat ze kan gaan zitten! De man wendde zich tot zijn vrouw, die gedwee op de vloer ging zitten. Toen vroeg Stiglitz: „Wat scheelt er aan?" „Maagpijn, dokter." „Koorts?" „Ja." „Hoog?" „Tamelijk!" „Geeft ze over?" „Neen!" „Zwanger?" „De vroedvrouw zegt van niet!" „Menstrueert ze op tijd?" „Dat weet ik niet." „Vraag het haar," gelastte de genees heer. De Afghaan ging na^r de wacht kamer. Ik vroeg aan Stiglitz: „Onderzoekt u haar niet?" „Een vrouw? In chaderi? Ik zou neer geschoten worden!" Zes keren werd de echtgenoot ver zocht zijn vrouw iets te vragen, intie me dingen omtrent haar lichamelijke toestand. Wordt vervolgd Radio vandaag HILVERSUM I 298 m en FM-ksnalea 7.03 (S) Het levende woord. 7.10 (S) Vandaag donderdag. (8.03 Hier en nu. 8.25 In 't voorbijgaan). 9.03 S) Wie weet waar Wil lem Wever woont? 10.02 (S) Muziek bij de koffie. 12.03 (S) I^et nuttigen van etenswa ren is toegestaan. 12.40 (S) Middagpauze- dienst. 13.03 (S) Hier en nu. 13.20 (S) NCRV-Globaal. 17.02 (S) Rozegeur en prik keldraad. 18.11 (S) Hier en nu. 18.30 (S) Kerkepad. 18.45 (S) Leger des Heilskwar- tier. 19.02 (S) De wereld zingt Gods lof. 19.55 (S) Op de man af. 20.03 (S) Gebe dsdienst voor Christelijke opvoeding en Christelijk onderwijs. 21.02 (S) 30e Inter nationaal Orgelconcours Haarlem 1980. 21.40 (S) Literama-donderdag. 22.02 (S) Bij de tijd. NOS: 23.03-24.00 (S) Met het oog op morgen. KRO: 002.02 (S) Tussen de hoezen met Winfried Povel. 3.02 (S) Herrie of Har ry op I. 6.02 (S) Country time. 6.50 Het levende woord. HILVERSUM II 462 c» FM-kanalen AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtendgymnas tiek. 7.20 AVRO: Actueel en Informatief. (7.30, 8.00 en 8.30 Nieuws. 7.36 en 8.36 Radio journaal. 9.00 Gymnastiek voor de vrouw. 9.10 Waterstanden. NOS: 9.15 De Werkbank). 10.00- Radio Lawaai Papagaai. 10.10 Concertant 10.30 'tis Historisch. 10.50 Water. Informatief programma. 11.20 Aspecten. 11.50 Regionaal, provinciale in formatie. RVU: 11.56 Familieberichten. Overheidsvoorlichting: 12.16 Vast en ze ker. Uitzending van het ministerie van Sociale Zaken. 12.26 Mededelingen voor land- en tuinbouw. 12.30 Nieuws. 12.36 AVRO's Radiojournaal. 13.00 Mededelin gen voor land- en tuinbouw. 12.30 Nieuws. 12.36 AVRO's Radiojournaal. 13.00 Nieuws. 13.11 AVRO's. Radiojournaal. 13.15 Buitenland Spectrum. 13.35 Per Sal do. 13.57 Beursplein 5. 14.00 'n Middagje AVRO-tema. 16.00 Radio Lawaai Papa gaai. 16.10 Jaartallen Klankbeeld 1978. 16.30 De Slag om Europa. 17.25 Mededelin gen. 17.30 Nieuws. 17.36 AVRO's Radio journaal. 17.55 Per Saldo. 18.35 Neder lands Israëlitisch Kerkgenootschap. 18.50 Zo hoor je nog eens wat 19.20 (S) In de kaart gespeeld. Klassieke verzoeken. 21.00 (S) Nederlandse Componisten. (22.30 Nieuws). 23.15 (S) Jazz Spectrum. 23.55 Nieuws. (24.00). HILVERSUM Hl 444 ci FM-kaaalea TROS: 7.02 (S) De Havermoutshow. 09.03 (S) Continu muziek. 11.03 (S) Polderpoppa- rade. 12.03 (8) De Nederlandstalige top-10. 13.03 (S) 50 Pop of een envelop. 15.03 (S) TROS top-50. NOS: 18.03 (S) De Avond- spits met de Nationale Hitparade. TROS: 19.02 (S) Poster. 20.02 (S) Ferry Maat's Soul Show. 22.02 (S) Sesjun op herhaling. 23.02- 24.00 (S) Wim van Putten met LP-werk. HILVERSUM IV FM-kaaalea VARA: 7.00 Nieuws. 7.02 (S) Groot en klein. 9.00 Nieuws. 9.02 <S) Zo klonk het vroeger. 10.00 (S) Clara Hiskil speelt Mozart. 10.55 (S) Balletmuziek. 12.00 Nieuws. 12.02 (S) Tus sen de middag: Viool en piano: Klassieke muziek. 13.00 Het zout in de pap. 13.25 (S) Kwartet: Klassieke muzike. 14.00 Nieuws. 14.02 12 Cellisten van de Berliner Philhar- moniker. 14.40 (S) Middagconcert 16.00 Het zout in de pap. 16.25-17.00 (S) Klassieke pianomuziek. TV vandaag 13,00 NOS: Nieuws voor doven en slechthorenden 18.00 Nieuws voor doven en slechthorenden 18.49 Müsli 16.55 Journaal 18.59 AVRO: Brigadier Dog 19.05 Oirk van Haveskerke, tv-serie 19.30 AVRO's Tete-tips voor huis. tuin en vrije tijd 19.40 21.37 NOS: Journaal 21.55 TevoetdoordeDanakiJwoestijn, documentaire 22.45 Journaal NEDERLAND II 13.00 NOS: Nieuws voor doven en 18.00 Nieuws voor doven en slechthorenden 10.55 Journaal 18.5» TROS: Sandoka. tv-serie 20.00 NOS: Journaal 20.27 Te land, ter zee én inde lucht 21.20 Mijn zoon. tv-serie 22.15 AktuaTV 23.00 NOS: Journaal DUITSLAND I 10.00 (K) Journaal. 10.05 (K) Actualiteiteri. 10.25 (F) Filmreoortage. 11.25 (K) Parabel. 11.35 (K) Actueel maga zine. 12.20 (K) Actueel magazine. 12.50 (K) Persoverzicht. 13.00-13.10 (K) Journaal. 16.10 (K) Journaal. 16.15 (K) Informatief magazine. 17.00 (ZW) Jeugdserie. 17.25 (K) Natuurserie. 17.50-18.00 (K) Journaal. (Re gionaal programma: NDR: 18.00 (K) Die- renprogramma 18.10 (K) Informatief pro gramma. 19.15 (K) Actualiteiten. 19.45 (K) Informatief programma. 18.10 (K) Infor matief programma. 19.15 (K) Actualiteiten. 19.45 (K) Licht programma.). 20.00 (K) Journaal. 20.15 (K) Reportage. 21.00 (K) Cabaretprogramma. 21.45 (K) Reportage. 23.00 (K) Der aufrechte Gang, tv-film. 1.00- 1.05 (K) Journaal. DUIT8LAND II 15.00 (K) Daktari. tv-serie. 18.00 (K) Gevarieerd kinderprogramma. 18.30 (K) Die Lebensgeschichte des Ber- garbeiters Alphons S.. tv-serie. 19.00 (K) Documentaire. 19.45 (K) Journal 3. GEZAMENLIJK PROGRAMMA NDR III/WDR III 20.00 <K) Journaal. 20.15 (K) Duell (Duel), speelfilm. 21.40 (K) Documen taire film. 22.25-23.20 (K) Jazzmagazine. BELGIS (Nederlands NET I) 18.30 (K) Poppenfilmserie. 18.35 (K) Jeugdserie. 19.00 (K) Slapstick. 10.05 (K) Informatief kinderprogramma. 19.35 (K) Mededelingen en Morgen. 19.45 (K) Journaal. 20.10 (K) Showprogramma. 21.00 (K) Spelletjes, tv- spel. 21.50 (K) Tv-portret. 22.40-22.55 (K) Journaal. NET II Van 18.30 tot 20.10: Ziet NET I. 20.10 (K) Documentaire serie. 21.00- 22.20 (K) Klassieke muziek. BELGIS (Traas) 18.00 (K) Mededelingen. 18.15 (K) Gevarieerd kinderprogramma. 18.30 (K) Documentaire serie. 19.00 (KJ Liedjesprogramma. 19.15 (KJ Regionaal magazine. 19.27 (K) Weerbericht. 19.30 (K) Journaal. 19.55 (KJ Informatief program ma. 20.25 (K) Le Complot, speelfilm. 22.15 (K) Filmrubrieken. 23.10-23.25 (KJ Jour naal. door Hans de Jong bontaal. 1. afnemend getij, 2. ont- kamer, 7. Chinese lengtemaat, 9. beren, 12. snijwerktuig, 13. on- ▼oornaaraw. 15. vorm, 17. roeg- *V II. sangsten* 20. neon (afk.), ttóoudsmaat, 12. proef, 23. land- wwerktuig, 24. soepel, 26. rund, W, 28. watering, 29. stok, 33. «t als versiering, 37. spil van een 38. maalinrichting, 39. lidwoord. HeaaL 1. oude lengtemaat, 2 be- 3- voertuig, 4. afkeuren, 5. aard- skundige aanduiding, 6. keurig, 8 l voornaamw. 10. verzachten, 11. «au, 12. krijgsgewoel, 13. zangvo- 14. begrip, 16. water in België, 18. Jblik, 19. kraakbeen vis, 25. mist, oehoeftig, 31. kippenloop, 32. be- 34. onder officier (afk.), 35. voor- *1. 38. muzieknoot. ossing vorige puzzel: 2. kam, 3. manie, 4. reden, 5. ■baat, 6. moede, 7. motet, 8. keu, 9. ®>meter Het weer is gisteren uiteenlopend ge weest. Terwijl het in het noorden vooral 's morgens gedurig regende, eerst een beetje, daarna wat meer, maar nooit zoveel, en de temperatuur op zeventien graden bleef steken,- was het in de zuidelijke helft van het land vrij zonnig. De temperatuur kwam er ook boven de twintig graden: Zuid- Beijeriand 22 graden. Om «b uw 's avonds was het in Midden-Nede#- land nog zo warm, in Oost-Brabant en Limburg zelfs nog 23 tot 24 graden. Opvallend was de zeer krachtige wes ten jke wind, die bij vlagen toenam tot kracht zeven acht, oftewel hard tot stormachtig. De luchtdrukver- schillen tussen een steeds verder uit diepende depressie bij de Fëröer op weg naar Scandinavië (976 millibar), en een zich handhavend hogedrukge- bied over de Golf van Biskaje en Frankrijk (1.031 mb.) waren in onze omgeving dan ook groot. Ondanks die westelijke wind stoven de thermometers in Oost-Engeland omhoog tot 26 graden: volop zomers maar de lucht van subtropische oor sprong had daar dan ook in zekere zin een landtraject «hter zich. In ons land zal het vandaag niet meer zo zonnig zijn. Een koufront brengt op de meeste plaatsen wat regen of een bui, het minst in onze zuidelijke provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg, die evenals België maar dan in iets mindere mate, georiën teerd blijven op het Franse maximum. Ons noorden staat het meest bloot aan de depressiegrillen. Een secun dair minimum trekt vandaag snel over de Noordzee naar het oosten, waardoor het zeker geen mooi strand weer zal zijn op de Waddeneilanden. Het weer blijft in de tweede helft van de week wisselvallig, met ook vrijdag en zaterdag hier en daar een bui, maar wel wat meer opklaringen. Het weer zal vrij koel zijn met achttien of negentien graden maximaal bij wes telijke tot noordwestelijke wind. Het is denkbaar dat de wind tegen en tijdens het weekeinde wat begint af te flauwm, als het dan maar niet te ve# te In verband mek de vrijdag m zatercteg te houden grote Usselme«t* zeilrace. Op de Zuidhollandse eilanden is het flink droog aan het worden. Waarne mer Gijs Visser in Zuid-Beijerland tapte op 21 juli voor het laatst neer slag van betekenis af, te weten ruim acht millimeter. Daarna noteerde hij op 5 augustus nog eens vier en op 12 augustus 6,5 millimeter en voor de rest 0,1 tot 0,4 millimeter, in totaal daar veertien tot vijftien millimeter over dertig dagen. De grond is er dan ook korsterig. Voor de knolselderie is regen drin gend gewenst Tuinders onder meer in Barendrecht dienen die dan ook al kunstmatig toe. De korenoogst (win tertarwe) loopt deze week op een eind, tenzij buien te veel zouden in terveniëren. En dan nu nog iets over de distelvlin ders. Lezer Cor Zonneveld in Amster dam schrijft: „Het is inderdaad een prachtig distelvlinder-jaar. De zelf tel nu vier jaar lang. 1977 was met 230 waarnemingen tot nu toe het beste. 1980 levert veel hogere aantallen op. Op 2 augustus zag ik mijn eerste distel vlinders van dit Jaar in Neder land, direct al negentien. Op 3 augus tus 74 exemplaren. Een kleine terug val volgde hierop, maar op 16 augus tus zag Ik er 195, waarvan 178 op Buddhja. Dit is een struik uit China met paarse, soms witte bloemtrossen, ook wel vlinderstruik genoemd van wege de soms enorme aantallen dag vlinders. Op zondag 17 augustus zag ik 309 exemplaren waarvan 257 op Buddhja-struiken. Zowel op 18 au gustus als op de dag daarna nog 136 exemplaren, ondanks het mindere weer." De gegevens over de distelvlinders, in Trouw gepubliceerd, kwamen waar schijnlijk uit het boekje De Neder landse trekvllnders van B. J. Lempke. Nadien zijn echter negen Jaar verlo pen, waarin het een en ander is ge beurd. 1974 staat nu als slechtste jaar te boek met maar zevenenvijftig waarnemingen. Iedereen kan zijn eb- gen waarnemingen van distelvlinders en atalanta's opsturen naar: Trek- vUnder Onderzoek Nederland, Insti tuut voor Taxonomische Zoölogie, af deling Entomologie, Plantage Mid denlaan 53, 1018 DC Amsterdam. Graag met bijzonderheden (aantallen per dag, geschat of geteld, op welke bloemen enzovoort). Zij die meewer ken krijgen, na lange tijd, een ver slagje thuis gezonden." Tot zover de heer Zonneveld. De zou doe mee! 28 Strandweér Vandaag wat regen of een bui, een harde of krachtige west- tot noord westen wind, koel (achttien tot ne gentien graden). Morgen: hier en daar een bui. wat meer opklaringen, maar nog wel koel. HOOGWATER vrijaf 23 au* VUntagcn 114S-. HartnfYUetaluteen 11.5»-. Rotterdam 11.45—, Schevenlngen 11.58-. IJmuldrn 13.13—, Den HeF der 4.15-18.41. HarUngen 8.10-19.61. Deimjl L«1- 81.30.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 17