immy Carter krijgt
olie steun Kennedy
Zimbabweaanse
minister niet
op borgtocht vrij
Iran zoekt ministers
Militairen willen verder zonder Ferrier
Mdkoreanen voor
itaire rechter
Jeeld van ene Democratische partij compleet
'Bolivia
misbruikt
vluchteling'
Oostenrijkse minister bij
omkoopaffaire betrokken
Felle aanval op Sow jet-Unie
tolldarltellstonds
Bolivia
Premier Portugal:
beschuldigingen
zijn pure laster
nnAG 15 AUGUSTUS 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
jW YORKSenator Edward Kennedy heeft gisteren het beeld van herenigde Democrat!- zich ook niet tot Anderson gekeerd, >s#ture
paitij compleet gemaakt door op de Democratische conventie in New York samen met d® "h» kampt met 1e€n F001, voedsel en ondervoeding van het mi-
r Carter en Walter Mondale, het verkiezingskoppel van de Democraten, op het podium 'mmüïelSÜ
or Maarten Huygen
verschijnen.
eerde* had Keneedy de positie van
rter - en van hem zelf versterkt
r meteen nadat de conventie Car-
5ij acclamatie had aangewezen
roiaid Reagans rivaal voor de
fctóngen van 4 november te laten
ten dat hij zich actief zou gaan
ettei voor de herverkiezing van de
gidmt. Zijn aanhang riep hij op
jeüde te doen. De boodschap,
ïgtlezen door conventievoorzitter
0 O'Neill, werd met gejuich ont-
ges. „En dus", concludeerde de
Bitter van het Huis van Afgevaar-
jen, „vormen we één front".
or het zover was hadden de mede-
rlcers van Kennedy en Carter moe-
onderhandelen over het economi-
ie verkiezingsprogramma van de
sident. De scherpe kantjes van het
der aangenomen program moes-
1 er af want Carter was hetbij
orbeeld niet eens met de vergoe-
ig van abortussen voor armen en
t het 24 miljard kostende werkge-
enheidsprogramma.
aaien
et Kennedykamp was op geraffi-
erfe wijze gepaaid. Robert
buss, samen met Hamilton Jordan
uiers campagneleider: „Natuurlijk
jn er verschillen in benadering tus-
es senator Kennedy en president
iarter, maar ze proberen dezelfde
tóeinden te bereiken." En presl-
ent Carter zelf had bij zijn aan-
omst in New York met een grote
ijns Kennedy uitgebreid gelukge-
enst met zijn toespraak van dins-
Kgnacht. „Een van de grootste toe-
raken die ik ooit heb gehoord" was
n mening. Dat geviel moest zijn
fcttrking hebben in het met zachte
ind afstoten van het plan van 24
Uard.
deKennedy-mensen dat niet met
konden aanvaarden moesten de
»ndsleiders hen daar maar toe
neder. En ja hoor, Lane Kirk-
d, de leider van de overkoepelende
centrale AFI-CIO werd bereid ge
iden Carters alternatief dat veel
dkoper was „acceptabel" te ver
en. Het ging hier volgens de ver-
ring van Carter om „een econo-
sctt herstelprogramma dat hon-
Aduizenden banen zal scheppen"
i dat .helemaal in de geest" ls van
voorstel van Kennedy.
Maar niet iedere vakbondsman vond
het onverdeeld mooi. De leider van de
grote ambtenarenbond John Nap
man vond het een voorstel zonder
betekenis want iedereen weet ook wel
dat na 4 november het verkiezings
programma als een vodje papier
wordt behandeld. Carter ging nog,
verder: hij zou de werkloosheidsbe
strijding niet altijd voorop zetten
want de stijging van de kosten van
levensonderhoud waren ook van be
lang. De president, en conventie, ver
wierpen het plan om de MX-raket
niet op te stellen. Te elfder ure ging
Kennedy echter toch akkoord met
het „programma".
Trouw
Tijdens de stemming over Carters
kandidatuur toonden de Kennedy-
aanhang nogmaals hun aanhanke
lijkheid aan de senator uit Massachu
setts. Deze had „zijn" afgevaardigden
vrijgelaten om te stemmen naar hun
voorkeur nü en niet die waartoe ze vla
de voorverkiezingen waren verplicht.
Terwijl overal in de grote Madison
Square Garden de groene Carter-
Mondale-plakkaten in sneltreintem
po waren aangeplakt en de lucht
groen zag van de ballonnen verdeel
den veel delegaties hun stemmen
over Kennedy. Carter en een enkele
„favorite son". Hoezeer Kennedys
aanhang hem trouw was bleek wel uit
het feit dat uiteindelijk slechts hon
derd gedelegeerden niet meer op hem
stemden.
Kennedys aanbeveling heeft niet ie
dereen tevreden gesteld en Carters
verkiezingsarchitecten zullen nog
heel wat lijnwerk moeten verrichten.
„Jimmy Carter heeft geen recht op
een dergelijke duw in de rug" zei de
ontevreden afgevaardigde Winpsin-
ger, de leider van de machinisten-
bond. De vrees bestaat dat het uit
bundige applaus, het gejuich en het
vlagvertoon van vannacht een geïso
leerd verschijnsel blijven. De zwarte
leiders vrezen dat ze hun achterban
nog voor Reagan noch voor Carter
naar het stemhokje krijgen.
Wie nog van Kennedys nederlaag op
de conventie hoopt te profiteren is de
onafhankelijke kandidaat John An
derson een ontmoeting met Pat Lu-
cey, de oud-gouverneur van Wiscon
sin en doorgewinterd Kennedy-aan-
hanger, die teleurgesteld de conven
tie heeft verlaten. Maar Lucey heeft
campagneleiding is dan ook een on-
betekend evenement vergeleken bi
het conventiespektakel.
LA PAZ (AFP, AP) De militaire
regering van Bolivia gebruikt poli
tieke vluchtelingen en gevangenen
bij wijze van gijzelaars om interna
tionale erkenning af te dwingen voor
het regime van generaal Luis Garcia
Meza. Dit staat in de Peruaanse
krant El Diario die zich baseert op
diplomatieke bronnen in La Paz.
Volgens deze bronnen heeft de Boli
viaanse regering op subtiele wijze te
kennen gegeven dat zij geen lijst van
politieke gevangenen zal vrijgeven
noch politieke vluchtelingen zal toe
staan te vertrekken zo lang de diplo
matieke blokkade blijft bestaan. Tot
nog toe hebben slechts ongeveer4ien
landen in de wereld het nieuwe mili
taire regime erkend. Directeur voor
nisterie van planning en coördinatie
in La Paz, Mario Montano, maakte
bekend dat één miljoen Bolivianen,
dit wil zeggen 20 procent van de
bevolking, bloedarmoede heeft als
gevolg van ondervoeding. Volgens
de Boliviaanse minister van onder
wijs, kolonel Ariel Coca, beginnen
maandag in het hele land de scholen
weer. Sinds de staatsgreep van Gar
cia Meza half juli is er geen les meer
gegeven. De minister voegde eraan
toe dat iedere wijziging in het nor
male functioneren van een schoolge
meenschap onmiddellijk zou leiden
tot sluiting.
Het regionale bureau voor narcotica
en drugs in Cochabamba heeft te
kampen met grote financiële proble
men als gevolg van de stopzetting
van de Amerikaanse economische
hulp aan het land. Dit verklaarde het
hoofd van het bureau, kolonel Aldo
Rubin de Cells. Volgens hem is de
controle op de activiteit van hande
laren in narcotica en cocaïne sterk
teruggelopen sinds de opschorting
van de Amerikaanse steun. Kort
voor deze verklaring maakte de
Amerikaanse senator Dennis De
Concini in Washington bekend dat er
connecties bestaan tussen de militai
re regering in La Paz en de Bolivi
aanse planters die de teelt en de
verkoop van de cocaplant beheersen.
Drughandelaren zouden een belang
rijke stoot hebben gegeven tot de
machtsovername in Bolivia.
SALISBURY (AFP, AP, Reuter) Het Zimbabweaanse hoog
gerechtshof heeft voorgoed besloten minister van arbeid
Edgar Tekere niet op borgtocht vrij te laten. Hij zit gevangen
op beschuldiging van moord op een blanke boer.
(Reuter, AP, AFP) Met wantrouwen gadegeslagen
de Verenigde Staten, Groot-Brittannié en Japan is een
jreaanse militaire rechtbank gisteren begonnen aan de
iting van de bekende dissidentenleider en voormalige
lentskandidaat Kim Dae-Jung en 23 mede Zuid-Korea-
m. Als Kim schuldig wordt bevonden kan hij de doodstraf
Een van de redenen daarvoor was de
vrees dat Tekere zich op onoirbare
wijze zou kunnen bemoeien met het
polltie-ondeizoek naar de achter
gronden van de moord. Een zitting
over borgtocht werd achter gesloten
deuren gehouden, omdat „openbaar
heid in strijd ls met de openbare
veiligheid en orde".
Volgens Zuidafrikaanse kranten zal
Tekere opnieuw om vrijlating vragen,
omdat nieuwe feiten aan het licht
zouden zijn gekomen. Of die voor
hem minder belastend zijn is nog
maar de vraag.
Onder meer zou zijn komen vast te
staan dat op de vooravond van de
moord op de blanke boer een scho
tenwisseling heeft plaatsgevonden
bij een huis vlak bij de boerderij van
de later neergeschoten boer, waar Te
kere op een feestje was. Een dag later
zou Tekere persoonlijk betrokken
zijn geweest bij de aanslag op Bill
Adams, de blanke boer. Eén van de
TEHERAN (AFP, Reuter) De Iraanse premier Rajai is op zoek naar ministers. Zij moeten op ^dllSïau^^e^hiS van TSrerezou
zijn minst islamitisch en revolutionair zijn, terwijl daarnaast kennis van zaken is meege- zijn aangetroffen,
nomen.
Een ander verhaal wil dat Adams
ZIJ wordt gevangen gehouden in de £ad ziJrL?c£rdtrlJ
oiiestad Isfahan in Iran. P«n-De Zimba-
Bij de ambassade duren betogingen h°°£ge~
voort tegen de aanhouding van Iraan- bben gevraagd Tekere
se studenten in Groot-Brittannlë. Zij nlet "prgt»cht vrij te laten. Behal-,
zitten nog steeds gevangen. ve ontoelaatbare bemoeienis zou de
vrees bestaan dat hij naar het buiten-
Een aantal rooms-katholieke geeste- land vlucht, dan wel onderduikt „op
lijken in Iran tenslotte heeft daad- een plaats waar de politie niet kan
werkelijk besloten het land te veria- komen". Een kennelijke verwijzing
ten, na sterke druk van de regering, naar de kampen waar ongeveer 30.000
voormalige guerrillastrijders zijn on
dergebracht, na de onafhankelijk
heid van Zimbabwe ln april.
Verzoening
Enthousiasme bij Carter als de staat Texas hem aan de kandidatuur voor het presidentschap helpt.
Verenigde Staten hebben laten
en dat ze de procesgang nauwkeu-
de gaten zullen houden of zij
[aat volgens algemeen aanvaar-
uridische normen. Zuid-Korea
ft daarop scherp gereageerd. „Wij
euren ten zeerste de onbekookte
laringen van het Amerikaanse
listerie van buitenlandse zaken"
is Seoel. In het Japanse parle-
heeft minister Ito van buiten-
Ise zaken verklaard dat de betrek
en tussen Tokio en Seoel een
re klap zullen krijgen als de 55-
5e Kim de doodstraf krijgt.
rerdediging van Kim en de 23
ré beklaagden maakt zich zor-
)ver „de vrijheid van verded
en zij heeft de militaire autori-
b gevraagd ervoor te zorgen dat
liet worden gehinderd in hun
t De militaire rechtbank heeft de
ilieden te kennen gegeyen dat zij
geen zorgen hoeven te maken.
eerste procesdag begon gisteren
het voorlezen van de aanklacht
die 154 pagina's beslaat. Dit deel van
het proces nam zes uur in beslag. In
een eerste pleidooi stelden de raads
lieden vast dat het hier om een poli
tiek proces gaat en dat zij zich niet
volledig vrij over de kwestie kunnen
uitlaten.
Rajai heeft gesprekken gehad met
verscheidene revolutionaire groepen
in het land, en hun gevraagd kandi
daten te stellen. Onder hen waren de
zich student noemende militanten
die ruim vijftig Amerikanen in Iran in
gijzeling houden, de islamitische as
sociatie van regeringsambtenaren en
sjiitische geestelijken uit de stad
Qom.
Het is onwaarschijnlijk dat minister
van buitenlandse zaken Ghotbzadeh
zal terugkeren in de nieuwe regering.
Een van de eerste problemen waar
mee zijn opvolger het te stellen krijgt
is de verhouding met de Sowjet-Unie,
die met de dag slechter wordt.
Ghotbzadeh heeft een verklaring uit
gegeven over de „Russische provoca
ties aan de grenzen van Iran". Eerder
dreigde hij de Iraanse ambassadeur
uit de Sowjet-Unie terug te roepen,
als de Sowjet-Unie doorgaat met de
steun aan het buurland Irak. Geeste
lijk leider Khomeini daarenboven
noemde de Sowjet-Unie voor het
eerst een „duivelse macht", een term
die tot dan toe alleen voor de Verenig
de Staten werd gebruikt.
Volgens Ghotbzadeh is er nog nauwe
lijks een verschil tussen het „socialis
me van de Sowjet-Unie en het kapita
lisme van de Verenigde Staten". Be
halve het stopzetten van de steun aan
Irak verlangt de Iraanse minister van
buitenlandse zakan van de Sowjet-
Unie terugtrekking uit Afghanistan
en het af?ien van verdere steun aan
de communistische partij in Iran.
Ghotbzadeh zegt dat Moskou moet
stoppen met „abnormale acties" te
gen Iran. Verder wil Iran toestem
ming voor de vestiging van een con
sulaat in de Sowjet-republiek Tadji
kistan, waar de volkstaal Perzisch is.
(Toenemende buitenlandse invloed
in de buitengewesten is genoemd als
een van de redenen van de Sowjet-
Unie voor de inval in Afghanistan,
red.)
Ghotbzadeh bestrijdt in zijn brief te
vuur en te zwaard beschuldigingen
van de Sowjet-Unie dat hij een ont-'
moeting heeft gehad met de vroegere
Iraanse premier Sjapoer Bakhtiar.
Deze woont op het ogenblik in Parijs
en was onlangs bijna dodelijk slacht
offer geworden van een aanslag.
Ghotbzadeh heeft deze aanslag ver
oordeeld, tot verontwaardiging van
islamitische revolutionairen die in
Bakhtiar nog immer een verrader van
de Iraanse zaak zien.
De secretaresse van de vroegere Ang
licaanse bisschop in Iran, Jeanne
Waddell, is in „goede gezondheid", zo
heeft een woordvoerder van de Britse
ambassade in Teheran laten weten.
WENEN (AP) De Oostenrijkse regering is verwikkeld in wat daar het
grootste schandaal van na de tweede wereldoorlog wordt genoemd. Het gaat
om een omkoopschandaal waarbij de sociaaldemocratische minister van
financiën Hannes Androsch is betrokken. De oppositie heeft al om een
speciale parlementszitting gevraagd en is van plan een motie van wantrou
wen tegen de minister in te dienen.
Negen regeringsfunctionarissen zitten al in de gevangenis op grond van de
beschuldiging dat zij steekpenningen zouden hebben aangenomen bij de
bouw van een nieuw ziekenhuiscomplex in de Oostenrijkse hoofdstad
Wenen. De zaak is in een stroomversnelling geraakt door de uitlating van de
leider van een van de kleine oppositiepartijtjes, Norbert Steger, dat er niet
alleen ambtenaren maar ook politici van de sociaaldemocratische partij en
de oppositionele volkspartij bij zijn betrokken. Bondskanselier Bruno
Krelsky heeft Steger gevraagd zijn beschuldigingen waar te maken.
De aanhouding van Tekere, aldus
waarnemers in Zimbabwe, is een dui
delijk voorbeeld van de grote proble
men van premier Robert Mugabe hoe
zijn guerrillabeweging in te passen in
de nieuwe regering. Een aantal van
zijn vroegere medestanders, onder
wie Tekere, is het niet eens met de
politiek van verzoening ten aanzien
van de blanken.'
Mugabe daarentegen meent dat het
blanke kader onmisbaar is voor de
verdere ontwikkeling van Zimbabwe.
De ervaringen in het buurland Mo
zambique spreken wat dat betreft
boekdelen.
Tekere heeft zich bij herhaling fel
uitgelaten over de blanke gemeen
schap in Zimbabwe.
Mugabe en Tekere vormden na hun
vertrek uit Rhodesiê (zoals toen Zim
babwe heette) in 1975 een mooi kop
pel. met de eerste als voorzitter van
de bevrijdingsbeweging ZANU en Te
kere als secretaris. Naarmate de guer
rillabeweging groter werd groeiden
de twee echter uit elkaar. Tekere liet
zich graag als regelmatig bezoeker
van de guerrillakampen het imago
van radicaal aanleunen, terwijl Mu
gabe meer en meer de diplomaat
werd di? probeerde aan de onderhan
delingstafel het eens te worden met
de blanken.
Die tegenstelling werd na de onaf
hankelijkheid alleen maar groter.
Mannen als Tekere, aldus de zegslie
den in Salisbury, vonden het moeilijk
zich neer te leggen bij het leven van
alle dag, samen met de blanken, in.
plaats van de voortdurende strijd te-
gen de blanke minderheid.
Ondertussen komt het Mugabe aan
de ene kant niet slecht uit „verlost"
te zijn van een radicaal als Tekere,
maar loopt hij anderzijds de kans
door radicale zwarten te worden afge
schilderd als een vriend van de blan
ken. Betogingen in Salisbury, maar
vooral acties in de guerrillakampen
zijn wat dat betreft tekenen aan de
wand voor Mugabe.
door Wim Jansen
ADVERTENTIE
voor de gezinnen van gevan-
9en en verdwenen vakbonds-
i mensen
V00r voesel en medische hulp
aan mijnwerkers en boeren
voor de akties in Bolivia tegen
onderdrukking en vervolging
SlRO 1918108 t.n.v
Oii-N.
.--■Ntderland
"'•uw Gracht 47
~'S LE Utrecht
™- 030-319675*
Met het al dan niet vrijwillig
heengaan van dr Johan Ferrier als
president van Suriname zijn de laat
ste vesten van het landsbestuur van
vóór de staatsgreep verdwenen. Fer
rier kon de gebeurtenissen in het land
niet langer meer in overeenstemming
brengen met zijn formalistische in
stelling.
Uit de lovende woorden van premier Chin A
Sen over zijn houding in de afgelopen maan
den echter blijkt, dat het Surinaamse staats
hoofd niet echt met knallende ruzie opstapt.
De precieze toedracht rond het aftreden van
Ferrier is door de geblokkeerde verbindingen
met Suriname nog niet duidelijk. Officieel heet
het dat de president eiste dat de nieuwe rege
ring op 1 september de gebruikelijke begroting
aanbood aan het parlement, die daaraan dan
zijn goed- of afkeuring zou moeten hechten.
Dat was voor de regering onverteerbaar. Het
was een té formalistische opstelling voor een
man, die weliswaar zijn ernstige bedenkingen
had tegen de staatsgreep van 25 februari, maar
toch bereid bleek een ongrondwettelijk tot
stand gekomen regering te installeren. De Su
rinaamse grondwet bepaalt dat de president
belast is met het toezicht op de naleving van
die grondwet.
aan te blijven, deed hij dat, met de uitdrukke
lijke vermelding dat dit, gezien zijn leeftijd,
niet voor al te lange tijd kon zijn. De nieuwe
zelfbenoemde president, Chin A Sen zei gister
nacht in zijn toespraak tot het Surinaamse
volk dan ook: „Hij neemt thans afscheid van
ons. Hij heeft de leeftijd bereikt, waarop de
meesten intussen van een verdiende rust ge
nieten. Wij gunnen hem deze rust."
Erkenning
Bevoegdheid
President Ferrier (midden op de voorste rij), tijdens de presentatie van de regering
Chin A Sen op 16 maart van dit jaar.
Bij de samenstelling van die regering was hij
overigens zelf ook nauw betrokken, tegen de
wensen van de na de staatsgreep gevormde
Nationale Militaire Raad in. Hij weigerde zich
neer te leggen bij de toen heersende opvattin
gen van de militairen, dat het leger betrokken
moest worden bij het opstellen van het regeer
programma en zich het recht zou voorbehou
den in te grijpen als daarvan te veel zou
worden afgeweken. Op dat moment was het
voor de militaire raad echter al te laat om
Ferrier nog af te zetten.
Johan Ferrier wilde eigenlijk liever geen presi
dent zijn op deze basis. Als gouverneur kwam
hij bij de onafhankelijkheid van 25 november
1975 het meest voor deze functie in aanmer
king. Als formalist had hij het er echter moei
lijk mee dat hij niet duidelijk in deze functie
was gekozen. Volgens de grondwet oefende hij
als gouverneur slechts de „bevoegdheid van de
president uit, totdat de president door het
parlement is aangewezen". Dat is echter nooit
formeel gebeurd.
Het parlement maakte zich ook nauwelijks
druk om een eventuele opvolger. Toen jonge
onderofficieren hem na de staatsgreep vroegen
Nederland en andere landen hadden de diplo
matieke relaties met Suriname na de staats
greep niet verbroken, omdat het staatshoofd
was aangebleven. De NMR hechtte toentertijd
zeer veel waarde aan die impliciete internatio
nale erkenning. Bovendien hadden de serge
ants onmiddellijk na de staatsgreep de positie
van de president min of meer heilig verklaard.
Hem alsnog wegsturen zou hun geloofwaardig
heid niet vergroten.
Ferrier heeft die plotseling verkregen macht
volledig uitgebuit ten gunste van een matiging
van de invloed van de militairen. Het leek wel
of hij genoot van de plotseling veranderde
inhoud van zijn functie: hij deed er alles aan
naar voren te komen als de man die de staats
greep ten goede keerde. Volgens de geruchten
toen drie weken na de coup zouden een
aantal leden van de NMR zich de haren uit het
hoofd hebben gerukt van spijt dat ze de presi
dent niét gelijk met de hele regering naar huis
hadden gestuurd.
Vakbondsleider Harold Rusland sprak in die
tijd verontwaardigd over een greep naar de
macht: „Hij was altijd de grootste Willem de
Zwijger en nu ineens grijpt hij zijn kans."
Inderdaad had Ferrier op politiek niveau daar
voor nauwelijks van zich laten spreken. Hij
stond bekend als een schoolmeesterachtige
man, die zijn taak als ceremonieel president
stipt uitvoerde. Honderdjarigen en veertig jaar
getrouwde echtparen konden rekenen op een
bezoekje van de president en in zijn paleis
ontving hij officiële buitenlandse bezoekers.
Van onze correspondent
LISSABON Premier Sa Carnelro
van Portugal noemt de beschuldigin
gen van malversaties met zijn bank-
schulden pure laster. Hij richtte zich
in een speciale televisie-uitzending
tot het Portugese volk. Volgens de
premier worden de beschuldigingen
slechts geuit door een wanhopige op
positie van communisten en socialis
ten om nog vóór de verkiezingen de
regering ten val e brengen. De ver
klaring van de premier werd door zijn
voltallige regering onderschreven na
een extra kabinetsvergadering.
Verwacht kan worden, dat de Portu
gese oppositie het antwoord van 8a
Cameiro zeer onbevredigend vindt
De premier werd op geen enkel mo
ment concreet, sprak zich niet uit
over het bestaan van een schuld in
het verleden noch over de wijze waar
op deze dan eventueel zou rijn afge
lost De beschuldigingen, voor het
eerst gelanceerd door een communis
tisch dagblad, behelzen dat er fraude
is gepleegd om meer dan een half
miljoen gulden schuld van de huidige
premier en zijn broer te doen ver
dwijnen.
De orde-commissie van het Portuge
se parlement zal op 25 augustus bij
elkaar komen om zich te beraden
over het verzoek van de oppositie om
een buitengewone parlementaire zit
ting over deze kwestie. Het lijkt waar
schijnlijk, dat de regeringsmeerder
heid het verzoek zal verwerpen. Daar
na zou alleen president Eanes nog het
initiatief tot een buitengewone zit
ting van het parlement kunnen
nemen.
BELGRADO (AFP, DPA) Presi
dent Nicolae Ceausescoe van Roeme
nie en onderminister van buitenland
se zaken Boe tros Ghali van Egypte,
hebben gepleit voor een internationa
le conferentie over het Midden-Oos
ten onder auspiciën van de Verenigde
Naties.
