/an smokkelfiets tot jerde dinsdag-koffer wetsbaar glazen provinciehuis Van der Klaauw bepleit gesprek Euro-raketten In Zuid-Holland K L .El IN E musea et Belastingmuseum is zeker niet dor en droog IN NEDERLAND Open overleg over bezuinigingen bij de rijkspolitie Acties stichting Goed Gebit lijken succes te hebben DEBDAG 14 AUGUSTUS 1980 BINNENLAND r Henny de Lange TTERDAM „Belasting is een soort geoorloofde roof", schreef in de dertiende eeuw de grootste geleerde van die Thomas van Aquino. en eerste opwelling zullen vele irlanders waarschijnlijk beslui- leze uitspraak boven hun bed te en, als je tenminste mag afgaan 't manier waarop in het algemeen belasting betalen wordt gepraat. Utingbetaling vindt niemand al zullen de meeste mensen na nadenken toch wel tot de conclu- omen dat met hun belastingcen- ieel wat goede dingen gebeuren. §Lüngen: een dankbaar onder van gesprek, want elke Neder- er krijgt er in zijn leven mee te en. Met deze gedachte in het ach- oofd begon prof. dr. J. van der begin deze eeuw met het verea- n van alles dat meer op de één of ére manier met belastingen te had. Dit resulteerde uiteinde- In de stichting van een belastlng- eum in 1937 in het belastingge ld aan de Boompjes in Rotter- Drie jaar later ging de hele «tie in vlammen op tijdens het bardement op Rotterdam. in der Poel Van der Poel begon echter op is en in 1949 was zijn collectie al r 20 groot, dat daarmee een nieuw in een groot herenhuis aan uklaan in Rotterdam kon wor- Bgericht. In 1951 werd het belas- nuseum officieel heropend en in veranderde bij het vertrek van der Poel de naam Het Neder- ch Belastingmuseum in Belas- nuseum Prof. Dr. Van der Poel. zover bekend is er in de hele d maar één museum waarin alle rdelen van het belastingwezen e vinden. Toch is het belasting- tum vrij onbekend in ons land en tornt volgens de medewerkers ichijnlijk doordat men zich nau- u kan voorstellen dat er een museum ingericht kan worden dingen die betrekking hebben op Hogen. Whiedenis e«n dor en droog museum ver- fct, komt echter bedrogen uit. De itenactie bij het binnenkomen is: lil nu een belastingmuseum? m, prenten, meubels, mun- ttuigen, uniformen en smok- ligen verwacht je er eigen- emaal niet. t museum wordt in eerste in- le getracht een overzicht te ge- I van de belastinggeschiedenis. en zijn er weliswaar altijd [ten zullen er ook altijd blijven i gemeenschap goed kunnen leren, maar alleen in streken I voldoende beschaving is, ont pit zich een geschiedenis van be lastingen. Zo kon het gebeuren dat in onze streken tot de middeleeuwen belastingheffing een vreemd element bleef. Alleen is er iets bekend van oorlogsschatting, opgelegd aan de Friezen door de Romeinen. Pas in het begin van de middeleeuwen bleek de tijd rijp voor het heffen van belasting in dit gebied. In dat licht moet dan ook de opmerking van Thomas van Aquino worden gezien. In zijn tijd was belastingheffing nog allerminst een doodnormale zaak. Schoorsteengeld Eén van de eerste belastingen die wij in de lage landen gekend hebben was het schoorsteengeld, dat teruggaat tot de Noormannen, die al het vuur- geld kenden. De eerste vrouwelijke belastingontvanger van ons land was Simonsdochter Hasselaer, bekend uit de geschiedenisboekjes als Kenau. Zij werd vanwege haaf manmoedig gedrag op de muren van Haarlem beloond met het ontvangerschap van de turfaccijns te Arnemuiden. Vele bekende namen uit de vader landse geschiedenis duiken op in het belastingmuseum. Zo staat er een grote zitbank met het geschilderde portret van admiraal Cornells Tromp. Deze bank kreeg Tromp cadeau toen hij de zeeslag tussen Denen en Zwe den ten gunste van de Denen en ten gunste van onze toltarieven in de Sont won. Naast deze bank staat een ijzeren kist, eens gevuld met zilverwerk door Piet Heyn op de Spaanse zilvervloot veroverd. Deze kist is voorzien van een ingenieus mechaniek met dertien sluitstukken die door één sleutel in werking gesteld kan worden. Ook wordt in het museum veel aandacht besteed aan volksoproeren en op standen tegen belastingheffing. Lucht en water De kreet dat je tegenwoordig overal belasting voor moet betalen, is ook vroeger meermalen geslaakt. Al in 1668 schreef de gezant van Engeland in 's-Gravenhage aan zijn vorst Karei II: „In Holland Is alles belast behalve lucht en water". Maar daarbij zag hij wel het gepiaalrecht (het recht op de wind) over het hoofd alsmede de vele watertollen (het recht op water). Maar inderdaad leek alles wel belast: wijn, bier, granen, zout, turf, boter, vlees, natuursteen, laken, schoeisel, rozijnen en zuidvruchten, waag en maat en zelfs was er een belasting op geld. Alleen gestempeld geld mocht worden uitgegeven. Voor dat stempel moest vijftien procent van de nomi nale waarde worden betaald om op die manier een bijdrage te leveren in de strijd tegen Spanje in 1573. In het De .lijst van Nederlandse musea', uitgegeven door het ministerie van CRM, vermeldt de v.olgende musea in Zuid-Holland (voor mui sea in Rotterdam en Den Haa^ kan men informatie inwinnen bij de plaatselijke VVV's): DEN BRIEL: Trompmuseum (01810-2000/2141) DELFT: Hofje van Gratie (015- 124230); Volkenkundig Museum 'Nusantara' <015-133111, tst. 2350); Leger- en Wapenmuseum 'Gene raal Hoefer* (015-131161); museum Paul Tétar van Elven (015- 124206); oudheidkamer van het IJkweten (015-569271); rijksmu seum ,Huis Lambert van Meerten' (015-121858); Stedelijk Museum 'Het Prinsenhof' (015-133111, tst. 335); Studieverzameling Eletro- techniek (015-785757); Technisch Tentoonstellingscentrum TTC (015-783038); Mineralogisch-geo- logisch museum (015-781624). DORDRECHT: Dordrechts Mu seum (078-34100); Lips Slotenmu- seum (078-36144); Museum Mr. Si mon van Gijn (078-33793). GEERVLIET: Oudheidkamer (01887-1300) GORINCHEM: Museum 'Dit is Bethlehem' (Gasthuisstraat 25) GOUDA: St. Janskerk (01820- 12684); Pijpen- en Aardewerkmu seum 'De Moriaan' (01820-13800, tst. 216); Stedelijk Museum ,Het Catharina Gasthuis' (01820- 13800). HAASTRECHT: Ambachtsmu seum Verborg (01821-1262); Mu seum van de Stichting Bisdom van Vliet (01821-1354). HAZERSWOUDE: Gemeentemu seum (Dorpstraat 66) HEINENOORD: Streekmuseum Hoeksche Waard (01862-1535) HELLE VOETSLUIS: Nationaal Brandweermuseum (01883-4479) KATWIJK: gebouw Genootschap Oud Katwijk' (01718-71392). KRIMPEN AAN DEN USSEL: Streekmuseum Crimpenerhof (01807-14866). LEERDAM: Hofje van Mevrouw van Aerden (03451-4019); Museum 't Poorthuis (03451-3057); Natio naal Glasmuseum (03451-3141). LEIDEN: Academisch Historisch Museum' der Rijksuniversiteit (071-122044); Leger- en Wapenmu seum 'Generaal Hoefer* (071- 134241); Meermansburg (071- 126998); Munt- en Penningkabinet der Rijksuniversiteit (071- 148333); Pilgrim Fathers Docu mentatiecentrum (071-120191); Prentenkabinet der Rijksuniver siteit (071-148333); Rijksmuseum van Geologie en Mineralogie (071- 124741); Rijksmuseum van Na tuurlijke Historie (071-143844); Rijksmuseum van Oudheden (071-146246); Rijksmuseum voor de Geschiedenis van de Natuur wetenschappen en van de Ge neeskunde „Museum Boerhaave' (071-123084); Rijksmuseum voor Volkenkunde (071-132641); Stede lijk Molenmuseum De Valk (071- ,121537); Stedelijk Museum De La kenhal (071-144044). LEIDSCHENDAM: Nationaal Automuseum (070-275402). LISSE: Huys Dever (Heereweg 349A). MAASSLUIS: Gemeentemuseum (01899-13813) NAALDWIJK: Westlands Streek-, museum (Heilige Geest Hofje 7). NOORDWIJK AAN ZEE: Mu seum Oud Noordwijk (Jan Kroonsplein 4). PAPENDRECHT: De Rietgors (078-51634). RIJNSBURG: Spinosahuis (Spi- nozalaan 29). RIJSWIJK: Tollenshuis <070- 903617). SASSENHEIM: Ruïne van Teij- lingen (02522-11597). SCHIEDAM: Nat. Gedistilleerd- museum (010-269066); Stedelijk Museum (010-269066). SCHIPLUIDEN: Reghthuis 't Schou (01738-8311). SCHOONHOVEN: Goud-, Zilver en Klokkenmuseum (01823-5612). SLIEDRECHT: Baggermuseum (01840-4545); Sliedrechts Museum (01840-4545). SOMMELSDIJK: Streekmuseum (01870-3778). VIANEN: Museumsaal (3473- 3224). VLAARDINGEN: Stadhuis (010- 355888); Streekmuseum Jan An derson (010-343843); Visserijmu seum (010-348722). VOORBURG: Huygensmuseum Hofwijck (070-872311); Museum Swaensteyn (070-861673). VOORSCHOTEN: Kasteel Dui venvoorde (01717-3752). WOERDEN: 't Oude Raethuys (03480-3282). 1 ZOETERMEER: Oudheidkamer (Julianalaan 21). museum aanwezig zijn de instrumen- Uiteraard hadden de mensen ook. ten te zien die nodig waren om een en vroeger een levendige kritiek op de ander te meten en wegen, terwijl ook belastingheffing. Er is een kast met portretten van bekende belasting- ruim zevenduizend fiscale cartoons in ambtenaren niet ontbreken. het belastingmuseum, die op schltte- In de holle spatborden en het holle zadel van deze smokkelfiets werden in de jaren dertig jenever en sigarettenpapier naar Belgie gesmokkeld. rende wijze de onlustgevoelens van de mensen weergeven. Daarnaast probeerden de mensen uiteraard ook net als nu de belastingen te ontduiken. Een erg aardige afdeling van het museum is dan ook de smok- kelkelder. Smokkelfiets Zijn het nu vooral verdovende midde len die gesmokkeld worden, in vroe gere tijden was er een levendige smokkelhandel in chocolade, suiker, koffie, sigarettenvloeitjes, komijn, zout, speelkaarten, margarine en drank. De middelen die men voor het smokkelen gebruikte, waren vaak verbluffend origineel, zoals de smok kelfiets. Deze fiets werd in de dertiger Jaren gebruikt voor het smokkelen van Jenever (in de holle spatborden) en sigarettenpapier (in het holle za del) naar België. Ook moderne smokkelmethoden staan er te kijk, zoals lege walnoot- doppen die weer keurig aan elkaar gelijmd zijn om hasj te vervoeren. Verder probeerde men het met leren ballen uit Pakistan, met sierolifanten uit India, met holle kralenkettingen. Behalve de jeneversmokkel in dar men en in drankkruikjes met holle bodem is er ook nog iets te zien over de geheime alcoholstokerijen, die overigens nog regelmatig worden op gerold. Derde dinsdag Grootste probleem voor het museum is om de eollectie op peil te houden. Door de benarde financiële situatie van het museum komt het steeds vaker voor dat schilderijen, voorwer pen of prenten op fiscaal gebied niet aangekocht kunnen worden. Veel ob jecten die voor de historie van het belastingwezen van belang zijn, gaan zo voor het museum verloren. Wat in jieder geval niet verloren is gegaan, maar dat was dan ook een schenking van het ministerie van financiën, is het veelbesproken „derde-dinsdag koffertje", dat van 1930 tot 7 augus tus 1975 dienst heeft gedaan. Keurig Het Belastingmuseum Prof. Dr. Van der Poel opgepoetst staat het in het belasting museum te getuigen van een veelbe wogen verleden. Het Belastingmuseum, Parklaan 14- 16 in Rotterdam, is open van maan dag tot en met vrijdag van 9 tot 16.30 uur. Op zaterdagen kan men er ook na afspraak terecht met groepen. een onzer verslaggevers 5LLE De provincie rijssel weet het zo langza- hand, dat haar ambtena- m hun glazen huis zitten, in een dubbel beglaasd Nadat in 1970, nog tij de bouw, alle ruiten sten worden herplaatst, is len jaar gepraat voor lebbers een juridische iel om van te watertanden iver wie de schade moest Jen. Die blijkt intussen te opgelopen tot een kleine ton. Vrijwel alle partijen m een gedeelte bijdragen, ïr de provincie lijkt er met bedrag van 180 duizend len het slechts al te (ten. as de bouw deden zich moeilijk- a voor bij de zeven verdiepingen tóe, 'rijkelijk beglaasde kan to »t, het werkgedeelte genoemd er in het representatieve ge- waarin zich onder meer de ver en van de bestuurders bevin- niet zou worden gewerkt). Ier duidelijke oorzaak brak een 1 ruiten kort na plaatsing. Ver lende oorzaken werden ge ld- Het was noodzakelijk de on- «unende kozijnen te verbeteren erder wreekte zich de onvoldoen- ^aring met het hanteren van grote glasoppervlakten. 't de nodige technische voorzie- len waren getroffen, moesten alle en dat waren er vele honder- opnieuw worden aangebracht •J' een klein aantal, dat reeds was PPt, moest worden vervangen, rop begon de discussie rondom raa8 wie verantwoordelijk waren oe de schade moet worden gere- Ijen waren de provincie, het ar- J-tenbureau Duintjer, hoofdaan- T Van Egteren. onderaannemer •huis en Bos, glasleverancier De Robbé en de assuradeuren. De Van de zogenaamde constructie -verzekeringsmaatschappijen g®en dekking voor de totale scha- «wam zelfs een club van verze- Xperts voor over. Ieder Het provinciehuis in Zwollestrijd om het glas loopt ten einde bracht voorts de nodige juridische adviseurs op de been. In der minne Tijdens tien jaar onderhandelen, want er moest uiteraard zeer diep in het glas gekeken worden, liep het schadebedrag inclusief het rentever lies, de arbitragekosten en de reke ning voor rechtskundige bijstand, op tot 368 duizend gulden. Ten slotte heeft de advocaat van de provincie Gedeputeerde Staten dringend In overweging gegeven „de beglazings- problematiek in der minne af te wik kelen". Er is nu een verdeling overeengeko men, waarbij de provincie 180 dui zend gulden betaalt. De rest wordt voldaan door andere partijen, met uitzondering van de glasleverancier, die zijn aansprakelijkheid niet heeft erkend. Enkele andere betrokkenen betalen wél mee, hoewel zij de verantwoorde lijkheid, althans voor een deel, af schuiven. Ten slotte hebben de assu radeuren zich bereid verklaard ruim een halve ton te verstrekken. De fi nanciële commissie uit de Staten van Overijssel gaat zich dezer dagen over de kwestie beraden. DEN HAAG (ANP) Er komt alsnog een werkelijk overleg tussen minister De Ruiter van Justitie en de politie vakbonden over de bezuinigingen bij de rijkspolitie. Dit is het resultaat van een extra vergadering van het georganiseerd overleg rijkspolitie, dat gistermorgen in Den Haag op het ministerie van Justitie is gehouden. Het reële en open overleg over in totaal zestien miljoen aan bezuinigin gen zal op 29 augustus plaatsvinden, aldus een mededeling van het minis terie. In het kader van de bezuini gingsmaatregelen was aangekon digd, dat de rijkspolitie voor dit jaar zestien miljoen diende te bezuinigen. Naar het oordeel van dé bonden was een deel hiervan van rechtspositione le aard. De bonden vroegen om extra overleg, omdat dit, hoewel voorgeschreven in dergelijke gevallen, niet was gevoerd. Het overleg zal met name gaan over de twee miljoen bezuinigingen op de onregelmatigheidstoeslag, de oplei dingen, het reizen en over het over werk. Voorzitter Leen van der Linden van de Nederlandse politiebond toonde zich tevreden over het nu bereikte open overleg. „Minister De Ruiter heeft zijn fouten ingezien en is terug gegaan naar „af". We kunnen nu gaan praten over het invullen van de bezui nigingen". Penningmeester H. Kruizinga van de Algemene Christelijke Politiefedera- tie liet zich in gelijke bewoordingen uit „De minister is door de bocht, maar wanneer bezuinigingen voor volgend jaar ter sprake komen, zou den we wel van tevoren geraadpleegd willen worden". Van een onzer verslaggevers GENEVE Minister Van der Klaauw van buitenlandse zaken heelt tijdens de tweede toetsingsconlerentie van het verdrag tegen de verspreiding van kernwapens opgeroepen tot onderhandelingen over beperking en zo mogelijk een verwijdering van de middellange- alstandsraketten in Oost- en WestrEuropa. De ministers stonden geen bepaalde Initiatieven voor ogen dat vond hij vooral een zaak van de Amerikanen en de Russen. Het idee van het Inter kerkelijk Vredesberaad om de door Nederland te nemen beslissing over het plaatsen van 48 kruisraketten op Nederlands grondgebied voor te leg gen aan de toetsingsconferentie en om een resolutie in te dienen waarin NAVO en Warschau Pact wordt ge vraagd af te zien van plaatsing van middellange-afstandsraketten, is van tevoren al tot mislukken gedoemd, aldus de. minister. Hij zei meer te verwachten van gesprekken die Schmidt met de Russen heeft ge voerd. Van der Klaauw zei dat vermindering van de afhankelijkheid van kernwa pens het uiteindelijke doel van Ne derland is en dat de publieke opinie in ons land zich in toenemende mate bewust wordt van het gevaar van de spreiding van kernwapens en van de kemwapenwedloop. Hij herinnerde aan het kernwapendebat maar wees ook op de dreiging vanuit OostrEuro- pa in de vorm van de SS-20 raket. De minister trachtte begrip te wek ken bij de landen van de derde wereld voor de verhoging van de veiligheids garanties bij de levering van onderde len voor kerncentrales. Tegelijkertijd beklemtoonde hij dat staten zonder AMSTERDAM (ANP) De activitei ten van de stichting Goed Gebit, die zich inspant om het Nederlandse volk een betere mondhygiëne bij te bren gen, hebben effect gesorteerd: sinds 1972, toen de stichting met haar jaar lijkse campagnes begon, zijn steeds meer Nederlandse hulsgezinnen scherper op hun suikerverbruik gaan letten. (Het percentage liep op van 52 naar 55 procent, is uit een NIPO- onderzoek gebleken.) Het aantal huismoeders dat er scherp op toeziet dat niet te veel zoetigheid op tafel komt, Is tussen 1974 en 1978 ln Amsterdam zelfs gestegen van 52 procent tot 65 procent. De stichting schrijft dit resultaat toe aan het krantje „walrusgeluiden", dat vier maal per jaar wordt toegestuurd aan 15.000 Amsterdamse moeders. Volgend jaar gaat de stichting Goed Gebit gaatjes tellen bij vijfjarige Am sterdammertjes. Het gaat daarbij om de kinderen die geboren zijn na 1974, het Jaar waarin de fluoridering van het drinkwater in de hoofdstad werd stopgezet. Gekeken zal worden of de kinderen, die door de stichting zijn voorgelicht en begeleid, minder gaat jes hebben dan andere kinderen. Pas dan zal de stichting weten of haar voorlichtingsactiviteiten wérkelijk resultaat hebben gehad. De Jaarlijkse campagne, die in september begint, omvat onder andere een wedstrijd .lieverkoekjes bakken". De bedoe ling is dat deelnemers een recept in zenden van taarten of koekjes, waar aan geen suiker te pas komt. kernwapens grotere zekerheid moe ten krijgen dat tegen hen geen kern wapens gebruikt zullen worden, zo dat deze landen zich aan de ontwik keling van dat soort wapens niet hoe ven te wagen. Eerder merkte de Peru aanse afgevaardigde al op dat de lan den van de derde wereld minder be langstelling krijgen voor het verdrag tegen de spreiding van kernwapens, omdat de landen die de wapens al hebben, doorgaan met de kernbewa pening. Van der Klaauw zei gisteren evenwel dat hij niet verwacht dat landen zul len terugkomen op hun aansluiting bij het verdrag. Hij wees er voorts op dat hij bij zijn ontmoetingen met zijn Spaanse collega steeds aandringt op ratificatie van het non-proliferatie verdrag door Spanje. De Westduitse afgevaardigde Klaus von Dohnanyi waarschuwde dat de discriminatie bij het vreedzaam ge bruik van kernenergie op den duur een hypotheek legt op het NPV-ver- drag. In verband met de dreigende energieschaarste is samenwerking op het terrein van het vreedzaam ge bruik van kernenergie meer dan ooit noodzakelijk. TROUW/KWARTET PU- RHS 13

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 13