Triomfale terugkeer
van Gerry Mulligan
Piet Ouborg:
eenling die
eigen weg koos
IGNIS
Windtunnel belangrijk
bij luchtvaartonderzoek
Politiebond wil veel
agenten bij ontruiming
Werk aan Lutine
een jaar uitgesteld
Nieuwe boeken
Meisje verongelukt
Kraanwagen
haalde niets uit
bij inbraak
DINSDAG 12 AUGUSTUS 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
BINNENLAND
4
door Rud Niemans
AMSTERDAM Oudere jazzliefhebbers herinneren zich de kamermuziekachtige charme van
zijn pianoloze kwartetten in de jaren '50, zijn spectaculaire Concertband kort daarna, met
Brookmeyer, Clark Terry en drummer Mel Lewis: Gerry Mulligan, pedante bariton-vedette uit
vervlogen dagen.
Enkele malen was hij tijdens Doelen
festivals stilzittend op een krukje als
de bebaarde Methusalem aanwezig
bij Dave Brubeck. „of all people",
maar ouderwets opzien baarde dat
niet. De slotavond van het N08-jazz-
festival in „De Meervaart" maakte
duidelijk, dat een vitale, zelfverzeker
de Mulligan, nu 53 jaar oud, nog altijd
gezag genoeg bezit om een enig dege
lijk geschoold jong talent in een swin
gend ensemble samen te bundelen en
zijn wil op te leggen.
Niet met de kadaverdiscipline van
een Buddy Rich, maar vanuit de ty
pisch Mulliganeske opvatting van
bigband jazz: swingende, dan wel kal
me. gedragen thema's die in de en
sembles met pasteltinten worden uit
gewerkt. open akkoorden die door
koper- en rietsectie fraai gearticu
leerd worden neergezet.
En dan die slotmaten die als Bach-
koralen nog even over je heen strij
ken. De melomane leider blies op
wollige toon soms bevlogen bariton-
soli. nam actief aan ensemble-door
werkingen deel en toonde aan. dat de
sopraansax niet altijd Coltrane-dra-
matiek hoeft uit te stralen.
Mitchel Forcnan, piano en de inder
haast ingevallen trompettist Red
Rodney ruime kansen gaf.
Het was jammer, dat de drummer op
cruciale momenten ronduit wanpres-
teerde, maar dat verhinderde niet dat
het hedendaags Amsterdams pu
bliek. zijn naam slechts kennend uit
boekjes en enkele herpersingen, Mul
ligan spontaan en geïmponeerd na
twee toegiften aan de boezem drukte
De comeback van de baritonsaxofo
nist werd voorafgegaan door het Wa
terlandkwartet van pianist-compo
nist Loek Dikker, die zijn materiaal
aan volksmuziek en enkele uiteenlo
pende jazzgenres ontleent. Bij vlagen
boeiend, soms ook wat saaie muziek,
waarin naast Dikker ook drummer
Van Duynhoven excelleerde en de
twee blazers Gerd Dudek en Ferdi
nand Povel (op alt) weinig opvielen
Na Mulligan zette het rechtaan swin
gende kwartet van tenorsaxofonist
Teddy Edwards de toffe jongens
sfeer van dit festival onverdroten
voort. Het leest werd in de kleine
uren met wat salsa uitgeluid door Mr
Slim's Wonderland Steelband.
Ellington
Gelukkig
Een fraaie hommage aan Ellington en
een dichterlijk „Walk on the water"
vormden hoogtepunten van een lang
programma, waarin Gerry ook enkele
prima solisten. Gary Keller, tenor.
Buiten beschouwing gelaten de door
velen als een soort artistieke zelfver
branding ervaren „act" van Herman
de Wit op zaterdag, was dit festival op
de juiste schaal en onder een geluk
kig gesternte geprogrammeerd. De
ambiance van „De Meervaart" inspi
reert door de wol geverfde musici als
Ira Sullivan Big N. Nicholas tot no-
nonsense complimenten.
De zaal ademde de atmosfeer van een
intieme club en bleef toch prima be
reikbaar. Het programmapakket
werd weer gekenmerkt door het halen
van onbekend talent (Jack Wilkins)
en het via vakkundige research in het
focus plaatsen van vergeten namen
uit de apocriefe boeken van deze mu
ziek. De radio durft ook wat meer dan
voorheen, als het om de avant garde
gaat.
Kortom: dit was het festival van de
stevig in mondstukken happende
rietblazers, van jazz „hot and bothe
red". van boeiende contrabassoli ook
(Harry Emmery bij Free Fair. Ron
McClure bij Jack Wilkins). Laatstge
noemde liet velen sprakeloos en moet
snel worden teruggehaald.
Toch tekent zich een wat overdreven
hang naar spektakel af. een meer
daags gebeuren liet velen sprakeloos
en moet snel worden teruggehaald.
Toch tekent zich een wat overdreven
hang naar spektakel af. een meer
daags gebeuren als dit vraagt zeker
om wat subtielere muzikale rustpun
ten, waarbij de luisteraar, al zijn er
entre' acts van dien aard. een stevig
jazzmaal kan laten verteren.
En hoe ervoer men in „De Meervaart"
Gerry Mulligan
deze kleinschalige jazzinvasie vol ge-
luidsgevoelig radiomaterleel? Direk-
teur Han Hogeland: „Een festival als
dit krijgt pas zin bij de gratie van de
traditie, de continuïteit. Vraag het
maar aan de musici, aan de mensen,
hoe die het vonden. Hun reacties lie
gen er niet om."
door Peter Karstkarel
LEEUWARDEN Piet Ouborg (1893-1956) was een uniek
kunstenaar. In de ontwikkelingen van de kunsten in Neder
land is er wellicht niemand bij wie de gang naar de abstractie
zo goed te volgen is. Het is des te opmerkelijker, omdat
Ouborg met een zekere vertraging en uitsluitend indirect van
de ontwikkelingen in Europa kennis kon nemen in de jaren
tussen de wereldoorlogen.
Ouborg werkte toen in Indië. Zijn
ontwikkeling is in een omvangrijke
tentoonstelling in Leeuwarden te vol
gen. Het Museum het Princessehof.
gespecialiseerd in keramiek, houdt
de traditie hoog om gedurende de
zomermaanden werk van een Neder
landse schilder te tonen. Na onder
meer Gerrit Benner. Willem Hussem,
Job Hansen, Germ de Jong en Luce-
bert. is het nu Piet Ouborg die met
een overzicht gepresenteerd wordt
Ouborg werd in 1893 te Dordrecht
geboren, een stad met een sterke ar
tistieke traditie. Toch volgde hij geen
kunstopleiding, maar werd onderwij
zer. De mogelijkheid om in plaats van
de militaire dienst het land in Indië te
dienen greep hij aan en het grootste
deel van zijn arbeidzaam leven
bracht hij in de Oost door
Het tekenen en schilderen dat hij al
sinds zijn jeugd beoefende, werd daar
een serieuze liefhebberij. Met tijd
schriften hield hij zich op de hoogte
van -vde resultaten van eigentijdse
kunstenaars in het vaderland en stu
derend in Indië. wist hij tijdens de
verlofperioden In Nederland de
tekenakten te halen.
Vader en zoon'
Vlak voor het uitbreken van de Twee
de Wereldoorlog vestigde Ouborg
zich in Den Kaag waar hij als tekenle
raar ging werken. Inmiddels had hij
als schilder al een respectabel oeuvre
opgebouwd en had de tekeningen en
schilderijen al verschillende malen
aan het publiek laten zien. Pas na de
oorlog zou hij in heel Nederland be
kendheid krijgen, omdat zijn „Vader
Speciaal vandaag
cn zoon met de Jacob Marisprijs
bekroond werd. terwijl velen meen
den dat het werk niets voorstelde.
Door dit schandaal werd hij bekend,
bekendheid die hij overigens nooit
gezocht heeft. Het schandaal is de
kunstenaar blijven achtervolgen. Nu,
een kwart eeuw na zijn dood. wordt
nog het overgrote deel van de catalo
gustekst ingenomen door vrij zinloos
gezeur over het geval „Vader en
zoon".
Veel interessanter ls het om Ouborgs
ontwikkeling van een gestyleerd Im
pressionisme met. een symbolistische
lading via een helder surrealisme
naar een open en kwetsbaar nieuw-
expressionisme te volgen. Langs we
gen der geleidelijkheid heeft Ouborg
de artistieke revoluties op een zeer
persoonlijke manier verwerkt
Die eigen methode bestaat er dan uit
dat Ouborg ai het raffinement en
daarmee ook de dikdoenerij van de
surrealisten en de neo-expressionls-
ten tot een eenvoudige helderheid
terugbracht. Die integriteit maakte
het werk kwetsbaar en hij lokte er
bijna kritiek mee uit.
„Figuur tussen roepende", tekening in gemengde techniek; in 1950 door Piet Ouborg vervaardigd.
Grond" kwam hij met deze methode,
die een evenwicht opleverde tussen
een statische compositie van dynami
sche ingrediënten, tot zeer sterke nirortor
schilderijen uiiet/iei
sche beginselen niet overtreden
mochten worden.
Louteringen
Het Blauwe Kruis. Docu
mentaire over het in twintig
landen vertakte Blauwe-
Kruiswerk, een beweging ter
bestrijding van het alcohol
probleem.
Ned 1 19.43 uur
Democratische Conventie
USA. Reportage van de Demo
cratische Conventie in de Ma
dison Square Garden in New
York aan de „vooravond" van
de Amerikaanse presidents
verkiezingen.
Ned 1 18.30 uur
Brandpunt besteedt aan
dacht aan de economische si
tuatie in ons land. !n de studio
praat minister Va der Stee
van financiën over de begro
ting 1980.
Ned 2 21.15 uur
Het Praatprogramma geeft
een profiel van Joke van Leeu
wen, schrijfster en illustratri
ce van kinderboeken.
Hilversum 2 16.40 uur
In Europa ging de oude vertrouwde
orde tot tweemaal toe bankroet en
voor de kunsten betekenden de we
reldoorlogen :outeringen Ouborg
vertrok uit het beestachtige Europa
en keerde pas kort voor de volgende
wrede oorlog naar Nederland terug.
De werkelijkheid was op een debacle
uitgelopen en de kunstenaars hadden
elementen uit het fantastisch symbo
lisme opgepakt om er het onderbe
wuste een kans mee te geven. Toch
liet dit surrealisme zich nog inpakken
door een traditioneel compositiemo
del met perspectief en een centraal
gerichte, heïrarchie.
Net als bij dé vroege impressionisti
sche landschappen volgde Ouborg de
nieuwe stijl In vormen die versimpeld
werden tot heldere hoofdvormen zon
der al te veel detailleringen. In de
meeste surrealistische werken arran
geerde hij als in de zeventiende-eeuw-
se stillevens de voorwerpen, die nu
eens meetkundige figuren, dan weer
grillige wortelformaties of strenge
torsen zijn. keurig naast en achter
elkaar. Toch weet hij met een ingeto
gen. soms zelfs een somber en drei
gend kleurenpalet een imposante
sfeer op te roepen.
Gedurende de oorlog en kort daarna
ontwarde Ouborg zijn kluwens en liet
hij de bouwsels uiteenvallen en bij
een blonder palet ontstond er zo ge
heel nieuw werk. Hoewel hij de surre
alistische elementen nog niet losliet
en de monumentale figuren hand
haafde, werden de schilderijen en vel
len papier veel opener.
Zonder zich meer gebonden te achten
aan de oude compositiemodellen ont
wikkelde Ouborg spoedig een volko
men vrije wijze van uitdrukken. Hij
liet de figuratie nog niet los. behield
de eenvoudige, heldere manier van
uitdrukken en wekte daar wellicht de
wrevel mee op bij de velen uit het
kunstpubliek van wie de academi-
Ouborgs kordate expressionisme was
directer dan het speelse of lyrische
werk van de jongere collega's. Ou
borg heeft grenzen moeten doorbre
ken en dat heeft hij in zijn eentje
gedaan, in alle stilte De jongeren
onder de experimentelen verenigden
zich luidruchtig in de Cobra-groep.
Ouborg deed wel eens mee aan hun
activiteiten. Toch is hij een eenling
gebleven die, wetend wat er op kunst
gebied gaande was, zijn eigen weg
koos en tot sterke resultaten kwam.
De tentoonstelling is samengesteld
door galerie Nouvelles Images. De
reizende collectie kan niet represen
tatief worden geacht voor het gehele
oeuvre van de kunstenaar en in het
Princessehof heeft men dan ook en
kele zeer sterke werken, o.a. uit het
Van Abbemuseum te Eindhoven, aan
de verzameling toegevoegd, waar
door een redelijke doorsnede is ver
kregen.
De tentoonstelling is dagelijks van 10
tot 5 (zondags van 2 tot 5) gedurende
de-maand augustus in het Princesse
hof te Leeuwarden te bezoeken.
ADVERTENTIE
Mystiek
Ongetwijfeld zal de oosterse mystiek
die Ouborg van nabij beleefde haar
uitwerking niet gemist hebben. Het
mysterie kreeg ock zijn neerslag in
een donker palet en een gesloten
compositie. Zelfs in de werken die
lichter én vrolijker zijn. bleef de ge
concentreerde samenstelling vol
mystieke spanning.
In „Opstelling" en „Opvliegende vo
gel". maar vooral in „Op zwarte
LEEUWARDEN (ANP) De Nieuw-
Zeelanders die vanaf begin juni voor
de kust van Terschelling gezocht heb
ben naar het goud van de Lutine,
stoppen ermee. De missie heeft niets
opgeleverd, aldus een woordvoerder.
De bergers zijn van plan volgend jaar
terug te keren en hopen dan op gun
stiger weer dan dit jaar. Van de zestig
werkdagen die op het programma
stonden, heeft het bergingsschip
„Yak" er maar twintig op zee kunnen
doorbrengen.
De Lutine, een Engels fregat, zonk in
oktober 1799 voor de kust van Ter
schelling. Aan boord was een lading
goud voor Britse bankiers in Ham
burg.
-
Een koelkast of diepvriezer
koopt u niet zomaar even op
goed geluk. U wilt een puur
funktioneel stuk techniek in de
keuken. Een veilige bergplaats
voor uw dagelijkse levensmid
delen en uw diepvriesvoorraad.
Bekijk 'n Ignis koelkast of
diepvriezer eens. Tot in de
finesses berekend op een lang
en intensief gebruik. Typisch
Ignis. De Keuken Kluizen.
Koeflasten&diepvriezers
Safe als een kluis.
Economie en ruimte door prof. dr. J.
G. Lambooy, Uitg. Van Gorcum,
Asen, 290 pag., prijs 39,50. Inleiding
in de economische geografie en regio
nale economie, deel I (Lokatietheorie
en regionale vraagstukken).
Bij Elsevier, Amsterdam, versche
nen: Gezond eten van eigen tuin door
John Seynour (255 pag. groot for
maat, ruim 500 werktekeningen en
foto's in kleur, prijs 49,50), en Waar
ben je? door Toon Hermans, bundel
tekeningen, wensen, gedachten e.d.
(184 pag., 16,90).
Bij de Zuid-Hollandse Uitgeversmij.
te Amsterdam verschenen; De roep
van de wanhoop door Susan Ho-
watch, thriller (168 pag., 17,90) en
Mooi weer om te sterven door Jack
Higgings, thriller (148 pag., 14,50).
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Staatssecretaris mevrouw Smit-Kroes
(verkeer en waterstaat) zal op 27 augustus de Duits-
Nederlands lage-snelheidwindtunnel bij Vollenhove in de
Noordoostpolder officieel in bedrijf stellen. Zij doet dat
samen met de Westduitse staatssecretaris van onderzoek
en techniek, H. Haunschild.
De windtunnel, de grootste en mo
dernste ter wereld, is bedoeld voor
onderzoek op het gebied van
lucht- en ruimtevaart. Volgens het
ministerie van verkeer en water
staat komt het accent in de lucht
vaart steeds meer te liggen op
vergroting van de veiligheid (voor
al bij start en landing), lager
brandstofgebruik en verminde
ring van de geluidshinder. Goede
lage-snelheidseigenschappen van
het vliegtuig zijn hiervoor onont
beerlijk en die kunnen in de wind
tunnel aan vliegtuigmodellen wor
den onderzocht.
Milieubeheer
De nieuwe tunnel, die 125 miljoen
gulden kost en waaraan ruim vier
jaar is gebouwd, is speciaal ont
worpen voor het snelheidsgebied
van 10 tot 540 kilometer per uur.
Een van de eigenschappen van de
tunnel is dat er ook onderzoek kan
worden gedaan naar lawaai-ver-
minderende maatregelen voor
vliegtuigen. Dit is volgens het mi
nisterie bij de bestaande windtun
nels meestal niet mogelijk omdat
die zelf veel lawaai maken. Vol
gens het departement is de tunnel
bovendien erg geschikt voor on
derzoekingen op het gebied van
milieubeheer, zoals windhinder in
woonwijken en winkelcentra. Er
wordt dan een maquette van dc
wijk in de tunnel geplaatst.
Het project is een gezamenlijke
onderneming van het nationaal
lucht- en ruimtevaartlaboratori
um en de „Deutsche Forschungs-
und Versuchsanstalt für Luft- und
Raumfahrt", die ieder voor de
helft een aandeel hebben in de
windtunnel.
De nieuwe tunnel heeft verwissel
bare meetplaatsen voor vliegtui
gen en helikopters met een span
wijdte van vier tot zeven meter.
De tunnel, die 320 meter lang is,
bestaat uit een langwerpig geslo
ten kanaal waarin de lucht wordt
rondgestuwd door een achtbladi-
ge luchtschroef met een diameter
van 12,35 meter en een aandrijf-
vermogen van 14 megawatt. De
installatie biedt aan veertig man
zeer gespecialiseerd personeel
(Duitsers en Nederlanders) werk.
Appartementen Prins Hendrikkade Amsterdam
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De Nederlandse Politiebond heeft er bij di
burgemeester en de hoofdcommissaris van politie van Ani
sterdam op aangedrongen „meer dan voldoende" politiemen
sen in te zetten bij een eventuele ontruiming van de gekraakti
appartementen aan de Amsterdamse Prins Hendrikkade.
Voorzitter Leen van der Linden zegt
dit in het belang te achten van alle
betrokkenen. „Een flinke overmacht
aan politie is in het belang van mijn
mensen en ook van alle mensen die
menen zich tegen een dergelijke ont
ruiming te moeten verzetten." aldus
Van der Linden. Volgens hem zijn bij
diverse ongeregeldheden in Amster
dam dit jaar alleen al 250 politiemen
sen gewond geraakt, van wie er een
aantal wegens opgelopen fysieke en
psychische schade nog steeds thuis
De politie staat, volgens de voorzitter
van de politiebond, niet te trappelen
om deze ontruiming uit te voeren,
„maar gebeuren moet het toch. Ik
heb persoonlijk best begrip voor alle
huisvestingsproblemen, maar als je
nu weer een half jaar wacht zoals met
de Groote Keyser dan kan het niet
meer." De gekraakte kantoorpanden
aan de Keizersgracht, bekend als de
Groote Keyser, hadden volgens een
vonnis van het gerechtshof in decem
ber vorig jaar ontruimd moeten wor
den, maar uit angst voor ernstige
ongeregeldheden is tot op heden aan
dit vonnis geen uitvoer gegeven.
Van der Linden verwacht overigens
wel dat het uiterst moeilijk zal wor
den de gekraakte appartementen aan
de Prins Hendrikkade te ontruimen.
Aan een „draaiboek" hiervoor zou nu
al worden gewerkt. Bij het opstellen
daarvan zijn ook de politiebonden,
die vrijwel het gehele korps vertegen
woordigen, betrokken.
B en W van Amsterdam hebben giste
ren, in een reactie op de weigering
van de krakers aan de Prins Hendrik
kade om vandaag te overleggen op
het stadhuis, gezegd dat zij aan een
gesprek geen voorwaarden vooraf
Leen van der Linden
veel agenten
hebben gesteld. Voor het
spreekt het vanzelf dat het om
mingsvonnis van de president van df
rechtbank geen onderwerp van ge
sprek kan zijn. „De constatering dï
recht en wet moet worden nageleefd
kan in dit land immers door niemand
als het stellen van een voorwaard!: i
vooraf door de gemeente worden b
schouwd of als iets dat ter discuss
kan worden gesteld." Volgens de kra
kers had een gesprek over een even
tuele vordering van de koopflats af
leen maar zin als b en w een dreigen
de gewelddadige ontruiming zoude*
opschorten.
Volgens het college kan daar geet
sprake van zijn. Ook het aan de plichï
van de politie de eigenaars bijstand
te verlenen bij de ontruiming. He.
vonnis is immers niet vatbaar voci
uitstel door hoger beroep.
Centrale raad akkoord
met medisch contract Confrontatie
DEN HAAG(ANP) De centrale
raad voor de volksgezondheid is gis
teren unaniem akkoord gegaan met
de tekst voor een medisch contract,
waarin de rechten en plichten van
arts en patiënt worden vastgelegd.
Vrijwel zonder discussie werd het
voorstel van de artsenorganisatie
KNMG aanvaard om daarin uitdruk
kelijk te vermelden, dat de basis van
de relatie patiënt arts het onder
ling vertrouwen is en blijft.
De KNMG had eerder laten weten
ernstige bezwaren te hebben tegen de
ontwerp-tekst, opgesteld door de
commissie „Rechten van de patiënt",
waarin met geen woord over dit „ver
trouwen" werd gerept. Ze vindt een
medisch contract op zichzelf best
nuttig, maar is tevens van mening,
dat het vertrouwen tussen arts en
patiënt zich niet laat vangen of ver
vangen door een contract, waarin
slechts rechten en plichten worden
vastgelegd. De andere vertegenwoor
digers in de raad waren het hiermee
eens.
De tekst, zoals die gisteren is vastge
steld, gaat in de vorm van een advies
naar de staatssecretaris van volksge
zondheid. In het medisch contract
staan regels over de informatie, die
de arts aan de patiënt moet geven,
over geheimhouding, inzage in medi
sche gegevens, behandeling van
klachten, inschakelen van een me
disch specialist en het recht een be
paalde handeling te weigeren.
Volgens de Amsterdamse politie heD
ben de krakers van de Prins Hendrik
kade zondagavond zelf een confrofr
tatie gezocht. Een politieman pro
beerde het uitladen van bouwmateri
alen voor het complex te beletten
Daarop zou een overmacht van kn
kers hem met ijzeren pijpen te lijf zijij
gegaan. De man liep daarbij over zij»
hele lichaam kneuzingen op, aldus dl
politie. Pas later arriveerde assiste»
tie die een 21-jarige wist te arresteren
Hij wordt verdacht van het stelen var
bouwmaterialen. De krakers verkW
ren op hun beurt dat de agente
pistolen hadden getrokken en dat d
bouwmaterialen niet waren gestolei
maar geschonken door sympath
santen.
DRONTEN (ANP) De 9-jarige An
na Kleinmeer uit Dronten is gister
middag in haar woonplaats om het
leven gekomen, toen zij op een kruis
punt door een personenauto werd
aangereden.
UTRECHT (ANP) De heren
dachten het zo goed voorbereid
te hebben: men stele een
kraanwagen en een forse staal
kabel, men bevestige het ene
eind van de kabel aan de wa
gen en het andere aan de
brandkast, even gasgeven
en de kluis bleek muurvast
in beton verankerd te zitten en
te blijven zitten.
Dit overkwam een stel brand-
kastkrakers vorige nacht bij
een benzinestation in Utrecht
De mannen hadden de wagen
achter het station neergezet en
via een ingeslagen ruit de
brandkast aan de haak gesla
gen. Na enig vruchteloos geruk
en getrek gaven zij het op,
kraanwagen, kabel en kluis
achterlatend.
