ap in autobranche
it najaar verwacht
'Nicaragua heeft nu pas tijd voor de vrouw'
erzekeraars niet
uidelijk genoeg
Amerika moet nu beslissen
over energie en grondstoffen
Geen schadeclaims
Tiels bedrijfsleven
oblemen van tijdelijke aard
aak klachten door misverstanden
Onafhankelijkheid nodig van buitenlandse energiebronnen
Lening Mees& Hope
België helpt
textiel met
2.4 miljard
Fusieplan twee
luchtvaartbedrijven
gOAG12 AUGUSTUS 1980
FINANCIEN EN ECONOMIE
BUITENLAND
TROUW/KWARTET P 9 - RHS 11
onze redactie economie
STERDAM Tussen januari en augustus dit Jaar, zijn dertig garagebedrijven op de fles
aan In dezelfde periode van vorig jaar registreerde de Bovag er zeven. „En de harde klap,"
•ondigt een Bovagvoorlichter aan, „moet nog komen."
•ns de Bovag valt in het najaar
een groot aantal faillissementen,
lat veel bedrijven een bedrijfs-
Ing niet direct melden, maar
soms maanden overheen laten
I De Bovag heeft wel hoop, dat
aderhoudswerkzaamheden spoe-
reer wat zullen aantrekken, om-
Ktomobilisten dat toch niet eeu-
nnen uitatellen. Anderzijds, al-
een voorlichter, hadden we er ook
etekend dat er veel onderhouds-
zou zijn vóór de vakantie-uit-
Maar dat bleek achteraf hard
s te vallen: de ANWB had in het
«land de handen vol aan repara-
aan slecht onderhouden auto's
vakantiegangers.
je«rgaar.de lijn in het aantal repa-
werkzaamheden is voor een deel
ïanent: Veel autofabrikanten
ien hun motoren zo sterk verbe-
dat een onderhoudsbeurt pas na
30 inplaats van na 10.000 kilome-
loeft worden uitgevoerd; een kos-
tenbesparende factor voor de auto
mobilist. vervelend voor de garage
houder.
Tijdelijk
Hoewel aanvankelijk sterk verdeeld,
zijn de Bovag en de Industriebond
FNV het nu toch eens geworden; de
moeilijkheden in de autobranche zijn
van tijdelijke, en niet van permanen
te aard. Ondanks alle sombere voor
spellingen van de laatste tijd, is ook
de Bovag intussen gaan overhellen
tot de opvatting dat verkopen en
onderhoudswerkzaamheden tegen
het eind van het jaar weer zullen KortZlChtlff
aantrekken.
minder worden verkocht dan vorig
jaar.
Tot nog toe zijn er 75.000 auto's min
der verkocht en de Bovag rekent
erop, dat dit aantal niet groter wordt
maar eerder kleiner; In het najaar
verschijnen de nieuwe modellen, tra
ditioneel een goede tijd voor de ver
koop. Andere redenen voor het gema
tigde optimisme dat de bond aan de
dag legt zijn: de rentedaling, de belof
te van de overheid de auto voorlopig
niet extra te belasten en de licht
dalende benzineprijs.
Nog kortgeleden verspreidde de Bo
vag paniekberichten, als zou de auto
verkoop volledig zijn Ingestort. Voor
speld werd dat tegen het eind van het
Jaar minstens zesduizend werkne
mers ontslag zouden krijgen, omdat
er dit jaar een slordige 100.000 auto's
Van onze redactie economie
IN HAAG Een verzeke-
jsraaatschappij die een
iade niet uitkeert, moet dat
duidelijke en begrijpelijke
al aan de verzekerde moti-
ren. Dat zou het aantal
chten misschien vermin-
tn, schrijft het Inlichtin-
h en klachtenbureau voor
adeverzekeringen in het
rverslag.
de tussenpersonen (vereeke-
ngenten bij voorbeeld) kunnen
•wit aan doen. Soms hebben die
lewoonte een copie van de afwlj-
zonder verdere toelichting door
ituren. Daarom verdient het aan-
veling, aldus het klachtenbureau
it de maatschappij de tussenper-
ion niet te verzekeringstechnisch
yhrijft maar ook weer duidelijke en
jeicijpelijke taal hanteert.
Bet Ktachtenbureau schadeverzeke-
ringen ontving in 1979 1.117 klachten.
Die werden ln 149 gevallen gerecht-
lltunllgd geacht (13,3 procent) terwijl
J2 gevallen (8,2 procent een voor de
bevredigende oplossing kon
gevonden, ook al had hij naar
mening van het bureau niet hele-
gelijk. In 115 gevallen (10,3 pro-
it) bleek er sprake te zijn van een
nmunicatlestoornls die door het
Jreau «nel kon worden opgeheven,
taal had dus 32 procent van de
jjchten voor de klagers enig resul-
geveer de helft van de klachten
betrekking op auto-, motor- of
■4mflet*verzekeringen. Daarna
volgden brand en inbraak, algemene
aansprakelijkheid en een groep waar
onder ziekte, ziektekosten, ongeval
len en arbeidsongeschiktheid valt.
Schuldvraag
Onder het hoofd autoverzekeringen
▼leien nogal wat klachten die te ma
ken hadden met de schuldvraag bij
een ongeluk. Klagers vonden soms
dat hun verzekeraar de tegenpartij
ten onrechte schadeloos had gesteld.
De verzekeraar had dan geconclu
deerd dat zijn diént schuldig was
terwijl de cliënt dat zelf ontkent. Di
rect geldelijk nadeel bij een schade-
uitkering heeft degene die schuldig
werd verklaard aan het ongeluk niet.
De verzekeraar betaalt Immer*. Wel
kan het de cliënt zijn no-clalmkortlng
kosten en dat was dan ook ook de
achtergrond van dit soort klachten.
Daarnaast komt het ook voor dat de
verzekeraar naar de mening van de
klager nooit had mogen uitkeren aan
die tegenpartij omdat de klager zijn
eigen schade dan niet meer bij de
tegenpartij zou kunnen verhalen, die
gedachte is. aldus het klachtenbu
reau, onjuist. De verzekeringsmaat
schappij kan haar eigen beslissing
nemen en uitkeren aan de tegenpartij
van de cliënt. Maar als deze voldoen
de bewijzen heeft, staat het hem vrij
zijn wederpartij aan te spreken.
Klachten waren er ln het afgelopen
Jaar ook over het niet ontvangen van
een no-claimverklarlng. Als een ver
zekerde van maatschappij verandert,
zal de nieuwe verzekeraar slechts dan
de no-claimkortlng overnemen, als de
klant een no-claimverklarlng kan
overleggen. De oude maatschappij
moet die echter afgeven en dat ge
beurt niet altijd.
De Industriebond FNV toont zich in
tussen ietwat geïrriteerd door de alar
merende berichten die de Bovag nog
maar zo kortgeleden de wereld in
zond. Naast „kortzichtig beleid", be
schuldigt de FNV de bond ervan, dat
zij .diet erger heeft doen voorkomen
dan het is".
Nog geen jaar geleden smeekte de
Bovag om 2500 buitenlandse werkne
mers. om moeilijke vacatures mee op
te vullen. Straks is het dieptepunt in
de handel voorbij en dan moet er
weer ln het buitenland geworven wor
den omdat de bedrijven hun vakbe
kwame personeel kwijt zijn, aldus
een woordvoerder van de FNV
Over de te volgen strategie zijn de
bonden en de Bovag het overigens
eens: Zo weinig mogelijk gedwongen
ontslagen, en zoveel mogelijk werk
tijdverkortingen voor de noodlijden
de bedrijven. De autobranche moet
zijn aantrekkelijkheid behouden met
behulp van het ministerie van Econo
mische Zaken.
Over de recente ultverkoopprljzen
die een aantal fabrikanten tegen
woordig hanteren ln veel gevallen om
hun grote modellen nog kwijt te ra
ken, ls de Bovag niet zo erg te spre
ken. Mogelijk trekt de verkoop er wel
iets door aan, maar de marge "an de
garagehouder gaat er niet op vooruit,
reden waarom er ook de rest van dit
Jaar nog faillissementen zullen val
len. De financiële reserve van de be
drijven is danig geslonken, waardoor
vele niet in staat zullen zijn het hoofd
nog tot begin volgend Jaar boven
water te houden.
Het nieuwste op het gebied van service: niet alleen de controle van bandenspanning en oliepeil, maar
nu ook bloeddrukmeting.
WASHINGTON (Reuter) De Verenigde Staten zullen zware beslissingen moeten nemen
over het beleid Inzake energie en andere belangrijke grondstoffen, willen zij ln de jaren tachtig
een krachtige economische groei bereiken.
Als de handschoen nu niet wordt ore
genomen, zal de positie van de VS
internationaal gezien achteruitgaan
en zullen er diep ln het vlees snijden
de wijzigingen komen ln de Ameri
kaanse manier van leven.
Dit staat ln een rapport, dat het bu
reau van de gezamenlijke economi
sche commissie van het Huls van
Afgevaardigden en de Senaat de
twee kamers van de Amerikaanse
volksvertegenwoordiging heeft op
gesteld.
Senator Lloyd Bentsen, de voorzitter
van de commissie, legde er bij de
publikatle van het rapport de nadruk
op, dat er een eind moet komen aan
de afhankelijkheid van de VS van
buitenlandse energiebronnen. Hij
voegde hieraan toe, dat buitenlandse
overheersing van bepaalde delfstof
fen een belangrijk deel van het vraag
stuk uitmaakt
Pogingen om op het energieverbruik
te bezuinigen zullen niets opleveren,
als er geen grondstoffen beschikbaar
zijn waarmee grote aantallen zuinig
rijdende auto's kunnen worden ver
vaardigd. Platina, kobalt, chroom en
mangaan staan in tegenstelling tot
olie niet bekend als economisch
noodzakelijke prod uk ten, maar hun
positie is volgens Bentsen wel dege
lijk hachelijk.
Levensbelang
TIEL (ANP) Het Tielse bedrijfs
leven zal geen schadeclaims bij de
PTT indienen naar aanleiding van
de brand in de plaatselijke tele
fooncentrale, waardoor begin deze
maand gedurende enkele dagen
geen telefoonverkeer met Tiel mo
gelijk was. De afdeling Tiel van
het Koninklijk Nederlands Onder-
nemersverbond heeft dat de PTT
geschreven. Het KNOV is erg te
spreken, zo blijkt uit de brief, over
de snelheid waarmee de PTT de
verbindingen heeft hersteld.
Het automatische interlokale tele
foonverkeer in Tiel ls thans tot
tweederde van de normale capaci
teit hersteld. Begin volgende week
wordt die capaciteit door middel
van allerlei noodoplossingen 90
tot 95 procent. Het volledig herstel
van de Tielse telefooncentrale zal
nog geruime tijd in beslag nemen,
aldus de woordvoerder van het
telefoondistrict Utrecht, waaron
der Tiel valt.
Zij zijn van levensbelang voor het
industriële bestel en het tijdstip
waarop zij geheel ln handen komen
van kartels naar voorbeeld van de
Organisatie van olie-exporterende
landen (OPEC) ls gevaarlijk dicht ge
naderd, zo merkte hij op.
Zelfs als de VS zich grote inspannin
gen tot bezuiniging getroosten, zal
het Amerikaanse energieverbruik
twee procent per jaar moeten toene
men om de gewenste economische
groei van vier tot 4,5 procent per Jaar
te bereiken. In de studie worden drie
mogelijke draaiboeken voor het lo
pende decennium aangegeven maar
volgens senator Bentsen ls er maar
ëën het waarschijnlijkst, namelijk
dat waarin wordt aangegeven dat de
Amerikaanse binnenlandse energle-
produktle ln 1990 ongeveer 24 pro
cent groter sal zijn dan ln 1979 en de
Invoer van energie gelijk blijft aan
die van 1979.
Toeneming van de energleproduktle.
met 24 procent komt overeen met 7,*
miljoen vaten (van 159 liter) olie per
dag. Senator Bentsen noemde de weg
lang en moeilijk „omdat onze toe
komstige energievoorziening ln grote
mate afhangt van besparing".
produktle van synthetische brand
stoffen. Verder vindt de commissie
dat er meer moet worden gedaan aan
het oplossen van de moeilijkheden,
waarmee uitbreiding van het gebruik
van kolen en energie gepaard gaat,
dat de tariefsopbouw van elektrici
teit moet worden veranderd en dat er
een verschuiving dient op te treden
naar zekerder buitenlandse leveran
ciers van olie en aardgas. In het bij
zonder Canada en Mexico zouden
meer aan de Verenigde Staten moe
ten leveren. Intussen moeten de Ame
rikaanse strategische voorraden wor
den uitgebreid en zullen er economi
sche maatregelen moeten worden ge
troffen om het sparen en het Investe
ren aantrekkelijker te maken.
Bescherming
Waarborgen
In het rapport van de commissie
wordt aanbevolen niet terug te ko
men van de beslissing, om het toe
zicht op de Amerikaanse olie- en gas-
prijzen ln fasen op te heffen, de fisca
le Investeringsaftrek te verhogen en
prijswaarborgen te geven voor de
Ter bescherming van het Amerikaan
se belang bij delfstoffen waarvan de
positie hachelijk ls, dient volgens de
commissie de fiscale investeringsaf
trek te worden verruimd en moeten
sneller afschrijvingen op kapitaal
goederen worden toegestaan. Zij
meent dat de Amerikaanse regering
een beleid moet opstellen waardoor
de delfstoffenwinning kan rekenen
op een voldoende energievoorziening.
Ook zou ln staatahanden zijnde
grond beschikbaar moeten worden
gesteld voor het zoeken naar en het
winnen van delfstoffen.
AMSTERDAM De bank Mees en
Hope komt met een lening van 150
miljoen. 9,75 procent, 10-jarige obli
gaties. De ultglftekoers zal worden
vastgesteld op maandag 18 augustus.
Inschrijving kan plaatsvinden tot en
met 20 augustus; storting moet ge
beuren op 15 september. Beursnote
ring ln Amsterdam zal worden aange
vraagd.
BRUSSEL Het Belgische kabinet
gaat ongeveer 2,4 miljard gulden uit
geven ln het kader van een „reddings
plan" voor de Belgische textielsector
Het plan wordt binnenkort aan de
Europese Commissie voorgelegd.
Volgens zegslieden in regeringskrin
gen houdt het plan indirect een ver
lies van 200.000 arbeidsplaatsen ln.
De werkgelegenheid voor 45.000 men
sen komt erdoor op losse schroeven
te staan. Daar staat tegenover dat
100.000 plaatsen behouden blijven,
die zonder de reddingsactie ongetwij
feld verloren waren gegaan Ongeveer
3.5 procent van alle Belgische werk
nemers werkt ln de textiel, die tien
procent van de totale export voor zijn
rekening neemt. De Belgische textiel
heeft een aandeel van vijf procent op
de markt van de Eurpese Gemeen
schap.
Het reddingsplan houdt niet alleen
financiële hulp aan de noodlijdende
bedrijven ln, maar ook een krachtige
verkoopcampagne. België is van plan
met andere landen over bilaterale en
multilaterale akkoorden ter bescher
ming van zijn textielindustrie te gaan
onderhandelen. Het zal aandringen
op uitbreiding van het multivezelak-
koord van de EG, aldus de zegslieden
in Brussel.
LOS ANGELES (Reuter) De Ame
rikaanse luchtvaartmaatschappij
Western Airlines en Continental Airli
nes willen een fusie aangaan. Zij ver
wachten, dat zij daarvoor nu toe
stemming van de Amerikaanse lucht
vaartdienst (CAB) zullen krijgen. De
naam van de gefuseerde onderne
ming wordt Western-Continental
Corporation.
Vorig Jaar Juli verbood de CAB een
fusie tussen de twee, omdat de mede
dinging in het westen van de Verenig
de Staten erdoor op achteruit zou
gaan.
De twee bedrijven verwachten dat zij
de toestemming voor de fusie nu on
verwijld zullen ontvangen, omdat de
situatie ln de luchtvaart sinds vorig
Jaar ls eranderd en de omstandighe
den nu een samengaan volledig recht
vaardigen. Western is de op acht na
grootste luchtvaartmaatschappij in
de Verenigde Staten en Continental
de op negen na grootste.
Western Airlines en Continental Airli
nes behoren tot de achttien Ameri
kaanse luchtvaartmaatschappijen
die van de CAB toestemming hebben
gekregen om van alle punten in de
Verenigde Staten uit op West-Duits-
land te vliegen, tenzij er milieupro
blemen een rol spelen. De achttien
zullen van de Westduitse autoriteiten
nog vergunning voor de vluchten
moeten krijgen, voordat zij op nieuwe
routes kunnen gaan vliegen.
De fuslevoorwaarden voorzien in de
ruil van één gewoon aandeel Western
tegen een aandeel Western-Continen
tal en van één aandeel Continental
tegen 1,165 aandeel Western-Conti
nental.
BRESKENS Als gevolg van de
grote aanvoer van garnalen in het
hoogseizoen en de „overvoering" met
Duitse en Deense garnalen, zijn de
opbrengsten van de Nederlandse gar
nalenvisserij de afgelopen tien jaar
met zeker de helft teruggelopen. Om
h lerin verbetering te brengen heeft
het Landbouw- Economisch Instituut
(LEI) een regeling opgesteld die, zo is
de gedachte, in deze situatie verbete
ring zou kunnen brengen.
li
ar Johanneke Leestemaker
o het begin werd er op een volksvergadering nog wel eens gesproken
ir de houding van mannen tegenover vrouwen ln het Sandlnistlsch
int. Later kwam de bevrijdlngsstrijd in zo'n stroomversnelling te-
tht, dat iedereen, man ol vrouw, naar de wapens greep, zonder nog
rder te praten. Die discussies waar we toen geen tijd voor hadden,
Veten we nu opnieuw voeren."
Astorga. eenendertig Jaar. Op de VN-
•uwenconferentie leidde ze de officiële
egatie van Nicaragua. Thuis werkt ze, als
Icier van justitie, aan de berechting van
'logsmisdadlgers. Doodmoe na een week
's vergaderen, versliep Nora zich die za-
togochtend, maar een half uur na de
gesproken tijd zaten we aan het ontbijt.
dag later, op de overwinningsdag van
iSandlnistisch Front, werd Nora Astorga
t minister van sociale zaken benoemd.
rijn altijd Individuele vrouwen actief
'eest in de strijd en in het Sandlnistlsch
°nt. De leiders hebben het ook als een
'«ngrijk facet gezien dat vrouwen deelna-
tn san de bevrijding van het land. Maar
Uoof tussen dat idee en de praktijk is
root.-
lonnen
et haar eigen verhaal illustreert Nora hoe
georganiseerd de deelname van vrouwen
..Ik groeide op ln een welvarend milieu,
tfng naar de nonnenschool. BIJ de non-
leerde ik medeleven met de arme men-
n We brachten ze eten en kleren, maar
onden niet stil bij het systeem van ultbui-
1 en onderdrukking Pas toen ik ln de
lenigde Staten rechten ging studeren,
gon ik te denken over de verhouding
«en arm en rijk. In 1969 kwam ln terug ln
Het eerste wat ik deed. was
,nt«ct zoeken met het Sandlnistlsch
°nt ik kreeg een politieke training en
ocnt kleine karweitjes opknappen zoals
•wierswerk en het smokkelen van wa-
en«."
bi 1971 studeerde ik af en kwam bij een
°ot kapitalistisch constructiebedrijf te
«ken. Ik werkte er vijf jaar en ontdekte
het systeem van uitbuiting en winstmaken.
In het voorjaar van 1978 onderhandelde de
op één na belangrijkste man uit het leger
van Somoza met het constructiebedrijf over
een grote order. Hij werd verliefd op me en
het Sandlnistlsch Front zei me het contact
aan te houden. Ondertussen werd er een
strategie bedacht om deze hoge plet uit te
horen en onschadelijk te maken. Toen dat
was gebeurd, kon ik niet langer bij het
bedrijf blijven werken."
,Jk dook onder en ging naar het noorden
om mee te vechten. Na enige tijd werd lk
zwanger en week clandestien uit naar Coata
Rlca. Daar werd mijn kind geboren. Toen lk
terug kwam ln Nicaragua, was de strijd in al
zijn hevigheid aan de gang. Verdwaads liep
lk op het slagveld rond. Ik wist niet met wie
of waar lk contact moest opnemen. Uitein
delijk kreeg lk, na de bevrijding, opnieuw
werk bij het Front, ik werd verantwoorde
lijk gesteld voor de financiën van het leger."
Rechten
Sinds 1977 Is Nora Astorga lid van ANM
LAE Deze wijdvertakte vrouwenorganisa
tie ontstond ais een groep die toeziet op
naleving van de mensenrechten ln Nicara
gua. Veel vrouwen hadden te maken met
gemartelde of vermiste familieleden. In de
sloppenwijken van de steden vormden zich
kleine groepjes huisvrouwen, die iets wilden
doen aan het leefklimaat van hun kinderen.
De praktijk heeft de karakters van de groe
pen veranderd De moeders zagen ln dat er
geen betere toekomst voor htm kinderen
was weggelegd, vóórdat Somoza verdreven
werd. Er werden zoveel vrouwen van ANM
LAE vervolgd, verkracht en vermoord, dat
het geen vredelievende organisatie kon
blijven.
Nora: „Door het samenkomen ln deze wijk-
groepen kregen vrouwen deel aan het maat
schappelijk leven. Voordien leefden de
meeste vrouwen erg geïsoleerd. Als hun
man, op zondag even naar de dorpskroeg,
ging, voor een praatje, hadden de vrouwen
hun handel vol aan het achterstallig werk.
De afhankelijkheid bleek duidelijk toen
veel mannen hun vrouwen verboden de
buurtgroepen te bezoeken. Aan de ene kant
waren de mannen terecht bang voor repre
sailles van Somoza's Nationale Garde Maar
aan de andere kant speelde het machismo,
de mannelljkheldswaan, ook een rol. Dit
zette en zet nog steeds een rem op de groei
van de vrouwenbeweging."
De revolutionaire regering van Nicaragua
legt er nog altijd de nadruk op dat de
bevrijding van het land ook de bevrijding
van de vrouw Inhoudt. Er zijn echter al veel
botsingen geweest tussen mannen en vrou
wen over de vorm waarin deze vrouwenbe
vrijding zich moet uiten.
„Nog niet alle huwelijken zijn uit elkaar
gespat," spot Nora Astorga. .Maar er zijn
erg veel problemen, vooral ln de wat welva
render milieus. Daar heersten voor de be
vrijding de meest traditionele rolpatronen.
De man werkte en was de baas. De vrouw
zorgde voor het huls en de kinderen én
gehoorzaamde de man. Nu hebben ook deze
vrouwen hun bevrijding en zij willen niet
meer terug naar de oude verhoudingen
ANMLAE heeft een speerpuntenbeleid ge
formuleerd met specifieke vrouwenelsen.
Zo moet er een nieuwe wetgeving komen
ten aanzien van de positie van de vrouw.
Bijna alle wetten moeten veranderen of
aangepast worden, behalve de wet op gelijk
loon voor gelijke arbeid. Deze wet bestaat al
Jaren, maar is nog nooit ln praktijk ge
bracht.
Vooral de huwelijkswetgeving moet op de
helling. Het voogdijschap dat mannen over
hun getrouwde vrouwen kunnen uitoefe
nen, ls hard aan verandering toe, de daar
aan verbonden scheidingswetgeving ook.
Aan deze wetswijzigingen werkt een groep
van zeven advocaten op het ministerie van
sociale zaken. Zij geven adviezen aan het
ministerie van Justitie en de staatsraad.
Voedselhulp, crèches, gemeenschapsont
wikkeling en werkverschaffing zijn nieuwe
facetten van het beleid van sociale zaken.
Het ministerie werkt, net als de andere
ministeries, samen met de vijf massabewe
gingen, en biedt ln principe technische
steun. Nora geeft een voorbeeld: „Een wljk-
comite en een vrouwengroep willen samen
een crèche ln de buurt opzetten. Ze vragen
aan het ministerie ondersteuning ln de
vorm van een training voor een kleuterleid
ster, geld en een gebouwtje. Daar kunnen ze
zelf mee aan het werk."
Eerste fase
Macht
ANMLAE heeft, als één van de vijf massa-
organisaties in Nicaragua politieke macht
Zij heeft Ingangen ln eik ministerie en is
vertegenwoordigd in de staatsraad, een ad
viesraad voor de regering waar alle politie
ke partijen, vakbonden, de bond van onder
nemers en de massa-organisaties zitting in
hebben. Het ministerie van sociale zaken,
waar veel vrouwenproblemen opgelost moe
ten worden, stikt van de vrouwen, volgens
Nora: „De minister is een vrouw, de onder
minister is een vrouw én zit in de leiding van
ANMLAE en het ministerie krijgt binnen
kort een zelfstandig draaiend departement
voor vrouwenzaken." Nora denkt optimis
tisch dat ANMLAE haar politieke macht
nog kan vergroten.
De twee grootste problemen waar Nicara
gua mee kampt, zijn het analfabetisme en
de werkloosheid Ruim de helft van de
bevolking kan niet lezen of schrijven, voor
de vrouwen ligt het percentage analfabeten
tussen de tachtig en negentig procent.
Nora. „De militaire strijd was de eerste fase,
we leerden ons vrij te maken van een onder
drukkend systeem. Nu staan we voor de
culturele strijd, de tweede fase. Nu moeten
we werken aan de werkelijke verbetering
van ons leven. Met een grote alfabetise
ringscampagne en werkverschaffingspro
jecten zijn we begonnen aan de tweede
fase"
Het volwassenenonderwijs gebeurt in werk
groepen. De onderwijzers, vaak studenten
Minister Nors Astorga
of middelbare scholleren, leven tijdens de
onderwijsperiode in de wijk bij de mensen.
Het onderwijs beperkt zich niet tot lezen en
schrijven maar bevat ook voed inga- en ge
zondheidsleer en kinderverzorging, de vrou
wen van ANMLAE begeleiden een aantal
van die scholingsgroepen ZIJ zorgen voor
eten. de opvang van kinderen en krijgen
tegelijkertijd zelf ook onderwijs. Om echt te
leren lezen en schrijven is een korte periode
van Intensief les krijgen niet voldoende.
Kerken, vakbonden en ook ANMLAE orga
niseren vervolgcursussen waar de pas ver
worven kennis kan worden geoefend
Werk
Een ander, haast onoplosbaar probleem is
de werkloosheid. Vijftig procent van de
bevolking van Nicaragua is min of meer
werkloos. Deze werklozen komen aan de
kost door elke dag opnieuw hun diensten
aan te bieden als sjouwer of veger. In Mana
gua ls veertig procent van de gezinshoofden
een vrouw. Het merendeel van deze vrou
wen heeft geen vast Inkomen. Vaak moeten
ze hun gezin zien te onderhouden door de
ene dag bananen te verkopen en de andere
dag de straat te vegen of zelf frisdranken te
maken. Nooit weten ze of ze de komende
dag wel Iets te eten hebben."
„Voor de vrouwen ln de steden heeft het
ministerie van sociale zaken twintig werk
verschaffingsprojecten opgezet. Het zijn al
lemaal kleinschalige bedrijfjes in de nijver
heidssfeer. Maar dit is lang niet voldoende."
vertelt de aankomende minister van sociale
zaken
BIJ het creëren van werkgelegenheid op het
platteland hebben mannen voorrang. „Dat
zal nog wel een tijdje zo blijven," zucht
Nora. „Er is gewoon weinig werk. veel te
weinig werk. En doordat de mannen iets
meer verdienen op de landbouwcoöperaties
dan op de plantages van Somoza vroeger,
hoeven de vrouwen ook niet altijd mee te
werken."
„Je moet ook goed begrijpen," doceert ze
als een echte derde-wereldvrouw, „dat wer
ken bij ons geen verworvenheid voor vrou
wen is. Het is pure noodzaak. De vrouwen
hebben altijd moeten werken, naast hun
huishouden, voor veel minder loon dan de
mannen. Nu ls het iets verbeterd, door bete
re secundaire arbeidsvoorwaarden en bete
re verdiensten voor mannen én vrouwen.
Sommige vrouwen hoeven nu naast hun
huishouden niet te sappelen voor geld Voor
ons is dit een stap voorwaarts, op de korte
termijn. Op de langere termijn willen we
gelijkheid tussen mannen en vrouwen, dus
ook gelijke werkgelegenheid
„Kijk," geeft Nora Astorga aan, „in de bouw
is er werk genoeg. Er zijn groepen gevormd
waar vrouwen kunnen leren metselen en
timmeren maar er is weinig animo voor. De
vrouwen zijn er nog niet aan toe. Tradities
verander je niet zo gauw."
