Tien jaar theaterwerk van het Werkteater BOLIVIA Ongewone attracties in aangenaam kijkklimaat )f™SS",|oppW .SSS*»1""- 1 Andy: relativerende koelheid wm TAALTU VOOR UW (LEURENFOTO'SP Boeiend pocket-verslag van Rense Royaards NOS wil film niet uitzenden t VPRO zendt morgen filmdebuut Frank Wiering uit GIRO 1918108 Meevaller levert [ek NOS zeventig I kb' nieuwe banen op p NOS vraagt uitstel beschikking CRM Nieuwe boeken Circus OZ perfect en ironisch DEFINITIEVE PRIJSVERLAGING VAN SAAB: DE 99 SERIE MET F2000,-, DE900 SERIE MET F3000,- ZATERDAG 9 AUGUSTUS 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET door André Rutten Rense Royaards, van het begin (ln 1970) al aan lid van het Werkteater, heeft over de tien Jaar dat die toneelgroep nu bezig ls een boekje gemaakt, dat „Teaterwerk sinds 1970" heet, met als bondige ondertitel „Een verslag". Een eenvoudige, aantrekkelijke pocket, door het Werktea ter zelf uitgegeven. Je leunt het Inderdaad „een verslag" noemen, maar het ls er een van bij zondere kwaliteit: het ls prettig te lezen. Omdat Rense Royaards helder schrijft, bondig, met een Juist gevoel voor tekenende details, waarmee hij overigens zuinig omspringt. Hij ver telt lang niet alles wat er in die tien jaar allemaal gebeurd ls. maar kiest tekenende voorvallen, die samen een levendig, boelend portret vormen misschien moet Je het eerder een ge schreven film noemen van een hardwerkende en zich voortdurend verder ontwikkelende groep mensen, die op een persoonlijke manier met toneel bezig zijn. HIJ ls zakelijk, maar nooit dor, omdat hij altijd iets le vends beschrijft, iets waar hij zelf sterk bij betrokken ls. Het begin van zijn inleiding, die hij met een citaat opent, laat er iets van proeven: „Het Werkteater is een ty- pies akteursgezelschap. Een schrij ver. een regisseur, een dramaturg, die de meeste invloed hebben op gebrui kelijke toneelopvoeringen, komen bij het Werkteater niet te pas. De spelers bepalen zelf wat ze spelen en hoe", schreef Jac Heljer enkele jaren gele den in het Haarlems Dagblad. Rense Royaards schrijft dan: „Ik vroeg hem of hij dat nil nader kon toelichten. Hij zei dat ik dat maar moest doen en de basis voor dit boek je werd een interview dat Jac Heljer me afnam over het reilen en zeilen van het Werkteater sinds 1970." Vervolgens karakteriseert hij zijn verslag: „Beschreven wordt uit welke kon tekst het Werkteater is voortgeko men, hoe onze manier van werken zich ontwikkelde en welke verschil lende projekten daaruit ontstonden." Hij eindigt met een wens: „Ik hoop dat dit verslag iets verklaart over een groep die teater maakt." Je mag vaststellen, dat hem dat ge lukt is. Hij begint zijn verslag met de weerga ve van een gesprekje met zijn groot-' moeder Jacqueline Royaards-Sand- berg (gestorven in 1976, bijna hon derd jaar), die hij in 1970 in het zie kenhuis bezocht, opgeschreven als een scènetje. Zij zegt onder meer over dat Werkteater, dat hij toen mee aan het oprichten was: ,Dlt wordt niks. Hou er mee op. Nu heb je nog de charme van de Jeugd. Maar als je veertig bent, ben je diep ongelukkig. Verderop in het verslag haalt hij een advies van de Raad voor de Kunst uit 1972 aan: „De met nadruk nagestreef de lelderloze werkwijze heeft tot een nivellering naar omlaag geleid. In de ze samenstelling en in dit stadium kan de groep al datgene waar ze zich in tem mee heeft bezig gehouden naar de mening van de afdeling niet over brengen." Een eindje verder volgt een advies van de Raad uit 1980: „Het Werkteater met zijn bijzondere taak opdracht is nog steeds springlevend. Het heeft bewezen dat zijn unieke manier van produceren en produktles voorbereiden suksesvol kan worden geèffektueerd." Het kan verkeren, zei Bredero aL Het waarom Waarom en onder welke omstandig heden twaalf acteurs in 1970 er toe kwamen samen met iets te beginnen dat zij het Werkteater noemden legt Rense Royaards beknopt en duide lijk uit in het hoofdstukje „Geschie denis vóór zeventig". Hij citeert ook uit „De Nota", waarin zij hun bedoe lingen op papier formuleerden om CRM tot subsidiëring te bewegen. Wat lukte. Aanvankelijk voor één jaar. Waarbij zij ook nadrukkelijk ontslagen waren van een voprwaarde, die het gezelschap Studio in die peri ode de das bleek om te doen: de verplichting het publiek te laten zien waar zij mee bezig waren. Het Werk teater kreeg de gelegenheid, een ruim Jaar lang, geheel intern de collectieve werkwijze te beproeven. Geen van de twaalf had daar enige ervaring mee, ieder bracht een bepaalde conditone- ring mee die opgeruimd moest wor den „een lange periode van kon- flikten en chaos in zo'n proces kun Je niet uit de weg gaan", consteert Ren se Royaards. Toch ging de groep al vrij snel over tot confrontaties met het publiek over, maar wel met vermijding van het bestaande toneelpubliek. Ze ko zen en Paradiso voor uit met een soort vervolgverhaal, waarvan elke veertien dagen op vrijdag een afleve ring van hooguit een kwartier. Het sloeg zeer aan, Het hoe Rense Royaards volgt in zijn verslag een eigen, overzichtelijke indeling, waardoor je stap voor stap met de groep vertrouwd raakt en er meer inzicht in krijgt, ook als je haar al tamelijk goed dacht te kennen. Hij beschrijft de trainingen, het werken aan de projekten, waarbij onder- scheld gemaakt wordt tussen de zo mer- en de winterprodukties, de korte acts die voor acties worden gemaakt, het spelen voor en met kinderen. HIJ signaleert ook de twee stromingen, die zich zijn gaan manifesteren: „Het meer politiek gerichte, variété- en showachtige straattheater en het veel meer op de binnenwereld en persoon lijke motivatie gerichte aspekt van de winterprojekten". Beschreven wordt ook, hoe de groep leerde de andere media televisie, video, film op een eigen manier te hanteren. Wat het hele verslag zo prettig lees baar maakt is ook, dat Rense Roy aards veel met reële en concrete voor vallen en bezigheden werkt, waartoe hij ook herhaaldelijk uit een soort dagboeknotities van verschillende le den van de groep put, onmiddellijke reacties meestal op ervaringen van het ogenblik. Hij laat zijn verslag eindigen met het interview met Jac Heijer, die kriti sche kanttekeningen maakt bij het doen en laten van het Werkteater, net uitdagend genoeg om Rense Roy aards tot boeiende weerwoorden te brengen. Werkteater. Teaterwerk slnd9 70. Een verslag. Door Rense Royaards i.s.m. Jac. Heljer. Uitg. Koöperatieve vereniging Het Werkteater ua. Am sterdam, 5,-. De NOS die naast producent Matthljs van Heijningen de film „Andy" heeft medegefl. nanclerd heeft het debuut van Frank van Wierlng doorgescho ven naar de VPRO. De N08 wenst Andy niet uit te zenden omdat er te veel ongenuaa- ceerd geweld ln voor zou ko men. DE VPRO heeft met de inhoud van de film geen moei- te. Andy heeft vorig Jaar vijf weken in de Nederlandse bios copen gedraald en mag nu al op het tv-scherm komen omdat daarover van te voren afspra ken zijn gemaakt tussen de maker en de producenten. Nor maal gesproken mag een speel film pas na veertig maanden op tv worden uitgezonden. ADVERTENTIE Het fotomodel EUa (Jonna Koster) en de volksjongen Andy (Andy Vrielink) door D. OuwendIJk De reacties op het speelfilmdebuut van Frank Wierlng Andy, bloed en blond haar, die de VPRO morgenavond op Ned. 2 om 21.25 uitzendt zijn nogal verschillend geweest. Naast botte afwijzing even botte bewondering. De film verdiende het één noch het ander. Wat ln de film vooral boeit ls de Inslag van een behartenswaardige relativerende koelheid en afstandelijk heid. Steun nü het Solidariteitsfonds voor de strijdende arbeiders en boeren tn.v. Clat-Nederland, Nieuwe Gracht 47, 3512 LE Utrecht. Vi Een sine niei lieti der bre me! rad kur sim de var de I2G Da wa on| kle of hei sie lof en vei Ha op ko In het verloop van het verhaal, zoals dat door Wiering ln beeld is gebracht, ontwikkelt zich een kantige, directe karakterologie, die consequent van aanleg naar daden toe groeit. Dat is, zeker in de debuut-film, een belang rijke kwaliteit. Als Frank Wiering in staat ls deze kwaliteit, die voor de dramatiek in een film van wezenlijke betekenis ls, op markante wijze in films te verwerkelijken, dan is er een belangwekkende toekomst voor hem weggelegd. Het verhaal in de film gaat over de volksjongen Andy uit provinciaal Ne derland (Hengelo), die op zijn werk ruzie krijgt met zijn baas. ,3&rst vent", zegt Andy en hij gaat, per trein, op avontuur naar Amsterdam. Het „barst vent" ls op de keper be schouwd niet tegen de baas gericht, maar tegen het saaie bestaan van de Jongen ln diens keurig net, kleinbur gerlijk provinciaals milieu. HIJ beseft niet dat de kleurloosheid van zijn milieu al zo diep ln hem is doorgevre ten, dat hij tussen alles in is komen te hangen. Dat is het grote gevaar dat hem bedreigt. Verveling verandert geleidelijk in rancune en agressivi teit Dit wordt versterkt door Andy's contact met het fotomodel EUa. Zij is ouder dan hij, a-moreel, verveeld door het grote stadsleven, financieel aan de grond en afhankelijk van haar aansteUerige, zeurderige moeder, die haar met geld ondersteunt. Andy sluit zich niet bij héér aan, hij vindt het alleen best dat zij zich bij hem aansluit Zij brengt hem ln een kring van geposeerde homoseksuelen en dan kan de provinciaal eindelijk spontaan laten voelen wie hij in wer kelijkheid is één brok haatdragen de gewelddadigheid. De uitbarsting breekt meteen het avontuurlijke elan ln de Jongen, hij wil terug naar het vertrouwde nest Maar daar ls even min plaats voor hem. Zijn toekomst lijkt bepaald door een nul-bestaan. Het positieve aan de film ls, dat de figuur van Andy een sterke mate aan geloofwaardigheid bezit Over het ge heel genomen heeft Wiering met de weerbarstigheid van de jongen goéd raad geweten. De Jongen is niet in de eerste plaats een produkt van een verkeerde opvoeding, hij is de beli- chaming van moderne onvrede. Zoals er zoveel zijn. Hij maakt er geen pro bleem van, de onvrede is er en wie er zich aan verwond heeft pech gehad. De Jongen raakt afgeschoven naar een randbestaan, voor een deel te slijten ln de gevangenis. Jammer is, dat Wiering het meisje EUa, ln haar karakterologische tegen strijdigheden, niet heeft aangekund. Zo waarachtig ais Andy is geworden, zo wazig en gekunsteld van opzet is het foto-modeL Zij ls een bedenksel naast de levende Andy. Hier mag overigens wel aan worden toegevoegd dat in dramatiek weinig zo moeilijk is als echt menselijke natuur te geven aan even echt menselijke gekunsteld heid. Van onze radio- en tv-redactle HILVERSUM Een financiële n, vaUer voor de NOS levert de oi onder meer zeventig nieuwe banen bij het facultair bedrijf. De meeval van ongeveer elf miljoen gulden op 'begroting is ontstaan door de looe maatregel van de regering, waarda van 22 miljoen gulden, ultgetroklo om de gevolgen van de cao-onderha delingen voor 1980 te kunnen bekosl gen, slechte voor de helft nodig blijk te zijn. Het NOS-bestuur ging er git as teren mee akkoord vier van de i miljoen te besteden voor het aantrel ken van nieuwe krachten voor bt facultair bedrijf (studio-personeel). Zoals bekend ls leveren de omroep de laatse Jaren feUe strijd met bi technisch bedrijf van de NOS ol produktles op het organisatorlscli bl In b( zi tr ni «8' di Van onze radio- en tv-redactle HILVERSUM Het NOS-bestuur heeft zich gisteren akkoord verklaard met de brief van de Raad van Beheer van de NOS (het dagelijks bestuur) aan minister Oardenlers van CRM Nederland ln den goeden ouden tijd, het dagboek van hunne reis te voet, per trekschuit en per dlUgence van Jacob van Lennep en Dirk van Ho- gendorp door de Noord-Nederland- sche provinciën ln den Jare 1823. Uitg. Unieboek, Bussum. Eerder versche nen in 1942 bij uitgeverij De Haan in Utrecht. (250 blz - 29.50). Speciaal vandaag waarin de concept beschikking Inza ke de sluikreclame op radio en tv als uiterst vaag wordt omschreven. In de concept-brief van het dagelijks bestuur staat dat het begrip reclame te onduidelijk omschreven is om tot een Juiste bepaling van het begrip te komen. De NOS gaat de minister nu vragen om haar beschikking die op 5 oktober van dit jaar van kracht zou moeten worden, voorlopig op te schorten. De omroepen vinden het verder van groot belang te wachten tot een werkgroep criteria inzake de reclame voor de verschlUende takken van sport heeft vastgelegd. Voor de omroepen zijn AVRO-directeur Siebe van der Zee en de nieuwe Studio Sport-chef Cees Boerhout in de werk groep vertegenwoordigd. Uitgezocht wordt welke beeldreclame voor de diverse sporten als overheersend be schouwd moet worden. Speciaal morgen Atletiek. Samenvatting van de vandaag gehouden Neder landse kampioenschappen at letiek voor dames en heren in Sittard. Ned 2 18.30 uur Achter het Nieuws is geheel gewijd aan de belevenissen van de Indische Nederlandera die tijdens de Tweede Wereld oorlog, hetzij deel hebben nlt- gemaakt van het KNIL, hetzij in het verzet hebben gezeten, hetzij in kampen gevangen zijn geweest. In korte filmpjes, waarin ook historisch materi aal is verwerkt wordt inge gaan op de problematiek van deze mensen. Ned 2 22.25 uur Vijf maal: Fonds Jansen. Op 13 juni heeft Fons Jansen zijn lustrum-cabaret Fons Jan sen 5 afgesloten na 748 voor stellingen in vijf jaar. De VA RA brengt in een serie het re- porto ire van deze oude rot in- het vak. Gabri de Wagt voerde lange gesprekken met Jansen. Hilversum 1 13.03 uur Atletiek. Samenvatting van de vandaag gehouden Neder landse kampioenschappen at letiek voor dames en heren in Sittard. Ned 2 17.30 uur Mao Tse Toeng. Zesde afle vering van „Portraits of Po wer" een serie documentaires over de rol van de grote we reldleiders ln de geschiedenis van deze eeuw. Het program ma werd samengesteld door redacteuren van de New York Times. Ned 2 20.40 uur Sportpanorama. Samenvat tingen van de internationale voetbaltoernooien in Amster dam (Ajax. AZ'67, Nottingham Forrest en Bayern München) en Rotterdam (Feyenoord, FC Brugge, Southampton en Schalke '04) Ned 1 22.15 our De Andere Wereld van Zon dagmorgen besteedt aandacht aan de opvang van ex-gedeti neerden. Hilversum 2 10.50 uur Circus OZ uit Australië in Rotterdam in actie en technische vlak snel en voorspa dig te laten verlopen. Door een tekal aan technisch personeel liepen dj spanningen bij het maken van V E produktles vaak.zeer hoog op. Hf r resterende bedrag, zeven miljoen gi den, gaat voorlopig naar de post Ve vangingslnvesterlngen. Over enl1 maanden neemt het bestuur hlerov een definitieve beslissing. f De financieel commissaris van Ij NOS, de heer Klaas de Wilde, hadf het ontdekken van de enorme me valler andere plannen. De Wild dacht eraan vier miljoen uit te trel j ken voor personeelsuitbreiding w het technisch bedrijf, 1,3 miljoen* i investeren ln personeels uitbreid^ ten behoeve van de Dienst Radl Programma's, de dienst TV-Prognui ma's en het NOS-Joumaal en 1,71 geven aan de zendgemachtigden (pe soneelsdiensten). De overige vier mi Joen zouden volgens De Wilde va Vervangingsinvesteringen besten* moeten zijn. Het bestuur acht da besteding echter te riskant, omdi een groot deel van de meevaller een klap uitgegeven zou worden. ADVERTENTIE Vergelijk onderstaande prijzen en zie uw voordeel bij BeoPost! door Dirkje Houtman ROTTERDAM Perfecte lichamelijke behendigheid van acrobaten verweven met weinig pretentieuze humor en opge zweept door stevige rock-and-roil-muziek maakt de voorstel ling van het Australische Circus OZ tot een vermakelijke avond amusement waar ledereen naar toe moet. De komende veertien dagen speelt het circus ln de Rotterdamse schouw- L12 opn. f 16,96 20 opn. f 25,60 24 opn. f 29,92 veeruen aagen speen, nei circus in ue nuneniaiiise svuuuw- ull Mgt en op f burg om daama door het land en nog later door Europa te op zi)n hootd gaat staan doet )e blo- S 36 opn. t 42,68 gaan reizen. Opvallend in de voorstelling is de creatieve en inventieve manier waar op de spelers, afkomstig uit het expe rimentele theater, met de circustech nieken omgaan. Die worden perfect uitgevoerd maar daarbij ook aange vuld met grappen en laconieke reac ties van de tegenspelers. Als bijvoor beeld de luchtacrobaat, die overigens ook alle instrumenten bespeelt en en dat ls een verademing. De profes sionele basis behoedt de voorstelling ervoor dat de ironie onmachtig hol wordt en de hechte onderlinge sa menwerking creëert, een aangenaam maar ook spannend kijkklimaat Bij het trapezenummer houd je de adem in en ook de clown die aldoende een toren van stoelen construeert om een reputatie op te bouwen, zoals hij zelf zegt, en op die wiebelende reeks zen van spanning. aantal gemiddelde prijzen afdrukken in Nederland (1979!) (afdrukken f 1.08 ontw.kosten »4.-) BeoPost prijzen (afdrukken f 0.60 ontw.kosten f 2.95 bijdrage port kosl irto- en adm.- ten d f 2.95) f 13,10 f 17,90 f20,30 f 27,50 een respectabele clownsact in zijn repertoire heeft, zich op de luchtlijn begeeft, vegen drie andere spelers on derwijl de vloer die bezaaid ligt met serviesgoed van het vorige bordjea- ADVERTENTIE Geen Ingeboren en Ingetogen ontzag voor de kunsten en kundigheden van de hoogwerker, geen mededogen voor de broodnodige concentratie, maar af en toe een lamlendig geamuseerde blik omhoog om de introduktieles koorddansen aan een clown te volgen. Zelfspot Het is een vorm van lichte zelfspot, die elk traditioneel circus vreemd ls. Daar staat elke act op zich, of het nu het slappe koord, een nummer Jongle ren of de leeuwentemmer betreft. Al les wordt er bloedserieus uitgevoerd en de humor wordt er vaak wat kunstmatig ingebracht in de vorm van een komisch clowns-intermezzo. Circus OZ kent zo'n onderscheid niet En zo heeft dit circus een enorme diversiteit aan acrobatiek. jong leur- en clownsnummers, al dan niet verpakt in luchtig theatrale situaties. Opvallend is de prachtige jongleurs- act met drie tennisballen, simpel, in ventief en met gepaste souplesse uit gevoerd, waarin geen een keer dezelf de „werpmoüeven" ln terugkeren. Maar ook het ringgooien door vier spelers dat bijna ontaardt in een be wegend mozaïek is indrukwekkend evenals de ongewone mensentoren van de in het zwart gestoken slap stick-figuren. Daarnaast heeft OZ na tuurlijk ook beesten, die niet echt maar wel heel schalks zijn en aan het slot een apotheose waaruit weei blijkt dat bij het circus niets onmoge lijk is. Want wat te zeggen van eer plafondloper, voor wie het niet teveel is ondersteboven ook nog even eer drumsolo weg te geven. Kortom, Cir cus OZ brengt een prima voorstelling met ongewone attracties die ook de „nlet-circus-liefhebber" rechtop doen zitten. EW RBKEN MAAR VAT #A DE KWALITEIT PRIMA lij J DEN HAAG (ANP) Het Nederlands Danstheater begint het nieuwe sei zoen niet in Nederland, maar ver over de grens. Het vrijwel voltallige gezel schap is gisteren vopr 42 dagen naar het buitenland vertrokken, waar het voorstellingen zal geven in Canada, Amerika en Mexico. .Reden van deze ongebruikelijke start is dat het Circustheater in Schevenin- gen, waar het NDT zijn wereldpre mière altijd uitbrengt, drie maanden (tot en met 11 november) is verhuurd aan de Nederlandse Opera Stichting voor de voorbereiding van haar pit duktles. Dat betekent dat het Dam theater zijn seizoen ruim twee maai den later (13 november) dan norma» kan starten met voor elk ballet ec .aanzienlijke bekorting van de pre duktieperiode. Totaal zullen ln ondermeer Ottawi Vancouver, Portland, Los Angeles e Mexico-Clty 27 voorstellingen wff den gegeven. In vier programma worden zeven baletten uitgevoö van artistiek leider Jiri Kylian.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4