Eerste vrouwen in de Mobiele Eenheid
i
De bacteriën van Swerdlowsk
liifclèhschap en techniek
ZATERDAG 9 AUGUSTUS 1980
IBINNENLANDI
TROUW/KWARTET 1!
Alle jonge (mannelijke) poli tie-agenten volgen tegenwoordig
min of meer automatisch een opleiding voor de Mobiele
Eenheden (de politie-onderdelen, die ingezet worden
wanneer er een groepsoptreden noodzakelijk is, zoals bij
demonstraties, rellenbestrijding, maar ook bij zoekacties).
Aansluitend op hun leertijd op de politlesohool gaan de
agenten vijf of zes weken naar het Opleidingscentrum
Mobiele Eenheden Gemeentepolitie in Woensdrecht (of naar
het Betuwse Neerijnen, wanneer het gaat om mensen van de
rijkspolitie). Alle politie-agenten horen deze opleiding dus te
volgen, maar hoe zit dat dan eigenlijk met de vrouwelijke
politiemensen? Sedert maart van dit jaar moeten de
vrouwelijke politie-agenten van Den Haag ook naar de ME-
opleiding. Zij zijn hiermee de eerste vrouwen, die dit moeten
doen. Bij de andere korpsen kijkt men de kat nog uit de
boom. Zes vrouwelijke Haagse agenten hebben tot nu toe de
ME-opleiding gevolgd. Wij spraken met twee van hen: de
eerste vrouwen in de ME.
door Cisca Dresselhuys
DEN HAAG Ida Dijkstra (22)
en Léonie Trines (19) zijn het roe
rend met elkaar eens: vrouwen
horen net zo goed als mannen ln
de Mobiele Eenheid. Als Je als
vrouw bij de politie wilt, moet Je
net als Je mannelijke collega's
nemen wat daarbij hoort en dat ls
onder andere ook de opleiding
voor en de plaatsing ln een korps
van de Mobiele Eenheid.
„WIJ wülen als vrouwen bij de politie
hetzelfde salaris en dezelfde mogelijkhe
den als de mannen. Waarom zou Je dan
niet de ME-oplelding volgen? Het zou voor
alle politievrouwen verplicht moeten zijn
om die opleiding te volgen. Het ls prima
dat ze die beslissing hier ln Den Haag al
genomen hebben" zegt Ida Dijkstra, se
dert drie Jaar bij de Haagse politie ln
dienst.
„Je moet Je niet opeens op Je vrouw-zijn
beroepen, wanneer het gaat om de nega
tieve kanten van Je werk. Je hebt er nu
eenmaal voor gekozen om bij de politie te
gaan en dan moet Je naast de lusten ook
de lasten nemen. Of lk zou willen meedoen
aan zo'n actie als op 30 april ln Amster
dam? Wat ls willen? Wie wil iets dergelijks
nu eigenlijk? Toch niemand, ook de Jon
gens en de mannen niet! Niemand vindt
het leuk om met stenen bekogeld te wor
den en gewond te raken. Maar Je hoort er
nu eenmaal bij, dus Je doet gewoon mee",
vult Léonie aan. Zij zit nu bijna een Jaar
bij de Haagse politie.
Van 3 Juni tot 4 Juli zaten Ida en Léonie
ln Woensdrecht op de ME-oplelding. Het
ls hun goed bevallen, ze hebben er veel
geleerd, zeggen ze. Vooral het samenwer
ken ln groepsverband, wat eigenlijk iets
heel nieuws voor hen was, omdat de gewo
ne polltle-opleidlng de agenten Juist het
individuele optreden bijbrengt
Geen vervelende reacties op bon ME-
oplelding?
Ida: „Mijn directe brigadier was er erg
voor. HIJ zei:„Meid, doe Je best". Er waren
ook mannen die zeiden: „Als JIJ ln de ME
komt. ga ik eruit". Dan zei lk „Daarom
doe lk het ook".
Léonie: „Ik heb meer positieve dan ne
gatieve reacties gehoord. We kwamen in
Woensdrecht trouwens bij een brigadier,
die een tegenstander was van vrouwen bij
de politie, laat staan van vrouwen bij de
ME. Halverwege de cursus zei hij, heel
eerlijk en ln het openbaar, dat hij z'n
mening helemaal gewijzigd had. Dat vond
lk heel leuk."
Wat moesten jullie daar in
drecbt allemaal doen?
Ida: „Zoals gezegd wordt er vooral aan
Je teamgeest gewerkt. Je leert onder aller
lei omstandigheden als groep optreden.
Verder krijg Je er goed schiet-onderricht
en een goeie theoretische onderbouw. Er
wordt gewerkt aan verdraagzaamheid en
aanpassingsvermogen. Je merkte echt het
verschil aan het begin en het eind van de
cursus: Je was toen met z'n allen echt een
groep geworden."
Léonie: „Voordat Je aan Je oefeningen
begon ln Woensdrecht, werd er steeds
aandacht aan de theorie besteed. Je
praatte uitgebreid over wat Je ging doen
en waarom. Zo zijn er ook verschillende
lessen besteed aan geweld en geweldsbe
strijding. We hebben daar ook een oefe
ning ln gehad. De ene keer werd Je Inge
deeld bij een groep ME-ers, die een de
monstratie uit elkaar moest halen, de an
dere keer was Jezelf demonstrant. Ze had
den ons gezegd allerlei dingen mee te
nemen voor die demonstratie, dus wij
kwamen al met rotte eieren en tomaten-
aandragen. Maar dat was niet de bedoe
ling, we mochten alleen maar gooien met
zakjes water en denne-appels. Als ME-er
mocht je je alleen maar verdedigen met
het schild en de wapenstok. Het ging er
hard aan toe. Je voelde na afloop heel goed
dat Je gewerkt had. Die schilden, die ME-
ers gebruiken om zich te beschermen, zijn
trouwens veel geschikter voor vrouwen
dan voor mannen. Over het algemeen zijn
de vrouwen namelijk wat kleiner van
stuk, ze steken daardoor veel minder ach
ter het schild uit dan de mannen. We
droegen overalls, die niet op vrouwen be
rekend waren, zodat het kruis ergens tus
sen Je knieën hing. Verder het gewone ME-
tenue: een wijde blauwe broek met een
blauw T-shirt"
Jullie hebben je ME-opleldlng nu ach
ter de rug. Betekent dat dat Jullie nu ook
lngeset worden bij acties?
„Wij staan op het ogenblik op de kandi
daten-lijst. We zijn nog niet aan de beurt
voor de groep, die ls nog compleet Ik
schat dat we over een Jaartje of zo aan de
beurt zijn om onze plaats in de ME ln te
nemen", zegt Ida.
Jullie hadden het straks al even over
MB-actles, soals die In Amsterd on op 30
april. Wel een extreem voorbeeld. Geluk
kig gaat het er lang niet bij alle acties so
hard aan toe. Toch souden jullie allebei
aan dat soort acties meedoen. Niet bang
dus?
Léonie: „Natuurlijk ls het niet leuk om
aan zulke acties te moeten meedoen.
Daarin heeft niemand zin, geen man en
ook geen vrouw. Maar je doet mee, omdat
Je nu eenmaal voor dit werk gekozen hebt.
Het kan ook zijn, dat ik tijdens een dood
gewone surveillance bij een burenruzie
tegenover iemand met een mes kom te
staan. Dat ls ook niet leuk, daar moet Je
Léonie krijgt instructies tijdens haar ME-training in Woensdrecht.
ook een oplossing voor bedenken om on
gedeerd weg te komen. Bij de ME ben Je
trouwens in het voordeel, dat Je als groep
optreedt, dan voel Je Je toch wel sterker
dan wanneer Je er ln Je eentje voor staat
Ik heb pas een klap op m'n neus gehad. De
hele straat stond opeens om een ongeluk
heen en dat werd vechten. Ik wilde de
vechters uit elkaar halen. Een van die
mannen had wat teveel op en sloeg me op
m'n neus. In eerste Instantie denk je: ik
sla terug. Maar dat had ln dit geval niet
veel geholpen, want de man was dronken
en wist niet goed wat-le deed. Ik ben
trouwens veel minder snel bang dan vroe
ger. Nu scheelt het wel, dat lk veel aan
judo en karate heb gedaan, dat geeft Je
toch een gevoel van zelfvertrouwen. Soms
gaat het wel eens door je heen als Je een
oproep krijgt: „wat zal me daar te wach
ten staan," maar ik doe mijn werk niet
met kloppend hart van angst. Nee hoor."
Ida:.Nee, lk kan niet zeggen, dat lk echt
angstig ben."
Er is de laatste tijd nogal eens discussie
over het werk van de ME. Soms moeten
de mensen van dese korpsen optreden
tegen burgera, die acties voeren, waar
mee de ME-ers het eigenlijk eens xijn,
soals kraakacties tegen de woningnood
en demonstraties tegen kernenergie. Wat
•zouden jullie doen ln dergelijke geval
len?
Ida: „Ik kan me best voorstellen, dat
mensen demonstreren tegen de woning
nood. Ik zit zelf ook op één kamertje en
zou graag wat groter willen wonen. Maar
ik vind, dat Je Je doel altijd op legale
manier moet proberen te bereiken. Ik kan
me trouwens absoluut niet voorstellen,
dat de ME een rustige kraak, waar nie
mand problemen mee heeft, te lijf zou
Foto: Ca trien Arféns
gaan. We treden alleen op, als de rechter
een uitspraak heeft gedaan, dat er ont
ruimd moet worden. En dan het liefst
natuurlijk vredelievend, praten en nog
eens praten. Als dat niet zou lukken, zou
lk uiteindelijk wel meewerken aan een
ontruiming."
Léonie: Jk moet toch ook op vredelie
vende manier aan een huls zien te komen,
waarom die krakers dan niet? Ze versto
ren gewoon de openbare orde en daar
moet dan tegen opgetreden worden. En
sltdown-actles tegen kernbewapening? Je
probeert ze met praten weg te krijgen. Je
vraagt ze vriendelijk of ze op willen stap
pen, maar wanneer dat niet lukt, neem Je
ze met z'n tweeën onder de oksels en
draagt ze weg. Je kunt het natuurlijk best
eens zijn met het doel van hun demonstra
tie, maar niet met de manier waarop ze
het doen. Ik zal zeker optreden wanneer
een demonstratie uit de hand loopt, ook
wanneer lk het met het doel van de actie
eens ben."
Zouden jullie alle bevelen van je com
mandant opvolgen, wanneer je in een.
ME-groep zit? Automatisch, zonder zelf
eerst na te denken, wat je gaat doen?
Ida: „Als lk tijdens een actie een bevel
zou krijgen, zou ik dat vast opvolgen. Ik
heb er zoveel vertrouwen ln dat de com
mandant goede, verantwoorde beslissin
gen neemt, dat lk hem zou volgen. In een
flits zal lk zeker nadenken over wat er
bevolen wordt, Je bent tenslotte geen ro
bot. Als er heel extreme bevelen gegeven
zouden worden: bijvoorbeeld om mensen
dood te schieten, zou lk die zeker niet
opvolgen. Je moet altijd zorgen, dat je er
zelf bij blijft"
Zijn nu alle onderdelen van de politie
toegankelijk voor vrouwen?
Léonie: Jk denk, dat de ME Inderdaad
een van de laatste mannenbolwerken bin
nen de politie was. Hoewel... lk geloof, dat
er hier ook igeen vrouwen bij de honden
brigade mogen. Een chef bij die brigade
heeft tenminste tegen mij gezegd, dat
daar geen vrouwen bij mochten, omdat de
honden vrouwen niet zouden gehoorza
men, wanneer ze menstruatie hebben. Wat
een vreemd verhaal, hè? Misschien was
dat meer zijn eigen tegenzin ln vrouwen
bij de hondenbrigade, dan dat het een
officiële regel ls."
Jullie hadden belden al heel lang het
plan om bij de politie te gaan. Echte
roepingen, zou je kunnen zeggen. Hebben
jullie het op school of In de actieve dienst
moeilijk gehad, omdat je een vrouw
bent?
Léonie: „Op de politieschool heb lk het
de eerste drie maanden wel gemerkt.
Voortdurend opmerkingen van de Jongens
in de trant van: „Wat denk Je wel? Wat wil
je hier eigenlijk gaan doen? Wat denk je
op straat te kunnen bereiken als vrouw?"
Die Jongens dachten dat wij niet geschikt
waren voor poütle-agent. Hier ln Den
Haag. eenmaal op het bureau, heb lk niet
veel meer gemerkt van een weerstand
tegen vrouwen. Nu zijn ze er hier ook wel
langzamerhand aan gewend: van de 1648
mensen, die ln de actieve politiedienst
zitten, zijn er 218 vrouwen. In de surveil
lance-dienst zitten relatief de meeste
vrouwen: een op de drie agenten ls een
vrouw."
Ida: „Ach, Je hoort wel eens van die
grappen, zoals „Zeker een vrouw achter
het stuur" als Je met Je surveillance-auto
een foutje maakt. Nou Ja, niet de moeite
eigenlijk. En het publiek maakt helemaal
geen verschil tussen mannelijke of vrou
welijke agenten. Die reageren alleen op
het uniform, ongeacht wie daar Inzit."
door Rob Foppema
Alweer heeft de uitgeweken Russische biochemicus Zjores Medwedew zich
diepgravend moeten bezighouden met een ramp in de Oeral in zijn oude vaderland.
Twee weken geleden ontmoetten we hem hier bij de reconstructie van de
atoomramp van 1957 tussen Kysjtym en Kasli. Op het kaartje daarvan stond, een
kleine 150 kilometer noordelijker, net nog Swerdlowsk. De plaats waar in 1979
een dodelijke epidemie van miltvuur uitbrak onder verdachte omstandigheden.
Weer een reconstructie van Medwedew.
stan:
Het verhaal begon voor tal
loze Russen in april 1979,
voor ons pas op 19 maart
1980. Toen verklaarde
woordvoerder David Pas
sage van het Amerikaanse
ministerie van buitenland
se zaken dat in de Russi
sche industriestad Swerd
lowsk, in de Oeral, een „be
langrijk" aantal inwoners,
-misschien zelfs verschei
dene honderden", het
slachtoffer was geworden
van miltvuur. De dodelijke
ziektekiemen zouden zijn
vrijgekomen door een on
geluk. En het incident zou
te maken hebben met het
bacteriologisch wapenar
senaal van de Sowj et-Unie.
Het bericht had daardoor
een nog zwaardere beteke
nis dan door de toch al
dramatische inhoud werd
aangegeven. Want de Vere
nigde Staten en de Sowjet-
Unie hebben beide een ver
drag tegen biologische wa
pens ondertekend. Zij heb
ben sinds 1975 op zich ge
nomen, zulke wapensyste
men niet meer te ontwik
kelen, te produceren, te
hebben of te verwerven.
Op de naleving van dat
verdrag is geen internatio
nale controle voorzien. Het
was de eerste en tot nog
toe enige ontwapenings
overeenkomst die „op goed
vertrouwen" werd afgeslo
ten, voornamelijk omdat
partijen er van overtuigd
waren dat biologische
strijdmiddelen in de prak
tijk toch te onberekenbaar
en dus onhandig zouden
zijn om echt bruikbaar te
wezen.
Maar wat nu? Washington
reageerde onderkoeld. Wij
hebben, verklaarde Passa
ge, Moskou om ophelde
ring gevraagd. Maar dat
betekent nog niet dat we ze
beschuldigen van ver
dragsschending. De reac
ties uit Moskou waren ver
rassend maar toch niet vol
doende om in Washington
het gevoel weg te nemen
dat er vals werd gespeeld.
Het doorzieken van het
Swerdlowsk-incident zou
een belangrijke negatieve
rol kunnen spelen bij ver
dere pogingen om de bewa
peningswedloop wat te
temmen.
Dat was ook de motivering
voor Medwedew om de
zaak te gaan uitspitten ln
onder andere Russlschtali-
ge bronnen die hij wat
makkelijker hanteert dan
andere belangstellenden ln
Londen of Washington.
Zijn conclusie ls, dat er
voor vals spel geen concre
te aanwijzingen zijn. Die
conclusie krijgt een zeker
extra gewicht doordat we
weten dat Medwedew geen
reden heeft om de Russi
sche leiding de hand boven
het hoofd te houden. En hij
heeft in het verleden niet
geschroomd om rampen in
de Oeral breed uit te
meten.
Medwedews eerste ver
dienste is dat hij de oor
spronkelijke bronnen van
het verhaal heeft opge
diept. Toen de Amerika
nen ermee de publiciteit
zochten, waren er twee eer
dere versies van bekend,
beide van twijfelachtig ge
halte. In februari had het
Westduitse sensatieblad
Bild een verhaal gebracht
over een „bacteriologische
explosie" bij Swerdlowsk.
En al in oktober '79 had
iets dergelijks gestaan in
het Britse weekblad Now!,
waarvan de reputatie on
geveer net zo zwaar op het
uitroepteken leunt als die
van het Nederlandse
NieuwsNet op de tweede
hoofdletter.
Zjores Medwedew trof de
oerversie aan in het weinig
gelezen blad Possew, dat
door een oude groep anti-
Sowjet emigranten in het
Westduitse Frankfurt in
hun eigen taal wordt uitge
geven. Het incident werd
niet in Swerdlowsk gesitu
eerd, maar in Nowosibirsk,
ln het verre Siberië. De
fout werd door Now!
trouwhartig overgenomen.
In Januari 1980 kwam Pos
sew met een uitgebreidere
versie van het verhaal, dat
ditmaal in Swerdlowsk
speelde. Dat was de versie
waar een maand later Bild
mee kwam. Toen, nog een
maand later, de Ameri
kaanse regering er echt
werk van maakte, was de
Russische reactie verras
send snel en openhartig.
Na het eerste automati
sche antwoord („schaam
teloze laster, een nieuw
verzinsel van de Ameri
kaanse propaganda") er
kende het officiële persbu
reau Tass een dag later dat
er in Swerdlowsk een epi
demie was geweest, die tot
de Amerikaanse specula
ties kon hebben geleid.
Maar die had volstrekt na
tuurlijke oorzaken, aldus
de Russische lezing. Door
het slechte weer was het
vee de gebruikelijke be
smettingsbron bij milt
vuur extra vatbaar voor
besmettlngsziekten. En
door ongeregelde handel in
ongekeurd vlees, huiden en
wol was de ziekte onder de
mensen gekomen. Een on
gebruikelijke bekentenis:
de Sowjet-autoriteiten be
schouwen epidemieën en
andere rampspoeden in
het algemeen niet als pu
bliceerbaar nieuws en lo
pen ook met het bestaan
van zwarte handel zelden
te koop. Washington sprak
van een „eerste bevredi
gend antwoord", met wat
meer nadruk op „eerste"
dan op „bevredigend".
De Amerikaanse onvrede
kwam twee weken later
verscherpt tot uiting. Na
dere inlichtingen, zo viel in
Washington te vernemen,
wezen erop dat minstens
tweehonderd slachtoffers
waren overleden aan die
vorm van miltvuur die in
de eerste plaats longont
steking veroorzaakt. Dat
betekent dat zij bacteriën
en/of sporen van bacteriën
moeten hebben ingea
demd. Dat klopt ook met
het bericht dat zich in de
verdachte inrichting bij
Swerdlowsk een explosie
heeft voorgedaan. En dat
laat geen draad heel van
het Russische verhaal over
besmet vlees. Dat zou al
leen de ingewandsvorm
van miltvuur hebben ver
oorzaakt, die minder
kwaadaardig verloopt. Bo
vendien braden Russen
hun vlees door en door
gaar, en dan besmet het
niets meer. Een enkele
waarnemer voegde daar
nog aan toe dat er ter hoog
te van Swerdlowsk onvol
doende vlees te koop is
officieel óf zwart om een
epidemie te verklaren.
Medwedews commentaar
op dit stadium ls op zijn
minst verrassend. De „na
dere inlichtingen" van de
Amerikanen bestonden
„kennelijk" uitsluitend uit
details die al wel door Pos
sew waren gepubliceerd,
maar eenvoudigheidshalve
niet in het verhaal van Bild
waren overgenomen. Niets
wijst er dus op dat er inder
daad nieuwe informatie
over het Incident bestond.
En Zjores Medwedew heeft
een andere mogelijke ver
klaring voor de gebeurte
nissen. Uit medische hand
boeken blijkt dat miltvuur
nog steeds een ernstig pro
bleem is in de oostelijke
delen van de Sowjet-Unie
hoewel de meeste geval
len zich voordoen op het
platteland en niet in indu
striegebieden als Swerd
lowsk en omstreken. Daar
om wordt er vaccin tegen
geproduceerd, en omdat
inenting maar één of twee
jaar werkzaam is, gebeurt
dat in grote hoeveelheden.
Dat betekent dat er grote
hoeveelheden bacteriën
Zjores Medwedew
moeten worden gekweekt,
zonder dat dat iets te ma
ken hoeft te hebben met
biologische wapensyste
men. Een bedrijfsongeluk
in zo'n produktiebedrijf
kan de oorzaak zijn ge
weest van de epidemie,
waarvan Medwedew het
bestaan overigens niet in
twijfel trekt. Maar hij heeft
geen concrete aanwijzing
gevonden dat de Sowjet-
Unie het verdrag tegen bio
logische oorlogvoering niet
zou naleven.
Zijn verhaal is natuurlijk
niet waterdicht. Het is in
'dit geval ook logisch moei
lijk, te bewijzen dat zoiets
niet gebeurt. Maar de ge
dachte aan een vaccinfa-
briek als besmettingsbron
lijkt aannemelijk, en
kwam tot dusver niet voor
in de analyses die mij on
der ogen kwamen. In elk
geval plaatst het werk van
Medwedew, naast de vraag
aan de Russen wat er nu
precies gebeurd is. een
nieuwe vraag aan de Ame
rikanen: hoe betrouwbaar
de bronnen van hun inlich
tingen waren.
