Afghaanse muiters belagen Russen
Antwerpen trekt j len èn hun vijanden
ASEAN
verwerpt
voorstel
van Hanoi
Links Portugal boos
over straf soldaten
Zuid-Afika pakt
stakers hard aan
BOLIVIA
'VS tappen
telefoon af
in Londen'
Verbod op
kernproeven
remt ook
proliferatie
Brits radioactief
lek: directie-fout
Duizend zwarten ontslagen
GIRO 1918108
ZATERDAG 2 AUGUSTUS 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
7
NEW DELHI (Reuter, APP, AP) De muiterij van twee
divisies van het Afghaanse regeringsleger en dreigende op
standen in verscheidene gebieden dwingen het Russische
leger tot steeds hardere gevechten, tegen Afghaanse vereets-
groepen, maar ook tegen delen van het regeringsleger zelf.
De Sowjet-Unle komt in een situatie
van „leger tegen leger" in plaats van
„leger tegen rebellen", zelden wester
se diplomaten gisteren in de Indiase
hoofdstad New Delhi.
Nog steeds
'houden Russische troepen twee le
gerdivisies omsingeld in de buurt van
Ghaznl. 120 kilometer ten zuidwesten
van Kaboel, en gisteren ging het Rus
sische luchtoffenslef tegen de mui
ters zijn tweede week in met zware
bombardementen en luchtaanvallen.
Ook dicht bij Kaboel, bij de basis Pul
I Charkl, zijn Russische troepen ac
tief tegen Afghaanse regeringstroe
pen. Deze troepen zouden hebben
moeten worden ingezet bij een staats
greep, die echter voortijdig uitlekte,
waarop de Russen op 18 Juli een list
verzonnen en de basis omsingelden.
meldden Afghaanse reizigers in New
Delhi. De opstand in Ghaznl en ande
re aanzetten tot rebellie van Af- Er zouden gevechten zijn geleverd en
ghaanse legereenheden zouden het tal van Afghaanse officieren zouden
resultaat zijn van de pogingen van zijn gearresteerd. Momenteel zou er
president Babrak Karmal om het bij deze basis bij Kaboel niet meer
partijapparaat en de regering te zui- worden gevochten,
veren van leden van de Khalq-vleugel
van de communistische partij. De Dat is nog steeds wel het geval in
meerderheid van het kader van het Ghaznl, waar onder meer al vier Rus-
leger behoort tot deze vleugel en zou slsche hoge adviseurs zouden zijn ge-
zich verzetten tegen benoemingen dood. Ook zouden de muiters er in
van de Parcham-vleugel. geslaagd zijn vier Migs en twaalf heli
kopters neer te halen en de Russische
troepen in zijn algemeenheid zware
verliezen toe te brengen.
Volgens de berichten die gisteren
New Delhi bereikten, zouden muiten
de Khalq-offlcieren de legercomman
dant van Ghaznl hebben gedood.
De
commandant, die tot de Parcham-
vleugel behoorde, was naar Ghazni
gestuurd om het bevel over te nemen.
Verschillende bronnen meldden dat
een Sowjet-generaal, die de belang
rijkste adviseur van de Afghaanse
regering was, afgelopen zondag bij de
Russische ambassade in Kaboel is
doodgeschoten.
BANGKOK, MANILA (AFP,
Reuter, UPI) De Associatie
van Zuidoost-Aziatische Na
ties (ASEAN) heeft gisteren
afwijzend gereageerd op een
voorstel van Hanoi om een
gedemilitariseerde zone in te
stellen tussen Thailand en
Cambodja.
De ASEAN spreekt van een „mislei
dend" voorstel, omdat Thailand en
Cambodja niet in oorlog zijn. Het zijn
de verschillende partijen in Cambod
ja zelf, die oorlog voeren en daarom
dienen er binnen Cambodja gedemili
tariseerde zones te komen onder toe
zicht van de Verenigde Naties, aldus
de verklaring van de Associatie. De
verklaring werd uitgegeven na een
conferentie in de Filippijnse hoofd
stad Manila. Leden van ASEAN zijn
Thailand, de Filippijnen, Maleisië,
Singapore en Indonesië.
Vietnam, Laos en het bewind van
Heng Samrin in het Cambodjaanse
Phnom Penh hadden op 18 Juli voor
gesteld een gedemilitariseerde zone
onder internationaal toezicht in te
stellen langs de onrustige grens tus
sen Thailand en Cambodja.
Het voorstel zal ongetwijfeld ter spra
ke komen als secretaris-generaal van
de Verenigde Naties, Kurt Waldheim,
vandaag in Hanoi aankomt. Wald
heim gaat begin volgende week naar
Bangkok. Daar zal hij zeer waar
schijnlijk vragen of de duizenden
Cambodjaanse vluchtelingen verder
Thailand ingebracht kunnen worden
om de spanning aan de grens te ver
minderen. De Thais willen dat niet
omdat ze bang zijn dat die vluchtelin
gen dan nooit meer terug gaan naar
hun land. De Thais willen wel dat de
VN waarnemers stuurt die de situatie
langs de grens in het oog houden.
Maar Waldheim heeft de Thaise rege
ring al meegedeeld dat hij als heer
alleen daar geen beslissing over kan
nemen, maar dat dat een zaak van de
Veiligheidsraad is.
Het bewind in Phnom Penh heeft
Thailand er gisteren van beschuldigd
per dag 500 ton aan Chinese wapens
aan te voeren, waarmee de Rode
Khmers versterkt worden. Volgens
Phnom Penh komen de wapens ge
woon met Chinese schepen in de ha
ven van Bangkok aan en worden ze
door het Thaise leger naar het grens
gebied gebracht. Thaise militaire
woordvoerders zeiden dat het alle
maal leugens zijn.
LONDEN (AFP) Het is zeer waar
schijnlijk dat de Amerikaanse veilig
heidsdiensten in Londen telefoonge
sprekken afluisteren en het interna
tionale telecommunicatieverkeer on
derscheppen, zonder dat het Engelse
ministerie van binnenlandse zaken
daar controle op heeft. Dit verklaarde
een vakbondsleider van de Engelse
PTT. Bryan Stanley, in het Lager
huis. Voor het PTT-personeel, dat ge
bonden is aan het beroepsgeheim, is
het erg moelljk deze beschuldiging te
staven met officieel bewijs, aldus
Stanley.
Stanley legde deze verklaring in het
Lagerhuis af toen hij een rapport van
zijn bond overhandigde over het af
luisteren van telefoongesprekken in
Engeland.
ADVERTENTIE
Twee gedoodverfde verliezers in de race om het Amerikaanse presidentschap, de onafhankelijke John
Anderson (rechts) en de democraat Edward Kennedy, bespraken gisteren hun kansen. Mocht de laatste
toch de officiële kandidaat worden van de Democraten, dan zal Anderson met Kennedy's welnemen
overwegen zich terug te trekken.
Volledige stopzetting van alle
kemproeven in de wereld is
een van de beste manieren om
verdere verspreiding van
kernwapens tegen te gaan.
Immers, het is erg moeilijk
om de beschikking te krijgen
over gebruikszekere kernwa
pens zonder eerst zelf proeven
te doen met die wapens. En
het non-proliferatieverdrag,
dat in 1968 van kracht werd,
maakt het vrijwel onmogelijk
ergens gebruiksklare kernwa
pens te kopen, wanneer men
er nog niet over beschikt.
De Verenigde Staten, de Sowjet-Unle
en Groot-Brittannlë zijn het ln princi
pe eens geworden over een aantal
problemen die het tot stand komen
van een totaal verbod op kernproe
ven ln de weg stonden. De drie landen
hebben dit laten weten aan de al vele
Jaren vergaderende ontwapenings
conferentie van de Verenigde Naties
ln Genève. Ze hebben er drie Jaar
over gedaan die overeenstemming te
bereiken.
Sedert 1963 bestond er al een beperkt
verdrag met betrekking tot kernproe
ven. In dat Jaar spraken Moskou,
Washington en Londen met elkaar af,
voortaan geen kernproeven meer te
zullen nemen ln de dampkring.
Frankrijk en China weigerden zich
bij dat verdrag aan te sluiten, omdat
zij met de ontwikkeling van hun
kernwapenarsenaal nog niet ver ge
noeg gevorderd waren. In 1974 kwam
daar een tweede akkoord tussen de
Verenigde Staten en de Sowjet-Unle
bij, waardoor deze twee landen zich
verplichtten ook geen ondergrondse
kernproeven meer te doen die een
kracht van 150.000 ton TNT te boven
gingen. Een totaal verbod op kem
proeven zou op die twee akkoorden
een fraai vervolg zijn.
Controle
Grote moeilijkheid bij een totaal ver
bod op alle kemproeven was de con
trole op de naleving ervan. De Sow
jet-Unle verzette zich steeds tegen
controle ter plaatse, aangezien zij
daarvan een bijverschijnsel vreesde:
spionage. Nederland was overigens
door Herman Amelink
het eerste NAVO-land. dat ln 1973
voorstelde aan de ontwapeningscom
missie van de Verenigde Naties
waaraan de drie voornaamste kern-
mogendheden het akkoord uiteinde
lijk zullen voorleggen om maar af
te zien van die controle. Staatssecre
taris Kooijmans van buitenlandse za
ken stelde toen dat de technologie zo
ver gevorderd was dat het van een
afstand best mogelijk was om tilt te
maken of een land zich aan een over
eengekomen verbod zou houden.
De kwestie van de controle ter plaat
se lijkt nu te zijn opgelost doordat
overeenstemming ls bereikt of op
handen ls over de installatie van
meet-apparatuur ln de drie betrok
ken landen. De gegevens van deze
seismische apparaten zouden volgens
een verdrag onderling uitgewisseld
moeten worden. Dergelijke gegevens
zouden een alleszins betrouwbaar
beeld kunnen geven van de mate
waarin de betrokken staten zich aan
het akkoord houden.
De discussie spitste zich de laatste
tijd toe op de vraag hoeveel seisml-.
sche stations er ln de diverse ltuiden
zouden moeten komen. Moskou heeft
er tot voor kort aan vast gehouden
dat er tien ln de Sowjet-Unle, tien ln
de Verenigde Staten en tien ln Groot-
Brittannlë (en/of ln de Britse overzee
se gebiedsdelen zoals Hongkong, het
Caralbisch gebied en de Falklandel-
landen) zouden moeten komen. De.
Britse regering vond dat laatste een
tamelijk belachelijk Idee, gezien de
verhouding ln omvang tussen het
grondgebied van de twee grote mo
gendheden en het territoir van Groot-
Brittannlê.
Weigering
Zoals het op handen zijnde akkoord
er nu uitziet, ls het absolute principe
van de controle ter plaatse losgela
ten. Wet kan een mogendheid, wan
neer de seismische apparatuur iets
registreert, om controle ter plekke
vragen, maar het betrokken land kan
die controle met opgaaf van redenen
weigeren. Zo'n weigering zal dan zon
der twijfel uitgelegd worden als be
wijs dat de betrokken regering het
verdrag kennelijk aan haar laar;
heeft gelapt. Het werkelijke effect
van de controle het effect van dc
schandpaal ls daarmee even goed
bereikt.
In Genève wordt er rekening mee
gehouden, dat de uitdrukkelijke pu
bliciteit die aan de tot dusver bereik
te maar altijd nog gedeeltelijke over
eenstemming ls gegeven, verband
houdt met de komende herzlenlnt
van het non-prollferatleverdrag, dat
ln 1970 voor de duur van tien Jaar
gesloten werd. De Verenigde Staten
en de Sowjet-Unle hebben belde be
lang bij bestendiging van het ver
drag, aangezien het een althans mini
male garantie biedt dat het aantal
kernmogendheden ln de wereld zich
niet ongecontroleerd uitbreidt. Zou
de herziening van het non-prollfera
tleverdrag op een of andere manier
schipbreuk leiden, dan moeten de lei
ders ln het Kremlin rekening houden
met de (vooralsnog theoretische) mo
gelijkheid dat het tot verdergaande
vormen van samenwerking komt tus
sen de Verenigde Staten en China,
mogelijk zelfs nucleaire. Voortzetting
van het non-prollferatleverdrag
maakt dat minder waarschijnlijk.
Wanneer een totaal verbod op kern
proeven van kracht zal worden, ls op
dit moment nog onvoorspelbaar.
Eerst zal volledige overeenstemming
moeten zijn bereikt tussen Londen.
Washington en Moskou. Daarna
wordt het voorstel voorgelegd aan de
tien landen die zitting hebben ln de
VN-ontwapenlngscommissle. Een ak
koord krijgt tenslotte pas Internatio
nale rechtskracht als tenminste twin
tig landen het hebben bekrachtigd.
Hoe China en Frankrijk zich bij dit
overleg uiteindelijk zullen opsteller
ls op dit moment een nog onbeant
woorde vraag. ZIJ hebben zich tot nog
toe nogal afkerig getoond van een
kemstopverdrag.
Van onze correspondent
LISSABON Een militaire rechtbank ln Lissabon heeft twee
soldaten tot tien Jaar gevangenisstraf veroordeeld. De solda
ten werden schuldig bevonden aan het neerschieten van een
burger, Antonio Ramalho, op 12 maart 1975. In rechtse
kringen wordt de veroordeling beschouwd als een overwin
ning van generaal de Splnola. die op 11 maart 1975 na een
mislukte staatsgreep Portugal ontvluchtte. Links is hevig
verontwaardigd omdat het verloop van de rechtszittingen
eerder de onschuld van de soldaten zou hebben aangetoond.
«s
De soldaten stonden op 12 maart 1975 ondermeer omdat de vriendin als
op wacht bij de luchtmachtkazerne
Ral I in Lissabon. Deze kazerne was
de dag tevoren gebombadeerd door
aanhangers van generaal De Splnola.
De kazerne werd algemeen be
schouwd als een bolwerk van de revo
lutionaire beweging van de strijd
krachten. Antonio Ramalho uitte te
midden van een grote nieuwsgierige
menigte voor de kazerne verwensin
gen aan het adres van de beweging
van de strijdkrachten. Toen hij daar
op aan de woedende menigte wilde
ontkomen werd hij getroffen door de
kogels van de nu veroordeelde solda
ten. De soldaten voerden ter verdedi
ging aan dat zij door de vriendin van
Ramalho met een pistool werden be
dreigd en dat Ramalho ln zijn auto
probeerde het kazerneterrein op te
rijden.
Het proces was weinig overtuigend.
kroongetuige na vijf Jaar nog steeds
niet door de politie kon worden opge
bracht. De soldaten zijn tegen het
vonnis ln hoger beroep gegaan.
Extreem rechtse bladen hebben in
het voorval steeds een bewijs gezien
voor de bloeddorst van de revolutio
nairen en de rechtvaardiging voor de
couppoging van De Splnola. Een Lis-
sabons avondblad meende gisteren
uit goede bron te weten dat alle aan
klachten tegen aanhangers van De
Splnola, betrokken bij de coup, door
het hoog militair gerechtshof wegens
verjaring zullen worden geseponeerd.
Voor het proces tegen De Splnola
die sinds 1976 weer ln Portugal van
zijn militair pensioen geniet geldt
echter een verjaring van vijftien Jaar.
Maar ook dat proces moet nog steeds
beginnen.
LISSABON De Portugese belas
tingdienst heeft besloten alle kanto
ren in Lissabon te sluiten om „onge
regeldheden" te voorkomen. Giste
ren werd een belastingkantoor door
het wachtende publiek bijna bezet.
Het was de laatste dag van een perio
de van belastingamnesty. Een sta
king sinds begin deze week van tach
tig procent van de belastingambte
naren maakte het voor vele Portuge
zen onmogelijk hun aangifteformu
lier nog tijdig in te leveren.
Behalve een salarisverhoging eisen
de stakers een verbetering van hun
werkomstandigheden, om het pu
bliek beter van dienst te kunnen zijn.
Het Portugese belastingsysteem is
een volstrekt onoverzichtelijk, ui
terst bureaucratisch geheel. Voor de
belastingbetaler, maar naar het
schijnt ook voor de staat zelf. Vol
gens sommige schattingen wordt
dan ook meer dan veertig procent
'van de te betalen belasting ont
doken.
Bij een poging om het allemaal wat
eenvoudiger te maken heeft men dit
jaar het „belastingnummer" inge
voerd. Zonder nummer kun je geen
belasting betalen maar ook niets van
de staat ontvangen. Het nummer
moet iedereen wel zelf aanvragen.
Dat betekent: lange rijen voor de
loketten, die zich bulten op straat in
de brandende zon voortzetten. En
ook om die belasting te mogen beta
len moet de Portugees oren in de
Jbrandende zon staan.
LONDEN (AFP, DPA) Het
ondergrondse lek van water
met opgeloste radioactieve
stoffen, dat vorig Jaar werd
ontdekt op het terrein van de
Britse nucleaire brandstoffen-
maatschappij (BNF) was te
wijten aan „een gebrek aan
vakkundig oordeel en een af
wezigheid van verantwoorde
lijkheidsgevoel ln veiligheids-
kwesties" bij de directie.
Tot deze harde conclusie komt
het rapport over het incident
van de Britse Inspectie voor
kernlnstallatles. Het lek had
zeer ernstige gevolgen kunnen
hebben als het zich niet drie
vier meter ondergronds had af
gespeeld.
De afscherming door
de bovenlaag hield de straling
uit de 1700 kubieke meter be
smette grond tegen. Het lek
had acht jaar bestaan.
De directie van BNF, een
staatsbedrijf, heeft haar volle
verantwoordelijkheid voor het
Incident erkend. „Door de Ja
ren heen zijn er beoordelings
fouten gemaakt en ls afgewe
ken van de veiligheidsnor
men," aldus de verklaring,
„met betrekking tot een Instal
latie die oud ls en niet meer ln
gebruik". Maar het bedrijf
meent dat zijn veiligheids
maatregelen in het algemeen
aan hoge eisen voldoen. „De
omstandigheden van dit lek
waren niet typerend."
JOHANNESBURG (reuter, AFP) De Zuldafrlkaanse rege
ring is gisteren onverwacht hard opgetreden tegen de zwarte
gemeentearbeiders van de stad Johannesburg, die nu al een
week staken. Meer dan duizend vuilnisophalers en buschaul-
ferus werden door het stadsbestuur ontslagen.
Ongeveer twaalfhonderd arbeiders,
die gisteren weigerden weer aan het
werk te gaan, werden op vrachtwa
gens en bussen geladen en onder
strenge politiebegeleiding naar hun
hulzen ln de zwarte thuislanden
Transkei en Venda gebracht. Daar
staat hun werkloosheid en honger te
wachten. De staking, die op zijn
hoogtepunt steun kreeg van meer
dan tienduizend zwarte arbeiders,
legde vrijwel alle gemeentelijke dien
sten In Johannesburg lam en veroor
zaakte een grote puinhoop ln de stra
ten door het zich opstapelende huis
vuil.
Aanvankelijk zag het er naar uit dat
de autoriteiten hun donderdag geuite
dreigementen om stakers te ontslaan
en naar hun thuislanden terug te stu
ren, niet waar konden maken. De
vertegenwoordigers van de thuislan
den in Johannesburg weigerden hier
aan mee te werken. Gisteren werden
alle arbeiders echter stuk voor stuk
aan de tand gevoeld en wie niet wilde
werken werd op transport gesteld.
Inzet van de staking was een betere
betaling en erkenning van de verbo
den vakbond voor zwarte arbeiders,
de BMWU.
De leider van de BMWU, Joseph Ma
vl, werd gisteren door de politie gear
resteerd. Dat gebeurde in het paleis
van Justitie van Johannesburg, waar
Mavl juist met zijn advocaat was
gearriveerd. Volgens de politie ls zijn
arrestatie niet in strijd met de wet,
die toestaat dat een verdachte veer
tien dagen zonder proces of aan
klacht wordt vastgehouden. Mavl
krijgt waarschijnlijk te horen dat hij
zich met zijn stakingsactivitelten
schuldig heeft gemaakt aan „sabo
tage".
Het stadsbestuur van Johannesburg
maakte bekend dat de stakers vrij
willig hun actie hadden opgegeven en
weer aan het werk waren gegaan.
Maar plaatselijke kranten publiceer
den gesprekken met zwarte arbei
ders, die een ander licht op de zaak
wierpen: „WIJ zijn gedwongen weer
aan het werk te gaan. Wij zijn geïnti
mideerd door gewapende politieman
nen en durfden niet langer meer te
weigeren. Maar we blijven bij onze
eisen," aldus een arbeider. Waarne
mers vrezen dat het volgende week
opnieuw tot sociale onrust zal komen
in Johannesburg.
door M. Kopult
De straten ln de Joodse wijk van Antwerpen liggen er verlaten bij. Een stilte
ls neergedaald bij het Centraal Station, aan beide zijden van de spoordijk.
Het is niet alleen de nawerking van de moordaanslag door de zich voor
Syriër uitgevende Abdel Wahld. Het ls bovenal, omdat het vakantietijd ls.
De meeste Joden hebben de Belgische kustplaatsen Knokke, Blankenberg
of Oostende opgezocht.
steun nü het
Solidariteitsfonds
voor de strijdende arbeiders en
boeren.
Clat-Nederland
Nieuwe Gracht 47
3512 LE Utrecht
Het is ook door de vakantietijd, dat Abdel
Wahid zoveel slachtoffers heeft kunnen ma
ken. Zijn handgeworpen fragmentstlebom-
men troffen kinderen, die naar een vakantie
kamp zouden gaan. Nog dagelijks vermeer
dert het aantal gewonden, omdat is gebleken
dat de metaaldeeltjes die ln de handgranaten
waren gestopt het lichaam kunnen binnen
dringen om eerst dagen later pijnlijk te wor
den, waarna ze operatief moeten worden ver
wijderd.
Voor Abdel Wahid, die zegt in opdracht van
een bij de PLO aangesloten organisatie te
hebben gehandeld, was het niet al te moeilijk
zijn prooi te vinden. Want Antwerpen her
bergt een duidelijk zichtbare joodse gemeen
schap. Een gemeenschap zoals zij alleen nog
te vinden is in Mea SJeariem, de ultra-ortho
doxe wijk van Jeruzalem. Londen en Brook
lyn, New York. Een gemeenschap die nog
leeft als in de getto's van Polen, Hongarije of
Roemenië.
Het extra cynische van de moordaanslag
daarbij is, dat Abdel Wahld kinderen trof van
ouders behorend tot Agoedat Jisraeel, een
streng-orthodoxe groep die het zionisme en
de staat Israël verwerpen. Een joodse staat
kan alleen worden gesticht bij de komst van
de messias. De vier afgevaardigden van de
Agoedat Jisraeel in het Israëlische parlement
bemoeien zich met binnen- noch buitenland
se politiek. Zij steunen de regering-Begin
en alleen daardoor heeft deze nog een meer
derheid in ruil voor eisen op godsdienstig
gebied.
Holland
Van ouds zijn er banden tussen de joodse
gemeenschap van Nederland en die van Ant
werpen. In de jaren voor de tweede wereld
oorlog bestond de Joodse gemeenschap van
de Sinjorenstad veelal uit Nederlandse Joden.
ZIJ hebben de diamantindustrie op poten
gezet. In Antwerpen heet nog steeds een
Joods bedehuls de Holland Synagoog.
De banden tussen de Joodse gemeenschap
van Nederland en Antwerpen zijn de laatste
Jaren anders gekleurd. Velen die menen, dat
het werkelijke Joodse leven in Nederland niet
meer mogelijk is, gaan ter opvoeding van hun
kinderen of na hun pensionering ln Antwer
pen wonen. De veertig jongens die niet wer
den gewond en nog dezelfde dag van de
aanslag naar hun vakantiekamp zijn vertrok
ken, staan onder leiding van een gedeeltelijk
uit Nederland afkomstig echtpaar. Aan het
kamp nemen ook vier Nederlandse jongens
deel.
De Joodse buurt van Antwerpen ls uniek ln
Europa, omdat zij zo een overplaatsing ls van
het vroegere leven in Oost-Euippa. De voer
taal, in het land dat gebukt gaat onder een
taalstrijd tussen het Waals en het Vlaams, ls
JlddisJ. De kleding van veel Joden ls niet een
luchtig zomerkostuum, maar de lange, zwar
te kaftan. Het hoofd ls gedekt met een zwarte
hoed, het haar versierd met vaak achter het
oor gedraaide oorlokken.
De joodse gemeenschap van Antwerpen ls na
de tweede wereldoorlog een toevluchtsoord
geworden voor vele Joden die de Oosteurope-
se landen konden verlaten. Een zeer groot
deel van hen ls daarbij ln de dlamantindustle
terechtgekomen. Niet omdat zij deze tak van
handel en industrie oorspronkelijk als hun
De plaats waar rondas twee handgranaten een groep Joodse kinderen troffen.
broodwinning hadden. Wel omdat de dia
mantindustrie ln Antwerpen bestond en de
opvangers de nieuwkomers daarin een be
staan gaven.
Wie al niet door de kleding op het idee zou
zijn gebracht, dat de straten aan beide zijden
van de spoordijk door joden worden be
woond, zou er attent op gemaakt kunnen
worden door de aanplakbiljetten. Veelal ln
Hebreeuwse karakters, waarmee ook het Jid-
dlsj wordt geschreven, gewagen zij van mani
festaties. Ook zijn aan de kiosken Israëlische
en andere Joodse kranten uit vele centra te
verkrijgen.
De roep van Joods centrum die Nederland
eeuwen heeft gehad, heeft Antwerpen overge
nomen. Er wonen naar schatting een 3000
Joodse gezinnen, te zamen een 15.000 mensen
omvattend. Dat de Joden van Antwerpen wat
apart gekleed gaan en hoofdzakelijk Jlddlsj
spreken legt zijn stempel op de gemeen
schap. Het ls een beperking voor de omgang
met de omgeving. Hierdoor ls ln Antwerpen
minder sprake van assimilatie dan ln andere
joodse gemeenschappen. Deze assimilatie
wordt ook nog goeddeels tegengehouden om
dat een belangrijk deel van de joden ortho
dox-religieus ls.
Verschillen
In drie Joodse gemeenten zijn de Joden van
Antwerpen verenigd. De Portugees-Joodse
gemeente, die verreweg de kleinste ls, de
gemeente Machsike Hadass (Versterkers van
het geloof) en de grootste gemeente Schomré
Hadass (Hoeders van het geloof). Vrijwel alle
ouders van kinderen die naar het vakantie
kamp van de Agoedat Jlsrael zouden gaan
zijn aangesloten bij Machsike Hadass, door
velen als de enige werkelijk orthodox-joodse
gemeente beschouwd. Hoezeer Machsike Ha
dass en Schomré Hadass verschillen ls aan de
bakkers en de slagers te zien. Iedere gemeen
te heeft bakkers en slagers onder eigen rabbi
naal toezicht.
Het ls niet het enige verschil. Belde gemeen
ten hebben ook hun afzonderlijke (dagscho
len waarop naast het algemeen onderwijs
veel joods onderwijs wordt gegeven. Op de
school van Machsike Hadass het Jlddlsj, de
taal van de verstrooiing. Op de school van
Schomré Hadass het Iwriet, het modem-He
breeuws, de taal van de toekomst De huidige
burgemeester van Antwerpen, mevrouw
Schroyens, was tal van jaren lerares op deze
school.
Maar naast deze twee scholen met enige
honderden kinderen leder zijn er nog andere.
Want ln Antwerpen wonen ook tal van aan
hangers van chassidische dynastieën. De Lu-
bavltcher chassldlem, de Belzer chassldiem,
de Satmar chassldlem en andere. Deze voor
zien ln eigen Joods onderwijs, gelijk zij ook
hun eigen synagogen onderhouden. Daarvan
zijn er ln Antwerpen meer dan dertig. De
meeste zijn van bulten niet als synagoge te
herkennen. Het zijn veelal onaanzienlijke
zaaltjes zoals dat ook ln Oost-Europa het
geval was. Want een belangrijk deel van de
Joodse gemeenschap van Antwerpen vormt
een Oosteuropees eiland. Daarmee ls de Sin
jorenstad voor tal van Joden bijzonder aan
trekkelijk geworden. Helaas voor hun vijan
den evenzeer.
