Politiek en de benzineprijs
Mening van een lezer
Ombudsman kan over
twee jaar beginnen
'Wasbeurt' vuile grond
in Aalst gaat niet door
Trouw Commentaar
Na Kopenhagen
Wiegel aan Tweede Kamer:
PSYCHIATRJSOIË
warms
IW VAN mUAG OP HMJ0DA6 IN ticskou
Geen soldij voor
lichting soldaten
solidariteit in kopenhagen
naakt geweld
geluidsboek
ZATERDAG 2 AUGUSTUS 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
5
Veel delegaties op de VN-conferen-
tic in Kopenhagen hadden lof voor
de Nederlandse inbreng. Men prees
het vele werk. dat door Nederland
jn de commissievergadering werd
verzet, en de vele compromissen,
die in de wandelgangen werden
geformuleerd. Ook was er grote
waardering voor de Nederlandse
voorstellen ter verbetering van het
actieplan. Dat blijkt wel uit het feit
dat nogal wat Nederlandse amen
dementen in de definitieve versie
van het wereldactieplan zijn terecht
gekomen.
Nederland heeft sterk de nadruk
gelegd op de verdeling van de ge-
zins- en werktaken tussen man en
vrouw. Alleen als de man de helft
van de gezinsverantwoordelijkheid
op zich neemt, (dus de kinderen
mee opvoedt en zijn deel van het
huishoudelijk werk doet) kan de
vrouw buitenshuis gaan werken of
studeren, als zij dat wenst. Neder
land noemde deze herverdeling van
de taken een essentiële voorwaarde
Kvoor de emancipatie van de
vrouw (en de man).
Regeringen moeten een belangrijke
rol spelen bij het scheppen van deze
voorwaarden, zei staatssecretaris
Jeltien Kraaijeveld-Wouters in
haar speech voor de algemene ver
gadering. Zij moeten de structurele
barrières wegnemen, die vrouwen
belemmeren in hun ontwikkeling
op de arbeidsmakrt en op het ge
bied van onderwijs.
Het is leuk om complimenten te
krijgen, vooral als ze verdiend zijn.
Het is waar: Nederland heeft in
Kopenhagen een zeer constructieve
bijdrage geleverd aan het wereldac
tieplan. Maar het is nog leuker als
de goede voorstellen, die de Neder
landse delegatie in Kopenhagen
heeft gespuid, ook een praktische
vertaling krijgen, waar de vrouwen
in Nederland hun voordeel mee
kunnen doen.
Het nadeel van zulke grote confe
renties is dat de meningsvorming
zich boven de hoofden van de „ge
wone vrouwen" voltrekt. Elk dele
gatielid zou zich telkenmale moeten
afvragen: wat hebben de vrouwen
in Zutphen eraan (of in welke ande-
re plaats dan ook)? Meningsvor
ming is pas nuttig als er uiteindelijk
een plan uitrolt, waar vrouwen (en
mannen) in hun dagelijks leven wat
aan hebben
De hoop is voorlopig gevestigd op
het Nederlandse actieplan, dat op
basis van Kopenhagen wordt ge
maakt Al heeft Nederland woens
dagnacht zich om politieke rede
nen onthouden van stemming,
toch zal straks in het Nederlandse
plan veel terug te vinden zijn van
Kopenhagen, zowel van de officiële
conferentie als van de alternatieve
Forumconferentie.
Het blijft echter de vraag of zon
actieplan geen loos stukje papier
wordt, waar de prachtigste ideeën
in staan, maar die geen politieke
realiteit kunnen worden, omdat ze
niet zo goed passen in het prioritei
tenlijstje van de regering. Een van
de amendementen in Kopenhagen
ging over de verbreding van moe
derschapsverlof in ouderschapsver
lof. Een prima voorstel, maar me
vrouw Kraaijeveld heeft al gezegd,
dat de huidige regering de discussie
over dit punt niet zal openen.
Het zijn de politieke partijen, plus
de sociale partners, de werkgevers
en de werknemers, die in de toe
komst over het actieplan beslissen.
Zij zullen prioriteiten moeten stel
len, die de kansen van de vrouwen
werkelijk verbeteren. Het is vraag
of mevrouw Kraaijeveld straks de
strijd durft aan te binden met de
programmaschrijvers in haar par
tij. het CDA. Zij heeft beslist
moed, maar er is meer nodig om
het mannelijk deel in de CDA ervan
te overtuigen, dat zij ruimte moe
ten maken voor de vrouw, uit pure
solidariteit.
Wie ziet hoe moeilijk het al is om
werkhebbenden te overtuigen van
de noodzaak iets van hun inkomen
in te leveren voor de werklozen,
weet hoe moeilijk de vrouwen het
straks krijgen bij het veroveren van
een plaats op de arbeidsmarkt. Het
zou prachtig zijn als zij zich daarbij
gesteund wisten door een nieuw
CD A-program ma, dat best eens
„Niet voor de man alleen" mag
heten.
De voor het opzetten van een Om
budsmaninstituut benodigde aan
looptijd tot 1982 houdt verband met
het opzetten van het kantoor, het
aantrekken van personeel en ook de
persoon van de ombudsman moet
nóg worden gezocht en benoemd.
Omdat niet te verwachten valt dat de
instelling van het Instituut Nationale
Ombudsman nog in 1981 z'n beslag
zal kunnen krijgen, zal op de begro
ting voor 1981 kunnen worden vol
staan met een post van 350.000 gul
den voor de aanloopkosten bij de
invoering van het instituut. Wat voor
1982 en volgende jaren aan begro-
tingsgelden benodigd zal zijn dient
nog nader te worden bezien, aldus de
minister van binnenlandse zaken.
Minister Wiegel is niet overtuigd door
argumenten vanuit verschillende Ka
merfracties (onder andere PvdA en
door Theo Koelé
DEN HAAG (ANP) Het Instituut Nationale Ombudsman
kan waarschijnlijk op 1 januari 1982 zijn werkzaamheden
beginnen. Dit heeft minister Wiegel (binnenlandse zaken)
gisteren meegedeeld aan de Tweede Kamer in een nota over
het wetsontwerp, waarin de instelling van het Instituut Natio
nale Ombudsman wordt geregeld.
DEN HAAG Een verhoging
van de benzineprijs komt de
minister van economische za
ken niet zelden te staan op
vragen vanuit de Tweede Ka
mer. Automobilisten zijn kie
zers en die hebben er recht op
te weten waarom ze weer een
paar centen extra moeten
neertellen voor een liter ben
zine. De antwoorden van de
minister kunnen menige con
sument verrassen. Wie staat
er bij stil, dat eerdere prijsver
hogingen dit jaar te maken
hadden met de omstreden
film „Dood van een prinses"
en de mislukte Amerikaanse
poging om de gijzelaars in
Iran te bevrijden? Een blik op
het verschijnsel vrije markt
kan opheldering bieden. Per
slot van rekening is ook de
prijsverlaging van heden te
„danken" aan de vrije markt.
Slechts een fractie van de wereldolie
handel speelt zich af op de vrije
markt. Het merendeel loopt via lang
durige contracten. Op de vrije markt
gaat het meestal om kortstondige fi
nanciële bindingen tussen leveran
ciers en kopers, vooral in tijden van
overschotten en tekorten. De prijs
aan de pomp hangt nauw samen met
de ontwikkelingen op die vrije markt.
Te nauw, zeggen sommigen in en bui
ten de Tweede Kamer. De consument
is er niet slecht mee af, zegt economi
sche zaken.
De vrije markt, in feite een netwerk
van telefoons en telexapparatuur in
handen van een groep handelaren,
mocht zich vorig jaar verheugen in
een grote politieke belangstelling, na
tionaal én internationaal. Zo bepleit
te de Franse president Giscard d'Es-
talng bij onze premier Van Agt maat
regelen tegen de vrije markt, die
vooral bekend geworden is onder de
naam „Rotterdamse spotmarkt". De
prijzen rezen vorig jaar de pan uit.
Dat zou een verdere verhoging van de
officiële prijzen door de olie-produce
rende (OPEC)landen kunnen uit
lokken.
In mei vorig jaar bedroegen de prij
zen op de vrije markt maar liefst het
dubbele van die officiële prijzen, zo
bleek uit cijfers van de Europese Ge
meenschap. De EG begon daarop een
onderzoek naar de gang van zaken op
de markt. Er moest een antwoord
komen op vragen als. hoe gedragen
onafhankelijke handelaren, vertegen
woordigers van landen, oliemaat
schappijen en olieproducenten zich
in normale tijden op die markt, als
kopers en leveranciers? En hoe opere
ren ze in tijden van schaarste op de
wereldmarkt (zoals vorig jaar) of gro-
De olietanks in de westerse wereld zitten momenteel boordevol, de prijs van de benzine daalt.
te overschotten (zoals nu: de olie
tanks in de westerse wereld zijn boor
devol)? In Brussel wordt momenteel
de laatste hand gelegd aan een rap
port over dat onderzoek. Enkele be
langrijke conclusies komen verderop
in dit verhaal ter sprake.
Invloed
Hoe groot is de invloed van de vrije
markt op de prijs, die de Nederlandse
automobilist voor zijn of haar benzi
ne moet opbrengen? „De prijzen (aan
de pomp) zijn in beginsel gerelateerd
aan de ontwikkeling van de noterin
gen voor de produkten op de Europe
se spotmarkten, waarvan de Rotter
damse de belangrijkste is." Een
mondvol, deze uitspraak van minis
ter Van Aardenne (economische
zaken).
De bewindsman kwam in mei dit
jaar, op eigen initiatief, naar de Twee
de Kamer om nog eens uit te leggen
hoe het vaderlandse „maximum
prijssysteem voor aardolieproduk-
ten" in elkaar zit. Het werd een uit
voerige lezing, die dan ook voortijdig
door Kamervoorzitter Dolman werd
afgehamerd. Maar de essentie van
het betoog had de ijverige bewinds
man al aan de Kamerleden doorgege
ven: de prijsontwikkelingen in de
vrije markt worden ten gunste van de
consument „afgevlakt". Ofte wel: de
prijs-aan-de-pomp blijft achter bij'
sterk stijgende noteringen op de
spotmarkt.
De verklaring daarvan is, dat niet
alleen die noteringen bekeken wor
den, maar ook de invoerwaarde van
ruwe olie bij de berekeningen op het
ministerie een rol speelt. Economi
sche Zaken reageert laconiek op het
vurige pleidooi van het Konsumen-
ten Kontakt om de prijzen op de vrije
markt geheel buiten beschouwing te
laten. „De consument zou vandaag
pech hebben als we aan die wens
tegemoet waren gekomen. De note
ringen op de spotmarkt zijn gedaald,
maar de invoerwaarde van ruwe olie
is Juist gestegen. Als we geen reke
ning houden met de vrije markt zou
benzine vandaag niet goedkoper,
maar duurder worden," zegt het mi
nisterie.
Ongewis
Alles goed en wel, redeneert Konsu-
menten Kontakt, maar de vrije han
del is een hoogst ongewis gebeuren,
met volop mogelijkheden voor specu
latie. Ga maar na: de meest uiteenlo
pende gebeurtenissen in de wereld
laten niet na invloed uit te oefenen op
het prijsverloop. Toen de westerse
wereld eerder dit Jaar even benauwd
was dat de grote olieproducent Saoe-
di Arabië de oliekraan zou dicht
draaien, als reactie op de film „Dood
van een prinses", steeg de vraag naar
produkten op de vrije markt sterk.
De prijzen stegen ook, met „een
sprong" zelfs, zoals minister Van Aar
denne zeL Ook de Amerikaanse be-
vrijdings-actie in Iran leidde tot zo'n
sprong.
De grootste grief van het Konsumen-
ten Kontakt is dat niet alleen onver
wachte gebeurtenissen, maar vooral
uitgekiende activiteiten de prijzen op
de spotmarkt sterk kunnen beïnvloe
den, speculatie dus. Oliemaatschap
pijen, die profijt hebben van hogere
prijzen-aan-de-pomp, opereren zelf
immers ook op die vrije markt. Ze
bepalen aldaar mede de prijs die
„afgevlakt" of niet aan de consu
ment in rekening wordt gebracht. Orr
dat feit kan niemand heen,.maar hei
is niet gebleken dat ollemaatschap
pijen zich schuldig maken aan mani
pulatie van de markt", aldus een ho
ge EG-ambtenaar.
Uit het onderzoek dat de EO liet
instellen naar het reilen en zeilen op
de markt, zou blijken dat de maat
schappijen „niet erg actief" zijn. „Het
is toch ook veelzeggend." aldus de
EO-functionaris, „dat de noteringer.
op de spotmarkt jarenlang laag zijr
geweest. Als er toen gemanipuleerd
is, moet dat wel erg amateuristisch
gebeurd zijn."
In Brussel wordt een directe ingreep
in de vrije markt er ia wel eens
geopperd de prijzen „onder een pla
fond" te houden als een illusie
bestempeld. „Olie wordt verhandeld
als de tankers nog op zee zijn. De
inhoud van een schip verwisselt tij
dens de vaart soms meer dan eens
van eigenaar."
Douche
De bevindingen uit het Europese on
derzoek komen dicht in de buurt van
de situatie, die het WD-kamerlid
Bolkestein (ooit werkzaam in de olie
industrie) fraai verwoordde: ,R1J be
perkende maatregelen verhuist de
markt onmiddellijk naar een andere
plaats. Men kan evengoed één gaatje
van een douche dichten".
Bolksteins partijgenoot Van Aarden
ne is nimmer betrapt op het verlan
gen om de spotpark aan te pakken, te
reguleren. Ook in de ogen van de
bewindsman leiden maatregelen er
slechts toe dat de markt zich zou
verplaatsen.
De geluiden uit Brussel wijzen niet op
zware Europese druk op de Neder
landse overheid om „iets" aan de
vrije markt te doen. „De angst is ook
wat verdwenen, nu de prijzen dalen."
aldus de eerder geciteerde EG-func-
tionaris.
Het ziet er nu evenmin naar uit, dat
Van Aardenne in eigen land geprest
zal worden om de benzineprijs „los te
koppelen" van de noteringen op de
vrije markt. Tot dusverre klonken
slechts uit de oppositie-banken kriti
sche geluiden. Ook hierbij geldt: als
de prijzen dalen zal de kritiek eerder
verstommen dan heviger worden.
Tekeningen, bi] voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM De gemeente Waalre heelt een stokje gesto
ken voor de op dinsdag 5 augustus geplande „wasbeurt" van
een grote hoeveelheid met benzine vervuilde grond in het
dorpje Aalst (gem. Waalre).
CDA) dat de benoeming van de Om
budsman niet dient te geschieden
door de Kroon op voordracht van de
Tweede Kamer, maar door de Twee
de Kamer zelf. De regering heeft haar
argumenten om vast te houden aan
de door haar voorgestane benoe-
mingswijze afgewogen tegen het be
lang van het wetsontwerp en van de
instelling van het instituut van Om
budsman. Het belang van de instel
ling van het instituut wil de regering
het zwaarst laten wegen. Ze spreekt
de hoop uit dat de Kamer de door de
regering aangevoerde argumenten
wil laten meewegen bij haar beslis
sing. Er ligt een amendement-Nljpels
(WD) dat de opvattingen die de
meerderheid van de Kamer heeft uit
gesproken, volgt. Hoe de regering
straks bij de behandeling van het
wetsontwerp zal reageren als dit
amendement wordt aangenomen,
laat minister Wiegel in het midden.
Het gemeentebestuur van Waalre
zegt niet tijdig te zijn geïnformeerd
over het mogelijke brandgevaar dat
de schoonmaakactie met zich mee
brengt, waardoor zij geen maatrege
len kan treffen om eventuele onge
lukken het hoofd te bieden.
De schoonmaakbeurt van de grond
wordt met grote belangstelling tege
moet gezien omdat de wasmethode,
die door een Limburgs reinigingsbe-
drijf ontwikkeld is, ook toepasbaar
zou zijn op de gifwij k van Lekkerkerk
of op andere, sterk vervuilde plaatsen
die tot nu toe zijn ontdekt in ons
land.
Tal van deskundigen, onder anderen
van het ministerie van volksgezond
heid en milieuhygiëne, hadden aan
gekondigd op 5 augustus aanwezig te
zijn. Op die dag zou de firma Kroon
ook het procédé vrijgeven.
Tegenvaller
H. A. Kroon, directeur van het reini-
gingsbedrijf: „Dit ls een zeer onver
wachte tegenvaller voor ons. Maan
dag hebben wij het gemeentebestuur
een telegram gestuurd met de mede
deling dat wij op 5 augustus In op
dracht van het waterleidingbedrijf
van Eindhoven en de Aral Nederland
BV bij wijze van experiment de grond
bij een benzinestation zouden gaan
reinigen en dat brandgevaar niet uit
gesloten moet worden geacht. Zo wer
ken wij nu eenmaal. We winden er
geen doekjes om. Uiteraard zijn wij
op deze situatie ingespeeld. Op het
betreffende terrein geldt bijvoor
beeld een stringent rookverbod."
De heer Kroon houdt het er op dat de
gemeente Waalre zich door Eindho
ven gepasseerd voelt: „Het is nu een
kwestie van afwachten tot het Waalre
goeddunkt om het experiment voort
te zetten."
Op 5 augustus zal wel het procédé
bekend worden gemaakt omdat de
octrooi-aanvraag dan afgehandeld
zal zijn.
DEN HAAG (ANP) - De ln Juli opge
komen dienstplichtigen (6300 man)
hebben hun soldij deze week niet op
hun bank- of girorekening aangetrof
fen. Zij zullen naar hun korpsadmi
nistrateur moeten gaan om een voor
schot te vragen. Dit heeft het ministe
rie van defensie desgevraagd beves
tigd.
In juni ls het departement gestart
met een nieuwe geautomatiseerde be
zoldigingsadministratie. Deze ver
toont nogal wat kinderziekten, aldus
het ministerie van defensie. Vooral
het begin Juli opgekomen vierde lich
ting van 1980 is daarvan het slachtof
fer geworden.
Blij kopenhagen
Blij zullen de man en de vrouw in
een kraal ergens in Afrika heb
ben opgekeken, toen ze op de
transistorradio hoorden dat onze
eigen staatssecretaris Kraaije
veld in Kopenhagen vond dat
niet alleen de moeder, maar ook
de vader vrij zou moeten kunnen
krijgen bij ziekte van een kind.
Nu hoor je het ook eens van een
ander, aldus de man. Zijn vrouw
maakte het ontbijt klaar, haalde
water en verzorgde het zieke
kind, waarna ze naar het land
toog om daar opnieuw zware ar
beid te verrichten. De man op
zijn beurt slenterde naar het
plaatselijke theehuls om er over
de échte problemen des levens en
de zware verantwoordelijkheden
van de man na te praten, in het
vooruitzicht dat Nederland in ie
der geval zijn zware taak zou
willen verlichten.
Drie weken lang hebben vrouwen
uit alle hoeken van de wereld
vanuit een internationale solida
riteit kunnen praten over de fun
damentele oorzaken van de ach
terstelling van de vrouw, daarbij
niet gehinderd door sexistlsche
en hanige mannen die de voor-
Deelneemsters aan de vrou
wenconferentie in Kopenha
gen: Leila Khaled (boven) en
Sally Mugabe.
blje eeuwen hebben bewezen van
de wereld een gigantische chaos
te kunnen maken. In Kopenha
gen zou alles anders verlopen.
Niet dus.
De internationale solidariteit
verliet samen met tal van delega
ties demonstratief de zaal, zodra,
vrouwen die blijkbaar een ver
derfelijk systeem vertegenwoor
digden, aan het woord kwamen.
En de internationale vrouwen
hebben snel geleerd hoe mannen
confereren; zelfs het jargon heeft
daarbij ingang gevonden. De
stelling valt te verdedigen dat
het belangrijkste verschil tussen
een vrouwenconferentie en een
mannenconferentie is dat vrou
wen het woord voeren en dat het
woord „vrouw" vaker valt.
Wat moeten we denken van uit
spraken als: „De Arabische
vrouw strijdt tegen het Ameri
kaanse Imperialisme, het wereld-
"zionisme en de verraderlijke
agent Sadat" of: „Het (Russi
sche) hegemonisme is het groot
ste gevaar voor de vrouw in het
algemeen en de Chinese vrouw in
het bijzonder"? Doen de vrouwen
de „mannenconferenties" dun
netjes over met hun strijd tegen
de „ismen", omdat ze de funda
mentele problemen niet aandur
ven? Het ls per slot van rekening
makkelijker een „isme" verant
woordelijk te stellen voor de on
derdrukking van de vrouw dan je
eigen man, of Je eigen regering.
En wie zijn eigenlijk die vrouwen
die daar in Kopenhagen het
hoogste woord hebben gevoerd?
Mevrouw Sadat, die er ook maar
zit omdat haar man toevallig pre
sident van Egypte is. Sally Muga
be, die een premier aan de haak
heeft geslagen. Imelda Marcos,
getrouwd met een Filippijnse
patser. Het ombrengen van hon
derdduizend Cambodjanen
wordt beloond met een plaatsje
voor de vrouw van Pol Pot en
Letla Khaled was in Kopenhagen
als dank voor het kapen van
vliegtuigen.
Allemaal vrouwen, afgezien van
Khaled, die er zitten omdat hun
man het verder heeft gebracht
dan ambtenaar van de burgerlij
ke stand. Uiteraard zijn dan de
dwaze moeders uit Argentinië in
eerste instantie niet uitgenodigd.
De enige verdienste van hün
mannen en zonen ls dat ze ver
moord werden.
De leiding van de TR08 heeft
gistermiddag besloten de banden
met regisseur Wlm van der Lin
den te verbreken. In een commu
niqué wordt gesproken van „een
groeiend verschil van Inzicht met
betrekking tot de samenstelling
en realisatie van het programma
„TROS-top-vijftig", dat door
Van der Linden werd geregis
seerd. De televisiekijkers moes
ten het donderdagavond zonder
dit veertiendaagse programma
stellen, omdat directeur Cees
Baay en hoofd amusement Ivo
Niehe tot de conclusie waren ge
komen dat het niet voor uitzen
ding ln aanmerking kwam. De
popgroepen ruimden het veld
voor een aflevering van de serie
De man van Atlantis.
Van der Linden, een vroegere co
ryfee van de VPRO, die mede aan
hem fenomenen als Barend Ser
vet en SJef van Oekel te danken
had, bleek zich volgens de TR08
te weinig aan te trekken van
zwart op wit gestelde regels die
voor het popprogramma golden.
In de uitzending waarop de kij
kers deze week getrakteerd had
den moeten worden, ging hij zijn
boekje al te ver te bulten: een
onderdeel daarvan bevatte naar
het oordeel van de TROS-be-
Wim van der Linden
stuurders te veel bloot en geweld.
Volgens Fred Bakker, voorlichter
van de TR08, vormde een opna
me van de Amerikaanse pop
groep Plasmatics het struikel
blok. „Een naakt meisje in een
nylonkousachtlge outfit" (Bak
ker) trad op te midden van een
groep muzikanten die een Cadil
lac opblies. De afgelasting werd
door de omroepster toegeschre
ven aan „onvooraiene omstandig
heden".
Van der Linden werkte free lance
voor de TROS. Hij had al aange
kondigd over enige tijd te zullen
afreizen naar West-Dultsland,
waar hij televisieprogramma's
gaat maken. De TROS denkt
spoedig een opvolger te hebben
gevonden. De TROS-top-vijf tig
komt, zo ls de bedoeling, over
veertien dagen weer op het
scherm.
Hoe een nachtegaal zingt, of
waarin het Amsterdams zich on
derscheidt van het Utrechts, om
maar eens wat te noemen: voor
wie dat weten wil, schieten woord
en b$eld te kort. Elsevier, de uit
geverij die al menige encyclope
die ln haar fonds heeft, voorziet
in dit manco. In het najaar komt
zij op de markt met de „audiodo-
pedie", naar eigen omschrijving
de eerste encyclopedie in woord,
beeld en geluld. Het naslagwerk
bestaat uit een vierhonderd blad
zijden tellend boek en drie cas
settebanden met een totale
speelduur van twee uur. Omdat
vooral belangstelling wordt ver
wacht van jonge lezers, kijkers en
luisteraars, zal het geluidsboek
tijdens de kinderboekenweek
verschijnen. Later komen er
meer, heeft de uitgeverij laten
weten.
