De nieuwe dominee op bezoek bij Fedde Schurer
Levensgroot verschil
in Schriftbeschouwing
PREDIKANT(E)
Trouw
Gereformeerden en de GOS
ALLE DAAGS
HERVORMDE
GEMEENIE NOORDWIJK (Z.H.)
VANDAAG
VOORBIJGANGERS
UIT DE KERKBLADEN
Twee soorten
oecumene
in Nederland
ZATERDAG 2 AUGUSTUS 1980
KERK
TROUW/KWARTET
2
door A J Klei
Gisteren heb ik. naar de
aandachtige lezer hopelijk niet
ontgaan is. op deze plek het
verhaal gehouden, hoe vijftig jaar
geleden Fedde Schurer ontslagen
werd als onderwijzer aan de
schristelijke school te De
Lemmer, omdat hij pacifist was en
dit wilde weten ook. Ik heb daar
geen höofdschuddond
commentaar aan toegevoegd en
nu ik vandaag even op de zaak
terug kom. valt het met het
hoofdschudden ook nog wel mee
(of misschien tegen).
Laat ik beginnen met vast te
stellen dat ze aan Fedde Schurer
destijds geen gemakkelijke
hadden in De Lemmer. Hij was
een echte dwarsligger, altijd had-
ie wat. Goed. achteraf loven en
prijzen we hem als iemand die z'n
tijd ver vooruit was. omdat hij al
in 1930 vraagtekens zette achter
vanzelfsprekendheden, tot welke
nuttige bezigheid andere
gereformeerden pas een jaar of
veertig later zouden overgaan en
dan nog vaak huiverig. Maar toen.
in die vooroorlogse jaren, zat je
natuurlijk wel met zo'n kerel
omhoog
Ga maar na Je bent bestuurslid
van de christelijke school en
tranen van ontroering springen je
in de ogen. wanneer je bij *t
passeren van het schoolgebouw
heldere kinderstemmen hoort
zingen:
Hollands vlag, je bent mijn glorie.
Hollands vlag. je bent mijn lust...
Of mooier nog:
't Is plicht dat ied're jongen
aan d'onafhank'lijkheid
van zijn geliefde vaderland
Zijn beste krachten wijdt...
Het wordt je warm om het hart en
je blijft even staan om de
slotregels voor jezelf mee te
zingen:
Voor koningin en vaderland
waakt ied're jongen mee:
Dat is toch geweldig! Of niet
soms? Nou, en dan moet zo'n
broekje van een onderwijzer, die
snotaap, zo nodig anti
militaristische praatjes verkopen
op een vergadering van de
christelijke democratische unie-
Wat doet-ie trouwens bij dat malle
partijtje, waarom is die vent niet
gewoon anti-revolutionair?
't Is plicht dat ied're jongen-
Precies. maar meester Schurer
wekt ze op om dienst te weigeren.
Wat had hij ook alweer gezegd? O
ja: ze moesten zich niet laten
africhten voor moordenaarswerk
't Is meer dan schandalig. En nog
een vroom woordje er overheen
doen ook...
Tjaen ook in de
gereformeerde kerk van De
Lemmer staat het manslidmaat
Schurer als lastig bekend. De
nieuwe dominee kan erover
meepraten. Toen hij voor 't eerst
bij broeder Schurer op huisbezoek
kwam en een bloknoot op z'n
knieën legde om een paar
aantekeningen te maken,
gebeurde het volgende:
Fedde Schurer met zijn vrouw bij een demonstratie in
Leeuwarden tegen kernbewapening (1962)
Schurer: 'n Momentje (hij pakt tot
dominees verbazing eveneens een
schrijfblok).
Dominee: Wat gaat u doen?
Schurer: Wat gaat u doen?
Dominee: Ik wou wat notities
maken.
Schurer Uitstekend, maar dan
mag ik dat zeker ook wel doen!
Dominee: Ik neem aan dat u de
christelijke bladen leest?
Schurer: U mag aannemen wat u
wilt.
Dominee: Dat is geen antwoord.
Schurer. Zo was het ook niet
bedoeld. Het is een correctie op de
vraag.
Dominee: En waarom is mijn
vraag dan niet goed?
Schurer: Omdat ik vrees, dat u
hieruit mijn geestelijke staat wilt
opmaken. Aan een dergelijke
wijze van onderzoek weiger ik mee
te werken.
Zo sprak Fedde Schurer (ik haal
deze pastorale conversatie uitzijn
eigen mémoires) in een tijd.
waarin de gereformeerden zich
wentelden in gezagsgetrouwheid
Er volgde na zijn ontslag dan ook
geen protestactie binnen het
christelijk onderwijs en nog
minder een demonstratie tegen
dit „beroepsverbod". Als de grote
gereformeerde heren gesproken
hadden, was de zaak bekeken en
er is ook nooit iemand Schurer
gaan opzoeken, om eens gewoon,
menselijk, met hem te praten.
We kunnen bedroefd het hoofd
schudden over de houding der
mannenbroeders anno 1930, en ik
zal dit ook niet nalaten. Toch doe
ik het niet uitbundig, dat
hoofdschudden bedoel ik, en dan
niet omdat ik zoveel oog heb voor
de moeiten van een bestuurslid,
dat zo graag over de plicht van
ied're jongen hoorde zingen.
Kort voor zijn overlijden in 1968
schreef Fedde Schurer dat er in de
gereformeerde wereld veel
veranderd was ten goede: „Een
dynamisch christendom is op weg
de overwinning te behalen op een
geconserveerde traditie."
Ik stem toe dat het er in de
roemruchte jaren zestig een beetje
op ging lijken, maar we zijn allang
weer verzeild geraakt in een
periode van restauratie. Net als in
de jaren dertig is nu radicalisme
verdacht in de kerk. en waarlijk
niet alleen bij de gereformeerden.
Zeker, het evangelie is radicaal,
maarre... zolang de hórten van de
mensen niet veranderd zijn, hoef
je r.ergens aan te beginnen, en dót
vergeten die wereldverbeteraars.
Daarom hebben we, vijftig jaar na
de zaak-Schurer, in de kerk liever
van doen met lieden die zich best
kunnen vinden in de bestaande
toestand dan met actievoerderige
types, die steeds roepen dat het
anders moet en daarmee onrust en
wrevel wekken. En wat schiet je
daarmee op?
Kijk, tegen deze achtergrond durf
ik niet zo nadrukkelijk mijn hoofd
te schudden over de
tegenstanders van de jonge
pascifistische onderwijzer Fedde
Schurer.
Van onze kerkredactie
KAMPEN In het Gereformeerd Weekblad (uitg. Kok,
Kampen) geeft de Kamper hoogleraar dr. J. Plomp een
nabeschouwing van de te Nimes gehouden vergadering van de
gereformeerde oecumenische synode, de GOS. Hij doet dit
onder de veelzeggende titel: „Uitstel van executie": de gere
formeerde kerken in Nederland hebben het (hun lidmaat
schap van de GOS) nog net gered, maar voor hoelang? Dat het
tot een „executie" komt ligt naar het oordeel van prof. Plomp
vooral in een levensgroot verschil in Schriftbeschouwing
tussen de Nederlandse gereformeerden en de meeste andere
gereformeerden in de GOS.
belangrijk ook op zichzelf) zal een
zekere mate van eenstemmigheid
moeten worden hervonden, wil de
GOS, althans een GOS mét de
Gereformeerde Kerken in Nederland
nog toekomst hebben. Nu dit
vraagstuk nief op de rol staat dreigt
over vier jaar de executie van een
vonnis waarvoor nu alle woorden al
klaar liggen, een executie die thans
nog werd uitgesteld", aldus prof
Plomp.
ADVERTENTIES
RUC daags
Een practisch, origineel BIJBELS DAGBOEK
voor jongeren van 14-18 jaar
Een handreiking, die de christelijke jeugd van
vandaag aanspreekt Pocket 11,25
Urtgave van Uitgeverij BOEKENCENTRUM B V
s- GRAVENHAGE In de boekhandel
UITGEVERIJ verkrijgbaar
Postbus 84176. 2508 AD 's-Gravenhage
Prof. dr. J. Plomp.
We laten hier volledig volgen, wat
prof. Plomp over dit „levensgroot ver
schil" opmerkt:
„In Nïmes kwam het één en ander
maal om de hoek kijken (bleek mij uit
de verslagen) maar het kreeg niet de
aandacht die het m.i. verdient, nee
vereist. Tal van lidkerken geven de
indruk in allerlei zaken zeer stand-
waarin opgenomen: De Rotter
dammer, met Dordta Dagblad,
Nieuwe Haagae Courant met
Nieuwe Leldse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur ing. O. Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsterdam
tel 020-913456
telex 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Credietbank
Rekeningnr 23 00 12 574
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel 010-115588 (redactie)
tel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Westblaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel 070-469445 .redactie)
tel 070-468864 (uitsluitend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen
Per maand 16.98
Per kwartaal 50,95
Per halt jaar 101,90
Per |aar 201.60
Advertentietarieven op
aanvraag
Telefonische abonnementenop
drachten (zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19 30
var> maandag t/m vrqdag Op
zondag van 18-20 uur teiel 020-
9(3456
Opgave mim- advertenties tel
020-936868 ot schrijteli|k aan
Mim-Adv afdeling, postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adreswiizingen uitsluitend schrif
telijk aan onze Amsterdamse
vastig en zeker te zijn. Maar ze zijn zo
standvastig en zeker omdat ze met de
teksten van de confessie en nog min
der met die van de Schrift nauwelijks
enig probleem hebben.
Als de GOS zegt: in overeenstem
ming met de traditionele gerefor
meerde opvatting van de Schrift is
alle homosexuele praktijk zonde, en
de gereformeerde afgevaardigden
vervolgens opmerken: dan mag u
voor die bewering op z'n minst toch
wel Schriftuurlijke gronden noemen,
dan worden zij op hun wenken be
diend: er worden een aantal Bijbel
plaatsen aan de uitspraak toege
voegd. Maar dan zegt ds A.~ C. Hof
land: „sinds wanneer gaat een gere
formeerde synode zó om met de
Schrift?" Hij kan het zo niet: „daar
voor heb ik teveel eerbied voor de
Schrift".
Twee manieren
Hier komen twee manieren van om
gaan met de Schrift aan het licht die
elkaar niet meer raken. Of misschien
elkaar juist wél raken maar dan zó
dat er kortsluiting ontstaat.
Overigens moeten wij ons niet van
den domme houden. Vroeger gingen
toch de meeste gereformeerden, ook
hier te lande, met de Schrift om op de
door ds Hofland thans gekritiseerde
wijze. Hier ligt dunkt mij het eigenlij
ke probleem van de GOS. In de GOS
wordt met de Schrift (en vermoede
lijk ook met de belijdenis) omgegaan
op een wijze waarop wij het vroeger
allemaal deden.
Maar veel gereformeerden in Neder
land kunnen het zo niet meer en ook
hun synoden niet. Ze hebben oog
gekregen voor het verschil in soorte
lijk gewicht tussen de verschillende
bijbels woorden, ruimer gezegd voor
heel de hermeneutische problema
tiek: wat is het toch dat de Heer is die
oude teksten, ontstaan in die totaal
andere wereld van toen en in een
historische situatie die volstrekt an
ders is dan de onze. zeggen wil tot ons
hier en nu?
Jammer
Jammer dat de kerken van de GOS in
Nimes niet besloten hebben over dit
vraagstuk de eerste jaren in alle rust
en openheid met elkaar te studeren.
Want tén aanzien van dit vraagstuk
en niet van allerlei afzonderlijke
vraagstukken: Wereldraad van Ker
ken, homofilie of wat dan ook (hoe
AMSTERDAM Op 7 augustus kan
worden ingeschreven op een 150
miljoen grote, 9,75 procent-lening van
de Nederlandse Investeringsbank
voor Ontwikkelingslanden. De koers
van de lening zal op 5 augustus wor
den bekengemaakt, de storting is op
8 september. De aflossing van de vijf
tienjarige lening zal plaatsvinden op
1 september van de jaren 1986 tot en
met 1995. Vervroegde aflossing is toe
gestaan vanaf 1 september 1990 tegen
103 pet. De lening wordt gegaran
deerd door de staat.
ONTDEKKINGSTOCHTEN DOOR OE LANDEN VAN DE
BIJBEL
Géén opgeschroefde „pelgrimsreizenvolgestopt met toe
ristische humbug en vrome kitsch, die beledigend zijn voor je
geloof én je gezonde verstand!
Wèl TH eologltch verantwoorde
tl rcheologlsch Interessante
C ottoreel belangwekkende
I srael THACIR
0 elzen
een boeiend programma van individuele en geheel verzorgde groepsreizen naar:
EGYPTE - ISRAËL - TURKIJE - GRIEKENLAND - ROME.
THACIR-Reizen zijn zeker niet geschikt voor iedereen, maar wèl voor mensen, die
niet van plan zijn om zich heidense knollen voor christelijke citroenen te laten
verkopen!
Kortom: THACIR biedt reizen met een eigen karakter'
Bestel nog vandaag onze uitvoerige brochure zonder kleine lettertjes bij:
Oekumenische Reisstlchting „THACIR", Europalaan 14, 3844 AV HARDER
WIJK. Telefoon: 03410-21989.
(U mag ons ook 's avonds en op zaterdag bellen. Wij zijn maar klein, daarom
moeten we beter ons best doen!)
I.v.m. het a.s. vertrek van de huidige predikant, dr J. G.
B. Jansen, wil de kerkeraad van wijk Oost (Noordwijk-
Binnen) graag in kontakt komen met een enthousiaste
die onze gemeente wil leren, inspireren en begeleiden.
Onze wijk rekent zich tot de midden-orthodoxie, telt
1100 pastorale eenheden en behoort tot salarisklasse
I
Op verzoek wordt een profielschets gaarne toege
zonden
Nadere inlichtingen worden verstrekt door dhr P. C.
Wolfskeel. Voorstraat 159. tel. 01719-10237 (voorz
h.cen dhr. M. R. Dobbinga. Wilgenrand 30. tel.
01719-15001 (voorz. b.c.)
Ook onze predikant (Voorstraat 47, tel. 01719-12332)
is gaarne bereid inlichtingen te verstrekken
Schriftelijke reacties graag voor 15 sept. aan eerstgenoemd adres
RECHT OP LIEFDADIGHEID
Er zijn mensen die zich aftobben met
inspanningen vol zakengeest en
inzicht, maar wat ze verdienen
moeten ze afgeven aan anderen, die
zich niet inspanden. (Prediker 2 van
21)
Deze opmerking van de Prediker
staat uiteraard in verband met zijn
telkens terugkerend: ijdelheid der
ijdelheden het is al ijdelheid. „Ook
dat is ijdelheid en grote
onbillijkheid." vervolgt hij.
Waarschijnlijk denkt hij aan de dood
van een geslaagd zakenman. Hij
heefteen kapitaaltje
bijeenvergaderd en sterft. Anderen
staan gereed om het in ontvangst te
nemen. Toch is het de vraag of hij
daaraan alleen gedacht heeft. In 't
algemeen heeft hij willen zeggen dat
het ijdelheid is om op zo'n kapitaaltje
te vertrouwen. Je spant je in en je
ontvalt aan je kapitaal of het
kapitaal ontvalt jou. Dit laatste kan
ook. De prediker kende onze
kapitalistische maatschappij niet.
maar wij horen zijn woorden wel in
dat kader. Hoeveel mensen werken
zich niet oud en moe en wat ze
verdienen moeten ze afgeven. Een
ander gaat met een deel ervan en
vaak niet zo'n klein deel strijken. Hij
spreekt van een grote onbillijkheid.
Er zijn verbeteringen in ons systeem
aangebracht. Vroeger was het
helemaal ten hemel schreiend. De
volledig uitgebluste arbeider was
aangewezen op de liefdadigheid.
Sommigen praten vandaag nog wel
eens over sociale voorzieningen alsof
het een soort liefdadigheid is.
Onbillijkheid staat tegenover recht.
Daarmee is niet alles gezegd. We
kunnen ook doodgaan aan de dood
bij brood alleen. Maar samen staan
we wel duidelijk verantwoordelijk
voor de billijkheid en het recht van
mensen.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Enkhuizen C Schilder
te Odijk
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Poortvliet J. Koster te
Barneveld.
Allemaal een 10
COBURG (EPD) Een gods
dienstleraar in het Duitse Ro-
dach geeft alle kinderen een 10
als rapportcijfer. Het liefst zou
hij helemaal geen cijfer geven,
maar „ook een godsdienstle
raar kan niet alles doen wat hij
wil."
De royale geestelijke. Horst
Seeger vindt dat de bevrijden
de boodschap van het evange
lie ook in de school moet wor
den ingebracht, vooral omdat
het moordende prestatiesys
teem veel leerlingen tot geeste
lijk invaliden maakt. Volgens
hem moeten vooral godsdienst
leraren en pastores zich niet zo
vanzelfsprekend laten invoe
gen in het systeem van presta
tie en beloning Hij voegt er
aan toe dat hij niets heeft te
gen de prestatie zelf. maar wel
tegen de prestatiei-deologie.
Dr. A. A. Spijkerboer in zijn kroniek
in het tijdschrift Kerk en Theologie:
Merkwaardig dat bij de inhuldiging
van koningin Beatrix, wat je de „na
tionale oecumene" zou kunnen noe
men, even in haar volle breedte voor
het voetlicht kwam. We zijn sinds een
jaar of vijftien een „progressieve oe
cumene" rijk: als je maar „links"
bent. doet het er niet veel toe wat je
gelooft. Je mag de Apostolische Ge
loofsbelijdenis best uitspreken, maar
Je mag ook over God denken als over
de Grote Voortbeweger van het socia
lisme. en het enige waar het op aan
komt is dat je progredieert, want
daaruit blijkt je geloof. Maar er is ook
een „nationale oecumeneen die
gaat van de uiterste rechtervleugel
van de gereformeerde gezindt via de
kerken die in de Raad van Kerken
zitten tot en met mensen die wel in
God geloven, maar zich daar niets bij
voor wensen te stellen en dus ook niet
tot een kerk toetreden. In deze oecu
mene blijken geschillen over de uitleg
van de Schrift, die anders hoog opge
speeld kunnen worden, plotseling
niet meer te bestaan en men schaart
er zich blijmoedig en eendrachtig
rondom de troon. Er is nog iets dat de
mensen van de „nationale oecume
ne" aan elkaar bindt, en dat is dat ze
geen socialist zijn: je staat dichter bij
een WD-kamerlid, dat je „Zo waar
lijk helpe mij God almachtig" hoort
zeggen, dan bij een PvdA-kamerlid.
dat de belofte aflegt. De „progressie
ve oecumene" laat nogal eens van
zich horen, omdat ze voor haar be
staan moet vechten, maar de „natio
nale oecumene" laat nooit iets van
zich horen, omdat ze zich niet be
dreigd voelt, en dan zie je haar bij de
inhuldiging van de nieuwe koningin
plotseling in haar volle breedte ten
tonele verschijnen. Voor alle zeker
heid: ik zou in Frankrijk republikein
zijn, maar hier in Nederland ben ik
het niet, omdat we tot dusverre wel
gevaren zijn met de Oranjes; alleen
sta lk perplex bij het aanschouwen
van de „nationale oecumene".
Kosmos en Oekumene, het blad van
de Sint Willibrordvereniging, r.k. ad
viesorgaan en servicecentrum voor
oecumene, wijdde bijna een heel
nummer aan de lutherse geloofsbelij
denis van Augsburg, die 450 jaar be
staat. Wij citeren daaruit Perla Aker-
boom-Roelofs (zelf luthers predi
kante):
Op dit moment bekruipt mij echter
wel eens de angst, waar het heen
moet met de lutherse kerk in Neder
land, waarvan de leden hun traditie
zó slecht kennen, zodat we gaan gelij
ken op een min of meer aan elkaar
verwante groep families, die gezellig
samenkomen, gelukkig nog wel rond
om Gods woord. De dertigers en de
jongeren hebben nauwelijks catechi
satie-oudestijl ontvangen en de oude
ren waren niet in staat hun kinderen
meer te geven dan een paar „topics"
zoals Sola Fide. Sola Gratia, Sola
Scriptura. Het „luthers" geloofsgoed
wordt beleefd in een vaag gevoel van
verbondenheid met de persoon van
Luther en zijn werk en onderlinge
verbondenheid in de liturgische vie
ring van de eredienst. Het zou de
moeite waard zijn de gezamenlijke
lezing van de Confessio Augustana
aan te vatten; gezamenlijk in de zin
van roomskatholieken en lutheranen.
Duidelijk zou worden, dat het pri
maatschap van de paus en de latere
mariadogmata de grote struikelblok
ken zijn. Men zal echter ook tot de
ontdekking komen, dat we dichter bij
elkaar staan dan we denken. Zo kun
nen we gezamenlijk de inhoud van de
Confessio Augustana aan het heden
toetsen en vastgeroeste vooroordelen
over elkaar doorbreken in een geza
menlijk belijden van Jezus Christus,
onze Heer en God en de Heilige
Geest, die inspireert om Schrift en
traditie eigentijds te vertalen met het
oog op de toekomst.
Kruistochten publiceert de brief, die
een „gewone Rus", de ontslagen vlie
germajoor Soecharew, 14 juli 1979
aan zijn voormalige werkgever presi
dent Brezjnew schreef:
Als majoor bij de luchtmacht heb ik
de beste jaren van mijn leven in
dienst gesteld van de luchtstrijd
krachten van ons vaderland. Gedu
rende deze tijd ontving ik voor trouw,
moed en toewijding twintig onder
scheidingen. Nadat mijn meerderen
vernamen dat mijn vrouw gelovig
was geworden, zette men mij alleen
nog ln als docent militaire geschiede
nis. In het begin van dit jaar nam
Ikzelf Jezus Christus als mijn Heer en
Redder aan. Kort daarna ontnam
men mij mijn functie als leraar en
werd ik naar een militair psychia
trisch hospitaal verwezen. Mijn
vrouw heeft zich zó voor mij inges
pannen dat ik na 17 dagen ontslagen
werd. Alle bezwaarschriften die ik
aan het staatsbureau richtte, bleven
onbeantwoord. De personeelschef
van onze school deelde mij mee dat te
verwachten was dat mij na 25 jaar
trouwe dienst op 11 september 1979
een pensioenuitkering zou worden
toegekend. Maar twee maanden gele
den werd ik op staande voet uit het
leger ontslagen. Als reden werd opge
geven: „ambtelijke meningsverschel
len". Onomwonden werd mij gezegd
dat het geloof in God niet kan samen
gaan met een hoge rang in het Sow-
jet-leger. Met deze daad is tevens het
levensonderhoud van mijn vijf kleine
kinderen gemoeid en dót tijdens
het internationale jaar van het kind.
Hoe is dit ten hemel schreiende on
recht te verenigen met de doelstellin
gen van de Partij en van onze Sowjet-
staat?"
Ideaal
Dr. J. C. Maris in Getrouw, maand
blad van de internationale raad van
christelijke kerken (ICCC), felle be
strijder van de wereldraad van ker
ken, in een nabeschouwing van de
wereldzendingsconferentie van Mel
bourne:
De boodschap van het evangelie is
niet dat wij de mensen opzadelen met
alle problemen van een wereld die
weigert zich aan de ordinantiën Gods
te onderwerpen. De Kerk moet in het
midden van de samenleving staan
met de oproep tot bekering en ge
hoorzaamheid. Dat is de enig funda
mentele benadering van de nood der
volken. Als de wereldellende zo nauw
samenhangt met het verlaten en ver
werpen van de inzettingen Gods, dan
kunnen wij heus niet verwachten dat
de Kerk van Christus de wereld kan
helpen door met de afkerige wereld
en volgens haar program de wereld
problemen aan te vatten Wanneer we
dat toch doen, blijft er bij de mensen
alleen maar een gevoel van machte
loosheid over en van het falen van de
kerk. Terwijl de eigenlijke boodschap
in het gedrang komt Het behoef:
niemand te verwonderen dat dc con
ferentie van Melbourne, die het ko
ninkrijk Gods tot een menselijke in
spanning maakt, meer vragen dan
antwoorden had. Men houdt zich be
zig met een ideaal dat niet bereikt zal
worden.
