'Met barmhartigheid alleen los je
dc illegalenkwestie niet op9
Interferon - geen nieuws
Wetenschap en techniek
ZATERDAG 2 GUSTUS 1980
BINNENLAND'
TROUW/KWARTET
21
„Je lost k probleem van de Illegale buiten-1 landelijk actiecomité voor de illegale gastar-
landers n; op door zes maanden in een kerk i beiders. Dat vraagt veel meer tijd en strijd.
mert om het lot van de zogenoemde kerk-j het vuile werk moeten opknappen maar toch
Marokkanen (en -Turken), maar ook om die niet gewenst zijn. Het gaat om het bestrijden
te gaan ;ten," zegt Jan Niessen van het 1 aldus het comité, dat zich niet alleen bekom- duizenden andere illegalen in ons land, die j van illegale arbeid
door HarHielkema
AMSTER1M „Ille
gale buitcanders zijn
geen armeielige men
sen. ma ontrechte
mensen," '.egt Abdu
Menebhi, en Marok
kaan in o land en een
voorvecht voor de
buitenlane werkne-
mers, die t slachtoffer
zijn gewden van de
zogenoem 1 novem-
ber-wet, t Wet arbeid
buitenlane werkne
mers. Ab(s zinnetje is
de sameatting van
het beeldit het steun
comité vc de illegalen
voor ogeneeft.
Het is te gekkelijk om de
Marokkaneie Turken en de
andere buitanders die als
moderne skn naar Neder
land zijn ge*rd, met meewa-
1 rige blikkeade te slaan en
hun uit een rm van naasten-
liefde van e., kleding en on
derdak te preien. Het is te
gemakkelijlm te constate
ren dat Nökko zo'n arm
land is, datzo'n kloof gaapt
tussen het :e Nederland en
het arme Ierland van de
illegalen. E gaat erom dat
die arme, lige Marokkaan
en Turk reen worden ont
houden. D< is de strijd op
gericht, aid Abdu.
Abdu. Mcmmed Rabbae
(directeur n de Stichting
Welzijn Bualandse Werkne
mers in Br«) en Jan Niessen
(werkzaam) het provinciaal
bureau v* de hervormde
kerk in N-d-Holland) zijn
woordvoeres van het Lan
delijk Akt,omitee Wet Ar
beid Buitandse Werkne
mers, de trkoepelende or
ganisatie plaatselijke co
mités, die slachtoffers van
de 1 nover»r-wet steun wil
len geven.1 maanden lang
zijn zij raid actief om de
strijd tegede 1 november-
wet (die hén dienst nemen
van illega arbeiders straf
baar stelti het verrichten
van illegalarbeid verbiedt)
brandende houden. Regel-
matig zijn in het nieuws, als
„leen aantaliitenlanders het
land uitgesdreigt te worden
of als ze bij staatssecretaris
Haars van justitie op de stoep
staan.
Hoelang nog
Al maanden speelt de kwestie
van de illegalen een belangrij
ke rol in het binnenlandse ge
beuren en de vraag rijst: hoe
lang kan het actiecomité het
verzet tegen de wet nog blij
ven mobiliseren. De buiten
landers, die als gevolg van de
1 november-wet door hun (ille
gale) werkgever uit vrees voor
een geldboete werden ontsla
gen zijn eerst in de Mozes en
Aëronkerk ondergedoken,
hebben daarna een aantal we
ken in verschillende kerken in
en om de hoofdstad doorge
bracht om vervolgens weer in
de Mozes en Aöronkerk (later
de Dominicuskerk) of in Alk
maar. IJmuiden, Tilburg en
Oosterhout in kerken, een
school en een klooster weg te
kruipen. Met de dreiging van
politie-invallen in deze „asiel-
kerken" werden ze vervolgens
over het hele land verspreid in
kleine groepjes. Velen ook do
ken onder of verlieten het
land op eigen houtje.
Bovendien gaat het beleid
van justitie uit van het princi
pe: niks doen is het beste.
Gesprekken op het ministerie
in Den Haag liepen stuk, mo
ties in de Tweede Kamer om
in plaats van de Jacht op ille
gale werknemers juist een
speurtocht naar werkgevers
in te zetten werden niet uitge
voerd en het enige resultaat
van het verzet tegen de 1 no
vember-wet was een „over
gangsregeling", die de illegale
alsnog de kans bood om een
aanvraag voor een tewerkstel
lingsvergunning in te dienen,
mits de werkgever wilde ver
klaren dat hij sinds 1 Januari
1978 onafgebroken bij hem in
dienst was.
De praktijk is dat er vrijwel
geen werkgever is te vinden,
die zich kan herinneren dat
Mohammed of Hassan bij
hem gewerkt heeft, dat het
oppakken van Marokkanen
met een steeds hogere fre
quentie voorkomt en er hoog
uit een paar werkgevers een
boete van 1250 gulden hebben
moeten dokken, en dat uitzet
tingen uit Nederland zelfs met
Woordvoerders van het landelijk, actiecomité Wet arbeid buitenlandse werknemers: van links naar rechts Jan Niessen,
Abdu Menebbi en Mohammed Rabbae.
■r (foto: Jan van Vei
man en macht en Kamerleden
niet tegen te houden zijn. Van
Thijn (PvdA) en Waltmans
(PPR) stonden ogenblikkelijk
bij staatssecretaris Haars
voor de deur toen elf bij een
politie-inval in een Aarden-
burgs vormingscentrum opge
pakte Marokkanen uitgezet
dreigden te worden, maar het
enige effect was dat de uitzet
ting twee-drie weken werd uit
gesteld.
Versterkt
De vraag is of de sympathi
santen van de illegalen hun
„burgerlijke ongehoorzaam
heid" (want de Kamer heeft
zich in meerderheid bij het
vreemdelingenbeleid van jus
titie neergelegd) nog lang
kunnen voortzetten. Welis
waar is hun front versterkt
door de vakcentrales CNV en
FNV en de Raad van Kerken,
die zich uitputten in verkla
ringen van teleurstelling,
droefheid en verontwaardi
ging over het justitiële optre
den. Maar de praktijk wijst
ook uit, dat de „kerk-Marok-
kanen" het niet altijd eens
zijn met het beleid van het
landelijk actiecomité. En te
gelijkertijd zijn er mensen
(het PvdA-Kamerlid Roet
hof). die beweren dat de acties
niet tegen Justitie (Haars)
maar tegen sociale zaken (Al-
beda) gericht moeten zijn:
want daar wordt het wanbe
leid gevoerd dat illegale ar
beid maar laat voortbestaan!
„Wij beperken ons in onze ac
tie niet tot een paar mensen
als de twee-, driehonderd
kerk-illegalen. Aan de andere
kant komen wij ook niet op
voor alle illegalen in Neder
land. Wij richten ons op die
mensen, die vóór 1 november
1979 hier waren, die door hun
aahwezigheid en werkinzet
hebben bewezen recht te heb
ben op een rechtvaardige re
geling en die daarvoor geen
bewijsmateriaal hebben om
dat hun bazen niet wensen
mee te werken. Het gaat niet
om die paar honderd, maar
om duizenden illegalen," zegt
Mohammed Rabbae.
„De kerk-Marokkanen den
ken dat zij de enigen zijn, die
om asiel vragen," zegt Jan
Niessen. „Maar er zijn er zo
veel meer die in pensions of
bij familie zitten en die er
vaak nog slechter aan toe zijn,
dan de mensen die vanuit de
kerken voedsel en onderdak
krijgen. Tegen deze mensen
en degenen die hen steunen
zeggen wij dat de strijd ge
richt is tegen de illegale ar
beid. Zolang die blijft voort
bestaan, blijven er illegale
buitenlanders. Als je voor tien
of twintig van hen een legali
satie weet te bereiken, krijg je
er straks weer tien of twintig
nieuwe illegalen bij. Hetzelfde
geldt overigens voor Justitie:
als er tien of twintig worden
opgepakt en uitgezet, komen
er binnen de kortste tijd tien
of twintig nieuwe voor in de
plaats."
Marokkaantjes
Binnen de kerken bestaat een
beetje de tendens óm alleen
voor de kerk-illegalen op te
komen, menen de woordvoer
ders van het actiecomité. Do
minees spreken over „onze
Marokkaantjes", gemeentele
den maken zich druk om „on
ze illegalen". „Maar het is niet
alleen een zaak van barmhar
tigheid," zegt Niessen, die
meent dat veel te lang de dis
cussie over de vraag of een
kerk nu wel of niet asiel kon
bieden in de illegalen-kwestie
centraal heeft gestaan. „De
actie was daardoor inhoude
lijk versmald. Voor de publie
ke opinie was de actie van
buitenlandse arbeiders een
actie van kerken die asiel ver
leenden. De actie tegen de 1
november-wet en tegen de on
rechtvaardige overgangsrege
ling stond op de achter
grond."
Het landelijk actiecomité
strijdt niet alleen voor de le
galisatie van de buitenlan
ders, die al geruime tijd in
Nederland werken, ook al zegt
'staatssecretaris Haars steeds:
„U wilt dat ik iedereen maar
toelaat, maar dat kan niet,
want ons land is al te vol." Het
legaliseren van de huidige ille
galen zuigt nog veel meer ille
galen uit Turkije en Marokko
aan, meent de staatssecreta
ris, maar Mohammed Rabbae
zegt juist het omgekeerde:
„Omdat hier illegale arbeids
plaatsen zijn, omdat illegale
arbeid blijft voortbestaan, ko
men er steeds weer buitenlan
ders. Justitie wijst er op dat
andere landen in Europa al
bezig zijn buitenlanders weg
te werken: uit Frankrijk moet
zelfs ds helft van de vier mil
joen buitenlanders verdwij-
.nen. Maar het is struisvogel
politiek van Justitie om te zeg
gen dat wij dan allemaal bui
tenlanders zullen aantrekken.
Dat gebeurt alleen maar, om
dat hier Illegale arbeid be
staat. Omdat sectoren als de
tuinbouw, de vleesindustrie,
bakkerijen en schoonmaakbe
drijven op de illegale buiten
landers drijven. Zolang die si
tuatie gehandhaafd blijft,
blijven de buitenlanders
komen."
Verkeerde adres—
De opmerking van het Ka
merlid Roethof dat de actie
groepen met hun protesten bij
staatssecretaris Haars aan
het verkeerde adres zijn en
dat minister Albeda van soci
ale zaken de grote boosdoener
is. noemen de woordvoerders
van het actiecomité wel enigs
zins begrijpelijk, maar niet te
recht. „Wij hebben justitie al
tijd gezien als de vertaler van
het kabinetsbeleid. Sociale
zaken is een van de motoren
van de hele ellende. De ver
antwoordelijkheid ligt bij bei
de ministeries, maar justitie is
nog altijd degene die oppakt
en uitwijst," aldus Abdu Me
nebhi.
„Bovendien ben Je pas geloof
waardig. als je niet alleen
maar een boosdoener van het
wanbeleid aanwijst, maar het
ook opneemt voor de slachtof
fers van dat beleid," zegt Jan
Niessen „Dat vereist solidari
teit, bij voorbeeld bij de zaak
van de mensen die in Aarden
burg zijn opgepakt en met wie
gesold is door ze van de ene
plek naar de andere te slepen.
Het vergt van de kerkmensen
ook een solidariteit met deze
illegalen, ook als bij voorbeeld
de politie toch een kerk bin
nenvalt. Wij hebben die men
sen gevraagd weerloos verzet
te plegen maar dan komen
er sommigen ineens met Ro
meinen 13 en het respect voor
het gezag aan."
Het vraagt van de regering en
het parlement volgens het ac
tiecomité bovendien de be
reidheid om de werkgevers in
derdaad aan te pakken en om
voor die bedrijfstakken en be
drijven een herstructurering
te bewerken, zodat ze niet
meer beweren dat ze afhanke
lijk zijn van de illegale (goed
kope) arbeidskrachten.
„Het is de vraag of de regering
dat eigenlijk wel wil," zegt
Mohammed Rabbae. „Het
vreemdelingenbeleid is toch
gericht op de zwakste, die het
gemakkelijkste te pakken is.
Als justitie grootscheepse ac
ties onderneemt tegen de ille
galen in het Westland. krijgt
mevrouw Haars van minister
Braks (landbouw) op haar
kop. Het beleid is afgestemd
op arbeidskrachten, niet op
mensen. De overheid moet die
sectoren aanpakken, waarin
veel illegalen werken. Anders
blijven de illegale arbeids
plaatsen bestaan. De kwali
teit van het werk in die secto
ren moet verbeterd worden
opdat men niet meer uitslui
tend aangewezen blijft op ille
galen. die het vieze en laagbe
taalde werk wel willen doen.
Het is dus een kwestie van
sociale zaken Daarom ook
moeten we de actie uit de
sfeer van justitie trekken: de
illegalen dreigen gecriminali
seerd te worden."
Abdu Menebhi benadrukt de
noodzaak van het intrekken
van de 1 november-wet, om
dat die mede een aanzet geeft
voor racistische gevoelens on
der de bevolking „Maar de
wet heeft ook consequenties
voor de Nederlanders Als er
op een bedrijf acties worden
ondernomen of als er gestaakt
wordt, zullen buitenlanders
niet gauw mee doen uit vrees
er uitgegooid te worden. Dat
breekt de solidariteit."
Gele trui——
Jan Niessen verbaast zich ten
slotte over het feit dat pre
mier Van Agt wel de loftrom
pet over de prestaties van een
rijkbeloonde wielrenner als
Joop Zoetemelk kan steken,
„maar je hebt hem toch nog
nooit gehoord over al die bui
tenlanders, die zich voor een
schijntje inzetten voor de Ne
derlandse economie? Laat ie
eens zeggen dat ze onmisbaar
zijn gebleken en dan niet in
een duur rapport, maar zo
voor de televisie Laat ie de
buitenlanders maar een sym
bolische gele trui geven."
door Rob Foppema
Interfen is een stof eigenlijk een groep verschillende
stoffen- die heel wat sentimenten losmaakt. De combinatie
van deegevens „puur natuur" en „helpt misschien tegen
kankerstaan daar borg voor. Maar die sentimenten zullen
nog geruime tijd beheerst moeten worden. Met dat „mis
schien" moeten we nog jaren leven. Want hoewel de vaklite
ratuur wemelt van het nieuws over het onderwerp, blijft de
boodschap voorlopig:
Dat interon iets tegen
kanker zc kunnen doen,
was een jr of tien gele
iden een vr de hand üg-
gend ideeoewel de rede
nering ni deugde. Het
vermoedevas toen sterk
dat viruss een rol speel
den bij h ontstaan van
kanker. EJnterferon was
sinds 195bekend als de
natuurlijk verdedigings-
stof die {lichaamscellen
wordt geijkt na infectie
door eenVus. Interferon
bracht oiggende cellen
in staat n verdediging,
zodat ze it op hun beurt
werden gdecteerd.
Reden geeg om de wer
king van terferon te be
proeven odoor virus ver-
oorzaakteinker bij proef
dieren. Hdeed wat, maar
^het bleekik wat te doen
bij tumoridie een andere
oorzaak hden dan virus
infectie. E te beter, want
het idee t virussen veel
te maken dden met kan
ker bij msen, is sinds
dien aard verpieterd. De
anti-tumoerking van in
terferon rest dus op iets
anders besten.
Veel prakche betekenis
kon het to allemaal toch
niet hebfe. want interfe
ron moest met bijna onbe
taalbare technieken uit
menselijke bloedcellen
worden gewonnen. Het was
voor onderzoek mondjes
maat beschikbaar of
zelfs dat niet. De tempera
tuur van het verhaal steeg
aanzienlijk, toen recombl-
nant-DNA-technieken een
praktische mogelijkheid
werden. (Trouws economi
sche pagina gaf vorige
week een overzicht van die
ontwikkeling).
Je kunt de erfelijke infor
matie om menselijk inter
feron te maken, inbouwen
in bacteriën en die voor Je
aan het werk zetten. Dat is
de firma's Biogen en Ge-
nentech gelukt. Het pro-
duktietempo van hun bac
teriën ligt nog schrikba
rend laag, maar de ver
wachting dat ze dat kun
nen verbeteren. Joeg de
koers der aandelen alvast
fors omhoog. Of ze ook
commercieel de slag gaan
winnen, staat nog te be
zien. Volgens een concurre
rende methode van de fir
ma Wellcome wordt een
iets ander soort interferon
gemaakt door menselijke
cellen die zelf in een cul
tuur voort te kweken zijn.
En ook elders gonst het
van de activiteiten.
We verkeren dus duidelijk
in de overgang naar een
periode waarin voldoende
interferon voor medisch en
fundamenteel onderzoek
beschikbaar zal zijn. Dat
maakt het er voor de on
derzoekers niet makkelij
ker op en voor ons. bui
tenstaanders, ook niet. De
schijnwerpers staan op het
terrein gericht, en de ver
wachtingen die zorgvuldig
niet zijn gewekt, ontston
den natuurlijk onderhuids
toch. Maar het beproeven
van nieuwe behandelings
methoden voor kanker
duurt jaren. Pas als werke
lijk vaststaat dat iets
nieuws betere resultaten
geeft dan het bestaande ar
senaal, is toepassing op
grote schaal gerechtvaar
digd.
Ironisch is misschien dat
het onderzoek naar de wer
king van interferon tegen
virusziekten in principe
sneller resultaten kan af
werpen. Bij kanker is het
altijd geruime tijd afwach
ten in hoeverre een schijn
bare genezing definitief is.
als een virusziekte over is.
is het ook over. Wij bericht
ten hier eind vorig jaar al
over de toepassing van in
terferon bij ooginfecties in
Israël.
Intussen maakt het onder
zoek op verschillende fron
ten zichtbare vorderingen.
Het belangrijkst over de
hele lijn is waarschijnlijk
het werk van de Britten
8echer en Burke (1), die de
weg aangaven om interfe
ron op grote schaal zuiver
ln handen te krijgen. Zui
vering van het produkt was
tot nog toe een nachtmer
rie voor de biochemici. Er
zijn klinische proeven ge
daan met preparaten die
0.1 procent interferon be
vatten en 99.9 procent ver
ontreiniging. Niet bevor
derlijk voor een eenduidige
intepretatie van de uit
komsten, maar men had
niet beter. In een later sta
dium was 1% interferon al
heel wat.
Uiteindelijk lukte de zuive
ring. maar slechts voor
heel kleine hoeveelheden.
Secher en Burke slaagden
er nu in, een heel zuivere
antistof te bereiden, die
specifiek Interferon kan
binden Daarmee konden
ze inderdaad uit een ruwe
produktie-oplossing het
gevormde interferon, in één
stap isoleren.
Maar recent onderzoek be
vat ook aanwijzingen dat
niet alles van een leien
dakje zal gaan. In Parijs
onderzochten Gallien-Lar-
tigue en medewerkers (2)
de remmende werking van
interferon op de celdeling
bij beenmergcellen van
muizen. En zij ontdekten
dat het nogal wat verschil
maakt, wat voor muizen je
daarvoor gebruikt De ene
muizenstam is daar gevoe
liger voor dan de andere.
Dat zou praktische beteke
nis kunnen hebben, schrij
ven mevrouw Gallien en
haar collega's, voor de kli
nische proeven met kan
ker. Kennelijk wordt het
effect van interferon bij die
muizen beïnvloed door er
felijke factoren. Als dat bij
mensen ook zo is (maar dat
weten we dus nog niet)
moet je verwachten dat
het effect van interferon op
hetzelfde soort tumor bij
verschillende patiënten
verschillend kan uit
hakken.
Het zou de eerste keer niet
zijn dat de geneeskunde
moet ontdekken dat de ene
mens de andere niet Is.
Maar het is duidelijk dat
dit soort effecten de een
duidigheid van de proefre-
sultaten niet zou bevor
deren.
Aan zelfvertrouwen ont
breekt het imniddels her
en der niet. De chemische
samenstelling van twee
soorten menselijk interfe
ron is onlangs vastgesteld.
En op basis daarvan durft
de Amerikaan Houghton
(3) met een effen gezicht te
speculeren over de moge
lijkheid om op basis daar
van nieuwe varianten van
interferon in elkaar te
knutselen. Die zouden be
paalde dingen best beter
kunnen doen dan het na-
tuurprodukt, denkt hij. Je
moet maar lef hebben.
(II D. S. Sech«r en I). C Rurke. ..A
monoclonal antibody for large-
scale purification of human leuko
cyte interferon". Nature 285. 446-
450 il9H9i.
ill O. Galllen-Lartigue en anderen.
..Strain dependence of the antipro
liferative action of interferon on
murine erythroid precursors".
Science *09. 292-193 il9H0i
•3i M. Houghton. ..Human interfe
ron gene sequences". Nature
2SS. 536 (1980).
"N
liet voetspoor van de oudst bekende (3.6 miljoen jaar) rechtop lopende voorganger van
de mens werd vorig jaar door Mary Lackey ontdekt in Tanzania. We publiceerden daar
toen een foto van; vorige week verscheen een nadere analyse. De Britse kartograaf
Wickens maakte „luchffoto's en construeerde daaruit de hoogtelijnen. Elke contour
lijn betekent een diepteverschil van twee millimeter. Anatoom Day vergeleek het
resultaat met de voetafdruk van een modern mens in nat zand en noemt de
overeenkomsten treffend, liet gewicht drukt eerst op de hiel. wordt via de buitenrand
van de voet verplaatst naar de bal van de voet. Op twee benen lopen was destijds al
een gevorderd en gespecialiseerd vermogen, is Days conclusie.
M. II. Day en E. II. Wickens, „Laetoli Pilocene hominid footprints and bipedalism".
Nature 286, 335, 282.
