De gereformeerden en het naaktstrand
König gaat
met emeritaat
GOS-arena gesloten
Nicolaas II, heilige tsaar aller dissidente Russei
Personalia
Kritiek op houding
Nederlanders op GOS
Trouw
VANDAAG
VOORBUGANGEI S
DINSDAG 29 JULI 1980
TROUW/KWARTET
door A. J. Klei
In Zandvoort liep ik een jonge man tegen 't
lijf. die bij me in de straat woont We
kennen elkaar heel oppervlakkig, we laten
het bij een groet en soms. als we allebei in
de rij staan voor de kassa van Albert Heijn.
maken we een praatje.
Het strand bracht ons echter nader. We
wandelden een eindje samen op en ik vroeg
hem. wat hij eigenlijk deed voor de kost. „Ik
zit in de textiel", vertelde hij en om dit
antwoord schoot ik in de lach. Niet dat ik
arbeid in de textielbranche belachelijk
vind, maar omdat op dat moment aan het
lijf van mijn straatgenoot geen draad
textiel te bekennen viel We waren namelijk
op het naaktstrand.
Geef je je nu niet te veel bloot?, vraagt
misschien een bezorgde lezer. Laat ik
terstond verklaren dat het louter en alleen
mijn hoge taakopvatting was, die me had
gedreven naar het naaktstrand. Na lezing
van de verslagen der te Nimes gehouden
gereformeerde oecumenische synode,
rekende ik het tot mijn plicht, een ernstig
misverstand weg te nemen bij de
gereformeerde broeders in den vreemde.
Op die synode, waar de vaderlandse
gereformeerden ongeveer als losbollen te
boek stonden (dus kun je nagaan, hoe
geweldig gereformeerd al die anderen
waren) werd door de Zuidafrikanen
opgemerkt dat de Nederlanders niet zoveel
praatjes moesten verkopen over wat er aan
Zuid-Afrika mankeerde, want in hun land
wemelt het van naaktstranden en blote
vrouwenborsten, en al houdt Zuid-Afrika er
apartheidspolitiek op na. het bloot blijft
bedekt.
Ik kreeg de indruk dat bij de
Zuidafrikaanse gereformeerden het
denkbeeld leeft dat. zodra het zonnetje
schijnt, iedere Nederlander zich belust naar
een naaktstrand rept. Misschien zouden we
dat wel willen, maar 't kan eenvoudig niet.
omdat de overheden van onze badplaatsen
de naakstranden heel ver hebben
weggestopt. Je moet enorme afstanden
afleggen, voordatje lekker in je blootje
kunt rondstruinen of, wat ook schijnt voor
te komen, je kunt stoten aan andermans
bloot.
Om dit zorgvuldig te kunnen vaststellen,
begaf ik me naar Zandvoort. De trein stopt
bijna op het gewone (zal ik maar zeggen)
strand, maar ik weerstond krachtig de
verleiding, meteen ergens neer te ploffen.
Mijn roeping was. na te gaan welke offers
van ons gevraagd worden, alvorens we het
badbroekje mogen afwerpen
Gelukkig was het juist eb. toen ik mijn
tocht ondernam, dat was mooi
meegenomen, want door mul zand te
ploegen valt ook niet mee. Met gezwinde
pas spoedde ik me voort, maar waar mijn
oog ook spiedde, nergens een bloot
schepsel. Ja, af en toe een klein kindje,
maar die dreumessen weten nog niet beter.
Doch verder: ho maar, en ik had er toch al
zo'n twintig minuten opzitten.
Ik verhaastte mijn tred, de zon werd
warmer, het zweet gutste me langs 't
gezicht maar als mijn taak me wenkt, is
niets me te veel en daarom kan ik thans
berichten, dat een gemiddelde badgast pas
na een dik uur sjouwen dat gedeelte van het
strand heeft bereikt, wat het misnoegen der
Zuidafrikaanse gereformeerden wekt.
Goed, ginds is recreatie in je blootje niet
mogelijk en hier wel, maar laat ik de
broeders in Zuid-Afrika verzekeren dat er
van hogerhand wel voor gezorgd wordt dat
je zó afgepeigerd op het naaktstrand
arriveert, dat de geneugten daarvan
nauwelijks enige vorm kunnen aannemen.
Er komt nog bij datje voortdurend gekweld
wordt door de gedachte: en straks moet ik
dat hele eind nog terug ook
Kortom, het gaat niet aan naaktstrand en
apartheid tegen elkaar weg te strepen.
Bovendien: als we niet willen, hoeven we
niet naar een naaktstrand, terwijl een niet
gering deel van de Zuidafrikaanse
bevolking vaak wel ergens heen moet, graag
of niet (en meestal niet). Maar ik geef toe, ze
kunnen er de kleren bij aanhouden.
Helaas moet mijn verweer op het punt van
de blote borsten terughoudender zijn, want
die zie je ook buiten het naaktstrand alsof 't
maar niks is. Ik zou zeggen: broeders, de
tanden op elkaar en eventjes de andere
kant uitkijken!
door Pieter van der Ven
Kardinaal Franz König, de aartsbisschop van Wenen, heeft de
paus zijn ontslag aangeboden wegens het bereiken van de
daarvoor gestelde leeftijdgrens van 75 Jaar. Eerder al legde de
aartsbisschop zijn functie neer van leider van het Vaticaanse
secretariaat voor de niet-gelovigen.
Kardinaal König is één van de meest
gerenommeerde leden van het kardi
nalencollege. Tijdens het tweede Va
ticaanse concilie gold hij als een
smaakmaker van de progressieve
richting. Zijn functie in de meest oos
telijke stad van het westen maakte
hem gaandeweg tot de voornaamste
contactman van de roomskatholieke
kerk voor de Oosteuropese landen.
Tijdens de laatste conclaven (in 1978)
werd zijn naam genoemd als een aan
vaardbare compromiskandidaat voor
het pausschap. Het werd toentertijd
veel waarschijnlijker geacht dat een
oudere buitenlander die in Rome
goed thuis was paus zou worden dan
een veel jongere als kardinaal Wojty-
la. Toch zou König, volgens de gang
bare geruchten, alleen in het eerste
conclaaf, waaruit Luciani als paus
Johannes Paulus I tevoorschijn
kwam. enige stemmen vergaard
hebben.
Behalve het aartsbisdom Wenen leid
de König ook het secretariaat voor de
niet-gelovigen. Deze dubbelfunctie
brengt tot het speelse grapje dat het
ene veel gelovigen maar te weinig
priesters heeft en het andere veel
priesters maar geen gelovigen. Net
las kardinaal Willebrands was hij al
dus belast met een zware bisschops
functie en met een curietaak. Dat
brengt veel gereis met zich mee en
bezorgde hem de bijnaam „kardinaal
van het vliegveld", een naam die ook
wel voor Willebrands gebezigd wordt.
Eerder dit jaar bezocht König de
volksrepubliek China.
Managers
waarin opgenomen: De Rotter
dammer, met Dordta Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leldse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur ing. O. Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsterdam
tel. 020-913456
telex t3006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Credietbank
Rekenmgnr 2300 12 574
Gemeentegiro Amsterdam
X11000
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel. 010-115588 (redactie)
tel. 115700 (uitsluitend voor
Westblaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
lel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel 070-469445 (redactie)
tel 070-468864 (uitsluitend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Oen Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLANO
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel. 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen:
Per maand f 16.98
Per kwartaal 50.95 -
Per half jaar 101.90
Per jaar ƒ201.60
Advertentietarieven op
aanvraag
Telefonische abonnementenop
drachten (zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19 30
van maandag t/m vrijdag Op
zondag van 18-20 uur telef 020-
913456.
Opgave mini-advertenties fel
020-936868 of schriftelijk aan
Mini-Adv. afdeling, postbus 433.
1000 AK AMSTERDAM
Adreswijzingen uitsluitend schrif
telijk aan onze Amsterdamse
adressen.
König was ook een gevraagd spreker
op congressen en conferenties. Zo
hield hij een rede op het internationa
le symposium voor management in
Sankt Gallen (Zwitserland) in mei
van dit jaar. Uit zijn toespraak viel op
te maken dat men als „progressief
theoloog" te boek kan staan, goede
contacten met Oost-Europa kan on
derhouden, en een rode mantel kan
dragen, maar dat met dat alles nog
geen „radicale sympathieën" hoeven
te ontstaan
De verzamelde managers in Zwitser
land werden onderhouden over de
christelijke ethiek in het zakenleven.
König sprak over de waarde van de
werknemer als persoon, de rechten
van de aandeelhouders, de particulie
re eigendom van produktiemiddelen,
noodzaak en de sociale functie van
concurrentie, de zedelijke plicht van
de ondernemer om zijn zaak rendabel
te houden.
Een van de Nederlandse deelnemers
was teleurgesteld dat de roomskatho
lieke kerk in deze godentempel van
het grootkapitaal op geen andere wij
ze aanwezig was dan met een gladde,
ethische beschouwing waar geen van
de toehoorders ook maar enigszins
profetisch door kon worden geprik
keld. Ook andere „kritische mana
gers" vroegen zich af of een hoge
prelaat zich moest laten inhuren als
een soort ethisch-religieus vijgeblad
voor het zakenleven.
König is bijna 25 jaar aartsbisschop
van Wenen geweest. Hij was de opvol
ger van de destijds niet minder be
kende kardinaal Innitzer. Voor hij
bisschop werd doceerde hij gods
dienstwetenschappen en ethica. Naar
verwachting zal de paus binnen enke
le maanden het ontslag aanvaarden
en een opvolger aanwijzen.
door S. Rozendal
De plusminus 35 delegaties op de gereformeerde oecumenische synode, de GOS, hebben in
hun verontrusting over de Nederlandse pastorale Inzichten de homofielen voor de leeuwen
gegooid. Zo moeten de homofielen van diverse landen de uitspraken van hun vertegenwoordi
gers hebben ervaren. Aan de advocaten van het synodebesluit van de gereformeerde kerken in
Nederland valt wel iets te vragen omdat hun pleidooien ook hier verwarring hebben gesticht,
vanwege het ontwijkend karakter.
Leren een man Gods te rijn, stu
dieconferentie voor „geestelijke lei
ders" („dominees, voorgangers en an
dere leiders") met de internationaal
bekende charismatische leiders De-
rek Prince en Den Wright, 15-19 sep
tember, Ruighenrode, Lochem.
Aanm. bij „Jeugd met een Op
dracht". Heerde (tel. 05782-1534).
Geestelijk leven in de gemeente,
bezinnings- en jaarvergadering in
Woord en Geest, spreker ds. J. C.
Schouten, zaterdag 13 september
10.30-16.30 uur. Grachtkerk, Lieve-
Vrouwestraat 15, Amersfoort. Inl. tel.
010-840074.
Profeten, vroeger en nu, symposi
um over toekomstdenken met prof.
dr M J. Mulder, prof. dr. C J. F.
Bötcher en prof. dr. L. Leertouwer,
georganiseerd door de vereniging van
vrijzinnige hervormden, zaterdag 13
september, 10.30-16 uur, Grote Kerk,
Dordrecht. Inl. en opg. tel. 030-331572.
Werken met groepen, training ker
kelijk groepswerk, kadertraining, dis
cussie- en gesprekstechniek, 15-19
september. Kontakt der Kontinen
ten, Soesterberg (tel. 03463-1755).
De bezieling en de visie die de synode
te Lunteren uitstraalde is onherken
baar in de verdediging van professor
dr. K. Runia. Zijn visie dat de synode
alleen heeft gesproken over homofie
le geaardheid en de homofiele prak
tijk buiten beschouwing laat is strij
dig met de verdediging ter synode
van dominee B. J. F. Schoep, die
stelde dat in de geloofsrelatie van
God en mij niemand of niets, uitein
delijk zelfs geen kerk, tussenbeide
komt.
Zodoende staat er in het besluit een
'oproep om elkaar te aanvaarden,
daar het ons niet toekomt medemen
sen in hun homofiele geaardheid én
beleving ervan te veroordelen, daar
het laatste woord hierover aan de
Heer zelf is.
Past dit reformatorisch inzicht niet in
de gereformeerde traditie?, zo vragen
wij ons af. Is het bovendien zo gere
formeerd om op te merken dat de
enige praktiserende homosexueel in
de gevangenis zit, zoals de Nigeriaan-
se afgevaardigde deed? Zou hij niet
veeleer daar op bezoek moeten gaan
in plaats van in Nimes te komen
beweren dat in de derde wereld geen
homo's zijn (alhoewel ik hem liever
zag gaan dan komen als ik daar in de
gevangenis zat)? Wisten onze afge
vaardigden niet dat in veel landen
politieke delinquenten vaak van ho-
mosexualiteit beticht worden om hen
zo te kunnen veroordelen.
Eveneens een centraal gegeven uit de
synodale discussie van de afgelopen
jaren is de ontwikkeling van praten
óver de homofilie naar onderling ge
sprek tussen homofielen en heterofie-
le gemeenteleden. Deze pastorale in
zet is in Nimes niet gehanteerd. Inte
gendeel. Er is gepraat over homofie-
DEN HAAG (ANP) De protestantse stichting voor verant
woorde gezinsvorming (PSVG) vindt dat de delegatie van de
gereformeerde kerken ln Nederland op de gereformeerde
oecumenische synode (GOS) ln Nimes duidelijk had moeten
verklaren dat praktizerende homofielen aan het avondmaal
mogen deelnemen en ambten mogen vervullen.
De Nederlandse delegatie heeft ln
Nimes weliswaar geweigerd te belo
ven dat homofiele gemeenteleden die
aan hun geaardheid gestalte willen
geven, niet aan het avondmaal mo
gen gaan,en geen ambten mogen ver
vullen, maar de PSVG is van mening
dat de delegatie het besluit van de
gereformeerde synode in Nederland
over homofielen van november 1979
te weinig heeft verdedigd. De PSVG
is van mening dat in Nimes is geble
ken hoe onduidelijk het besluit was,
waarin een opening naar praktizeren
de homofielen werd gemaakt. „Wat
heb je aan meer ruimte als die ruimte
veel minder blijkt te zijn dan het
eerst leek", aldus Hanneke te Winkel,
stafmedewerkster van de PSVG.
Volgens haar is het gereformeerde
besluit van november slechts een lief
dadig tolereren van de homofiele
mens geweest en geen volledige ac
ceptatie.
Dr A. Kruyswijk, secretaris oecume
ne buitenland van de gerefórmeerde
kerken in Nederland en een van de
deelnemers aan de GOS, zei voor
IKON-radio dat homofielen die dach
ten dat de gereformeerde kerken in
Nederland hen volledig accepteren,
niet alleen in hun geaardheid maar
ook in de uitoefening van die geaard
heid, zich niet hebben vergist.
Zie ook artikel:
sloten.
GOS-arena ge
len zonder dat er ook maar één te zien
of beter nog te horen was.
Als theologisch geschoolde afgevaar
digden gaan praten over besmet
tingsgevaar. kinderlokkerij, wellust
e.d. is voorlichting over en doorlich
ting van hun maatschappelijke situa
tie vereist. Anders worden de homo
fielen in de achterban van deze kerke
lijke leiders het slachtoffer van de
onwetendheid en de vooroordelen.
Ik kan niet anders dan het de afge
vaardigden van onze kerken kwalijk
nemen dat ze onze mede-broeders en
-zusters niet hebben gewezen op het
levensgevaarlijk karakter van hun
standpunten en handelswijze. Van
Amerika tot en met Nieuw-Zeeland
zijn geen berichten gekomen van le
venslustige ex-homo's. Dit feit had de
GOS tot voorzichtigheid moeten aan
sporen.
Het synodale rapport van 1972 is de
zusterkerken voorgelegd. Ook nu is in
de laatste synodale discussie de me
ning van de zusterkerken ter sprake
gebracht, maar ik heb begrepen dat
men een eigen verantwoordelijkheid
zag om in onze Nederlandse kerksitu-
atie een geïinspireerde evangelisch
verantwoorde stap te zetten. Een be-
leidsdaad-waarin Avondmaal en Bij
bel niet als machtsmiddel van de
kerk, maar als gemeenschapsstich
tende en heilvolle weg gebruikt
worden.
Gelukkig hebben de advocaten ge
weigerd deze vrucht van eensgezind
beraad ook nog op te geven. De ver
warring in Nederland over wat er nu
eigenlijk besloten is op onze Lunterse
synode is groter geworden en er is een
kans gemist om aan onze buitenland
se zusterkerken te melden wat ze
hadden kunnen betekenen voor hun
homofiele landgenoten. Ik blijf ten
slotte met de levensgrote vraag zitten
hoe deze mensen zullen reageren als
in hun gezin of familie mensen homo
fiel blijken te zijn.
Siep Rozendal is lid van de werk
groep ter stimulering van gesprek
ken tussen homofiele en heterofiele
gemeenteleden, uitgaande van de de-
putaten gemeenteopbouw, sectie
pastoraat, van de gereformeerde
kerken.
LM
oi
Hereniging? ej<
de regering-Begin stelt niet alleen
vele Israëliërs in hun vertrouwen o
de proef, maar ook velen buiten Isjer
die zich in het verleden „achter
Israël" hebben opgesteld Met gro
zorg zien zij de ontwikkelingen in
Israëlische politiek met name in
zoverre die de enige „bondgenoot' e J
het Midden-Oosten, Egypte, in een
steeds moeilij ker parket brengt.
Vandaag zal het Israëlisch parlem
beslissen over de hereniging van
West- en Oost-Jeruzalem. Hoewel
Egypte niet onduidelijk geweest ij 1
ten aanzien van zijn afwijzing van
voorstel, moet men opnieuw
bewondering hebben voor de houd
van deze partner van Camp David L
Immers, de Egyptische regering he
beslist de autonomie-
onderhandelingen met Israël niet;
te zullen breken. Dat men in Cairo)
dan niet staat te springen om
daarmee dan haast te maken is
begrijpelijk en getuigt van dezelfdfew
besliste en tegelijk ingehouden wij eei
van optreden. Dit alles moet de
Israëlische regering iets te zeggen
hebben. Slechts heel weinige
Nederlanders zouden ooit vrede
kunnen hebben met de ondergang
van de staat Israël, integendeel or
volk heeft meermalen duidelijk vi
z'n sympathie voor deze staat doen
blijken. Die sympathie is ook niet
afgenomen. Maar ze wordt wel op
proef gesteld. En steeds duidelijk!
klinken de vragen aan de regering-
Begin om een andere opstelling. Er 'al
dit ook niet alleen van de kant van
christenen in Nederland. Ook het
Israëlitisch weekblad laat meerma$ui
geluiden in deze richting horen.
Naast het geluid (en terecht) „Euro^
mist moreel het recht Israël de les
lezen", kan men daar ook dit horet
dat Menachim Begin met „zijn
heilloze roep van het historische
vaderland van Judea en Samaria'
situatie geen goed gedaan heeft,
commentator zegt, dat Begin
daarmee de geest van het blok der
fanaten heeft opgeroepen. Mogen E
vrienden van Israël voortgaan met
hen die deze weg gaan hun
bezorgdheid te doen blijken, als
vrienden die feilen tonen
pe
ol
U
°v$<
,51
X
El ri
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Bedankt voor Westerhaar (toez.
M. D. van den Berg te Werkeni
voor Kolderveen-Dinxterveen
W. J. Koelewijn. kand. te Brake!
GEREF. KERKEN VRIJG.
Beroepen te Onnen: J. W Roi
brand, kand. te Kampen.
Aangenomen naar Oegstgeest
combinatie met Lisse: C. den PuKti
kand. te Kampen, die bedankte voo
Blokzijl, Bergschenhoek, AlmkB
Werkendam in combinatie n de
Breda.
CHR. GEREF. KERKEN j
Aangenomen naar Zwolle (dovenpfl
toraat): J. J. de Jonge te Stadskana
24
OVERLEDEN De Groninger paltic
fotograaf Derk van der Veen is gis Ki
ren overleden. Van der Veen, die
jaar werd, lag al enige tijd in 1
diakonessenhuis in Groningen. Vilii
der Veen stichtte vijftien jaar geledi va
een persbureau. Hij maakte duizc le'
den foto's voor de Nederlandse dl
en weekbladpers. Donderdag woi
hij in Groningen begraven.
door Th. N. A. van der Voort
Enkele maanden geleden, om precies te zijn op 2 april, werd ln deze krant
een Interview afgedrukt met dr W. A. Visser 't Hooft, erevoorzitter van de
Wereldraad van Kerken. Sprekend over zijn ervaringen met de Russisch-
orthodoxen, opgedaan tijdens lange Jaren werk voor de Wereldraad, kwam
hij op de dissidenten in de Sowjet-Unie. Dr Visser 't Hooft bleek nogal
ongerust en verontwaardigd over het sterke verlangen onder sommigen
hunner keizer Nicolaas II, de laatste Russische tsaar, die op 17 Juli 1918 met
zijn gezin te Jekaterinburg door de bolsjewieken werd vermoord, heilig te
verklaren. Inderdaad mag een dergelijk plan opmerkelijk worden ge
noemd. Onwillekeurig voelt men de neiging opkomen het niet serieus te
nemen. Bovendien verwacht men Iets dergelijks niet van dissidenten.
Enige toelichting is dus wel nodig om dit streven enigszins begrijpelijk te
maken voor ons, nuchtere westerlingen.
Een eerste opmerking vooral: vaak heeft men
hier een onvolledig beeld van de dissidenten
in de USSR. Men ziet ze uitsluitend als zeer
moedige mensen die het beste met hun land
(en kerk) voorhebben en tegen het schreeu-
wehde onrecht ln hun land opkomen. Dat
klopt ongetwijfeld. Maar minder bekend is
dat de dissidenten het onderling veelal niet
eens zijn over datgene dat voor de huidige
misstanden in de plaats moet komen en nog
minder staat men stil bij de vraag wat het
iemand wel niet kost om dissident te zijn in
een totalitaire staat als de USSR. Er is zelf
verzekerdheid, standvastigheid en koppig
heid voor nodig, anders red je het niet tegen
over het machtige Sowjet-staatsapparaat.
Dat daardoor het gevaar van een zekere
„drammerigheid" op de loer ligt voor de
hand. Dissidenten die in het westen verzeild
raken krijgen dan ook vrijwel zonder uitzon
dering teleurstellingen te verwerken. Hun
sterke wil en onwankelbaar vasthouden aan
hun uitgangspunten, denkpatroon en gevolg
trekkingen maken hen tot een vrijwel onmo
gelijke discussiepartner voor de westerse,
buigzame geïnteresseerden, die beter ge
traind zijn in het genuanceerde denken.
Buitenland
Terug nu naar de heiligverklaring. Na de
Russische revolutie splitste een deel van de
Russische bisschoppen die zich ln het buiten
land bevonden zich van de Russisch-ortho-
doxe kerk af. Deze groep beoogde de restau
ratie van het Russische rijk onder het huis
Romanow. Nu, ruim zestig jaar later, leeft dit
verlangen nog steeds onder groepen Rus-
sisch-orthodoxen, die met name in de Vere
nigde Staten en ln West-Duitsland sterk zijn
vertegenwoordigd. Deze orthodoxen, die zich
in de „Russische-orthoxe kerk in het buiten
land" hebben verenigd, werken aan de voor-
Tsaar Nicolaas II.
bereiding van een mogelijke heiligverklaring
van de laatste tsaar.
Wat zijn de beweegredenen hiervoor? Is er
alleen sprake van een hunkering naar de
goede oude tijd van vadertje tsaar, waarin
nu, terugblikkend, alles wordt geïdealiseerd?
Of zit er toch meer achter? Weliswaar kan
keizer Nicolaas n ook ln de huidige Sowjet-
Unie een zekere populariteit niet ontzegd
worden. Hij is geenszins vergeten: tijdens de
diensten voor de overledenen, die in de Rus-
slsch-orthodoxe kerken vrijwel dagelijks
worden gehouden, kan men aan de priesters
briefjes geven met de namen van diegenen
die men wil gedenken. De namen van de
leden van de vermoorde keizerlijke familie
duiken hier regelmatig op. Maar dit is natuur
lijk nog geen reden voor een mogelijke heilig
verklaring. Neen, het beeld dat men heeft van
de staat en het (gekroonde) staatshoofd, en
dat zeker voor een deel ook nog theolo
gisch ondersteund wordt, speelt hier een gro
te rol. Moeilijk aan te voelen is dat niet: de
stelling dat onze Vader des Vaderlands, prins
Willem van Oranje, de heiligverklaring niet
ten deel Is gevallen alleen doordat de Neder
landse hervormde kerk geen heiligverklarin
gen uitspreekt, is best te verdedigen. Gezien
zijn leven zou hij daarvoor eerder in aanmer
king komen dan keizer Nicolaas n, gezien de
kerkelijke en politieke omstandigheden ech
ter niet.
Jakoenin
Een en ander blijkt uit een open brief van 12
september vorig Jaar, die ondertekend is door
de priesters Gleb Jakoenin en Wasilij Fonts-
Jenkow, alsmede door de leken Viktor Kapi-
tantsjoek en Lew Regelson. In hun beschou
wing over de mogelijke heiligverklaring van
de martelaren van de grote vervolging van de
twintigste eeuw wordt ook een passage ge
wijd aan de keizerlijke familie. Erkend wordt
dat Nicolaas n als staatshoofd fouten heeft
gemaakt en beslist niet altijd rechtvaardig is
geweest, maar ook merken zij op dat dit geen
beletsel hoeft.te zijn voor de heiligverklaring.
Met een verwijzing naar Hebreeën 13 vers 7
wordt gesteld dat de manier waarop de laat
ste keizer het einde van zijn leven aanvaa
de en zich nederig in zijn lot schikte hem
eenzelfde positie plaatst als de eerste Ruj
sche heiligen, de vorsten Boris en Gleb, d«
de elfde eeuw door hun broer Swjatopo
werden vermoord zonder weerstand
bieden.
Beslist veel sterker is hun argument dati
keizer in de orthodoxe kerk sinds de tort
ding van keizer Constantijn tot het christó
dom in het begin van de vierde eeuw
speciale plaats inneemt. Hij is een gewi
persoon, drager van een bijzonder goddeli
charisma, de verdediger van de Kerk en b
waarder van het geloof, hetgeen blijkt»
teksten van kerkdiensten en officiële pled
tigheden. Kortom de keizer was de gezalii
des Heren, van wie David reeds zei, dat!
hem niet mocht doden. (1 Sam. 24;7) Nai
val van Cons tan tinopel in 14&3 bleef Ruslai
als enig orthodox land over en nam de tai
en bevoegdheden van het christelijke ft
meinse Rijk op zich. Met de moord op keil
Nicolaas n kwam volgens de briefschrijvt
een einde aan het Constantijnse tijdperk vi
de kerk en begon er een nieuw, dat apocaUi
tische kenmerken vertoont. De heiligverkli
ring van de keizerlijke martelaren doord
Russlsch-orthodoxe kerk zien zij als het uï
wissen van de zonde van tsarenmoord die»
Rusland rust, waardoor het land bevrijd
worden van kwade krachten. Vermeld dis
te worden dat belist niet alle orthodoxe tlwc
logen de opvattingen van deze vier schrijve
volledig zullen delen, maar dat ze zich wi
serieus met deze kwestie zullen willen bezif
houden. Als onderdeel van de visie van 4
kerk op de staat is ze er belangrijk gem*
voor.
Th. N. A. van der Voort is verbonden aan bi
interuniversitair instituut voor missiolofi
en oecumenica in Utrecht.
