De mens slaaf-af maar
nu in greep van cohob
CDA
DE KRANT HOORT ERBIJ.
IEDERE DAG.
CIRCUS KRONE
DOCENTEN
'Van spierkracht tot krachtwerktuig'
Amerika akkoord
met depots voor
NAVO in Limburg
Staatssecretaris
naar Peru voor
nieuwe president
Proost
Terroriste bij
ongeluk gedood
Plannen voor
'Limburghuis'
in Den Haag
YAMAHA
BELEIDS-
HIEDEWERK(ST)ER
TIJMSTRA ATHENEUM
AKTIEVE AGENT(E)
Trouw
ZATERDAG 26 JULI 1980
TROUWKWARTET H 8faD
door Jac. Lelsz
ARNHEM Op de aardbol is
nog menige plek waar vrou
wen, hurkend, de was doen
door met het textiel op een
steen te slaan. In wat wij de
beschaafde wereld noemen,
suizen echter in vrijwel alle
huizen de volautomatische
machines, voorzien van zó
veel programma's, en een
kind zou hier werkelijk de was
kunnen doen. Het kracht
werktuig heeft de spierkracht
overgenomen. Maar onze
moeders, en in elk geval onze
grootmoeders, hebben de was
nog gedaan met wasstamper,
wastobbe, wasbord en in laat
ste instantie een wasmachine,
die met een oneindig lijkend
aantal „slagen" draaiende
moest worden gehouden. De
ontwikkeling is werkelijk snel
gegaan, thuis, in de fabriek,
overal waar gewerkt wordt.
Wat er in dat opzicht is veranderd,
jaarvan geeft de tentoonstelling
„Van spierkracht tot krachtwerk
tuig". die tot 1 november in het Ne
derlands Openluchtmuseum te Arn
hem wordt gehouden, een heel goede
indruk. Of onze vooroudere gemid
deld werkelijk zo volmaakt en zo
weelderig waren gebouwd als de
schoolboekjes en de schilders ons wil
len doen geloven, lijkt de vraag, maar
ze hebben in doorsnee stellig meer
biceps, meer spierballen, gehad. Ze
gebruikten in de tredmolen van het
dagelijks werk (met draaien, trappen,
duwen, stampen, rukken enz.) hun
spieren aanzienlijk meer dan wij. Ons
leven is gemechaniseerd, gestroom
lijnd, ons staat een superslaaf ter
beschikking, een toegewijde robot,
die op het moment bijvoorbeeld dank
zij de elektromotor veertig maal de
spierkracht van de mens ontwikkelt.
Nadat de menselijke spierkracht eeu
wenlang onmisbaar was geweest en
daarna zaken als waterkracht, wind
kracht en dierlijke kracht, kwamen er
omstreeks 1800 grote veranderingen
in het arbeidsproces. Het fabriekssys-
teem verving de meer persoonlijk ge
richte produktie; het ambachtelijke
begon de terugmars. Tegelijk werd
een ontwikkeling ingezet, waarbij
minder gebruik gemaakt werd van de
elementen. Vergeten we niet, dat er
een tijd is geweest, dat in Europa
honderdduizenden waterraderen al
lerhande werktuigen aandreven. Be
gon de politieke revolutie in Frank
rijk, met de industriële revolutie was
Moeder aan de wastobbe, zware
spierarbeid zo'n vijftig jaar ge
leden.
dat het geval in Engeland. Van daar
uit ontving om maar iets te noe
men de textielwereld haar impul
sen. De stoommachine deed intrede,
en zij veranderde het patroon gron
dig. Het wijfje aan haar spinnewiel
thuis en de thuiswever kwamen in
gebouwen terecht met honderden
Papierscheppen met de hand in een 17de-eeuwse papiermolen.
Waterrad zorgt voor energie. Het drijft de hamerbakken voor het
fijnstampen van de lompen aan. Naar een houtsnede.
hand weverij. De tentoonstelling is
dagelijks geopend van 9 tot 17 uur, op
zondag van 10 tot 17 uur. Deze en de
volgende maand is het museum open
tot 17.30 uur.
spillen en getouwen, geleidelijk aan
werden ze welvarender en bleker.
De ontwikkeling stond niet stil. Be
gin twintigste eeuw kwam de ver
brandingsmotor. En die kon veelzij
dig ingezet. De Westeuropeaan heeft
nu de beschikking over veertig maal
de eigen spierkracht, dank zij allerlei p;|c Vflfl Hnilt lilt
machinerieën in 1950 was dat nog I-il0 lluul Ult
maar ruim de helft, we zitten dus in MnnrH-WlQnfl 0*P74>t
een stroomversnelling. We zijn slaaf- llUUrU-ieild.HU gCACl
af maar tegelij zoals dat op de ten
toonstelling wordt genoemd „in de BELFAST (AP) De 33-jarige Ne-
greep van de spier-robots". Zij ver- derlandse freelance-journaliste Els
vangen in de bedrijven bijna alle van Hout is gisteren Noord-Ierland
menselijke spierarbeid. En thuis? uitgezet. De politie deelde mee haar
Met behulp van motortjes doen we op de luchthaven van Belfast op een
daar de was, zuigen we stof, naaien vliegtuig naar Schiphol te hebben
we de kleren, knippen we de heg, gezet, na haar te hebben overge-
malen we koffie, scheren we onze bracht van de gevangenis in Armagh,
baard (als we dat nog doén) enz. Een waar zij gedurende 12 dagen vast
vraag, die mede met het oog op het heeft gezeten. Vorige week tekende
energie-vraagstuk dringt is: moet dat de Britse staatssecretaris voor
Noord-Ierland Humphrey Atkins een
uitsluitingsbevel tegen Van Hout. Zij
kreeg ontheffing om in beroep te
gaan maar verdere actie werd niet
ondernomen.
dóórgaan? Ditmaal een tentoonstel
ling dus. die best een beetje kritisch,
ook zelf-kritisch, mag worden be
keken.
De ontwikkeling wordt verbeeld aan
de hand van korte teksten, foto's,
modellen van uiteenlopende bedrij- Els van Hout werd op 13 juli bij haar
ven en voorwerpen met betrekking aankomst uit Dublin op het centraal
tot allerlei vormen van huiselijke be- station van Belfast aangehouden. De
drijvigheid. Daarnaast een beperkt politie verdacht haar ervan banden te
aantal pastels van H. Heijenbrock onderhouden met het verboden Ierse
(1871-1948) die door het donkere colo- nationale bevrijdingsleger IRA.
riet goed het misschien wat broeieri
ge maar in ieder geval wat trieste
DEN HAAG (ANP) De Amerikaan
se legerautoriteiten gaan akkoord
met het Nederlandse aanbod om de
NAVO-depots voor de opslag van mi
litair materieel te vestigen op het
terrein van de voormalige mijnen
„Hendrik" in Brunssum en „Julia" in
Eijgelshoven. Dit heeft een woord
voerder van het ministerie van defen
sie in Den Haag gisteren meegedeeld.
Eerder deze week bereikte het minis
terie overeenstemming met het indu
strieschap oostelijk mijngebied over
beide vestigingsplaatsen. In Bruns
sum zal 45 hectare worden bestemd
voor de NAVO-depots en in Eijgels
hoven 25 hectare. Met het geschikt
maken van het mijnterrein in Bruns
sum zal het eerst worden begonnen,
omdat dit complex uit militair oog
punt voorrang heeft, aldus staatsse
cretaris Van Eekelen van defensie.
Defensie hoopt over ongeveer een
jaar met de bouw te kunnen begin
nen. Er zullen onder meer twintig
loodsen verrijzen, die onderdak zul
len bieden aan ongeveer 2200 wiel- en
625 rupsvoertuigen. 1100 genie-uit
rustingsstukken en 1200 trailers.
In Eijgelshoven zal ongeveer de helft
van deze aantallen worden geplaatst,
maar welk materiaal er komt is nog
niet bekend. Beide complexen leve
ren in totaal ongeveer 550 arbeids
plaatsen op.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Staatssecretaris Van
der Mei (buitenlandse zaken) is naar
de Peruviaanse hoofdstad Lima ver
trokken. Hij zal daar de inhuldiging
bijwonen van de nieuwe burgerpresi
dent Fernando Belaunde Terry, na
een aantal jaren militair bestuur.
Peru is een van de landen die zich
kritisch hebben uitgelaten over de
militaire machtsovername in het
buurland Bolivia. Peru maakt behal
ve met Bolivia met Venezuela, Ecua
dor en Colombia deel uit van de An-
des-groep. In Ecuador kwamen vorig
jaar, na tien jaar militair bestuur,
weer burgers aan de macht
Ongeveer vijftig Zuldamerikaanse
vluchtelingen en enkele Nederlan
ders hebben gisterochtend in Den
Haag gedemonstreerd tegen de
staatsgreep in Bolivia. Op het minis
terie van buitenlandse zaken boden
ze een petitie aan, waarin werd ge
vraagd de economische hulp aan Bo
livia stop te zetten. Een woordvoer
der van het ministerie zegde de dele
gatie toe dat de regering maatregelen
zal nemen tegen het militaire regime
in Bolivia. Om welke maatregelen het
ging is niet meegedeeld.
MÜNCIIEN (DPA) Een slecht
gevulde bierpul kan een kaste
lein in de Westduitse deelstaat
Beieren voortaan komen te
staan op maximaal 500.000 gul
den boete. De bierpullen moeten I
precies die hoeveelheid bevat-
ten die op de drankkaart is aan
gegeven, heeft een gerechtshof I
in München bepaald. De West
duitse consumentenbond had
een kastelein en zijn vrouw aan
geklaagd omdat zij de glazen
slechts voor twee derde deel EI
met bier gevuld hadden. ze
ZO
KARLSRUHE (AP) Een van West
Duitsland's meest gezochte terror»
ten, de 28-jarige Juliane Plambeck, ij us:
bij een verkeersongeval in Zuidwest
Duitsland om het leven gekomen e
Plambeck werd gezocht op verdenisc
king van het lidmaatschap van de eet
Rote Armee Fraktion (RAF). [ire
10
Zij zou betrokken zijn bij de moord in ia:
1974 op rechter Bunter von Drenk- aai
mann, president van het sm
hooggerechtshof in West-Berlijn. Ook
zou zij hebben deelgenomen aan de ssc
ontvoering van de burgemeesters- ers
kandidaat voor West-Berlijn, Peter e
Lorenz. Wolfgang Bier, een andert
verdachte van terroristische activi
teiten, kwam eveneens om bij het
ongeval. De politie vond in hun wa
gen een machinegeweer, een pistool
radio en literatuur over de RAF. Het ai
ongeluk gebeurde ten noorden vanp
Stuttgart toen Plambeck in
bocht in botsing kwam met eenfelj!
vrachtwagen.
MAASTRICHT (ANP) Het
provinciebestuur van Limburg
denkt erover om in Den Haag
een Limburghuis te stichten.
De bedoeling is er een trefcen
trum van te maken voor politi
ci en functionarissen uit het
bedrijfsleven.
Een Limburghuis zou de
„beeldvorming over deze pro
vincie" moeten verbeteren, al
dus een woordvoerder van ge
deputeerden. Verder wilde hij
nog niets over de plannen zeg
gen, die nog in een pril stadium
verkeren.
In het kader van de „Limburg-
promotion" heeft het provinci
aal bestuur onlangs al besloten
als sponsor op te treden voor
een internationaal golftour-
nooi in Engeland. Verder geeft
de provincie een „Limburgma
gazine" uit.
toommachine, die tor 1975 een rubber-kalander aandreef bij Vredestein Hevea te Heveadorp,
abrikaat: Shaw en Co, Manchester, circa 1920.
sfeertje weergeven, dat althans voor
buitenstaanders in sommige bedrij
ven heerste, in dit geval o.m. een
aardappelmeelfabriek, een leerlooie
rij, een aardappelmeelfabriek en een
E. B. van Hasselt
arts
afwezig
tot 11 aug.
voor waarn.
dokters, tel. 455300
CAPITOL
Loosduinsekade 222,
Den Haag
zondag 10 en 19.30 uur
SAMENKOMSTEN
o.l.v. Johan Maasbach
om 19.30 uur
gastspreker
Rev. G. Wilkinson
uit de V.S.
ledereen is welkom!
Mercury-Honda
b.b. motoren
NIEUW EN GEBRUIKT
7 DAGEN GEOPEND.
Van der Wansem
Marine B.V.
Bij Pont Kaagdorp
TEL. 02524-4264.
plastic
afrasteringspalen
Te koop plastic vierkante
buis, zeer geschikt als
afrasteringspalen. Roest
of verteert nooit, 2,-
per m.
krommenhoek b.v.
Linschotenstraat 43,
3044, AV Rotterdam,
tel. 010-370933.
HET GROOTSTE CIRCUS VAN EUROPA
Première: Dinsdag 29 Juli om 15.00 en 20.00 uur
Verdere voorstellingen: t/m woensdag 13 augustus
christen
democratisch
appèl
De CDA-Tweede Kamerfraktie vraagt op
korte termijn een
Taak:
Het assisteren van de fraktiekommissie
Milieuhygiëne bij de beleidsvoorbereiding
op korte en langere termijn.
Gevraagd:
Een bij voorkeur jonge man of vrouw, die
goed thuis is op het terrein van de milieuhy
giëne, alsmede op hieraan verwante terrei
nen als natuurbehoud en energiebeleid.
Een voltooide academische studie strekt tot
aanbeveling.
Duidelijke verwantschap met de politiek
van het CDA wordt verwacht.
De salariëring voor deze interessante funk-
tie is afhankelijk van opleiding en/of erva
ring.
Sollicitaties richten aan:
CDA-Tweede Kamerfraktie ta v. de heer
G. H. C Halleen Postbus 20018 2500 EA
DEN HAAG
Sweelinckstraat 17
2517 GA Den Haag
Telefoon 070-46.93.23
Gevraagd
Economische Wetenschappen I 4 uur
Aardrijkskunde 7 uur
Natuurkunde 5 uur
Salariëring volgens Rijksregeling
Brieven, geen stukken, aen de Rector B.g g privé
071-153923
Ziektekostenverzekeringen
Laagste tarieven
b.v. echtpaar I 92,50 p m Bel even voor informatie
Veste-Oegstgeest
Rijnzichtweg 24. tel 071-170300. Leiden.
Financ.. hypotheken, verzekeringen.
die leiding wil geven aan een aantal bezor
gers zodat onze abonnees dagelijks het
Ochtendblad TROUW bezorgd krijgen.
De werkzaamheden hieraan verbonden
zijn:
de kranten voor de bezorgers uittellen;
wekelijkse uitbetaling aan de bezor
gers;
nabezorging van gemelde klachten:
het bijhouden van een eenvoudig kaart
systeem.
Men dient in het bezit te zijn van een,,
telefoonaansluiting.
Wij stellen daar tegenover een aantrekkelij
ke bijverdienste.
Voor nadere inlichtingen kan men ons kantoor te Den
Haag Parkstraat 22 bellen; te bereiken onder nummer
070-469445, na 19.00 uur 070-830229.
Voor het agentschap van het ochtendblad
DEN HAAG ZUIDERPARK-VALKENBOS
zoeken wij een
