Hevige concurrentie in
koek- en beschuitbranche
Veel bedrijvent
overtreden
loonmaatregel
Bouwfonds verlaagt hypotheekrente opnieuw
10.9%
Ceausescu zet heel Roemenië aan het werk
Toerisme maakt Spaan;
olie-import niet goed
Produktie sterk versnipperd
Hypotheekrente
omlaag bij RPS en
Friesch-Groningsche
Legbatterij politieke kwestie
Milieusteun voor ijzergieterijen
j Stuur mij nadere informatie over de
j Naam
I Adres
nv
'n Bouwfonds-hypotheek helpt u in 'n eigen huis Nederlandse Gemeenten
Bouwfonds
Economie moet uit het slop met 'verplicht' particulier initiatief
WOENSDAG 23 JULI 1980
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET
P10 I
I0E
Van onze redactie economie
AMSTERDAM De Nederlander is in de Jaren zeventig steeds meer banket en koekjes gaan
eten. De consumptie van ontbijt- en snijkoek bleef ongeveer op peil, maar die van beschuit
daalde lange tijd enigszins. De laatste jaren is deze daling echter tot staan gekomen.
Voor de hele bedrijfstak was het een
goede periode want stijgende loon- en
grondstofkosten konden door expan
sie worden opgevangen, schrijft de
Verbisko (Vereniging van fabrikan
ten van banket, beschuit, biscuit en
koek), in het jaarverslag.
De laatste jaren stagneerde de afzet
echter. Enkele internationaal geo
riënteerde bedrijven daargelaten,
daalde de export terwijl de binnen
landse afzet vrijwel niet omhoog
ging. Het gevolg was een verhevigde
concurrentie, de prijzen hadden de
neiging te dalen. In sommige pro-
duktgroepen kwamen de prijzen zelfs
op een dusdanig peil dat de zwaksten
de concurrentiestrijd moesten op
geven.
Toen de prijsconcurrentie zelfs me
nigmaal de kwaliteit ging aantasten,
heeft een aantal fabrikanten getracht
de bakens te verzetten door niet lan
ger de prijs maar de kwaliteit van het
produkt als concurrentiemiddel te
hanteren. Toch blijken er nog bedrij
ven te zijn die de voorkeur geven aan
het prijswapen. Want hoewel de Ver
bisko zich er enerzijds over beklaagt
dat slechts een gedeelte van de loon
kostenstijging mag worden doorbere
kend, moet de vereniging aan de an
dere kant constateren dat de te ge
ring geachte toegestane prijsverho
ging niet eens altijd wordt doorge
voerd.
De verdeling van de produktie over
vele (vaak kleine) bedrijven geeft in
toenemende mate moeilijkheden,
blijkt uit het verslag. Zo wordt men
geconfronteerd met het feit dat de
koek- en biscuitindustrie in de omrin
gende landen wel sterk is geconcen
treerd. Mischien nog van meer belang
voor de Nederlandse producenten is
dat de handel in deze sector in han
den is van een vrij klein aantal bedrij
ven. Voorzitter O. P. van Bereljk: „De
20-80 regel komt steeds sterker naar
voren. Dat wil zeggen dat 20 procent
van het aantal afnemers in dezoetwa-
rensector 80 procent van de omzet
voor zijn rekening neemt. Ook hier
het beeld van de vele aanbieders te
genover een steeds meer geconcen
treerde wederpartij".
De bedrijfstak ondervindt daardoor
moeilijkheden, aldus het verslag. Nog
afgezien van de druk op de prijzen en
de leveringsvoorwaarden, uitgeoe
fend door de handel, hebben veel
bedrijven te maken met eenmalige
hoeveelheden die geleverd moeten
worden welke zo groot zijn dat er
problemen ontstaan bij de produktie-
en verkoopplanning.
Van onze sociaal-economische redactie
DEN HAAG Bij de controle op naleving van de loonmaal
gel zijn in maart bij rond elf procent van de onderzocl
bedrijven overtredingen van de loonmaatregel gevonden.
blijkt uit het verslag van de loontechnische dienst van l
ministerie van sociale zaken over de controles die in ma
zijn gehouden.
Versnippering
De bedrijfstak voor koek, banket, be
schuit en koekjes is sterk versnip
perd. De Verbisko heeft ruim negen
tig leden waarbij het uiteraard alleen
gaat om bedrijven die fabrieksmatig
produceren. De vele duizenden bak
kers en banketbakkers die weliswaar
geen beschuit maken maar zich vaak
wel op de andere binnen de Verbisko
vallende terreinen bewegen, zijn bui
ten beschouwing gelaten.
AMSTERDAM De Frlesch-Gro-
nlngsche hypotheekbank heeft met
inang van vandaag besloten tot een
verdere verlaging van de hypotheek
rente. Hierdoor is het tarief voor stan
daardhypotheken met gemeentega
rantie thans op 10,8 procent geko
men. Het tarief voor hypotheken zon
der gemeentegarantie bedraagt 11
procent.
Postgiro en Rijkspostspaarbank ver
lagen eveneens met ingang van 22 Juli
de hypotheekrente, zowel voor
maandbetallngen als voor halfjaarbe-
tallngen met 0,3 procent. De rente
voor gewone hypotheken met maan
delijkse betalingen wordt 10,5 pro
cent (effectief 11,16 procent) en voor
tophypotheken 10,7 procent (effectief
11,38 procent).
De rente voor gewone hypotheken
met htdfJaarlijkse betalingen wordt
eveneens met 0,3 procent verlaagd en
wordt 10,7 procent (effectief 11,12
procent) en voor tophypotheken 10,9
procent (effectief 11,33 procent).
Export
Voor verschillende produkten probe
ren fabrikanten gezamenlijk hun uit
voer te verhogen. Zo hebben twaalf
producenten in de banket- en biscuit-
sector zich in West-Duitsland gepre
senteerd met een gezamenlijk Hol
land-embleem waarmee volgens het
verslag succes is geboekt. Het Verbis-
ko-bestuur hoopt echter wel dat de
Nederlandse exporteurs bij het ver
overen, respectievelijk heroveren van
de Duitse markt niet te veel nadruk
leggen op lage prijzen. Uit kwaliteits
overwegingen zou dat niet goed zijn.
Collectieve propaganda voor een ty
pisch Nederlands artikel als beschuit
wordt sinds enkele Jaren gemaakt in
Engeland. Ook in Nederland doen de
beschuitfabrikanten gezamamlijk
wat aan de populariteit van hun arti
kel. Mede daardoor is de consumptie
van beschuit die tussen 1970 en 1977
was gedaald van 18,3 tot 14,1 miljoen
kilo de laatste twee Jaar weer toege
nomen tot 15,7 miljoen kilo. De ex
port van beschuit is in tien Jaar ge
daald van 5,4 tot 3,7 miljoen kilo. al is
er de laatste paar jaar ook daar spra
ke van een opleving. Het cijfer van
1979 was ongunstig beïnvloed door
een vervoersstaking. begin 1979, in
Engeland.
Pluimveehouders maaiden de actiegroep Lekker Dier gisteroch
tend in Barneveld het gras voor de voeten weg: De leuze bij de kip
op voorgrond luidt „Hier sta ik dan als trots van de boerderij, groot
geworden in een legbatterij."
Ministers van landbouw van de negen
lidstaten van de EO hebben zich gis
teren over de benauwende levensom
standigheden gebogen van de circa
300 miljoen legbatterij-kippen in Eu
ropa. Vóór november volgend jaar wil
de ministers een rapport uitbrengen,
waarin gedetailleerder voorstellen
worden gedaan tot verbetering daar
van. Meer dan negentig procent van
alle Europese kippen worden in leg
batterijen gehouden. West-Dultaland
heeft de legbatterij-kip tot politieke
kwestie gemaakt bij de verkiezingen
in oktober.
De controles vonden plaats na het
opstellen van een steekproef. De
dienst ondensocht aldus in maart 764
ondernemingen met in totaal bijna
108.000 werknemers. In rond 90 be
drijven kwamen overtredingen van
de loonmaatregel aan het licht. De
overtredingen waren van zeer uiteen
lopende aard en kwamen zoals ook
al uit eerdere onderzoeken was geble
ken voornamelijk voor in kleinere
bedrijven. De overtredende bedrijven
hadden samen rond 4000 mensen in
dienst. Dat is dus nog geen vier pro
cent van het totale aantal werkne
mers wier ondernemingen onder de
steekproefcontrole vielen. De loon
technische dienst heeft de overtre
dende ondernemers aangemeld bij de
officieren van Justitie. De rechter kan
hen veroordelen tot maximaal twee
jaar gevangenisstraf of 25.000 gulden
boete.
De dienst deed ook navraag naar wat
de ondernemers zelf denken over de
loonmaatregel. Meer dan de helft van
hen stemde met de maatregel in. Wel
is er bij nogal wat ondernemers vrees
dat vakbekwame personeelsleden
zouden worden weggekocht door
dere bedrijven die zich niet houj
aan de loonmaatregel. Deze vree» 0»
staat vooral bij kleinere onder er
mers, die dan de grote bedrijven i ie,
denken van neigingen tot wegko
van personeel. „Veel kleine ondere
mers zijn vrij snel bereid, onder dj lp*
van de arbeidsmarkt en gezien ja
relatief grote waarde van enkele g
de werknemers voor het bedrijf, vi
die werknemers iets extra's te do« 'C1
aldus het verslag van de loonteci jl
sche dienst. >u
Voor zover overtredingen wen É1
vastgesteld, bleken de verboden 1e
talingen aan directieleden in verho IC'
ding om de hoogste bedragen te gu
De overtredingen ten gunste varna tt
werknemers kwamen relatief jrg
minst voor, en wanneer ze voort t:h
men, betroffen het in verhoud kir
kleinere bedragen. De dienst wijs op
hierbij op dat directieleden in lub
praktijk veel minder vaak loorui tri!
beteringen krijgen dan cao-werij#!
mers, maar als ze dan een verbei
krijgen, gaat het veelal meteen
forse bedragen.
DEN HAAG (ANP) In het kader
van de herstructurering Nederlandse
ijzergieterijen hebben vier gieterijen
van het ministerie van volksgezond
heid en miliehygiéne een bijdrage ge
kregen in de kosten van Installaties
tegen luchtverontreiniging.
Aan het voortbestaan van de ijzergie
terijen na de herstructurering, waar
bij de bedrijven tot intensieve samen
werking moeten komen, is de voor
waarde verbonden dat zij aan zeer
strenge eisen moeten voldoen op het
gebied van luchtverontreiniging. Dit
omdat zij vlak bij woonbebouwing
zijn gevestigd.
De ijzergieterij Vulcanus in Doetln-
chem krijgt een bijdrage van 2,3 mil
joen gulden, Vulcanus in Vaassen
krijgt 1,8 miljoen, de Ijzergieterij
Doesburg 2,2 miljoen en de Rade
makers Gieterij in Klazienaveen 1,3
miljoen. De bijdragen zijn bestemd
voor onder meer de aanschaf van
afzulglngslnstallaties en luchtwas-
sers en worden beschikbaar gesteld
op grond van de wet inzake de lucht
verontreiniging.
MADRID Het tekort op de Spaanse betalingsbalans kanCs
jaar oplopen tot ruim vier miljard dollar, terwijl het tekort
de handelsbalans kan verdubbelen tot ell miljard dollar. Vi
hangt af van het verloop van het toeristenseizoen van juli
en met september.
Met ingang van 22 juli
heeft het Bouwfonds
Nederlandse Gemeenten
de hypotheekrente
opnieuw verlaagd van
11.2% naar
(5 jaar vast).
Bouwfonds is van huis uil'
ook hypotheek specialist
E en garantie voor
betrouwbaar advies
Keute uit hypotheekvormen
Vergaand aan uw
wensen aan te passen
I Bouwfonds-hypotheken.
Bon in gesloten envelop zonder postzegel
sturen aan:
Bouwfonds, Antwoordnummer 34,
j 3860 VE Hoevelaken.
U kunt bi/ Bouwfonds de
woonbedragen
trente aflossing)
per maand betalen
handig voor uw huishoud
budget
Bouwfonds kent de weg bij
ffeeftu T"chl 'nL bank en notaris
,,PZïLeoZan h*P°theek Voordeel voor u:
hu tn rï^li.™ar/ei ?p n afwikkeling met geld
bi, to n belangrijke beslissing en notariële acte
I
Bouwfonds verstrekt
hypotheken op alle hutten, dus
ook op met Bouwtondshunen
en bestaande panden
De Bouwfonds hypotheek
kan heel gemakkelijk gekoppeld
worden aap een ingebouwde
over lijden s risicover tek er mg
I Postcode/Plaats
I
I Telefoon
Het is de vraag in hoeverre de
brengst uit het toerisme de Spaai
olie-invoerrekening (geschat op ell I"
twaalf miljard dollar, tegen vorig ]s >t
zes miljard dollar) kan compenserc
aldus officiële kringen. tf
it
et
Vorig Jaar leverden de toerist c
Spanje 5,5 miljard dollar op. De v
uitzichten voor dit Jaar zijn niet I
moedigend als gevolg van de stijg!
van de prijzen en bomaanslagen do
Basklsche afscheidingsbeweging
in de toeristencentra. De eerste i
maanden van dit Jaar zijn er 9,5 i
cent minder toeristen Spanje bir
gekomen dan verleden jaar. Er 4
tekenen die wijzen op een verslet
ring in het hoogseizoen.
De Spaanse nationale bank scha&l
tekort op de betalingsbalans dit
op 3,5 miljard doUar. Voorzie!
ramingen over het eerste half Ja
mep echter al uit op 2,5 miljard dj
lar. Deskundigen voorzien een veil
tering van de positie van de pesetit
de tweede helft van dit Jaar,
door het tekort op de lopende r
ning „slechts" Iets meer dan vier fl
Jard dollar zal bedragen.
Vorig Jaar was er sprake van
overschot op de betalingsbalans vi
1,18 miljard dollar, tegen een oh
schot van 1.63 miljard dollar ln Iffll
en een tekort van 2,16 miljard doQ
ln 1978. Er zijn niet-officiële raming
van een tekort van zes miljard dolk
voor dit Jaar, maar deskundigen no
men dit overdreven.
door J. den Boef
BOEKAREST Energiebesparing, de teelt van groenten en
fruit en het fokken van kleinvee zijn in Roemenië een nationa
le deugd geworden. De gehele bevolking is gemobiliseerd in
een poging de moeilijkheden te overwinnen die door economi
sche stagnatie worden veroorzaakt.
Hoe ernstig de situatie is, moge blij
ken uit de toespraak die president
Nicolae Ceausescu onlangs op een
bijeenkomst van leden van het cen
trale comité van de Roemeense com
munistische partij heeft gehouden.
Daarin hekelde hij misstanden in in
dustrie en landbouw en waarschuwde
hij „dat aan deze anarchie een eind
zal worden gemaakt".
De president constateerde dat „een
ambtelijke papierlawine alle activi
teiten dreigt te verstikken en dat
overal formalisme, een gebrek aan
verantwoordelijkheid en discipline
en de neiging om alles op anderen af
te schuiven om zich heen grijpen. Dit
heeft geleld tot een geweldige verspil
ling van arbeidskrachten en materi
aal", aldus Ceausescu.
De tekortkomingen wegen vooral
zwaar in de sector van de olie- en
kolenwinning. In één district bleef de
produktie niet minder dan zes mil
joen ton onder het planniveau. De
ontwikkeling van kleine elektrici
teitsbedrijven blijft achter op wat is
overeengekomen en dure geïmpor
teerde industriële InstaDaties worden
niet volledig benut, vaak door slecht
onderhoud.
Ook ln de landbouw staat het er
volgens de president niet best voor.
Ook hier ziet hij de hoofdoorzaak in
een gebrek aan discipline. Zo werd
vorig Jaar de oogst te laat binnenge
haald. waardoor de resultaten tegen
vielen. „Dat mag dit jaar niet gebeu
ren, hoe de weersomstandigheden
ook zijn", aldus de president, blijk
baar doelend op het feit dat de zware
regenval, die veel wateroverlast ver
oorzaakte, tot nieuwe sombere ver
wachtingen aanleiding gaf.
Verplichte 'eigenteelt'
In een speciaal decreet werden alle
burgers, ook de stedelingen die over
een tuintje beschikken, verplicht om
groenten of fruit te telen, dan wel
kleinvee of gevogelte te fokken. Wat
zij niet voor eigen gebruik nodig heb
ben moet aan de staat worden gele
verd. Dé gemeenten moeten er op
toezien dat een bepaalde extra hoe
veelheid vlees ter beschikking komt
Niets doen op grond braak laten lig
gen, wordt niet meer getolereerd: niet
bewerkte grond kan worden afgeno
men. Ambtenaren, die volgens Ceau
sescu te veel langs elkaar heen wer
ken, moeten voortaan in het voor- en
najaar op het land gaan helpen. Dat
geldt overigens ook voor leden van
Het stadje Orsava, in de buurt van de machtige hydro-elektrische centrale in de Donau, werd geheel
nieuw gebouwd omdat het oude in het stuwmeer moest verdwijnen.
het centrale comité en de minister
van landbouw.
Het binnenhalen van de oogst zal dit
Jaar een „actie met een militair ka
rakter" worden. Intussen wordt
voortgegaan met de uitvoering van
ambitieuze plannen om de landbouw
gronden te verbeteren, meer irrigatie-
werken te bouwen, meer kunstmest
ter beschikking te stellen, meer vee
teelt mogelijk te maken en tot volle
dige mechanisatie van de landbouw
te komen.
De produktie per hectare is in Roe
menië nog laag, mede door de bodem
gesteldheid. Tot 1950 werkte nog 75
procent van de Roemeense bevolking
in de landbouw. Sindsdien is de indu
strialisering begonnen, die gepaard
ging met modernisering van de land
bouw. Ook nu trekken nog veel men
sen naar de steden, waar betere werk
omstandigheden, betere sociale en
andere voorzieningen zoals opleiding,
medische zorg en woonruimte aan
trekkingskracht uitoefenen.
Dienstverlening
Niet alleen in de landbouw wordt het
particuliere initiatief min of meer ver
plicht gesteld. Bij decreet is ook be
paald dat particuliere bedrijfjes zich
mogen bezighouden met dienstverle
nende taken Vooral familieleden ko
men voor zulke activiteiten ln aan
merking. maar ook zaakjes met maxi
maal drie man personeel krijgen een
kans om voor eigen rekening te gaan
werken.
Er is één voorbehoud: de overheid
stelt prijzen en tarieven vast. Volop
werk is er voor blikslagers, slotenma
kers, mensen die een restaurantje of
een kiosk willen openen, of die zich
willen bezighouden met reparatie van
uurwerken of elektrische apparatuur.
Gepensioneerden en anderen die niet
meer aan het arbeidsproces deelne
men, worden aangespoord om goud
te gaan zoeken in het drijfzand van
rivieren.
Het energie-probleem blijft echter
het grootste probleem van Roemenië.
De doeleinden van het nu aflopende
vijfjarenplan kunnen niet worden
verwezenlijkt door de nog steeds op
lopende olieprijzen. Bovendien moet
een deel van de rafflnage-capaciteit
onbenut blijven doordat Roemenië
uit bezuinigingsoverwegingen min
der olie ging importeren.
Energiebesparing is aan de orde van
de dag (en de nacht). Om de andere
week moeten de Roemenen zondags
hun auto laten staan. De straatver
lichting is tot soms meer dan de helft
teruggebracht. En zelfs de industrie
ziet zich genoodzaakt om zo zuinig
mogelijk om te springen met elektri
citeit, gas of olie.
Er is een plan opgesteld om Roeme
nië binnen tien jaar zelfvoorzienend
^e maken. Dit gebeurt bijvoorbeeld
door de bouw van nieuwe hydro-elek
trische centrales, niet alleen ln de
Donau (waarin ook samen met Bulga
rije aan een dam wordt gewerkt),
maar eveneens in de kleinere 1
meense rivieren. Ook wordt vers
overgeschakeld van gas en olie o
kolen. In 1985 moet de eerste kere
centrale (Canadese licentie) strooi
leveren.
Olie uit Sowjet-Unie
Roemenië wil niet alleen uit econotnl
sche overwegingen zo gauw mogelljl
in eigen energie-behoeften kunne
voorzien, maar ook om politieke redt
nen. Tot 1978 importeerde het —I
tegenstelling tot de andere Oosteufl
pese landen geen olie of gas uit df
Sowjet-Unie. Dat is thans wel M
geval als gevolg van onzekerheid ov
de toekomstplannen van de leiders
Iran.
S
Dit Jaar voert Roemenië ongeveer!
miljoen ton olie en 1,5 miljoen kub*
ke meter aardgas uit de Sowjet-Unk
in die het in tegenstelling tot andf
re Oosteuropese landen in dollan
moet betalen. Om de schade zoved
mogelijk te beperken, laat Roemen#
sinds vorig Jaar de toeristen uit dr
andere socialistische landen in hard»
valuta betalen voor getankte be*
zlne.
De grondstoffenschaarste heeft tt
Roemenië (dat toch al met een te vei
doorgevoerde centralisatie te makes
heeft) tot structurele verandering#
geleid. Produkties die te veel energie
verbruiken, worden beperkt, bijvoor
beeld die van cement en plastic*
Elektronika gaan meer en meer man
kracht vervangen. In de komende vi]!
Jaren zal nadruk worden gelegd op
meer en beter, met minder inspan
ning en kosten, waardoor de export
kansen kunnen toenemen.