Afrika gebruikt droogte als alibi Vrouwenstrijd blijkt politieke strijd 101 101 De Amerikaans hunkering naar de onkreukbare i Weer protest tegen plan werving Joegoslaven Spaarpandbrief 1980/8! Pandbrief 1980 per1982/88 'Aanvraag niet toestaan' Wind blaast landbouwgif in tuintjes Gekrakeel op conferentie in Kopenhagen VN conferentie van vrouwen ^WésÜand/Utrecht Hypotheekbank rï ^WesHand Utrecht Hypotheekbank MAANDAG 14 JULI 1980 BINNENLAND/BUITENLAND TROUW/KWARTET door Nico Kussendrager OENÊVE Behalve droogte en oorlogen ln Afrika zijn er meer oorzaken aan te wijzen voor de alarmerende hongersnood in dat werelddeel. Dat zegt Jyoti P. Bhattacharjee, beleidsadviseur van de FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties. Bhattacharjee noemt drie oorzaken: Het gebrek aan steun voor de tra ditionele zelfvoorzienende landbouw. De verstedelijking. Steeds meer mensen moeten worden gevoed die zelf niet (meer) in de landbouw wer ken, terwijl de voedselprijzen laag worden gehouden, waardoor de prik kel voor de boeren om meer te ver bouwen ontbreekt. De buitenlandse voedselhulp. De verleiding is groot om te wachten op voedsel uit het buitenland in plaats van het te verbouwen op veraf gele gen buitenplaatsen in het ontwikke lingsland zelf. Een kwart De FAO heeft onlangs in de Afrikaan se staat Togo een conferentie gehou den over de voedselsituatie in Afrika. De directeur van de FAO, Edouard Saouma, verklaarde bij de opening van de conferentie, dat op het ogen blik 66 miljoen mensen in Afrika on dervoed zijn, een kwart van de hele bevolking. Over tien Jaar zal de ge middelde Afrikaan tien procent min der voedsel krijgen dan op het ogen blik, omdat de bevolking voortdu rend groeit terwijl de voedselop brengsten dalen. Veel Afrikaanse lan den die ooit voedsel uitvoerden, voe ren nu graan in. De graan lm porten zijn in acht Jaar meer dan verdub beld, van vier miljoen ton in 1970 naar elf miljoen ton in 1978. De door de gestegen prijzen van olie en industrieprodukten toch al nauwe lijks te overziene schuldenlast van Afrika, wordt verder vergroot. Geld om iets te doen aan de ontwikkeling van de landbouw is er steeds minder. De vicieuze cirkel is rond. Trialoog Desondanks deed Saouma een op roep aan de Afrikaanse landen meer aandacht te geven aan hun eigen agrarische mogelijkheden. Dat deed ook de Franse ambassadeur Stefane Hessel, die samen met FAO-advlseur Bhattacharjee deelnam aan een stu diebijeenkomst in Genève voor jour nalisten, over de Noord-Zuidverhou- dlng. Frankrijk heeft een trialoog voorgesteld tussen Afrika, de Arabi sche landen en West-Europa, gebie den die in de ogen van Hessel tradi tionele historische en culturele ban den hebben en nauwer moeten sa menwerken. De Arabische 'anden hebben de olie en het gele». West- Europa heeft de wetenschap en tech niek en Afrika de grondstoffen, als mede een geweldig ontwikkelingspo- tentleel, „met name voor voedsel", aldus Hessel. Of aan de landbouwontwikkeling ln Afrika nu veel aandacht gaat worden besteed of niet zolang de voorkeur van veel regeringen uitgaat naar in dustriële en stedelijke ontplooiing is de kans daarop niet zo groot de meer dan zestig miljoen die op het ogenblik honger lijden tussen Soedan en de Zuldafrikaanse grens kunnen die plannen niet eten. De Wereldvoedselraad heeft een lijst opgesteld van 26 landen met abnormale voedseltekorten. Zeven tien daarvan liggen ln Afrika. De FAO komt zelfs tot 22 landen ln Afri ka. Oeganda wordt door Unicef (het kinderfonds van de Verenigde Naties) beschouwd als een van de meest ge troffen gebieden. Zeker vier miljoen mensen lijden honger, terwijl de hulpverlening zeer traag op gang komt door de nog steeds gebrekkige administratie ln het land, corruptie en rondzwervende soldaten van ex- dictator Idl Amin. Grote voedselproblemen zijn er ook ln Somalië, waar door de schermutse lingen met Ethiopië in de Ogaden op het ogenblik één op de vier inwoners vluchteling is. Droogte in zowel So malië als Ethiopië maakt de toestand alleen maar ultzichtslozer. Ethiopië heeft door nieuwe droogteperioden sinds de hongersnood van 1973-1974, die 200.000 mensen het leven heeft gekost, niet de kans gekregen voor herstel, aldus Unicef. „De situatie be gint weer een omvang aan te nemen als die van zes Jaar geleden". Door het verlies van duizenden stuks vee is ploegen en planten veelal onmogelijk geworden. Het meest getroffen is de provincie Gamo Goffa ln het zuiden van Ethiopië, die wordt overstroomd door Turkana's die vluchtelingen voor de honger van Kenia en Soedan, alsof de toestand in Ethiopië beter zou zijn. Politieke droogte Kenia voerde vorig Jaar 180.000 ton graan uit, terwijl het nu tegen veel hogere prijzen voedsel op de wereld markt moet kopen. Er is een storm van protest opgestoken in het land, waarin de uitdrukking „politieke droogte" is gevallen. Waarmee wordt bedoeld dat de hongersnood in Afrika andere oorzaken heeft dan alleen maar een speling van de natuur. Hij heeft ook alles te maken met de aan dacht die een regering geeft aan de landbouw, en met een gebrek aan planning. Het blad Jeune Afrique had het zelfs provocerend over „de droog te als alibi". Provocerend, omdat de droogte in grote delen van Afrika op het ogenblik onmiskenbaar is. Maar UTRECHT (ANP) Het Nederlands centrum buitenlanders heelt grote bezwaren tegen de plannen van de Amsterdamse Droogdok Maatschappij om 240 Joegoslavische werknemers te werven. Het centrum heelt minister Albeda met klem gevraagd de aanvraag voor werving niet toe te staan en aan iedereen duidelijk te maken dat hij niet van plan is deze werving aan andere bedrijven wél toe te staan. Het centrum geeft toe dat de komst van Joegoslaven op korte termijn op lossingen zal bieden voor knelpunten op de arbeidsmarkt, maar dat dit voordeel op korte termijn afgewogen moet worden tegen de problemen op langere termijn, op gebieden als huis vesting. onderwijs en gezondheids zorg. „Op langere termijn is het voor de arbeidsmarkt geen goede zaak als nu Joegoslaven worden geworven," al dus het centrum: „bedrijven worden nu niet gedwongen naar alternatie ven te zoeken." Volgens het centrum hebben de Amsterdamse Droogdok Maatschappij en Hoogovens (waar al eerder plannen tot werving van Joe goslaven bestonden) niet serieus ge tracht om te werven onder de onge veer zestienduizend werkloze buiten landers die al in Nederland zijn. Het centrum wijst er onder meer op dat verantwoorde opvang van de Joe goslaven ln Amsterdam, gezien de huidige problemen met minderhe den, niet mogelijk is. Het toestaan van werving aan de ADM of aan een ander bedrijf zou volgens het cen trum de deuren open zetten voor aan vragen van talloze andere bedrijven. Bedenkelijk De manier waarop tot nu toe Joego slaven via ultzend-overeenkomsten zijn aangetrokken, bevat volgens het centrum bedenkelijke kanten op het gebied van sociale voorzieningen en rechtszekerheid. Die werving loopt via het Joegoslavische staatsuitleen- bureau Technomont. Volgens het centrum ontbreekt een goede ziekte kostenverzekering doordat de pre mies hiervoor worden afgedragen ln Zagreb. Dat zou volgens het centrum tot gevolg hebben dat de vrouwen en kinderen van de Joegoslaven ln Ne derland niet verzekerd zouden zijn. De plannen tot werving van Joegosla ven zijn volgens het centrum ook ln strijd met de EG-afspraak met Tur kije. die bepaalt dat Turken voorrang hebben als tot het aantrekken van buitenlandse werknemers wordt be sloten. Bij graafwerk in het Groningse Alteveer is deze zware zwerfkei te voorschijn gekomen. De kei, die ongeveer 250.000 jaar oud moet zijn, weegt 35 ton. Het is de grootste kei van de noordelijke provincies. HAR LINO EN (ANP) De in woners van het dorp Midlum bij Harlingen mogen tot nader order geen gebruik maken van groenten uit hun moestuinen. Ook mag er geen water uit re gentonnen of regenbakken ge put worden. Kinderen wordt aangeraden niet te spelen in tuinen of zandbakken. Dat staat in een brief, die het gemeentebestuur van Harlin gen dit weekeinde aan de be woners heeft gestuurd. Begin deze maand ging er iets mis met een vliegtuigje, dat bestrij dingsmiddelen sproeide: het toestel moest een tarweveld be sproeien, maar als gevolg van de sterke wind kwamen bestrij dingsmiddelen op woningen en tuinen van Midlum terecht. De algemene inspectiedienst te Zwolle heeft bij een onderzoek vastgesteld dat de gevaarlijke stoffen in de moes- en siertul- nen de toegestane hoeveelhe den overschrijden. Vandaag zal de keuringsdienst van waren weer monsters uit de tuinen nemen; de uitslag daarvan zal de bewoners worden meege deeld. B en W. van Harlingen hebben de directeur-generaal van de rijksluchtvaartdienst gevraagd maatregelen te ne men om herhaling te voor komen. door Hanneke Wijgh KOPENHAGEN De strijd van de vrouw tegen de onderdrukking ls een politieke strijd. Alle pogingen om de emancipatie van de vrouw bulten de politiek te houden, hebben geen schijn van kans ln Kopenhagen, waar vanmiddag de officiële opening plaatsvindt van de tweede conferentie van de Verenigde Naties over de positie van de vrouw. Dat bleek andermaal tijdens de tweedaagse conferentie voor Journalisten, die aan de officiële debatten voorafging. De twistgesprekken tussen Arabi sche en Israëlische journalisten lie pen zo hoop op. dat de voorzitster Leila Doss nauwelijks boven de her rie uit kon komen. Van tevoren was al duidelijk dat twee onderwerpen tot politiek gekrakeel zouden leiden: de positie van de Pa lestijnse vrouwen en de positie van de zwarte vrouwen in Zuid-Arlka. Beide onderwerpen stonden zaterdagoch tend op de agenda. De zaal was tot de, laatste stoel bezet. Als eerste kwam Mothalepula Chabaku aan het woord. ZIJ is een Zuldafrikaanse vrouw, die vorig jaar ijlings haar land moest verlaten vanwege haar politie ke activiteiten. Miss Chabaku zij wenste nadrukkelijk met miss te wor den aangesproken kreeg de han den op elkaar, toen zij met gebalde vuist opriep tot de strijd: „Wij vrou wen hebben macht, juist omdat we machteloos zijn." „Luister naar ons verhaal", riep Cha-, baku. „Luister naar het verhaal van de Zuldarikaanse vrouwen, die drie maal worden onderdrukt. Éénmaal vanwege hun huidkleur, Éénmaal vanwege hun klasse en eéinmaal van- Zij hebben geen stemrecht. Hun kin deren krijgen het slechtste onderwijs. Hun mannen werken ln de steden, waardoor zij bijna een Jaar geschei den leven van hun familie. Maar toch is de wilskracht van de vrouwen niet gebroken. WIJ, zwarte vrouwen, zul len nooit accepteren, dat wij honden zijn, ook al behandelen de blanken ons zo." Economisch verantwoord Chabaku haalde demonstratief haar paspoort uit haar tas. „Dit ls een paspoort, alleen voor zwarten. Het heeft al vele levens verwoest. Een stempel in je paspoort bepaalt waar Je woont, waar Je werkt en wie Je vrienden zijn. Een zwarte vrouw krijgt geen toestemming om met een man in een andere stad te trouwen, zelfs al is-ie zwart." Zij verweerde zich tegen de aanval dat de Zuldafrikaan se vrijheidsstrijders communisten zouden zijn „De westerse wereld le vert wel veel kritiek op Zuld-Afrika, maar ondertussen gaat de handel ge woon door met Zuid-Afrika. Als wij wapens willen kopen, vragen de wes terse landen eerst of het wel econo-' misch verantwoord is om ons wapens te geven. Wij zwarten aanvaarden hulp van iedereen die ons wil helpen. We hebben geen tijd om te vragen: Feministe bedreigd MOSKOU (UPI) De opricht ster van Ruslands eerste femi nistische tijdschrift, Tatjana Mamonova, is door de Russi sche geheime dienst KGB be dreigd met vervolging en ver lies van haar kind, als zij niet vertrekt uit de Sowjet-Unie. Volgens dissidente kringen in Leningrad staat de redactrice van het tijdschrift „Vrouwen en Rusland" onder hevige druk van de autoriteiten om haar illegale activiteiten te staken. Haar tijdschrift stelt zich tot taak te onderzoeken in hoeverre er in Rusland sprake is van gelijkheid tussen man en vrouw. zijn Jullie soms communist?" Miss Chabaku viel ook Israël aan. „.De joden hebben zoveel geleden tij dens de Tweede Wereldoorlog. Zij zouden als geen ander moeten weten wat onderdrukking is. Toch is Israël de beste maatjes met Zuid-Afrlka. Toch onderdrukt Israël de Palestlj- nen. Net als de zwarte vrouwen in Zuid-Afrlka zijn de Palestijnse vrou wen verbannen naar aparte ge bieden." Een journalist van de Israëlische ra dio vroeg naar de andere kant van haar verhaal. „U bent veel te eenzij dig, miss Chabaku." „Wie is eenzij dig?" antwoordde zij gevat. „De Zuld afrikaanse regering, die jaarlijks vijf tig miljoen dollar uittrekt voor propa ganda of wij zwarte vrouwen, die nim mer worden gehoord." De voorzitster Leila Boss, hoofd van het informatie team van de VN. interrumpeerde fijntjes met de opmerking dat de Zuidafrikaanse regering op elk mo ment van de VN-conferentie in Ko penhagen een persconferentie mocht organiseren, als ze dat zou willen. De Israëlische persvertegenwoordi gers kregen het nog zwaarder te ver ADVERTENTIE J0y Spaarpandbrief, groeit in 5 jaar naar f 1.650,-. r0 Huidig rentepercentage 10'/-%; huidige afgifteprijs 2f990,- opgelopen rente vanaf 28 januari 1980 (effectief rendement 10.71%). Aan toonder. Tussentijds verhandelbaar op de effektenbeurs. Verkrijgbaar bij de kan toren van Westland/Utrccht Hypotheekbank, of bij uw bank of com missionair in cffekten. Hoofdkantoor: Amsterdam, Sarphatistraat 1,020-26 31 31 C door J. W. Schulte Noordholt dat neemt niet weg dat met een ander ontwikkelingsbeleid, en een grotere rol voor de voedselverbouw, de gevol gen van die droogte minder rampza lig zouden zijn geweest dan nu het geval is. Overigens is de aanzet voor de verwaarlozing van het voedsel ooit wel gegeven door de koloniale mo gendheden. Die waren meer geïnte resseerd in handelsgewassen. Maar in een traditioneel gegroeide oude maatschappij betekent zo'n nieuw begin de noodzaak van een omwenteling, radicaal. En de Europese geschiedenis is dan ook vol met revoluties, harstochtelljke pogingen om opnieuw te beginnen. Aanvankelijk gebeurde dat nog vaak onder het mom, en dat min of meer onbewust, van het herstel van het oude, maar sinds de achttiende eeuw, toen de toekomst de dominerende factor van het denken werd, werd het onverbloemd en luidkeels gezegd dat er schoon schip moest worden gemaakt. In de Franse revolutie werd dat voor het eerst gewaagd. Eigenlijk al ln de Amerikaanse revolutie, maar daar lag het makkelijker, want daar was geen verleden waar men zich tegen hoefde te verzetten, geen feodale traditie, geen macht van kerk of staat. Daar was een nieuwe begin mogelijk omdat men zich buiten de oude maatschappij kon vestigen in een nieuw land. En daarmee zijn we dan bij een andere vorm van nieuw begin, niet door de oude orde om te keren maar door haar te ontvluchten. Amerikaans idealisme Ik haal deze achtergronden zo uit de diepte van de historie op, omdat ze zo wezenlijk zijn geworden voor het Amerikaanse idealistische denken. De vorm van idealisme als vlucht, als „escape", om even dat modewoord te gebruiken, werd heel typisch voor de Amerikanen, vanaf de eerste kolonisten op Plymouth Rock, die met de Mayflower uit Leiden waren gevaren, tot aan de Flower People van onze tijd. In de nieuwe wereld was altijd meer ruimte achter de horizon, hoefde men zich niet te verzetten tegen de gevestigde machten, maar kon men weglopen naar het Westen. Een eeuw lang minstens tot het hele continent zo omstreeks 1900 „vol" was werd die mogelijkheid letterlijk gebruikt. En zo werden miljoenen ln staat gesteld om een nieuw en meestal beter leven op te bouwen. Altijd was er wel een nieuwe „frontier", altijd een horizon die lokte. Figuurlijk bleef dat nog veel langer zo: de droom van een „new frontier" bleef de mensen bezielen, ook toen hij allang niet meer te realiseren bleek. President Kennedy won met die leuze de verkiezing van 1960. En stuurde er mannen mee naar de maan. Eén van de wezenlijkste vormen van het idealisme is de pretentie van het nieuwe begin. Is het niet één van de oudsti menselijke dromen dat het mogelijk moet zijn, om af te rekenen met alles wat oud ls en vermolmd en vastgeroest, en werkelijk opnieuw te beginnen? Iets van dat verlangen is in haast ieder mens aanwezig, en de menselijke geschiedenis li er mee doortrokken. Maar des te meer werd de hunkert naar het nieuwe begin gevoeld en gekoesterd. Hoe meer de natuuri geteisterd en onteerd, des te romantischer werd er met haar zuiverheid gedweept, vanaf Jefferson's belijdenis dat de men die op het land werken God's uitverkoren volk zijn, tot aan de verstandige stichting van de grot* nationale parken honderd jaar lal Hoe meer Indianen naar de woestijnen werden verbannen en uitteerden in de erbarmelijke „reservations", des te meer begonl gedweep met de edele wilden en hu natuurlijke goedheid, dat ook hedi weer zo populair is. Edele geesten Hoe corrupter het toeging ln de politiek, met des te meer hunkeriui werd er geroepen om edele geesten die de natie konden bevrijden. Corrupt is de Amerikaanse politlei altijd geweest, meer of minder. Dieptepunten waren er in de jaren zestig van de vorige eeuw, vlak naó burgeroorlog, onder president Grai i (1869-1877), en in de jaren twintig vi onze eeuw onder de radeloze president Harding (1921-1923). Maai ook in andere tijden is er heel wat bederf geweest in het land van de onbegrensde mogelijkheden. Endi werd er ook altijd om hervorming geroepen, om mannen van bulten onbezoedeld door de politiek. Dan begonnen er bewegingen or hele systeem te veranderen. gen on? n. dan op en kwamen er derde partijen op en traden onbesmette hervormers in krijtperk van de politiek, soms me groot succes zoals bijvoorbeeld Woordrow Wilson, maar vaak ooki spoedig ingesponnen in het web vu de werkelijkheid en zo onschadelijk gemaakt. Zoiets maken wij op het ogenblik mee. De corruptie heeft in de jaren zeventig van onze eeuw een nieuw uiterste bereikt en ditmaal was de president er zelfs zo in betrokken dl hij ten val kwam. En meer dan ooit weerklonk de roep om mannen van buiten, onbesmet, liefst van het platteland. Zo kwam Carter, de buitenstaander, in Washington terecht. De kernvraag was niet of zo apostel der zuiverheid in staat zou zijn het ingewikkelde bestel te besturen, de vraag was of hij zuiver was. Hij was het door en door hij was zelfs „reborn" een bekeerde, een verloste christen. Dromen Er was in dat alles natuurlij k iets zeer ZondSDOGl romantisch. Iets onwerkelijks. Want K Amerika was niet het geheel nieuwe begin, waar de „Founding Fathers" het voor hielden. Zoals Jefferson, toen hij beleed dat nu in de Verenigde Staten (In 1800) het woord van de Bijbel was gelogenstraft dat er niets duren toen de Palestijnse kwestie aan de orde kwam. „Is het waar," vroeg één van hen. „dat een Palestijn se vrouw tegen twee kamelen kan worden Ingeruild?" Mevrouw Nawal el Saadawi, een Egyptische arts en schrijfster, vond de vraag onder de maat. „In elk politiek systeem wor den de vrouwen onderdrukt. De Ara bieren zijn niet erger dan westerse mannen. Onderdrukking is ook niet karakteriserend voor moslimstaten." De politieke onderwerpen konden niet iedereen behagen. „Waarom pra ten we voortdurend over de Palestijn se en Zuidafrikaanse vrouwen? Laten we toch niet in details treden en de politieke advocaten geen kans ge ven," zei een Amerikaanse Journalis te. „We moeten hier plannen maken voor een vreedzame samenleving. We zijn toch allen zusters." Deze oproep ging mevrouw Saadawi te ver. „Hebben de Joodse vrouwen ooit geprotesteerd? Hebben zij ooit gevraagd wat er met hun Palestijnse zusters is gebeurd? De agressie is van Israël uitgegaan. Hoe kunnen de Pa- lestljnen anders dan met geweld rea geren?" De Nederlandse delegatie is er tegen dat de politieke onderwerpen als de Palestijnse vrouwen en de zwarte Zuidafrikaanse vrouwen op de agen da zijn geplaatst. „Apartheid is na tuurlijk een verderfelijk systeem," zei minister De Koning van ontwikke lingssamenwerking, vlak voor zijn vertrek naar Kopenhagen. „Maar op de vrouwenconferentie mogen de In ternationale politieke kwesties ntet overheersen." nieuws was onder de zon, want hier was iets werkelijk nieuws. Met zulke dromen houden mensen zich op de been, Ja. lopen ze een heel continent door, maar eigenlijk blijven ze natuurlijk dezelfde mensen, dezelfde zondaren als men het degelijk wil zeggen. En eigenlijk was Amerika dan ook niet een stralend nieuw begin maar de voortzetting, de uitgestrekte, van Europa. Het was echt Europese expansie, Europese Renaissance- élan, dat het Amerikaanse continent koloniseerde, de natuur onderwierp, de indianen verdreef, altijd maar voortging naar een vervolmaking die een mytische glans had maar een materialistisch effect. Amerika werd een land van geweld en corruptie, van burgeroorlog zelfs, van slavernij en discriminatie. Het curieuze is thans, in dit verkiezingsjaar 1980, dat het wapen van de zuiverheid nu tegen Carter wordt gekeerd. Want zijn tegenstanders kunnen het natuurlij ook gebruiken. Die zijn nu voor de dag gekomen met een politicus die een held is uit de droomfabriek van Hollywood, die ook niets met de zondepoel van Washington te makfl heeft, ook een man van een nieuw begin. Met de werkelijkheid heeft al deze romantiek natuurlijk weinig te maken. Zowel Carter als Reagan zijl in wezen conservatieve kandidatea conservatief in hun economische opvattingen, in hun nationale bewustzijn, in hum moralisme en besef van traditie. Hun leuzen wertó daarom ook niet zo best meer. de kiezers verwachten geen nieuw begt' van de president die het vier jaar na gebracht heeft noch van zijn haast 70-jarige tegenstander. Er is dan ooi al een nieuwe buitenstaander op de been, met dezelfde mythe, John Anderson. ADVERTENTIE 4 0/ Pandbrief, looptijd maximaal 8 jaar. H uidig JL/O rentepercentage lü'/%; huidige afgifteprijs f995,- O opgelopen rente vanaf 15 januari 1980 (effectief ren te dement 10,61%). Jaarlijkse rente-uitkenng f 105,-. Aan toonder. Tussentijds verhandelbaar op de effektenbeurs. Verkrijgbaar bij de kantoren van Westland/Utrecht Hypotheekbank, of bij uw bank of commissionair in cffekten. Hoofdkantoor: Amsterdam, Sarphatistraat 1,020-26 3131

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 6