Twijfels
over
Kopenhagen
Sportduiken in Zeeland
straks op vergunning
VN conferentie
van vrouwen
tfrDAG 12 JULI 1980
TROUWKWARTET
I BINNENLAND!
In de Deense hoofdstad Kopenhagen begint maandag de
tweede wereldconferentie van de Verenigde Naties over de
positie van de vrouw. Tot woensdag 30 juli vergaderen
regeringsdelegaties uit zo'n honderdvijftig landen over het
wegwerken van de achterstand die de vrouwen door de
eeuwen heen hebben opgelopen op het gebied van onderwijs,
gezondheid en werk. De conferentie in Kopenhagen is een
vervolg op de VN-conferentie die in 1975 in Mexico werd
gehouden. Tien jaar trokken de Verenigde Naties uit voor de
realisering van het wereldactieplan, zoals dat in Mexico was
opgesteld. Anno 1980, halverwege de rit, maken de
regeringen in Kopenhagen de balans op. Is tien jaar
voldoende tijd voor de emancipatie van de vrouw? Of geldt
ook voor haar het Ohanese spreekwoord: „Small small, get
monkey's tail". („Stapje voor stapje moet je proberen je doel
te bereiken, niet te wild, niet zonder strategie, want anders is
ie aap 'm gesmeerd").
door Hanneke Wijgh
De hamvraag bij elke grote confe
rentie is: heeft zo'n conferentie
zin? De scepsis, die reeds in 1975
opkwam, toen in Mexico de eerste
Jj wereldconferentie van de Vere
nigde Naties over de positie van
de vrouw plaatsvond, is anno
I nog niet geheel verdwenen.
Amper vijf jaar nadat in Mexico
het wereldactieplan voor de
vrouw werd aangenomen, buigen
regeringsdelegaties uit 151 lan
den zich opnieuw over de stuk
ken. In Kopenhagen kijkt men
vooral naar de vooruitgang, die is
-^geboekt en naar de hinderpalen,
die het bereiken van de doelstel-
togen van gelijkheid, ontwikke
ling en vrede in de weg staan.
Het wereldactieplan is tamelijk prententi-
tus. In minimaal vijf jaar UJd moesten
onder meer de volgende punten worden
gerealiseerd, afname van het analfabetis
me onder vrouwen, gelijke kansen in het
onderwijs, meer werkgelegenheid, gelijke
rechten voor vrouwen op politiek, maat-
jchappelljk en Juridisch gebied, gelijk
kiesrecht en een grotere betrokkenheid
bij het nemen van politieke beslissingen
nationaal en internationaal niveau.
Men behoeft geen pessimist van nature te
zijn om snel In te zien, dat er weinig
terecht is gekomen van al deze voorne
mens. Het feit dat daags na de conferentie
in Mexico het wereldactieplan op de tafel
van de deelnemende regeringen werd ge
deponeerd, heeft daar niets aan kunnen
veranderen. De schuld van dit falen is niet
geheel op rekening te schrijven van de
overheden. Het plan zelf is redelijk, maar
het ontbreekt het plan aan praktische
uitwerkingen en aanbevelingen. Niet voor
niets staat thans boven aan de agenda
van de conferentie in Kopenhagen de
praktische vertaling van het actieplan,
met name op het gebied van onderwijs,
gezondheidszorg en werk.
Toch is de wereldconferentie in Mexico
ten dele geslaagd te noemen, alle scepsis
spijt. Mexico heeft vooral bewustma
kend gewerkt. Er is meer belangstelling
gekomen voor de emancipatie van de
vrouw. Na Mexico zijn de politici ver
trouwd geraakt met de kritiek op de dis-
I criminatie van de vrouw en zijn zij gewend
geraakt aan de gedachte dat er maatrege-
getroffen moeten worden om deze dis
criminatie tegen te gaan.
Mexico
Geertje Thomas, coördinator internatio
nale vrouwenzaken van het ministerie van
buitenlandse zaken en bijzonder hoogle
raar voor de emancipatie aan de land
bouwhogeschool in Wagenlngen, is gema
tigd optimistisch over Mexico. In het re
cente Juninummer van de Internationale
Spectator, dat grotendeels aan de confe
rentie in Kopenhagen is gewijd, schrijft
mevrouw Thomas: „Mexico heeft veel los
gemaakt en veel in gang gezet, maar met
het verdiepen van bewustwording, het
aanvaarden van een wereldactieplan, het
groeien van inzicht, het geven van richtlij
nen en het ontstaan van netwerken is er in
feite nog heel weinig veranderd in de
levenssituatie van vrouwen."
Geertje Thomas heeft groot gelijk. Be
wustmaking is belangrijk, maar het is niet
voldoende. Veel vrouwen in de derde we
reld lijden nog dagelijks honger. Uitzicht
op een snelle oplossing is er niet, zolang de
rijke landen de arme landen economisch
blijven uitbuiten. Wellicht het belangrijk
ste resultaat van Mexico is het Inzicht dat
ontwikkelingshulp nadelig kan zijn voor
de vrouw in de derde wereld. Het kleine
beetje zelfstandigheid raken de vrouwen
door toedoen van de rijke landen ook nog
eens kwijt.
Veel vrouwen in de derde wereld verdie
nen wat geld door middel van een groente
tuin. Zij zijn daardoor economisch onaf
hankelijk van hun echtgenoot. Westerse
ontwikkelingswerkers richten zich echter
vooral tot de mannen. De opkomst van
grootschalige landbouwindustrieën, waar
de techniek een grote rol speelt, is fnui
kend voor de vrouw, die doorgaans geen
geld heeft om in kunstmest te investeren
en het geld ook niet durft te lenen. Dat
ontwikkelingshulp, hoe goed ook bedoeld,
toch averechts kan werken is eveneens
doorgedrongen tot de onafhankelijke
commissie voor internationale ontwikke
lingsvraagstukken onder voorzitterschap
van de Westduitser Willy Brandt. In een
pas verschenen rapport meldt de commis
si e dat de problemen van de vrouw nog te
vaak als een afzonderlijk hoofdstuk wor
den beschouwd. „De verbetering van de
positie van de vrouw," zo zegt de commis
sie-Brandt, „moet uitdrukkelijk deel uit
maken van elk op ontwikkeling gericht
programma."
Fikse bevoegdheden m
En in Nederland? Zijn de vrouwen er beter
op geworden na Mexico? Twijfel is op zijn
plaats, al hebben we sinds het kabinet
Van Agt een staatssecretaris voor emanci
patie, mevrouw Kraaijeveld-Wouters. Er
zijn wel meer initiatieven ontplooid. Zo
kwam er een ambtelijke interdepartemen
tale commissie emancipatiebeleid, waarin
alle ministeries samenwerken. Daarnaast
bestaan er allerlei stuurgroepen, ambtelij
ke en gemengde commissies. Eind dit jaar
wordt de emancipatieraad in het leven
geroepen, die de uit 1974 daterende eman
cipatiecommissie moet gaan vervangen.
De emancipatieraad krijgt fikse bevoegd
heden. Elke minister wordt straks ver
plicht advies te vragen aan de Raad over
Geertje Thomas
De Nederlandse delegatie, onder
aanvoering van staatssecretaris J.
Kraaijeveld-Wouters en minister J.
de Koning, gaat zich in Kopenhagen
sterk maken voor een vijftal amen
dementen. Zo zal gevraagd worden
om verbreding van het begrip zwan
gerschapsverlof tot ouderverlof. Va
ders zouden in plaats van de moeder
vrij kunnen krijgen voor de verzor
ging van de baby of bij ziekte van de
kinderen. Nederland vraagt ook aan
dacht voor de positie van de migran
ten-vrouwen in West-Europa. Huis
houdelijke arbeid en de verzorging
van de kinderen zijn taken die ook
door de vaders kunnen worden ge
daan, aldus Nederland, dat een her
verdeling van de diverse typen ar
beid wil maken. De Nederlandse de
legatie wil ook pleiten voor een diep
gaande analyse van de oorzaken van
de onderdrukking van de vrouw. Het
belang van de informatievoorzie
ning en de samenhang tussen de the
ma's onderwijs, arbeid en gezond
heid zullen eveneens door de Neder
landse delegatie op de conferentie in
Kopenhagen beklemtoond worden.
Hanneke Wijgh zal voor deze krant
de wereldconferentie over de positie
van de vrouw bijwonen en daarvan
de komende weken regelmatig ver
slag uitbrengen.
alle belangrijke voornemens die specifiek
gericht zijn op de emancipatie van de
vrouw of die aanzienlijke gevolgen kun
nen hebben voor de positie van de vrouw.
Belangrijker nog dan de ambtelijke ma
chinerieën zijn de initiatieven, die door de
vrouwen zelf zijn genomen. Vrouwenhui
zen, vrouwenstudies, vrouwencafés, vrou
wenboekhandels, vrouwenuitgeverijen,
vrouwenpraatgroepen, vrouwen in de
overgang, blljf-van-mijn-lijf-huizen het
zijn allemaal initiatieven, die uit de vrou
wenbeweging zijn voortgekomen. De hon
ger naar kennis lijkt nauwelijks te stillen.
De open school, de moedermavo, de VOS-
cursussen (Vrouwen Oriënteren zich op de
Samenleving) kunnen de toeloop nauwe
lijks aan. Vrouwen ontdekken dat het
leuk is om iets te leren. Het zou nóg leuker
zijn als ze met deze pas verworven kennis
ook aan de slag konden. Maar het percen
tage werkloze meisjes en vrouwen is nog
nimmer zo hoog geweest. Het percentage
vrouwen aan de top van wetenschap, poli
tiek, handel en Industrie is klein gebleven.
Gehuwde vrouwen die willen werken, heb
ben het in Nederland extra moeilijk. Er
zijn onvoldoende kinderdagverblijven en
crèches. De schooltijden lopen niet paral
lel, waardoor moeders ten minste vier
maal per dag gedwongen worden tot een
gang naar kleuter- of lagere school. Over-
blijfmogelijkheden, die bijvoorbeeld in
Frankrijk door de staat worden gefinan
cierd, ontbreken geheel in Nederland. Ook
zijn er geen extra verlofdagen voor moe
ders en vaders, die voor hun zieke kinde
ren moeten zorgen.
De Nederlandse regering staat niet te
trappelen om de dubbele taak van wer
kende moeders te verlichten. Zolang er
nog zo'n grote werkloosheid heerst, zal
geen enkele maatregel worden genomen
die de druk op de arbeidsmarkt vergroot.
In feite leven vrouwen in een zeer ver
vreemdende situatie. Aan de ene kant
krijgen ze meer en beter onderwijs, maar
aan de andere kant hebben ze nauwelijks
de kans om het geleerde in praktijk te
brengen. De veelal psychische nood als
gevolg van deze vervreemding, moeten de
huisvrouwen maar zien op te lossen, al is
er intussen wel een mooie naam voor
bedacht: het huisvrouwensyndroom.
Handzame boekwerkjes»
Op verzoek van de commissie die de VN-
conferentie in Kopenhagen heeft voorbe
reid, heeft elk land een enquête ingevuld
over de vooruitgang die is geboekt Neder
land heeft zich onder leiding van O. Hen
driks, de directeur-generaal voor maat
schappelijke ontwikkeling van het minis
terie van CRM, op de invulling van deze
enquête gestort. Het heeft drie handzame
boekwerkjes opgeleverd, vol met cijfers
en statistieken, maar de echte vraag
wordt niet beantwoord. Die vraag is: wat
heeft Nederland gedaan na 1975 aan het
wereldactieplan?
Een studiecommissie van de PvdA heeft
nogal wat kritiek op de commissie Hen
driks. „Het rapport gaat aan de evaluatie
voorbij, zodat geen helder inzicht verkre
gen kan worden in en dus moeilijk
kritiek geleverd kan worden op de
voortgang van de Nederlandse inspanning
bij de uitvoering van het wereldactieplan.
Als alle nationale rapportages dergelijke
momentopnamen zijn, komt er van de
evaluatie op de conferentie niets terecht,"
moppert de commissie vrouwenconferen
tie 1980 van de PvdA.
Deze commissie is niet de enige die twij
felt aan de zin van Kopenhagen. Scepsis
blijft, ook al heeft Mexico meer opgele
verd dan werd verwacht. Twijfel is er bij
de Nederlandse delegatie over de analyse
die ten grondslag ligt aan de ongelijke
machtsverhoudingen tussen rijk en arm,
tussen man en vrouw. De Nederlandse
delegatie wil verder gaan dan het actie
programma. waar de analyse sterk de na
druk legt op de internationale economi
sche situatie en het kolonialisme als de
voornaamste veroorzakers van de huidige
slechte situatie van de vrouw. Nederland
wenst een diepgaander analyse, die de
werkelijke machtsverhoudingen tussen
de sexen bloot moet leggen.
Net als in Mexico zal in Kopenhagen een
schaduwconlerentie worden gehouden
voor niet-gouvernementele organisaties,
zoals vrouwenverenigingen en actiegroe
pen. In Forum, zoals de alternatieve con
ferentie heet, wordt over dezelfde onder
werpen als in de VN-conferentie gediscus
sieerd. Het belang van Forum is groot,
omdat Forum bevolkt wordt door vrou
wen (en mannen) die niet aan een rege-
ringspolltiek zijn gebonden en die niet op
elk moment politieke uitspraken voor hun
rekening hoeven te nemen. Dat maakt
Forum in menig opzicht interessanter dan
de VN-conferentie. De deelneemsters aan
Forum hebben evenwel een dubbele taak.
Zij moeten de eigen delegatie bestoken
met informatie vanuit de basis en zij moe
ten aan het thuisfront de informatie door
spelen vanuit Kopenhagen.
Politiek karakter
De VN-conferentie heeft alles met de grote
internationale politiek te maken, daar is
bijna iedereen het over eens. Het feit is
alleen al dat onderwerpen als de positie
van de Palestijnse vrouwen in de door
Israël bezette gebieden, de positie van de
vrouwen in Zuld-Afrika en het probleem
van de vrouwelijke vluchtelingen op de
agenda zijn gezet, illustreert nog eens ten
overvloede het politieke karakter van de
conferentie. Maar ook zonder deze bijzon
dere onderwerpen is de emancipatie van
de vrouw een politieke kwestie, die alleen
met politieke middelen kan worden opge
lost Inclusief de buitenparlementaire ac
ties. Alleen op die manier kan er ooit een
einde worden gemaakt aan de exploitatie
van de ene helft van de bevolking door de
andere. Want hoewel de vrouwen tweeder
de van al het werk doen, krijgen zij slechts
tien procent van het wereldinkomen in
handen en bezitten zij minder dan een
honderdste van alle rijkdommen van de
wereld.
net elUut alt de taleldln« la alt eea artikel la de
Internationale Spectator van jnal 1980.
In dit artikel van Uera Rreebaart en l«é van flosaen
worden de mocelljkbeden beschreven voor mobiliae-
rtnj vaa vrouwen In Ghana en Soedan.
Zeeland is in de loop der Jaren
het grootste sportduikcen-
trum van West-Europa gewor
den. Dat heeft veel voor maar
ook wat tegen. Het duiken is
geweldig populair geworden
en nergens zijn er zoveel loka-
ties waar die fascinerende
sport kan worden beoefend
als in de Zeeuwse wateren. De
planten- en dierenwereld is
hier dan ook van zo'n bijzon
dere schoonheid dat een kor
ter of langer verblijf onder de
waterspiegel als de verken
ning van een sprookjeswereld
wordt ervaren.
Die onderwaterwereld heeft zo'n aan
trekkingskracht dat het niet bij een
verkenning blijft. De sportdulker wil
er in doordringen, hij wil meer en nóg
andere schoonheid zien. Die drang en
het sportieve genoegen een prestatie
te leveren die de mens van nature
niet is toegestaan maar die met be
trekkelijk eenvoudige hulpmiddelen
toch is te verwezenlijken hebben de
duiksport zo'n opgang doen maken.
Duiken echter is een watersport die
wel even iets anders is dan zwemmen,
varen of surfen. Er zijn door ondes
kundigheid of onvoorzichtig hande
len al vrij veel ongelukken bij ge
beurd. Dit seizoen bij voorbeeld heb
ben zich in Zeeland al acht gevallen
van de gevreesde caissonziekte voor
gedaan. Die caissonziekte ontstaat
als een duiker van vrij grote diepte te
snel naar de oppervlakte stijgt. In
zijn bloed komen dan stikstofbelle
door Barend Mensen
vend" karakter. Het zijn geen VVV-
geschriften over de aantrekkelijkhe
den van gebieden, plaatsen of wate
ren. Ze zijn slechts gericht op de
bevordering van het Juiste gedrags
patroon van de recreant en op de
veiligheidsaspecten. In de zwemfol-
der wordt lnformaUe gegeven over de
kwaliteit van het water. De folders
worden op ruime schaal verspreid via
campings, hotels, pensions, VW's,
banken enz.
Centrum
tjes vrij, een situatie die tot bewuste
loosheid en verlamming en zelfs tot
de dood kan leiden als de paUënt niet
in een „decompressietank" wordt be
handeld. In zo'n tank wordt zijn li
chaam onder de druk gebracht waar
aan het bloot stond toen hij zich
onder water bevond. Die druk wordt
dan langzaam verlaagd.
Een duiker die het nog al diep heeft
gezocht mag nooit vrij opstijgen
maar moet dit in etappes doen. Met
een snelheid van meer dan achttien
meter per minuut opduiken is erg
gevaarlijk. Het hangt ook van de tijd
af die hij onder water heeft doorge
bracht of hij de nodige voorzorg moet
nemen om de duikersziekte te ontlo-
pen. Vanzelfsprekend moet de uitrus
ting van de sportdulker in orde zijn
maar als hij over voldoende elemen
taire kennis en vaardigheid beschikt
dan is dat zeker het geval.
In Zeeland juicht men de spectaculai
re ontwikkeling van de onderwater
sport wel toe maar men heeft er ook
zijn bedenkingen tegen. Behalve de
persoonlijke risico's die de sportdui-
kers soms nemen is er ook de overlast
die sommigen van hen veroorzaken.
De onderzoekingsdrift van de onerva
ren enthousiasteling die onder water
zoveel vreemde dingen aantreft heeft
al heel wat schade aan het milieu
veroorzaakt. Er zijn ook gevallen be
kend waarin de duiksport werd mis
bruikt om oesters en mosselen te ste
len en palingfuiken te lichten.
Geen wonder dan ook dat het ooste
lijk gedeelte van de Oosterschelde,
waarin zich de oesterbanken bevin
den, tot verboden dulkgebied is ver
klaard, ook al om de schelpdieren van
de nodige rust te verzekeren. Geen
wonder ook dat met het oog op dit
alles het provinciaal bestuur van Zee
land zich heeft beraden op een regle
mentering van de duiksport. Het wil
de de sportdulker aanvankelijk ver
plichten een brevet te halen als be
wijs van het gevolgd hebben van een
opleiding en van zijn bereidheid de
duiksport te beoefenen volgens de
regels van het spel. Het heeft daarvan
afgezien. Vorige week is echter een
duiksportverordening vastgesteld
waaraan een vergunningstelsel is ver
bonden. Volgend jaar mag niemand
in Zeeland onder water of hij moet in
het bezit zijn van een vergunning.
Voor het verkrijgen daarvan moeten
de duiker zelf en zijn uitrusting aan
bepaalde eisen voldoen. Er worden in
die verordening ook regels gesteld ter
bescherming van de dieren- en plan
tenwereld onder de waterspiegel en er
worden plaatsen in genoemd waar
het beslist verboden is te duiken.
Duikers die hun sport 's nachts willen
beoefenen zullen dat voortaan bij de
politie moeten melden.
Voor hele land
Het provinciaal bestuur wil het hier
bij voorlopig laten maar sluit niet uit
dat er op deze verordening een ver
volg komt. Het wil eerst met het
ministerie van CRM overleg plegen of
en zo ja hoe regels voor de duiksport
kunnen worden gesteld die gelden
voor het gehele land. De Zeeuwse
duiksportverordening moet niet wor
den gezien als een beperking van de
persoonlijke vrijheid of als betutte
ling maar als middel om de veiligheid
van de sportdulkers te bevorderen en
tegelijkertijd schade aan andere be
langen te voorkomen.
De provincie staat welwillend tegen
over alle vormen van watersport die
in Zeeland zo riant kunnen worden
beoefend. Maar op die eindeloze
Zeeuwse meren en stromen loeren
voor de leek gevaren die niet te on
derschatten zijn maar dat wel vaak
worden gedaan. Vandaar dat van pro-
vinciewege ook nu weer instructieve
folders over varen, zwemmen, sport
vissen, sportduiken en voor de eer
ste maal plankzellen zijn uitgege
ven. Deze folders dragen geen „wer-
De veiligheid van de sportduikerij
had het provinciaal bestuur ook wil
len dienen met een eigen decompres-
siecentrum voor gevallen van cais
sonziekte. Tot dusver namelijk moe
ten calssonpatlênten voor hulpverle
ning ijlings naar het duikcentrum
van de Kon. Marine in Den Helder of
naar het academisch ziekenhuis in
Oostende in België worden vervoerd.
Staatssecretaris Veder-Smit van
volksgezondheid verklaarde zich ech
ter niet bij machte de provincie bij
het stichten van deze voorziening fi
nancieel te steunen.
Men heeft nu een duik bedrijf in Ber
gen op Zoom bereid gevonden perma
nent een tweepersoons druk tank ter
beschikking te houden alsmede des
kundig paramedisch personeel. De
Nederlandse Onderwatersportbond,
die zeer verheugd is over dit Zeeuwse
initiatief, heeft zich bereid verklaard
een regeling te ontwerpen om het
centrum financiële rugdekking te ge
ven. Het is ook mogelijk dat aan de
Zeeuwse duikvergunning een soort
verzekering voor de opvang van cals-
sonzleken wordt gekoppeld. Het cen
trum zal volgend jaar volledig opera
tioneel zijn maar wellicht dit Jaar al
kunnen functioneren.
