Oosterscheldewerken onder de
waterspiegel en onder water
Instemmend gemompel vanachter vesten
deTijd
De mildheid van Wim Kok
Paralympics teveel imitatie
te weinig integratie
'Ondernemers zijn óók maar mensen'
■BB
Vijfendertig pijlers voor dam in aanbouw
UIT DE WEEKBLADEN
weekblad
BON voor
DONDERDAG 10 JULI 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
9
Joor Barend Mensen
BURGHSLUTS De werk
zaamheden ten behoeve van
de pijlerdam In de Ooster-
schelde spelen zich goeddeels
onzichtbaar af. Er is alleen
waar te nemen activiteit ln de
bouwput Schaar bij het werk-
eiland Neeltje Jans
In die put worden de enorme pijlers
gebouwd waartussen straks de schui
ven worden opgesteld die bij te hoog
tij het opdringende zeewater uit de
Oosterschelde moeten weren. Al het
andere werk voltrekt zich onder wa
ter. Het betreft de verbetering van de
bodem en het leggen van bodembe
scherming, nodig om de stormvloed
kering een onwrikbare basis te kun
nen geven.
Van 1974 tot en met vorig Jaar is
volgens het laatstverschenen „voort'
gangsrapport" voor de Oosterschel
dewerken bijna anderhalf miljard
gulden uitgegeven. Tot aan de vol
tooiing ervan moet nog 4,7 miljard
worden besteed waarvan alleen dit
jaar al 671 miljoen. In dit bedrag zijn
ook de bouwkosten van de zogenoem
de comparttmenteringsdammen be
grepen, de Phillpsdam en de Oester-
dam, die beide worden vooralen van
sluiswerken. Deze dammen dienen
om het Oosterscheldegebied, waar
binnen dank zij de pijlerdam getijde-
werking zal blijven, te verkleinen en
het zoute van het zoete water te
scheiden.
De Haringvlietsluizen, een gigantisch kunstwerk
Achter de Oesterdam (tussen Tholen
en Ooat-Beveland) zal het Schelde-
Rtjnkanaal dan lopen. Aan de ooste
lijke kant zal dit kanaal van het ln
het Marklezaat van Bergen op Zoom
te vormen Zoommeer gescheiden zijn
door de Markiezaatskade. Het onder
Tholen opgeworpen werkeiland Is
vrijwel voltooid. Nu zal er de Oester
damsluis worden gebouwd. Het eer
ste gedeelte van de Oesterdam moet
tot een lengte van drleêneen halve
kilometer op 1 april 1982 klaar zijn. In
hetzelfde jaar moeten vier kilometer
van de Marklezaatsdam gereed zijn.
Met de Phillpsdam (van Sint Phllips-
land tot halverwege de Grevellngen-
dam) worden eveneens goede vorde
ringen gemaakt. Het in deze dam te
bouwen sluizencomplex moet in 1983
operationeel zijn. Het Kanaal door
Zuid-Beveland moet ln het kader van
de Oosterscheldewerken worden ver-
Dat kost de gemeente Hansweert
haar gehele woonwijk Oost. Rijkswa
terstaat is bezig de aankoop van de
benodigde gronden te regelen. Twee
derde van de ongeveer vierhonderd
woningen die in Hansweert-oost moe
ten verdwijnen is al aangekocht.
Hoogtepunt
In de bouwput Schaar intussen is
dezer dagen het hoogstepunt bereikt
van de eerste van de 66 pijlers die ln
de drie kilometer lange stormvloed
kering komen te staan. Deze pijler is
35 meter hoog. Dat komt neer op de
hoogte van een flatgebouw met
twaalf verdiepingen. Sinds vorig Jaar
februari is in de bouwput een vrij
diep onder de waterspiegel gelegen
poldertje elke veertien dagen met
het maken van een pijler begonnen.
Nu zijn er dan ook 35 in verschillende
stadia van uitvoering te zien. Aan de
pljlerbouw werken op het ogenblik
750 mensen. De hoogte van de pijlers
zal varieren tussen de 35 en 40 meter,
hun gewicht schommelt rond de
17.500 ton en ze krijgen alle een voet
van 25 bij 50 meter. Het plaatsen van
deze kolossen begint in 1982. De
bouwput wordt dan onder water ge
zet zodat het speciaal voor dit doel te
bouwen hefschlp ze stuk voor stuk
kan optillen en naar hun plaats in een
van de stroomga ten kan brengea De
pijlers komen daar 45 meter uit el
kaar te staan.
Fundering
Niet de pUlerbouw maar de fundering
van deze zware gevaarten vergt het
grootste onderzoek en het meeste
werk. Zo moet bijvoorbeeld worden
voorkomen dat de zeebodem aan
weerszijden van de toekomstige
stormvloedkering met betonblokken
verzwaarde nylonmatten gelegd. De
ze „blokkenmatten" zijn echter niet
bestand tegen de stroom die ontstaat
als bij het sluiten van de kering een
van de 63 schuiven zou weigeren.
Daarom moet dichterbij de dam een
zogenoemd stort bed worden gelegd,
een gesloten mat van asfaltmastlek
Op dat bed worden later rotsblokken
gestort. Aan de zeezijde is er al een
stuk van klaar.
Een nög gecompliceerder zaak is de
wijze van fundering van de pijlers.
Men is bezig met het wegzuigen van
slecht, weinig draagkrachtig bodem
materiaal. In de sleuf, die daardoor
ontstaat, wordt schoon zand gespo
ten dat door een met trilnaalden uit
gerust schip wordt verdicht Op die
verstevigde ondergrond wordt vervol
gens het funde rings bed gelegd, een
langwerpige matras gevuld met drie
lagen steen. Pas als deze matras ligt
en de pijlers geplaatst zijn kunnen
met breuksteen (rotsblokken met een
gewicht van minstens een ton per
De bouwput Schaar, waarin het hoogste punt bereikt is van de eerste van de 68 pijlers.
stuk) „drempels" tussen de pijlers
worden opgebouwd. De totale werk
gelegenheid die de Oosterscheldewer
ken bieden komt volgens de Jongste
berekeningen neer op 21.500 manja
ren. Daarvan komt 65 procent voor
rekening van de pijlerdam en de rest
voor de compartimenteringsdammen
en werkzaamheden zoals de partiële
dijkverhogingen langs de oevers van
de Oosterschelde (80 van de 140 kilo
meter ls daarvan al klaar) en andere
aanpassingswerkzaamheden
Informatie
Mede dank zij de activiteiten van
rijkswaterstaat op het gebied van de
ivoorllchtlng ls de belangstelling voor
de Deltawerken en vooral voor de
bouw van de pijlerdam elk Jaar bij
zonder groot. De excursies die naar
de Harlngvlletslulzen en naar het ln
de monding van de Oosterschelde
liggende eiland Neeltje Jans zijn te
maken geven dan ook een uitstekend
beeld van de grootste waterbouwkun
dige operatie die ooit ls ondernomen.
Op Neeltje Jans ls een informatiecen
trum Ingericht dat de bouw van de
pijlerdam aanschouwelijk maakt.
Het staat zo hoog dat men de bouw
put Schaar met de 35 op het ogenblik
in aanbouw zijnde pijlers prachtig
kan ovérzien. Tussen 10 en 15 J0 uur
gaat er elk half uur een bus over de
lange noodburg van Westen Schou
wen af naar het eiland. Men mag niet
met de eigen auto over de brug. Van
Zlerlkzee kan men met een Interloka
le bus naar het beginpunt van de
excurslelijn. De Delta-Expo bij de
Harlngvlletslulzen geeft een com
pleet beeld van de Deltawerken. Dit
Informatiecentrum ligt aan de voet
van de bedieningstoren van de sluis
werken. Ook hier ls men niet gauw
uitgekeken. De Delta-Expo is van
Rotterdam uit per bus te bereiken
Zowel bij de Harlngvlletslulzen als bij
de bushalte Neelte Jans ligt een roy
aal parkeerterrein
ADVERTENTIE
door Kees de Leeuw
Naast de ln deze periode
dankbare, maar tevens haast
onvermijdelijke onderwerpen
als vakantie en het weer, zijn
er in de opiniebladen van deze
week twee „Items", zoals dat
ADVERTENTIE
Plet Steenkamp
stapt eerdaags op als
voorzitter van het CDA. een
beslissing die zijn leven
ingrijpend veranderen zal
want 'het CDA beheerste
leven en denken van ons
gezin'. Rob Vermaas had
een interview met de man
die geen onrecht verdragen
kan, een sterke voorkeur
heeft voor links en de
loyalisten voor geen geld
kwijt wil.
Verder:
Leo Rijkens kibbelt met de
meest intellectuele
woordvoerder van
behoudend katholiek
Nederland: Cornelia J. de
Vogel De verkapte koude
sanering van
Staatsbosbeheer verdrijft de
betere boeren' De
stiekeme discriminatie van
de vrouw Rudi Fuchs en
de pretentie van de
Documents; 'Ik hoop de
zaak goed overhoop te
gooien' Jan Mulder
belreedt het gras van het
heiige Wimbledon.
proefabonnement
Sweken de Tijd voor Vh gulden
kaam
Adres
Plaats
TB28
fonder postzegel zenden aan de Tijd
Antwoordnummer 6.
1000 PA Amsterdam.
Betaling na ontvangst acceptgiro
Abonnementen (dag en
nacht, ook In het weekend):
020-462062
Overal te koop: f3,-
heet, die er uit springen. Ze
sluiten aan op de gebeurtenis
sen van de afgelopen dagen
en een beetje krantelezer kan
dan ook vermoeden, dat het
hier gaat om „Schmidts reis
naar Moskou" en „De Koning
ln Suriname".
Wat het laatste betreft meldt het ene
weekblad (Elsevlers Magazine), dat
„Suriname doldraalt". meent een
tweede (De Nieuwe Linie), dat „Suri
name meer geeft dan het krijgt", ter
wijl De Tijd wat cryptisch opmerkt
dat dit land „zichzelf zoekt" en De
Groene constateert, dat een „Wieder-
gutmachung" ls uitgebleven.
Datzelfde blad legt ook uit, waarom
Schmidt de vrede wil bewaren. „Dat
Schmidt uit Moskou kon terugkeren
met een onderhandelingsaanbod
over rakette, bewijst in elk geval dat
daar vooralsnog politici aan de
macht zijn, die de detente nog niet
hebben opgegeven. Blijft de vraag of
de Bondsrepubliek en de andere
Westeuropeanen voldoende pressie
op Washington kunnen uitoefenen
om aan die kant de confrontatiespi
raal tot staan te brengen". En de
Haagse Post slaagt erin deze kwestie
samen te vatten onder de wat dras
tisch uitgevallen kop: „De politieke
nekslag voor Franz Josef Strauss".
HP ..mocht" twee weken lang D'66-
lelder Jan Terlouw in de Kamer en
tijdens spreekbeurten ln het land vol
gen. Het resultaat: een „wamvmense
lijk" verhaal, waarin vooral de twij
fels van deze man, die volgens frac
tiegenoot Chel Mertens Ujkt „op de
schoonzoon die leder ouderpaar zich
zou wensen", uitgebreid geëtaleerd
Boycot
De olieboycot (ja dan wel nee) tegen
Zuid-Afrlka blijft daarnaast de ge
moederen bezighouden, hetgeen te
danken is aan het bezoek van minis
ter van handel en Industrie Davis
Smith uit Zimbabwe aan Nederland.
Volgens Vrij Nederland mogen ook
ontduikers van de boycot die voor
heen voor dit land gold nu zaken
doen met Zimbabwe. Smith hield ln
Rotterdam een toespraak voor het
„puikje van het Nederlandse bedrijfs
leven", waarin hij om steun vraagt.
Uiteraard niet voor een olieboycot,
maar voor handelsbetrekkingen,
want „die kennen geen grenzen", het
geen volgens de verslaggever „een
instemmend gemompel vanachter de
strak toegeknoopte vesten" oplevert.
Overigens bestaat er nog steeds ver
warring over wat deze (blanke) minis
ter uit het voormalige Rhodesië nou
werkelijk heeft gezegd over de boy
cot. Smith heeft zich niet voor of
tegen een olieboycot willen uitspre
ken. omdat dit niet tot zijn portefeuil
le behoort, aldus De Groene. „Als alle
journalisten hun werk zorgvuldiger
deden, zou er geen enkele opschud
ding geweest zijn over zijn uit
spraken"
Dat werpt toch wel een ander licht op
het functioneren van de media dan
wat hierover deskundige Anne van
der Meiden zegt in Nieuwsnet. Hij is
tenminste niet ontevreden over die
media getuige zijn „Vergeleken met
veel andere landen hebben we in het
algemeen gesproken een goede pers.
Ik denk dat onze media wel alert zijn
en dus aan hun waakhondsfunctie
voldoen". Dat alles neemt niet weg,
dat hij „het publiek tegen media wil
beschermen", maar gelet op zijn veel
vuldige verschijning erin en ervoor
Ujkt de vraag gewettigd of de media
niet tegen hem beschermd zouden
moeten worden.
Portret
Over naar de afdeling politieke por
tretten, een vorm van journalistiek,
die gerust bestempeld kan worden als
lekker leesvoer dat zo heerlijk weg-
hapt. waarmee overigens nog niets
gezegd is over de inhoud
Hij beaamt zelf nogal populair te zijn,
maar zegt niet te weten waar dat op
gebaseerd ls, waarna hij eraan toe
voegt: „Ik denk dat het om een ma
nier van doen gaat. Ik zeg de dingen,
zoals ze zijn en dat ls men niet ge
wend."
Hervormd Nederland laat de komen
de CDA-vooraitter Plet Bukman aan
het woord en De Tijd de vertrekken
de Plet Steenkamp. Bukman voelt
zich al sinds Jaar en dag een beetje
links van het midden staan en be
schouwt het als één van zijn hoofdta
ken er voor te zorgen dat „de vleugels
aan de vogel" vast blijven zitten.
Ook Steenkamp vindt, dat hij maat
schappelijk gezien tot de linkervleu
gel behoort en stapt met spijt ln het
hart op, want „Het CDA was ons
vierde kind ln huls." Belden spreken
hun voorkeur uit voor een samenwer
king met links, zij het op pragmati
sche gronden, zodat het er op Ujkt dat
door deze wisseling van de wacht aan
de top van het CDA er niet zo bar veel
zal veranderen.
Relatie
„Ook CDA" komt men tegen ln het
gesprek, dat de Haagse Post had met
CNV-vooraitter Harm van der Meulen
over de moeilijkheden tussen de
christelijke vakcentrale en deze par
tij ln wording. Die moeilijkheden
worden dan ook niet ontkend, maar
de relatie zal nooit worden verbroken.
Al zal deze niet meer zo innig worden,
dat als voorheen de topmannen van
de vakbeweging tevens lid zijn van
het parlement.
Van der Meulen: „Dat kan niet meer.
Je moet nu kiezen. Als iemand zich
hier bij het CNV op de lijst wil laten
zetten, mag dat natuurlijk. Maar als
je gekozen wordt, dan weet je dat je
het CNV moet verlaten."Dle laatste
opmerking zal zijn collega bij de
FNV, Wlm Kok, deugd doen, want in
Nieuwsnet praat hij onder meer over
hetzelfde.
Kok geeft het voorbeeld van Jan Lan-
ser die indertijd als CNV-voorzitter
ook ln de partijraad van de ARP zat.
„Telkens als hij zaterdags op zo n
vergadering had gesproken stonden
de maandag «op de kranten vol van
berichten. Niet met de mening van de
heer J. Lanser te Utrecht, maar „dat
het CNV weer het een en ander ge
zegd had. Daarom vind lk dat het niet
kan: vooraltter van een vakcentrale
en daarnaast actief ln een poUtleke
partij."
Elsevlers Weekblad ging op zoek naar
het „weerbericht voor de investerin
gen" en kwam tot de kennelijk ver
rassende ontdekking, dat „hèt inves
teringsklimaat niet bestaat", wat niet
verhindert dat dit blad het deson
danks toch houdt op: „buien en op
klaringen
Massaal
Die buien zij het dan letterlijk -
hebben er volgens Elsevlers Magazi
ne voor gezorgd (opklaringen zijn nog
niet gesignaleerd), dat Nederlanders
massaal de grens over worden ge
jaagd. Voor de duidelijkheid: daar
mee worden niet zozeer de onderne
mers bedoeld dit keer (al zullen die er
ongetwijfeld ook onder zitten) als wel
de vakantiegangers.
ETA-bommen, stijgende prijzen op
het gebied van vUegen, benzine en
accomodatle, niets houdt de vakan
tieganger tegen ln zijn jacht naar de
zon. aldus dit blad in een poging het
vakantiebeeld 1980 te schetsen.
Elsevlers Magazine ontdekte onweer
,4n beleggersland" ten aanzien van
de markt van recreatiebungalows en
Nieuwsnet daarentegen ls van me
ning, dat steeds meer kampeerterrei
nen het veld zullen ruimen, als de
doornat deze terreinen te
te belasten. Nieuwsnet
schroomt niet te spreken over de
„vertrossing van het kam peer bedrijf"
en dat terwijl de al eerder geciteerde
Anne van der Melden een paar pagi
na's verder Juist uitroept, dat de „ver
trossing rijn beste tijd heeft gehad."
Het blijft opletten geblazen bij het
doornemen der weekbladen, want
voor je het weet wordt de ene vertros
sing tegen de andere Ingeruild. Word
Je er niet mee op de buis geconfron
teerd, dan wel als argeloos kampeer
der ln eigen land, waar het verblijf
momenteel toch al verre van aange
naam ls.
Dat de lezer naast al het bovenstaan
de nog wel wat anders kan aantreffen
ln de hierboven geciteerde weekbla
den, moge duldeUJk zijn uit de vol
gende selectie. Zo heeft de Haagse
Poet een gesprek met mijn favoriete
striptekenaar OUbert Shelton, die
weliswaar laat weten „tekenen te ha
ten", maar niettemin legendarische
scheppingen op zijn naam heeft
staan. We noemen slechts het onna
volgbare werk van de Fabulous Furry
Freak Brothers en Fat Freddie's Cat.
Deze week in Hervormd Nederland:
Verder
Interview met Braziliaans fysicus: De oppositie tegen het
kernenergieprogramma 'De ondarwljsmachlnerte loopt vast Het
Industrlerapport van de WRR: Misleidend en onwetenschappelijk
Australische aboriginals staan machteloos: 'Wanneer de boor
de grond in gaat. gaat hij recht door m'n hart'Een avond bij de
Herstlgte Nationale Partij: 'Wij willen vechten voor ons
witmanskap' Interview met Tim Smith: Het andere Amerika
Komende CDA-voorzitter Bukman: 'Eerst een eenheidspartij en
dan zien we wel verder' Grote onbekende prijswinnaar Maurice
Gilllams: 'Succes laat mij koud als vis
En Schmidt als iisbreker Suriname wordt zelfstandig
O lk neem een proefabonnement van twee maanden voor 6.-
O fk weet al voldoende van HN. Ik abonneer me 36,30 per half jaw
Adres
Code/plaats
Bon sturen naar Antwoordnr. 1776. 2300 XJ Den Haag
(in open envelop, geen postzegel). Of bel: 070-312111
Overal In de losse verkoop 1,85
Konijntjes
Vrij Nederland meldt dat „wie langs
de binnenwegen wandelt zich ln de
duinen waant: als konijntjes schieten
we weg." Ondanks al dit olijks gaat
bet hier wel degelijk om een serieuze
•n intrieste affaire, namelijk de Ille
galen ln het Westland. „De tuinders
daar ritten om mensen te springen"
en „We zetten ze alleen het land uit,
wanneer ze hard voor een politieman
wegrennea"
Cuba en set er „sl" achter met een
vraagtekea Het blad organiseerde
onder meer een ronde-tafel-a teeprek
met vier kenners van dit land en gaf
het geheel het motto „Het reële socia
lisme op het eiland Utopia" mee. De
Nieuwe Linie trekt drie pagina's uit
voor een ander socialisme en wel van
de „Parijse commune van 1871", dat
achteraf toch niet zo reëel geweest ls.
gelet op de afloop, al blijft deze com
mune als inspiratiebron bestaan.
ruimte aan de Australische aborigi
nals, de oorspronkelijke zwarte bewo
ners van dit land, die tweehonderd
jaar geleden Mj
blanken mede n
De Oroene brengt een .special" over Hervormd Nederland besteedt veel uw baas u weer."
komst van de
met behulp van het
stelsel van de missieposten werden
onderdrukt, uitgemoord en tot slaaf
gemaakt.
Bn oen te eindigen ln de geest van het
begin van dit overzicht tot slot een
grap uit Vrij Nederland. Terzijde: „na
regen komt zonneschijn en vervacht
ADVERTENTIE
In een uitgebreid interview levert Wim Kok kritiek op het PvdA-
programma: "Wie wil er nou terug naar een zesdaagse werkweek!"
Ook vindt hij dat er minder mensen in de W.A.O. moeten,
dat ambtenaren geen kaas hebben gegeten van investeringen,
dat de VAD-gelden best gehéél anders kunnen worden besteed;
maar vooral dat met de werkgevers best te praten valt, want zegt hij mild:
Shell slaat formidabele slag met gouden greep naar kolenkit
Interview met Louis Ferron. Een heer in de literatuur
WEKELIJKS NIEUWSMAGAZINE