Meer herdrukken alstublieft!
Prachtige autobiografie
van Erwin Blumenfeld
Amis
De Russische krijgsmacht
Jake's
Nieuwe paperbacks
De familie Doorsnee
door de eeuwen heen
Sail Ahoy
toegelicht
in boekvorm
DONDERDAG 10 JULI 1980
BOEKEN
TROUW/KWARTET
H13
door Wim Hora Adema
Als alle uitgevers nu eens tegelijk
een heel jaar met vakantie gingen,
uitsluitend instructies achterlatend
voor herdrukken, wat zou dat
heerlijk zijn' En dan doel ik echt
niet alleen met een soort nostalgie
op boeken waar ik zulke heerlij ke
herinneringen aan heb: Priestley's
„Goede Kameraden"; Nancy
Mitford's „Linda of de
achtervolging der liefde"; Rose
Macaulay's „De wereld mijn
wildernis"; Beverley Nichols'
„Langs het tuinpad" en Oerald
burreU's jeugdherinneringen. Dan
doel ik op het feit dat van een
schrijfster als Margaret Drabble
alleen maar „De IJstijd" leverbaar
is en dat ik van Bridget Brophy
slechts „Onder de huid" kon
vinden. Hadden we, vrome wens,
maar een Penguin-uitgeverij, waar
(vrijwel) alleen herdrukken
verschijnen, voortreffelijk
uitgevoerd én goedkoop!
Maar goed: tenslotte bleken er toch
nog oude én nieuwe pockets en
paperbacks (alleen die voldoen aan
de eisen om mee op reis te nemen:
klein en licht) genoeg om een
aardige lijst met vakantie-boeken
samen te stellen. (Omdat de
Nederlandse literatuur niet tot mijn
terrein hoort, bepaal ik me tot
vertalingen.)
Ontspannings
lectuur
Om te beginnen met de échte
ontspanningslectuur: zegt de naam
Vicki Baum u nog iets? Ze was voor
de oorlog een heel beroemde
schrijfster, bijna al haar boeken
waren „bestsellers" en aan „De
grote uitverkoop" valt na al die
jaren nog veel plezier te beleven!
Voor wie nooit iets van Rumer
Oodden las zal „Een stukje van de
hemel" een varrassingzijn. En met
een beetje geluk is er ergens nog wel
een exemplaar van haar „De zomer
van de reine claudes" te vinden.
Beide verhalen geven een
onthullend en in dit laatste geval
onthutsend beeld van de
verhouding in „stress"-situaties
tussen kinderen en volwassenen.
Charles Dickens
Allerinnemendst, zij het bij het
sentimentele af. is „Goedemorgen
juffrouw Duif", waarin Frances
Gray Patton de associaties en
reacties beschrijft van een perfecte
en altijd correcte onderwijzeres, die
zich van het ene ogenblik op het
andere aan de zorgen van haar oud-
leerlingen moet toevertrouwen.
Dat sentimentele is ook te vinden in
Paul Gallico's „Jennie", waarin een
bij een ongeluk bewusteloos
geraakt jongetje in zijn „droom"
het treurige bestaan van een
straatkat deelt. Maar wat is er tegen
om in je vakantie een traan weg te
pinken?
Wat pittigers
Hoe lang is het geleden, dat Mazo
de la Roche haar Jalna-serie
schreef? De voortdurende
botsingen tussen het zich in de loop
der jaren steeds uitbreidende
aantal leden van de familie
Whiteoak met hun hebbelijk- en
vooral hun onhebbelijkheden,
blijven amusant, al zijn zeventien
Samuel Pepys
afleveringen wel erg veel van het
goede!
Voor wie wat „pittigers" wenst
Engeland is in het gelukkige bezit
van een groot aantal schrijfsters die
de ene boeiende roman na de
andere publiceren. Voortreffelijk
werk, dat zich toch gemakkelijk
laat lezen. Helaas is lang niet alles
in vertaling te krijgen (Drabble!
maar er is toch wel keus.
Van Iris Murdoch bv„ in wier
boeken zeer merkwaardige mensen
in buitenissige omstandigheden
worden beschreven, is een „Een
afgehouwen hoofd" vol
onverwachte en gecompliceerde
overspelige situaties, én „Het
Italiaanse meisje" voorradig.
Van Muriel Spark stonden er vier
romans: het geheimzinnige
„Memento Mort", verder „Meisjes
met een smalle beurs", die in het na
oorlogse Londen proberen zo veel
mogelijk van het leven te genieten
als hun beperkte middelen toelaten
tot daar door de dramatische dood
van één van haar een eind aan
komt, én „Juffrouw Brodies beste
jaren", die deze lerares aan haar
leerlingen zegt te geven tot één van
de meisj es haar ware
persoonlijkheid ontdekt. De vierde,
„De zwarte Madonna", ken ik niet.
Van Beryl Bainbridge is een hele
serie titels verkrijgbaar. „Het
uitstapje van de flessenfabriek" is
een goede kennismaking met deze
betrekkelijk nieuwe en succesvolle
auteur.
Jean Rhys is met zeven titels
present, maar lees die prachtige
maar alles behalve opgewekte
verhalen niet achter elkaar, dat
geeft de neiging tot diepe
depressies!
Klassieken
Vakantie is ook een tijd om
klassieken te lezen! Eindelijk ben je
in de gelegenheid om je aan het
tempo van schrijvers uit een andere
eeuw aan te passen. Op mijn
speurtocht kwam ik Charlotte
Ernest Hemingway
Brontë's „Jane Eyre", haar zuster
Emily's „Woeste Hoogten". Jane
Austen's „Emma" en „Trots en
vooroordeel" tegen. Van de
mannelijke auteurs zou ik als ik u
was Dickens „De lotgevallen van
Olivier Twist". Thomas Hardy's
„De burgemeester van
Casterbridge" en Henry James'
„Wat Malsie wist" kiezen.
Terug naar onze eigen tijd: wie
nooit „Arthur, koning voor eens en
altijd" las, heeft metT. H. White's
sprookjesachtige en poëtische
bewerking van de Arthur-legende
verrukkelijke uren in het verschiet!
Samuel Pepys mag dan geen groot
schrijver zijn geweest, het beeld dat
uitzijn „Geheim dagboek van een
puritein" oprijst van het leven van
een gegoede burger in Londen
tussen 1660-69, compleet met de
grote brand, pestepidemie, oorlog
met Holland, is fascinerend.
Italië lijkt me de ideale plek om „De
tijgerkat" van G. Tomasi di
Lampedusa te lezen. Ofschoon, wie
Charlotte, Emily en Anne Brontê
zich willig door een schrijver mee
laat nemén, kan ook bij het eigen
haardvuur genieten van zo'n
verhaal. Net zoals van „De sneeuw
op.de Kilimandzjaro", voorop gezet
dan, dat je graag in het gezelschap
van Ernest Hemmingway vertoeft.
Met Tolkien is het zo: je bent voor
of tegen! En wie voor is zal met „In
de ban van de ring" een
onvergetelijke vakantie hebben!
Het is een ongeordend boeket, dat
ik u aanbied, daar ben ik mij van
bewust. Maar ik plukte de titels, die
ik in mijn buurt-boekhandel (een
goeie!) vond. Want wat doen de
meeste mensen als zij met vakantie
gaan: ze stappen de winkel niet
binnen met een verlanglijstje, maar
ze lopen langs de tafels en planken
en kijken en kiezen, vaak op goed
geluk. Ik heb alleen maar
geprobeerd daar de helpende hand
bij te bieden Want het ergste dat je
in je vakantie kan overkomen is:
NIETS TE LEZEN TE HEBBEN'
door C. O. van Zweden
Bij uitgeverij De Harmonie
verscheen de indringende
autobiografie van de foto
graaf Erwin Blumenfeld
(1897-1969) onder de titel
„Spiegelbeeld".
Erwin Blumenfeld stamde uit een
Berlijns-joodse familie, die in de
eerste wereldoorlog geheel geru
ïneerd raakte, en daarna de groot
ste armoede heeft gekend.
Erwin ontwikkelde zich, na talrijke
mislukkingen, en na ervaringen die
hem door het slijk van de aarde
deden kruipen, tot een fotograaf
met wereldfaam.
Hij vestigde zijn naam ln Parijs,
nadat hij in het destijds erg klein
burgerlijke Amsterdam door onza
kelijk optreden aan de grond was
geraakt. Het benauwende Holland
se provincialisme, met openlijk,
maar ook giftig verkapt antisemi
tisme, was zo wurgend voor Blu
menfeld, dat men in zijn boek kwa
lificaties aan het adres van de Ne
derlanders kan aantreffen, die er
niet om liegen.
Na Parijs is het vooral New York
waar de vakbekwaamheid en de ar
tisticiteit van Blumenfeld hun
hoogtepunten bereiken. Hij maakt
duizenden pagina's voor bladen als
Life, Harper's Bazaar en Vogue.
Zijn autobiografie is spits geestig
en bondig. Zijn cynisme is nooit
bijtend en wreed, en hij is een mees
ter op het wapen van de ironie.
Onthutsend soherp
Blumenfeld is een van die mensen
die, de balans opmakend aan het
eind van de rit, in een enkele zin een
„kort begrip" van zijn inzichten kan
geven met een onthutsende
scherpte.
Houdt u bij voorbeeld vast als hij
over het geloof begint. „Ik ben nog
nooit iemand tegengekomen van
wie ik kon geloven dat hij aan God
gelooft," zegt hij. En „Iedereen weet
dat dezelfde God, die de machtigste
legers laat overwinnen, slechts hem
helpt die zichzelf helpt."
Een prachtige levensfilosofie levert
hij ook met de volgende woorden:
„Er gaat geen dag voorbij dat ik mij
er niet over verbaas hoe de bede
laar, die elke nacht droomt dat hij
koning is, hetzelfde leven leidt als
de koning, die elke nacht droomt
dat hij bedelaar is. De ware bede
laar is de ware koning. Helaas zijn
er noch ware bedelaars, noch war"
koningen."
Kennende mieren
In zijn Parijse beginjaren leeft hij
temidden van de prostituées, van
wie hij merkt dat ze in hun privé-
leven terughoudend zijn en kuis.
Ook aardig. En dan maakt hij de
opmerking: „Ze prostitueren zich,
alleen in hun beroep, zoals wij
allen."
Blumenfelds boek staat vol opmer
kingen die de lezer dwingen halt te
houden. U kent het beeld wel van
driftig rennende mieren, die plotse
ling doodstil staan, met aandachtig
bewegende reuksprieten.
Zo vergaat het de lezer die eens
even snel door Blumenfelds boek
heen wil trekken. Iedere keer staat
hij stil. Natuurlijk is er een catego
rie lezers die meent geschokt en
verontwaardigd te moeten zijn,
want Blumenfeld laat niemand fat
soenlijk met rust. Dat is ook precies
het zout in de pap.
Deze autobiografie is waarschijn
lijk schitterend vertaald door Hulb
van Krimpen. Met zekerheid kan ik
dat niet zeggen, omdat ik de oor
spronkelijke Duitse tekst er niet
naast heb gelegd. Maar Van Krim
pen heeft er gaaf Nederlands van
gemaakt, en dat zegt wat.
Ook typografisch ziet het boek er
verzorgd uit, waarbij vooral het
prachtige melancholieke (geschil
derde) zelfportret van Blumenfeld
op de omslag de aandacht verdient.
Die man wist wat portretten waren.
Erwin Blamenfeld: Spiegelbeeld.
Vertaling Huib van Krimpen. Ui tg.
De Harmonie Amsterdam. Prijs
34,50.
door
lult. kol. O. A. Oeerts
Met de publikatie van het boek De
Russische Krijgsmacht te land ter
zee en in de lucht wordt in een
duidelijke leemte voorzien, al mo
gen enige kritische opmerkingen
niet achterwege blijven. Het boek is
geschreven voor eenieder die be
langstelling heeft voor de mensen
en het materieel van het Warschau
Pakt en niet uitsluitend voor mili
tairen.
In het eerste gedeelte van het boek
wordt aandacht besteed aan de ver
moedelijke sterkte van de Sovjet-
strijdkrachten, de defensie-uitga
ven en de problemen welke de
schrijver heeft ontmoet bij zijn
speurtocht om aan „harde" cijfers
te komen. Dit eerste deel komt ook
wat ongeordend over vanwege de te
grote verscheidenheid ln onderwer
pen. De schrijver valt via het Com
mando Strategische Atoomstrijd
krachten (Juiste naam is Strategi
sche Raket Strijdkrachten) ineens
binnen bij de Russische dienst
plichtige, diens opleiding, ontgroe
ning, de „opvoedkundige" maatre-
R CT
'Jk A.X.
gelen en de gevolgen van de contac
ten met het Westen tijdens vlootbe-
zoeken enz. De vermenging van on
derwerpen zet zich ook verder in het
boek voort. In het hoofdstuk over
het Warschau Pakt gaat de schrij
ver al snel over op het Russische
militaire optreden ln Azië, Cuba en
Afrika, terwijl een goede vergelij
king tussen de NAVO en het War
schau Pakt achterwege blijft. Op
pag. 120 komt tenslotte de land
macht aan de beurt. Deze verdient
een betere plaats, omdat hiervan
met name een permanente dreiging
uitgaat tegen West Europa.
De beschrijving van de organisatie
van de landstrijdkrachten, de gra
den van paraatheid, de ontplooiing
over de diverse militaire districten
van de Sovjet Unie is goed te noe
men. Dit geldt zeer zeker ook voor
de beschrijving en de foto's van de
Sovjet tanks en gepantserde perso-
neelsvoertuigen. Aangezien hier
voor uit open bronnen moest wor
den geput is het resultaat alleszins
bevredigend te noemen. Belang
wekkend is ook het verhaal over de
evaluatie van de door Israël buitge
maakte T-62 tank. Een vergelijking
met een aantal NAVO-tanks op het
gebied van vuurkracht, mobiliteit,
onderhoud, enz. ontbreekt helaas
Enige onvolledige gegevens over
het draagbare anti-tankwapen
RPO-7V en de T-55 tank zijn de
schrijver van harte vergeven. Kort
om. ondanks de tekortkomingen
zoals hiervoor beschreven, moet het
boek van Gijs Brandsma worden
gekwalificeerd als in hoge mate in
formatief en uit dien hoofde alles
zins aan te bevelen voor de Neder
landse militair en voor alle belang
stellenden in de militaire Oost-West
verhoudingen.
GIJs Brandsma: De Rnsslsche
Krijgsmacht. Uitg. De Alk. Om
vang 144 pag. Prijs 25,-
door Jan Roe lfs
Het eerste boek over de grote
zeilschepen en de eerste posters
gewijd aan Sail Amsterdam
1980 zijn verschenen. Aan de
vooravond van het nautisch-
nostalgische evenement heeft
Hans Beukema de uitgave Sail
Ahoy" gepubliceerd, met als
kernthema: schip onder zeil.
Verhalen over de windjammers,
die het tijdperk van de vracht
varende zeilvaart uitluidden en
over hun opvolgers, de vierkant
en langsscheepgetuigde oplei
dingsschepen, die op dit keer
punt van de zeevaart van wal
staken. Hun verschijning in
augustus op het Noordzeeka
naal en in het IJ houden her
inneringen levendig. Het is ze
ker niet alleen een zilte roman
tiek, dat in het boek met zwart-
witfoto's en afbeeldingen in
kleur, aan de orde is. De reis met
zeilschepen was kwetsbaar en in
een historische terugblik wordt
ook gewag gemaakt van drama
tische scheepsrampen. Tevens
wordt aandacht besteed aan de
laatste visserij- en binnenvaart
schepen onder zeil.
Beroemd zeilreders passeren de
revue. De majestueuze bodems,
blikvangers en windjammers
verwijzen naar .de tijd van de
grote zeilvaart, toen er ook al
opleidingsschepen werden ge
bouwd en de windjammer als
varend instituut dienst deed.
Sail Ahoy beschrijft het einde
van de zeilvaart, maar ook de
wedergeboorte ervan, tvelistcaar
in een andere hoedanigheid. De
ze uitgave van De Boer Mari-
tlem - Haarlem geeft achter
grondinformatie over de herle
ving van een uniek zellevene-
ment, met vooral interessante
bijzonderheden over de zeilgi-
ganten, die Amsterdam ver
wacht. De uitgave niet alleen
voor liefhebbers aantrekkelijk
omvat 176 pagina's, groot for
maat en kost f 19.90.
Hans Beukema's: „Sail Ahoy".
Ultg. De Boer Maritiem. Om
vang 176 pag. Prijs 19.94.
Twee auteurs, die alleen maar ge
meen hebben, dat ze net in een
Nederlandse vertaling én in paper
back zijn verschenen. Weliswaar
kijken beiden met humor en hun
blik naar him medemensen, maar
die van Kingsley Amis is gemengd
ïhet cynisme, die van Barbara Pym
met welwillendheid.
In Amis' „Jake's geval" ontdekt Ja
ke Richardson, lector in de geschie
denis in Oxford, liefhebber van de
andere sekse, ln de sleur van zijn
derde huwelijk, dat hij Impotent is:
vrouwen laten hem volmaakt on
verschillig. Via zijn huisarts begint
hij aan een gang langs verschillende
therapeuten, een onzinnige en aan
stootgevende aangelegenheid,
waarbij hij wordt betrokken bij een
aantal gebeurtenissen met zulke
verbijsterende en negatieve resulta
ten, dat hij de behandeling wel voor
gezien houdt En als zijn huisarts
hem na de mislukking een totaal
andere benadering voorstelt en sug
gereert, dat er misschien sprake is
van een lichamelijke oorzaak, is zijn
reactie „Nee, bedankt". Een onge
woon en knap verteld verhaal, dat
zich afspeelt in een intellectueel mi
lieu, dat vol menselijke trekjes zit
en waar heel wat om te lachen valt.
(Veen. 24,50).
Barbara Pym Is een Engelse schrijf
ster, die ln de jaren vijftig succes
had, vergeten raakte, ln de afgelo
pen Jaren werd herontdekt, twee
nieuwe romans schreef (Waarvan
„Quartet in autumn" haar beste
boek mag worden genoemd) en die
in het begin van dit jaar overleed.
Eindelijk is nu van haar „Excellent
Women" (1952) in de serie Heksen
toer van Elsevier Manteau 17.50)
een vertaling verschenen onder de
titel „Geweldige vrouwen." Een
amusant verhaal met een onge
trouwde wat tutterige dominees
dochter van net dertig in de hoofd
rol dat zich in het naoorlogse Lon
den afspeelt en waarin de mannen,
dominees incluis, er niet zo best
afkomen.
W.H.A.
Kingsley Amis: Jake's Geval. Uitg.
L. J. Veen, Utrecht. Omvang 295
pag. Prijs 24,50.
Barbara 295 pag. Prijs 24,50.
Barbara Pym: „Geweldige vrou
wen". Ultg. Elsevier Omvang 247
pag. Prijs 17,90.
Door W. F. Stafleu
Oerlof Verwey, die enige jaren gele
den verraste met een alom gewaar
deerde Oeschledenis van Neder
land, heeft nu in een aantal gebun
delde opstellen getracht „het we
zenlijke in de Nederlandse geschie
denis" samen te vatten. Geen gerin
ge opdracht eigenlijk. Verwey wen
ste een persoonlijke visie te geven
op de lijnen en draden die door onze
geschiedenis heen lopen. Die visie is
op het eerste gezicht weinig verras
send. Verwey komt al spoedig op
een beschrijving van de grote rol die
het water speelt. De Hollander
blijkt matig en nuchter te zijn en er
een huiskamercultuur op na te hou
den. Onze vroomheid heeft een
mystieke inslag, maar later in de
geschiedenis gaat de moraal over
wegen. Een portret van de familie
Doorsnee.
Toch is daar niet alles mee gezegd.
Mogen zijn conclusies weinig opzien
baren, Verweys opstellen (de rol van
het water; de maatschappelijke
ontwikkelingsgang; de machtheb
bers door de eeuwen heen, en dui
zend jaar geestelijk leven) duiden
op grote belezenheid en oprechte en
brede belangstelling voor de ont
wikkeling van de cultuur. Daar kan
iedereen veel van opsteken.
J ammer is dat Verwey soms een wat
eigenzinnig taalgebruik tentoon
spreidt. waardoor hij een zin kan
construeren als „De afgegraven de
len vullen zich met water die op
zichzelf weer meren worden", en hij
gaat ook vrijmoedig om met de te
genwoordige en de verleden tijd.
Dat is een beetje storend, maar ove
rigens leest het boek makkelijk.
Tenslotte: in het algemeen is het
opnemen van een literatuuropgave
in een boek te prijzen, maar of de
leek, die Verwey ais lezer vooral op
het oog had. met zo'n uitvoerige
lijst gedienst is. waag ik te betwij
felen.
Op soek naar bet wesenlijke in de
Nederlandse geschiedenis, door
Gerlof Verwey. Uitgave Elsevier,
245 bis., 34.50.
Familieroman
In „De familie Greville" beschrijft
Phillip Rock de lotgevallen van een
Engelse adellijke familie, die in en
aan de Eerste Wereldoorlog vrijwel
ten gronde gaat De auteur heeft
zich over die oorlog uitgebreid ge
documenteerd. Een omvangrijk
(415 bldz.!) en vlot verteld verhaal
over liefde en leed. voor wie van het
genre houdt geknipt voor een regen
achtig weekeinde. Uit«. Bruna.
