School als oefening in sociaal gedrag
De ware schuldigen blijven buiten schot
Uit brieven van lezers
'Opleiding leerkracht versterken met training in sociale vaardigheid'
Leger kan
moeilijk
achteruit
Niet de werkgevers maar de illegalen zelf worden gepakt
>7ATERDAG 5 JULI 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
9
door Johanneke Leestemaker
De school wordt steeds belangrijker als oefenterrein voor kinderen om te
leren met elkaar om te gaan. Mede door de kleine gezinnen van één of
twee kinderen krijgen de kinderen thuis minder oefening in sociaal
gedrag Daarom gaat het bijbrengen van sociale vaardigheden steed?
Jjieer tot de taak van de onderwijzeres) van de lagere school behoren.
Voorwaarde is dan wel dat de leerkracht ook zicht krijgt op zijn eigen
,edrag tegenover de leerlingen.
Tegen deze achtergrond lijkt het dr R. Lam-
Serigts zinniK als het onderwijspakket op
de pedagogische academies wordt versterkt
m^t een training in sociale vaardigheid. De
Rijks Pedagogische Academie in Maas
lucht is tot nu toe de enige die een dergelij
ke training geeft. Het nieuwe onderdeel valt
daar onder het vak pedagogie.
pr Lamberigts. die zelf vroeger onderwijzer
ito geweest, promoveerde eind vorige maand
ian de Katholieke Universitteit te Nijme
gen op een sociaal-psychologische proef
schrift getiteld Van opvoedingsconflict
naar interactieprobleem".
Schoolrijp
Voor de oorlog, zegt Lamberigts werden er
[ooral eisen gesteld aan de kinderen. Ze
moesten schoolrijp zijn voor ze naar de
lagere school mochten. Je schrikt als Je ziet
zwaar de eisen waren die aan dat
'oolrijp zijn werden verbonden. Voor de
derwijzers was het eenvoudig: deze kon
ipelen op de ..volwassenheid" van het
ïoolrijpe kind.
de Jaren na de oorlog veranderde de
juding ten opzichte van de relatie leer-
acht-leerling sterk. Het gedrag van de
iderwijzer werd steeds belangrijker in re-
itie tot wat het kind leerde en voelde. Er,
rerden hogere eisen gesteld aan de onder
ijzer en zijn gedrag. Het kind moest en
moet - ideaal worden opgevoed.
mogelijkheden om zelf het Initiatief te ne
men. voor sommige onderwijzers zelfs te
veel." meent Lamberigts. „De eisen die er
vanuit de klas en de omgeving aan de
leerkracht worden gesteld liggen ln feite te
hoog. Het gevolg is dat sommige leerkrach
ten onder invloed staan van het gedrag van
een of meer leerlingen. De onderwijzer kan
zich bedreigd voelen onder deze te sterke
invloed. Het gevaar bestaat dat de onder
wijzer op het gedrag van het kind reageert
vanuit zijn eigen gevoel van bedreigd zijn."
Spontaan
B?
In zijn onderzoek is dr Lamberigts nage
gaan wat het effect is van het gedrag van
kinderen op dat van onderwijzers. Uit het
onderzoek bleek dat er een kloof bestaat
tussen de reactie, die de onderwijzer zou
willen geven en welke hij in de praktijk
spontaan geeft.
„In het spontane gedrag proberen de mees
te onderwijzers het gezag te handhaven,"
aldus Lamberigts. „terwijl ze naar buiten
toe verkondigen dat ze gezag niet zo belang
rijk vinden." Vooral in pedagogisch moeilij
ke situaties is de kloof tussen het „gewilde"
gedrag en het feitelijke, spontane gedrag
groot. Sommige leerkrachten zullen hun
spontane reactie, waar ze eigenlijk niet ach
ter staan, blijven verdedigen. Soms zelfs ten
koste van het kind, dat meer kwaad in de
schoenen wordt geschoven dan het werke
lijk heeft gedaan.
„Nu krijgen de kinderen in de klas veel Vaak weten onderwijzers niet dat ze zo
kunnen reageren en waarom ze dat doen.
Als ze het zich bewust zijn, kunnen ze er op
letten.
„Je kunt mensen geen technieken leren om
met kinderen om te gaan." meent Lambe
rigts. „Je zou ze een kunstmatig gedrag
aanleren. Maar Je kunt mensen wel laten
zien wat ze zelf doen. hoe ze eigenlijk reage
ren ln een moeilijke situatie en waar deze
reactie vandaan komt
In Amerika is er veel onderzoek gedaan om
de „ideale onderwijzer" te kunnen construe
ren. De Amerikaanse onderzoekers hebben
een model bedacht waarin de kennisover
dracht van leerkracht naar leerling het
meest soepel zou kunnen verlopen. Lambe
rigts heeft geprobeerd de relatie leerkracht-
pleerling op een andere wijze te benaderen.
HIJ ls niet geïnteresseerd in het effect van
het gedrag van de onderwijzer, maar ln het
gegeven dat onderwijzers hun gedrag laten
beïnvloeden door kinderen én zich déér niet
altijd van bewust zijn.
Wankel
In de klas wordt de onrust vergroot als een
leerkracht zich in een wankele gezagsver
houding denkt te kunnen redden door ad
hoe te reageren. Zo kan de leerkracht in een
pedagogisch moeilijke situatie gebruik ma
ken van de beproefde autoritaire middelen
om toch de orde te handhaven. Deze midde
len zijn vaak in strijd met zijn pedagogische
aanpak. De kinderen weten dan niet meer
waar ze aan toe zijn.
Een voorbeeld uit het onderzoek van dr
Lamberigts: kinderen leren in groepjes te
werken. De vakken zijn geïntegreerd: Ne
derlands, aardrijkskunden en biologie ko
men te pas bij een milieuproject. Op een
gegeven moment wil de onderwijzer dat de
kinderen afzonderlijk een proefwerk maken
over het project. Tijdens het proefwerk
kijkt de ene leerling bij de ander af. In een
klassikaal onderwijssysteem ls afkijken uit
den boze Het gaat immers om de Individue
le prestatie van het ene kind ten opzichte
van de anderen. Bij een onderwijssysteem
dat is gebaseerd op het met en van elkaar
leren, is afkijken een vorm van samenwer
ken. Reageert de onderwijzer nu met een
afkeurend: „Je mag niet afkijken!" dan
brengt hij zijn leerlingen in verwarring. Hij
wil zijn gezag handhaven met middelen die
niet binnen het onderwijssysteem passen.
Een andere manier om de orde te handha
ven voor een geplaagde onderwijzer is het
vluchten in een bepaalde deskundigheid.
Volgens Lamberigts drijven sommige on
derwijzers op vernieuwingsscholen op hun
hobby, waarin ze een grote deskundigheid
hebben verworven. Via deze deskundigheid
dwingen zij een nlet-autoritair gezag af.
Vernieuwingen
Dr Lamberigts formuleert zijn kritiek op
het vernieuwlngsonderwijs omdat hij vindt
dat er te vaak schijn- of deeloplossingen
worden gekozen. De verlaging van de leer-
lingenschaal zal. volgens Lamberigts, het
probleem van de gespannen gezagsverhou
ding tussen leerling en leerkracht niet op
lossen. De eisen, die het vernieuwingsonder-
wijs aan de onderwijzer stelt, zijn hoog.
Daarom mag de leerkracht ln zo'n systeem
niet gehinderd worden door zijn eigen-be-
dreigde-gevoel. De wankele gezagsverhou
ding moet hij kunnen verstevigen door dui
delijk te zijn tegenover zichzelf en zijn leer
lingen. Slechts als de leerkracht zich onaan
getast voelt in zijn eigen positie, kan hij het
vormen van kinderen goed begeleiden.
Lamberigts is geen tegenstander van het
vernieuwlngsonderwijs. Hij heeft zelf mee
gewerkt aan vernieuwing en heeft de ont
wikkelingen op verschillende Jenaplan- RuziG
scholen van nabij gevolgd.
Door het*gebrek aan vaardigheid om deze
vernieuwingen in de praktijk te kunnen
brengen, wordt er teruggevallen op autori
taire middelen. Deze situatie brengt onder
wijzer èn leerling ln verwarring.
het conflict van de kinderen. Hij hoeft dan
niet in te grijpen ln het conflict tussen de
onderwijzer zélf en het kind, iets wat veel
moeilijker is.
„De vernieuwingen zijn noodzakelijk,"
meent Lamberigts. „Er is veel over vernieu
wingen gedacht en gezegd. Ik ben soms
teleurgesteld over de uiteindelijke uitwer
king. De onderwijzers hebben, mede door
het gebrek aan opleiding, zich de vernieu
wingen niet altijd eigen kunnen maken.
Lamberigts filosofeert verder over een idea
lere leersituatie: Als een leerkracht zich
minder bedreigd voelt, zal hij ook niet van
uit zijn eigen onzekerheid hoeven te reage
ren. Hij kan ingrijpen op het gedrag van
onze kinderen onderling. Als twee kinderen
met elkaar ruzie maken, kan de leerkracht
ingrijpen in de gestoorde relatie, namelijk
Lamberigts gaat ervan uit dat degene die
vormt, meer in zijn mars heeft dan degene
die wordt gevormd. Daarnaast stelt hij dat
kinderen eikaar kunnen vormen en een vor
mende kracht naar de onderwijzer toe kun
nen hebben De leerkracht moet in staat
zijn deze kracht te signaleren en er iets mee
te doen. Als de onderwijzer het te moeilijk
heeft met zijn eigen positie, laat hij kansen
voorbij gaan.
IDeze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in dezê krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover of over
het met plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas met corresponde
ren. Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw, Postbus 859, tOOO
AW Amsterdam. Bij publikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
'weedeling
De politieke activiteiten van het Ka-
oerlid J N. SCholten en zijn mede-
lyalisten doen mij denken aan de
hristelijk Democratische Unie van
de heer Van Houten in de jaren der
tig. In feite waren zij eigenlijk tegen
hristelijke partijvorming, hetgeen
ebleken ls, doordat deze Unie ln 1946
Rrerd opgelost ln de Partij van de
Arbeid. Bekijk ik de activiteiten van
onze hedendaagse loyalisten, dan
constateer ik, dat deze heren er geen
been in zien. om ons land in een
i oeverloze kabinetscrisis te storten,
waarbij een zekere J. M. den Uyl, de
achende derde is. Ik geloof dat het
;4>ed is. dat het CDA zich grondig
iaat bezinnen, wat er met deze heren
lebeuren moet. Laten wij ons CDA in
wórden toch niet laten afbreken door
de fatale houding van deze loyalisten,
ij moeten deze heren voor de beslis-
keuze plaatsen: Samenwerken of
tengaan!
irendrecht P. Dubbeld
Tweedeling (2)
ta Indruk te maken roept de EPV:
Iet CDA verwaarloost de evangeli-
che opdracht. Welk evangelie be-
oelt de EPV? Er is namelijk het
rangelie (het enig ware) volgens de
Schrift: Jezus de Zoon van God
ezonden tot redding van een zondige
preld en mensheid (Genesis 3 vs. 15
Johannes 3 vs 16) God liefhebben
)ven alles en de naaste als onszelf,
I het evangelie. Jezus de man van
lazareth ons voorbeeld, die het op-
am voor ontrechten en verdrukten,
kt woord Golgotha en Volbracht
tant in dit evangelie niet voor. Karl
larx huldigde dit evangelie
Idebroek H. Boeve
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Achteruitrij
den gaat militairen van de
.landmacht slecht af. Ze maken
er twintig keer meer ongeluk
ken bij dan in de burgermaat
schappij gebruikelijk is. Ook
bij het keren op de weg moeten
de militairen het afleggen te
gen de burgers: ze gaan hier
gemiddeld twaalf keer vaker in
de fout. Door het onjuist schat
ten van de afmetingen van
voertuigen maken de militai
ren elf keer zo veel aanrij
dingen.
Deze cijfers staan in het jaar
verslag van de afdeling logis
tiek van de landmachtstaf.
Verder wordt opgemerkt, dat
er in verhouding nauwelijks
verschil bestaat tussen het
aantal ernstige ongelukken in
de militaire en burgermaat
schappij.
Over de algemene bedrijfsvei
ligheid bij de landmacht zegt
het jaarverslag, dat vrij veel
militairen hun ringvinger heb
ben verloren, doordat men bij
bet werk ringen droeg. Ook het
sporten heeft zijn tol geéist. In
totaal raakten daarbij 276 mili
tairen gewond.
Tweedeling (3)
Het zou maar het beste zijn, als de
„loyalisten" zich aansloten bij de
EPV en uit het CDA stapten. Wat
betreft de weg van het geloof zijn we
het wel eens. Maar de schelding komt
in de beleving van ons geloof. Ook
hoe breng je het christen zijn in het
staatsleven. Nu zijn er duidelijk twee
richtingen. Dat heeft ook de stem
ming voor de kandidatenlijst van de
ARP duidelijk aangewezen. KVP,
CHU en ARP kunnen zich goed vin
den in het CDA, gelukkig. Gaan de
„loyalisten" er uit met degenen die
het met hen eens zijn dan kan het
CDA werkelijk een appèl doen op de
kiezers. Het geeft ook de kiezers de
kans om te kiezen tussen een christe
lijke partij die conservatief is of pro
gressief Dan weten ze ook dat de
door hen gekozen afgevaardigde voor
zover mogelijk overeenkomstig hun
inzichten zal handelen. Wat nu niet
mogelijk is omdat er twee stromingen
zijn ln het CDA. Willen zij die het hier
mee eens zijn hun best doen dat dit
tot stand komt in ons aller belang,
zowel van het christelijk volksdeel
van ons land en volk.
Twello
W. Doorduin
Langst predikant (3)
Ik las: „Dominee in Renswoude 51
jaar op dezelfde kansel." Nu de over
treffende trap heb ik niet gevonden
maar wel: dominee A. van Geest in
1867 in 's-Gravenzande geboren,
stond een paar Jaar ln Gelselaar.
werd in maart 1893 naar 's-Graven
zande beroepen, stond daar tot de
cember 1943. Na zijn emeritaat tot
augustus 1946, was hij daar hulppre
dikant. Totaal komt hij dus op 53
jaar. Dit ls vrij recent en niet uit de
zeventiende eeuw.
's-Gravenzande W. Vellekoop
Langst predikant (4)
Uw medewerker Jac. Leisz schreef
over records van cactussen en predi
kanten en over het risico van het
gebruiken van de overtreffende trap.
Toch meent hij „met aan zekerheid
grenzende waarschijnlijkheid" te
kunnen zeggen, dat ds Henricus van
Cuijlenborch, die 51 jaar lang als pre
dikant de hervormde gemeente te
Renswoude diende, de predikant is
geweest, die ln Nederland het langst
in één gemeente heeft gestaan. Het
spijt mij voor hem te moeten melden,
dat er een predikant is geweest, die
liefst 56 jaar in één gemeente stond.
Toen ik namelijk een paar maanden
geleden een praatje moest houden op
een gemeenteavond te Itens, stuitte
ik op ds Sybren Teller, die komende
als kandidaat van Bolsward, in 1787
tot predikant van de hervormde ge
meente te Itens werd bevestigd. Hij
bleef daar tot hij in 1843 afscheid
nam waarna hij in 1844 overleed Veel
met cactussen zal hij niet gemeen
hebben gehad, een ook zo prikkelend
predikant zou het daar niet 56 jaar
hebben kunnen rooien en ook zou zijn
zuster met wie hij al die tijd de pasto
rie bewoonde al lang van te voren de
deur achter zich hebben dicht ge
trokken.
WOMMELS Mr. H.W. Kuipers
Langst predikant (5)
Ds Jan MOll Jb.zn. stond van 6 Juni
1830 tot 1 mei 1888, dus bijna 58 jaar
in Den Haag. (Geboren 9-2-1798 werd
hij 1822 predikant in Oosthuizen, Ha-
zerswoude 1825, Deventer 1826, s-
Gravenhage 6-6-1830. Emeritus 1-5-
1888, oyerleden 4-10-1891) Volgens Ds.
M. Groenenberg (in de rubriek
„Groen bekeken" in „Hervormd Ne
derland") zou hij, op hoge leeftijd
blind zijnde, eens met zijn rug naar
de gemeente hebben staan preken,
zodat de koster naar „boven" ging om
hem weer in de goede „stand" te
brengen.
Zwolle D.B. Erades
Langst predikant (6)
De bijdrage van de heer Jac. Leisz
heeft mijn interesse gewekt, maar
uit het volgende stukje kan worden
vastgesteld dat de langste ambtster
mijn van ds. Henricus van Cuijlen
borch te Renswoude is overtroffen.
Ds. Obertus Sixti Obbe Sipckes),
1587 Bolsward, t 1669 Bozum
stond van 1614 t/m 1669, dus 55 jaar,
als predikant, te Bozum in Baardera-
deel, nadat hij 2 jaar elders had ge
staan Obertus Sixti werd 6.2.1609
Ingeschreven als theologisch student
te Franeker; hij huwde met Magdale-
na Schotanus Sterringa, 1591 Fra
neker. derde dochter, tevens derde
kind van prof. dr. Henricus Bernardi
Schotanus A Sterringa 1.5.1548 Ou-
deschoot, t 20.1.1605 Franeker), eer
ste hoogleraar in de rechten te Frane
ker (1585-1605) en Geertke Meijnerts
Poll 15.5.1560 Leeuwarden, t
15.3.1620 Franeker), weduwe van
Rijckman Frederici ter Steege uit
Steenwljk, bij wie ze één kind had,
enig kind van Meijnert Wygers Poll,
burgemeester van Leeuwarden 1566-
67 en Atke Tiaerdts.
Rotterdam
A. J. Schotanus
Langst predikant (slot)
U hebt gezegd, dat het bij de cactus
zo zou zijn: er komt natuurlijk een
langere! Niet alleen bij de cactus; ook
bij de predikant, die het langst in één
gemeente stond. Ik weet, „met aan
zekerheid grenzende waarschijnlijk
heid". dat ds J. van der Linden van
Sprankhuizen van 1789-1846 gestaan
heeft in de Hervormde Gemeente te
Kantens (Gron.). Zelf stond ik daar
van 1950-1958 en las deze gegevens in
de kerkeraadsboeken. Van der Lin
den van Sprankhuizen was dus 57
jaar aan één stuk predikant in één
gemeente.
Heerlen H. C. Nortier
(Naschrift: Wij ontvingen nog veel
meer brieven met gegevens over
honkvaste dominees in oude tijden.
Het record lijkt toch wel op naam
van ds. D. Bijdendijk te staan, die
van zijn 26e tot zijn 92e jaar (66 jaar
dus) hervormd predikant in Asperen
bij Leerdam is geweest, van 1842 tot
1908. Het thans verplichte emeritaat
op 65- of 70-jarige leeftijd maakt het
onmogelijk, dat ds. Bijdendijk nog
eens voorbijgestreefd zal worden.
Red.)
In de haven van het Italiaanse La Spezia vloog gisteren het luxueuze cruise-schip in brand, waarbij
twee mensen lichtgewond raakten. Blusboten slaagden er niet in de vlammen op de voormalige
lijnboot, die zeer zware schade opliep, te doven, waarna als voorzorgsmaatregel het schip brandend en
wel de haven werd uitgesleept.
Koninklijk bezoek
Als statenlid (PvdA Zuid-Holland)
voel lk me nogal aangesproken door
Kiel's artikel „Het beginsel en het
koninklijk bezoek". (Trouw 26 juni).
Ik behoor tot degenen die verstek
hebben laten gaan bij het bliksembe
zoek van koningin Beatrix aan de
provincie Zuid-Holland op woensdag
na-middag 18 Juni. A. J. Klei maakt
het me al heel makkelijk: lk heb geen
kinderen dus geen ook vragen in de
trant van: „Pa. waarom geef je de
koningin geen hand?" Toch zou ik
mijn Bartje het volgende antwoor
den: „Kijk Bartje. ik zou de koningin
best een hand willen geven, maar
alleen als het gaat om een zinvolle
kennismaking met iemand die, door
de meerderheid van de bevolking van
ons land. ais staatshoofd wordt be
schouwd. En niet als het gaat om een
volkomen lege. geldverslindende
massa-meeting met 800 geselecteerde
bewoners van de provincie. Ik zou het
staatshoofd best wat willen vertellen
over de problematiek in onze provin
cie, hoewel ik me daarbij zou afvra
gen wat ze er mee zou doen. Ze zou,
wat mij betreft Bartje, best een ver
gadering mogen meemaken, ze zou
ook nog een kopje thee mogen drin
ken (pas dan krijgt ze een indruk van
het Haagse leidingwater) in de wat
vreugdeloze kantine van het provin
ciehuis. Die zou dan ook niet opge
poetst moeten worden, net zo min als
de lantaarnpalen voor de deur een
uur van te voren moeten worden wit
geschilderd. Want dat is wat er ge
beurt, Bartje! En daar heb ik veel
moeite mee; net zo goed als met een
koud buffet van 50.000,-, terwijl we
allemaal om het hardt roepen dat er
overal bezuinigd moet worden! Kijk.
daarom, om het inhoudsloze en het
kostbare van een dergelijke bijeen
komst ga ik geen handje geven. En
wat mij betreft sta je later vooraan
om een glimp te ontvangen van het
staatshoofd. Want meer zul je niet
zien: voor je het weet zit ze al weer in
de volgende provincie."
Goedereede Jaap Wolf
Armeniër
Uw kop „Mensonterende toestand
onder Turkse christenen", moet dat
niet zijn Armeense christenen die in
Turkije wonen? Wat ik wil zeggen is.
dat het hier niet alleen om religieuze
tegenstellingen gaat (Ik sluit niet uit
dat ook een Turk de levende Christus
vindt) en dat onjuiste aanduidingen
onjuiste oordeelsvorming in de hand
werken en het werk van de door u
genoemde Vereniging vaoor Vluchte
lingenwerk bemoeilijken. De zinsne
de „De Turken zitten hutje bij mutje
gepakt", is net zo absurd als Friezen
voor Hollanders verslijten.
Groet Michael Harten
door Ineke Ketelaar
De nieuwe wet Arbeid Buitenlandse Werknemers is nu zeven
maanden in werking. Tegen de inhoud is destijds groot
scheeps verzet gerezen, ook van FNV-zijde. Aan de inhoud
valt niets meer te veranderen, maar aan de uitvoering des te
meer. Hoewel het enige goede in de wet de mogelijkheid is om
werkgevers van illegalen aan te pakken, is het juist die
mogelijkheid die het minst wordt gebruikt. Integendeel: na
zeven maanden is het duidelijk dat niet de werkgevers, maar
de werknemers worden aangepakt. Met andere woorden: de
ware schuldigen blijven buiten schot.
De FNV pleit al jaren voor het aan
pakken van het probleem illegale ar
beid. Met name gericht op de toe-
kopist moet er een zodanige oplos
sing komen, dat illegale arbeid in de
Nederlandse maatschappij niet meer
mogelijk is. Dat kan alleen als het
werkgevers onmogelijk wordt ge
maakt illegalen ln dienst te nemen en
dat kan op basis van de nieuwe wet.
Maar dat gebeurt nou juist niet of
veel te weinig.
Sinds de invoering van de wet, op 1'
november vorig jaar, is slechts een
zeer klein aantal werkgevers aange
sproken en vervolgd wegens het in.
dienst hebben van illegalen. De paar
die werden vervolgd kregen minimale
boetes, terwijl de wet gevangenis
straffen en zelfs bedrijfssluiting mo
gelijk maakt.
Onderzoek
De controle op werkgevers is niet
direct krachtig aangepakt: in de hele
provincie Noord-Holland, inclusief
Amsterdam, is welgeteld één ambte
naar van de Loon Technische Dienst
(LTD) bezig met onderzoek naar
werkgevers van illegalen. Dat is ook
aan werkgeverszijde niet onopge
merkt gebleven. Na een eerste schrik-
periode zijn talloze werkgevers op
nieuw illegalen in dienst gaan nemen.
Mede daardoor is de toeloop van ille
galen de laatste drie maanden groter
dan in vergelijkbare perioden. De uit
voering van de wet werkt eenzijdig
ten nadele van onschuldigen. De ech
te schuldigen, de werkgevers, gaan
nagenoeg vrijuit
Want wie is er nou eigenlijk schuldie Maar de overheid pakt alleen de ille
aan illegale arbeid? Natuurlijk, ille
galen overtreden de wet, maar die
verklaring is veel te simpel. Jaren
lang heeft de Nederlandse samenle
ving, vooral het bedrijfsleven, buiten
landse arbeidskrachten met open ar
men binnengehaald, illegaal of niet
Van deze mensen, die vaak helemaal
niet of nauwelijks geschoold zijn,
mag niemand verwachten dat zij
nieuwe Nederlandse wetten begrij
pen. Zij zien alleen dat een baan,
vooral illegaal, in Nederland nog even
gemakkelijk te krijgen is als altijd.
En die baan is belangrijk. Uiteinde
lijk zijn de buitenlanders niet uit
weelde naar Nederland gekomen.
Hoe beroerd hun omstandigheden in
Nederland ook mogen zijn. ze zijn nog
altijd te verkiezen boven hun armoe
de en werkloosheid thuis. Bovendien
kun Je nauwelijks verwachten dat
deze wet, gezien de uitvoering, door
de buitenlanders serieus wordt ge
nomen.
De Nederlandse werkgevers daaren
tegen mogen wel worden veronder
steld de Nederlandse wetten en rege
lingen te kennen en zich eraan te
houden. Maar waarom zouden zij. als
ze er in de uitvoering van die wet zo
gemakkelijk vanaf komen? Daar ligt
dan ook de schuld en daarom blijft de
FNV verdedigen dat de werkgevers
streng aangepakt moeten worden.
galen zelf aan. Het PvdA-kamerlid
Buurmeijer kreeg met veel pijn en
moeite een kleine verlichting van de
wet voor elkaar illegalen die vrij lang
bij dezelfde werkgevers hebben ge
werkt en voor wie premie is betaald,
konden alsnog gelegaliseerd worden.
Een motie van die strekking werd in
de K^mer aanvaard. Maar de betrok
ken ministeries deden het effect
prompt teniet door een enorme pa
pierwinkel in te stellen, die het voor
de betrokken illegalen ook al gezien
de belachelijk korte tijd die ze ervoor
kregen bijna onmogelijk maakte aan
de eisen te voldoen. Het ergste is nog
dat werkgevers die premies betalen
niet de beroerdste zijn. Juist de erg
ste ontduikers kunnen rustig hun
gang blijven gaan.
Hap-snap
Al eerder heeft de FNV opgemerkt
dat het beleid van het ministerie
van justitie, met mevrouw Haars
als staatssecretaris aan kop, nogal
hap-snap is en niet bepaald van
visie getuigt. Dat werd nog eens
geïllustreerd door de uitspraken
van Haars over de kerk-illegalen.
Eerst maakte mevrouw Haars be
kend dat de vreemdelingenpolitie
ook illegalen uit kerken moet ha
len. Door de paniek en verontwaar
diging over dit besluit moest de
staatssecretaris dat iets voorzichti
ger formuleren
Het is een algemeen bekend feit.
dat buitenlanders hier grotendeels
niet meer tijdelijk zijn: ze blijven in
Nederland. Ook ln het rapport etni
sche minderheden van de weten
schappelijke raad voor het rege
ringsbeleid werd daarop gewezen.
Mede gezien de uitspraken van mi
nister Wiegel van binnenlandse za
ken moet vanuit diverse ministe
ries worden gewerkt aan een men
taliteitsverandering van Nederlan
ders ten opzichte van hun buiten
landse buren
Dat het huidige beleid een omge
keerd effect heeft valt te vrezen.
Het gevaar dreigt dat latente racis
tische gevoelens worden wakkerge-
maakt en dat een hetze ontstaat
tegen alle buitenlanders, of ze nou
illegaal zijn of niet. Juist de over
heid moet duidelijk maken dat Ne
derland nog veel werkgevers telt
die in hun bedrijf arbeidsomstan
digheden handhaven waar alleen
illegalen willen werken. En dat
juist deze werkgevers de taak heb
ben die arbeidsomstandigheden zo
te verbeteren dat iedereen dat werk
wil doen
Dét is de taak van de overheid, en
niet het zodanig uitvoeren van wet
ten dat onschuldigen de dupe wor
den. en een tegenstelling scheppen
tussen Nederlandse en buitenland
se werknemers. Als de werkgevers
niet worden verplicht menswaardi
ge arbeidsomstandigheden te
scheppen zullen de gevolgen niet te
overzien zijn. Steeds zal toestem
ming worden gevraagd voor wer
ving van nieuwe buitenlanders en
steeds zal de FNV zich tot het uiter
ste daartegen verzetten
Humaan beleid
Nogmaals vraagt de FNV dan ook om
een humaan beleid ten opzichte van
illegalen. Pas wanneer alle illegalen
de kans krijgen zich te melden, is er
werkelijk inzicht in hun aantal. Pas
dan is het mogelijk nieuw aangeko
men illegalen duidelijk te maken dat
hier voor hen geen plaats is. Wie zich
meldt, moet een normale kans heb
ben op arbeidsbemiddeling. Een mi
nimale garantie voor rechtvaardig
heid. Recht op een menswaardig be
staan. Bij deze manier van wetten
uitvoeren is het gevaar voor vervol
ging. uitzetting en daarmee voor on
derduiking en criminaliteit veel te
groot. Dat wil niemand. Het kan nog
voorkomen worden. Maar dat moet
dan wel snel gebeuren
Ineke Ketelaar is verbonden aan het
FNV-secretariaat buitenlandse
werknemers.
