FILH Ontspanning op tv is een vies woord Textielmuseum op zoek naar de mens achter de weefstoel KLEINE v'f t üfët SUBSIDIE VOOR EXPERIMENTELE EN KUNSTVERNIEUWENDE PROJECTEN museaooo Vriendelijke komiek Klagers blijven toch kijkers De Mafkees Mime en dans bundelen zich in het Noorden Nieuwe boeken 'Van Boks tot Boezeroen' in Enschede IN NEDERLAND ZATERDAG 5 JULI 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET „Ik denk dat de ontspannende functie van televisie nog steeds de belangrijkste is, daarna pas de informatieve en daarna de cultureel- vormende. Ontspanning is voor sommigen kennelijk een vies woord. Niet voor de TROS. Wij vinden dat de mensen recht hebben op een stuk ontspanning en we werken daar sinds jaar en dag aan." Alweer zo'n kernachtige uitspraak van drs. Cees Baay, televisiedirecteur van de TROS. gedaan aan het begin van het televisieseizoen 1979/'80. „Ontspanning is voor sommigen kennelijk een vies woord." Zo is het maar net! Als er één programmasoort in Nederland is waar al dan niet terecht neerbuigend over wordt gedaan dan is het wel televisie amusement. Sommige dagbladrecensenten komen al jaren woorden te kort om hun gal uit te spuwen over de in hun ogen vaak geringe kwaliteit. Uit hun misnoegde opmerkingen blijkt dat hun moraliserende lessen paarlen voor de zwijnen zijn. Er verandert in hun ogen niet veel ten goede. Evenwel, ze blijven kijken Klagers blijven toch kijkers! Dat blijkt ook uit de dagelijkse gesprekken met mensen die niet beroepsmatig aan de buis gekluisterd blijven zitten. Ze irriteren zich vaak mateloos aan de dubbele-bodem-humor van De Mountles of aan het enge van Henk van der Meydens Tv-Privé, maar ze schrappen iedere keer weer vlijtig dié programma's in hun omroepgidsen aan. Waarschijnlijk uit nieuwsgierigheid of gewoon om zich te gaan zitten ergeren. Zoals vorige week zaterdag in een terugblik op het drama-aanbod van het afgelopen televisieseizoen bleek brengt de Nederlander anderhalf uur per dag voor zijn kijkkastje door. De grootste publiekstrekker is drama (Nederlands of buitenlands) waaraan dagelijks een half uur wordt besteed. Vandaag gaat het over amusement dat een tweede plaats verwerft. Onze landgenoten wijden er gemiddeld 23 minuten per dag aan. Zij waarderen het gebodene met 7.1, tegen drama met 7.2. Is de gemiddelde kijkdichtheid voor drama 44 procent, voor amusement is dat 33. Een procent kijkdichtheid staat voor 135.000 personen. door W. Wlelek-Berg Hoogste waardering voor Wim Kan Van onze kunstredactie GRONINGEN Om de ontwikke ling van mime, dans en beweging in het noorden van het land te stimule ren is in Groningen de stichting „Sa menwerkend Bewegingstheater Gro ningen (S.B.G.) opgericht. In deze stichting werken groepen en scholen samen. De Amerikaanse film heeft er een komiek bij. enigszins gesneden naar het model van Jerry Lewis (die heeft na jaren morrend nietsdoen overi gens ook weer een werkje in elkaar geflanst, doch daarover spoedig meer). Deze Steve Martin doet zich in zijn debuutfilm „The Jerk" („De Maf kees") van Carl Reiner kennen als een vriendelijke brekebeen, die het met onaardse naïviteit een heel eind schopt. Hij is, als slungelige blanke, liefderijk geadopteerd door een dood arme, kinderrijke zwarte familie en trekt vol goede moed uit om de we reld te veroveren. Eerst maakt hij brokken en furore bij een benzinepomp (de mensen met wie hij te doen krijgt zijn hem allemaal goedgezind) daarna komt hij in een circus terecht waar hij de lusten wekt van een formidabele motorrijdster. daan staat niets hun geluk in tl sprookjespaleis in de weg. Doch daK na moet het mislopen en weer ge* komen, dat ligt in de rede, de tjfl heeft nog een eindweegs te gaan j Er zitten aardige vondsten in Jerk" maar ook dode plekken, ste Martin wekt geen irritatie maar J geen groot enthousiasme. Een w miek van formaat is hij vooralsw dus niet. De film zou best leuk a voor kinderen (die zich, zoals bekeu laten verleiden tot schaterlachen alles wat omstort en in de pot» valt), ware het niet dat er nogal tj gepeperde erotische „small talk"! voorkomt. Maar het blijft bij wo» den dus waarschijnlik begrijpen i het niet. Amsterdam-Nöggerath; Den Hai Metropole 3; Rotterdam-Lumièrel door Riet Diemer HILVERSUM „Wij vinden dat de mensen recht hebben op een stuk ontspanning De meeste hoofden van de afdelingen gevarieerde pro gramma's van de omroepen schermen, net zoals televisie- directeur Baay, met het recht van de kijker. „Amusement is vreselijk belangrijk. Mensen die hard werken of studeren hebben recht op veel ontspanning," zei Dick van Bommel, hoofd gevari eerde programma's van de NCRV- televisie eens bij een bepaalde gele genheid. Zijn omroep kwam het afge lopen seizoen qua kijkdichtheid op de tweede plaats met 31 procent, na TROS en AVRO, die met 35 procent de eerste plaats deelden. Amusement moet! Dat is niet alleen zo omdat de chefs van de afdelingen amusement ook wel de smaakma kers van het Nederlandse publiek ge noemd het belangrijk vinden en in hun werk geloven. De belangrijkste stok achter de deur is in de Omroep wet te vinden, die voorschrijft dat iedere omroeporganisatie verplicht is haar zendtijd te gebruiken voor uit zending van een volledig programma, dat in redelijke onderlinge verhou ding tenminste onderdelen omvat van culturele, informatieve, educatie ve en verstrooiende aard. (Art. 35 lid 2) Speciaal vandaag De Troon des Bloeds. Japan se speelfilm van regisseur Ku rosawa, gebaseerd op Macbeth van William Shakespeare. Het verhaal is hetzelfde, alleen de namen van de hoofdpersonen zijn anders en de lokaties lig gen duizenden kilometers uit' elkaar. Ned 1 19.55 uur Hitier. Eerste aflevering van een serie documentaires over de grote politieke leiders van deze eeuw. De serie is gemaakt door drie journalisten van de New York Times. Ned 2 2110 uur H. J. A. Hofland spreekt met dr. A. van Dantzlg. In de serie gesprekken van journalist/pu blicist Hofland vanavond een ontmoeting met psychiater Van Dantzig, tot voor kort di recteur van het in Amsterdam gevestigde Instituut voor Me dische Psychotherapie. Ned. 2 22.05 uur* Speciaal morgen Een schreeuw voor hulp. Amerikaanse speelfilm van Daryl Duke met in de hoofd rollen Robert Culp en Elayne Hellveil. Het verhaal gaat over een meisje dat contact opneemt met een radiomede werker, omdat sij in geestelij ke nood ait. Ned. 1 20.15 uur De vergeten oorlog. Serie van dertien documentaires over de dramatische betrok kenheid van Rusland bij de Tweede Wereldoorlog. Van avond aflevering 3: Het beleg van Leningrad. Ned. 1 21.55 uur Achter het nieuws brengt een reportage over de malaise in de auto-industrie. Met name wordt door de crisis de ar beidsmarkt in de Verenigde Staten aangetast. Ned. 2 23.05 uur Maar dat iedere omroep een andere uitleg geeft aan het begrip „gevari eerd" blijkt wel uit het aanbod. Toen de EO zich voor de eerste keer als C- omroep manifesteerde was er geen leukere en slimmere vraag op de pers conferentie te verzinnen dan: wat voor amusementsprogramma's gaat uw omroep brengen? Er was ook nooit een halfslachtiger antwoord te beluisteren dan dat van het toenmali ge hoofd televisie: „Ja, amusement, is gewoon amusement." Achteraf ble ken daar de Muzikale Fruitmand en andere liederenprogramma's onder te vallen. Afgelopen seizoen besteedde de EO drie procent van het totale program- ma-aanbod aan amusement en daar mee werd bedoeld „kwisachtlge" en „famille-achtlge" programma's als „Kennen en kunnen" en „Land in zicht" in het kader van EO-Metter- daad. Hoe uiteenlopend er over het begrip amusement wordt gedacht blijkt ook wel uit het aanbod dat loopt van de geslaagde oudejaarsconferentie van Wim Kan (die met 8.2 nog altijd het hoogste waarderingscijfer van alle op de Nederlandse televisie gebrachte programma's haalde), tot AVRO's Wie-Kent-Kwis, het praatprogramma van Hilterman, NCRV's Showroom of het door de KRO aangekochte „Alle zegen komt van boven". Veel heeft dit ook te maken met de identiteit van de omroepen, ook al komt dat niet altijd overduidelijk uit, als An- dré van Duin overloopt van de NCRV naar de TROS en Willeke Albert! van de TROS naar de KRO. Natuur Een bepaalde gerichte keus spreekt bijvoorbeeld uit het programma-aan bod van de NCRV waar alles wat groeit en bloeit in „Ja, natuurlijk" al jaren stof voor honderden kwlsvra- gen levert. Om Van Bommel nog even te mogen citeren: „Je wilt ze boeien en ze toch dichter bij de natuur bren gen. Dus ga je 't in een spelvorm gieten. Vooral niet te veel milieuza ken en met de vinger wijzen. En niet te veel prijzen en klipperdeklap". Het afgelopen seizoen oogstte „Ja, na tuurlijk" met 8.1, uitgeloofd door drie miljoen kijkers een erg hoog waarde ringscijfer. Zijn er niet veel cadeautjes bij de NCRV te winnen, de AVRO haakte het afgelopen seizoen op alle mogelij ke manleren in op de hebzucht. Tele- blngo, voor het goede doel van de Olympische Spelen voor gehandicap ten, kwam met grote prijzen, tot zelfs een auto aanzetten. Geen wonder dat zo'n kwis de hoogste kijkdichtheid haalde met 59 procent. Maar ook de Wie-Kent-Kwis (nu al weer voor het zevende seizoen) wist ook kijkcijfers en hebberigheid te verhogen. De AVRO is al weer op zoek naar een ander llefdadigheidsdoel voor een nieuwe serie Telebingo's. De AVRO en de TROS betwistten elkaar de eerste drie maanden van 1980 de eer ste plaats in kijkdichtheid voor amu sement, terwijl de TROS de laatste drie maanden van 1979 nummer één was. Voor dat succes zorgde André van Duin. Sprookjespaleis Maar alras ontmoet hij zijn grote liefde, een blondje met een pruime- mondje en krulletjes die sinds de jaren twintig op de plank zijn blijven liggen en aangezien hij en passant een lucratieve uitvinding heeft ge- Het nieuwe poppenboek, 58 model voor het maken van poppen, door_ Yoneyama. Uitg. Kok, Kampen, u blz. 29.50. ADVERTENTIE Spelletjes Bij de KRO moet ik eerlijk gezegd altijd denken aan die gezellige rooms- katholleke gezinnen van vroeger waar ze dol op spelletjes, dansjes en muziek waren, vaak in tegenstelling tot de protestantse kampen. Soms vind Je daar weer iets van terug in een Willem Ruisshow of de liedjes programma's „Bij ons inNaast Willeke Alberti bracht de KRO afge lopen seizoen drie shows met Willem Nijholt, Frans Halsema en Drs. P. Rest nog te vermelden dat de VPRO het het afgelopen seizoen heeft be staan de meeste programma's te brengen die onder de noemer contro versieel vallen. Vrij vertaald betekent dat dat de ene helft kijkers het schit terend vindt, en de andere helft er geen raad mee weet, maar toch beur telings zich ergerend of opwindend blijft kijken. Voorwerpen van deze verwarring waren alle uitzendingen van Koot en Bie in het afgelopen seizoen. De Minister von Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk maakt bekend dat, evenals in voorgaande jaren, ook in 1981 enkele projecten kunnen worden gesubsidieerd waarbij kunstenoors zich bezighouden met experimenten of met vernieuwing van de kunst Het gaat daarbij om projecten met een hoge artistieke kwaliteit die niet op ondere wijze kunnen worden gefinancierd of voor subsidie in aanmerking gebracht Aanvragen kunnen betrekking hebben op individuele of collectieve projecten op het gebied van één of meer vormen van kunst die in 1981 zullen worden gerealiseerd. Subsidieverzoeken moeten worden ingediend op een formulier, dot kan worden aangevraagd bij het Dureau Algemene Zaken van de Directie Kunsten van het departement Steenvoordelaon 370, Postbus 5406, 2280 HK Rijswijk, telefoon (070) 94.93.93, toestel 2924 of 3193. Formulieren dienen uiterlijk 31 augustus 1980 bij de Directie Kunsten te zijn ingediend. De schriftelijke oonvraag dient voldoende duidelijkheid te verschaffen over het project om beoordeling op grond van deze gegevens mogelijk te maken. De Minister zal op de verzoeken beslissen op grond van adviezen van de Raad voor de Kunst Er wordt naar gestreefd de aanvragers rond februori 1981 op de hoogte té stellen van de beslissing. PUDUKATIE VAN HET MINISTERIE VAN CULTUUR, RECREATIE EN MAATSCHAPPELIJK WERK i '»ii< - '-%3 -*"*>.j" v-i' re.- „je va door STANS LUTZ ENSCHEDE De witte villa, om geven door een groen, glooiend graslandschap, ademt nog de sfeer van de eens zo bloeiende textielin dustrie in de Twentse Achterhoek. Eens was het de behuizing van textielfabrikant Jannink en zijn fa milie. Sinda 1964 hulst er het (Twpnts-Gelderse) Textielindustriemuseum. Het museum Is Een van de schitterende antieke weefgetouwen die de „suppoost" van bet museum met vaardige hènd bedient. ontstaan uit de Stichting Textielgeschiede- nis te Hengelo. Sinds ongeveer 1950 houdt deze stichting zich bezig met Jaarlijks ver schijnende historische studies aangaande de Twentse textielindustrie, waarbij vooral aandacht wordt besteed aan het verband tussen de Industriële en sociale ontwikke lingen. Te klein Het nostalgische gevoel, dat de bezoeker bekruipt bij het zien van spinstoel en smlet- spoel en de schitterende weefgetouwen, die de „suppoost" van het museum met vaardi ge hand bedient, wordt in het museum nog slechts hier en daar gerelativeerd door fo to's en teksten over de sociale omstandighe den van de „mens" achter deze werktuigen. Het museum is te klein om alles ook werke lijk in de Juiste verhoudingen te laten zien. Het Textielindustriemuseum is zich dit al enige jaren bewust. Al vanaf 1968 zijn er plannen voor een Textielmuseum Nieuwe Stijl. Met behulp van subsidies van CRM, de Provincie Overijssel, de Gemeente En schede, Monumentenzorg, het Prins Bern- hardfonds en een speciaal voor dit doel opgericht bouwfonds, zal het museum „Nieuwe Stijl" binnen twee jaar gevestigd worden in de dan gerenoveerde „Jannink" fabriekshal. Tot zover blijft de traditie ge handhaafd. Toekomst In het nieuwe museum zal, behalve aan de industriële en sociale ontwikkelingen in het verleden, ook veel aandacht worden be steed aan de situatie van het heden. Boven dien zal een bijdrage worden geleverd aan bezinning op de toekomst. Hierbij denkt men vooral aan het zoeken naar nieuwe toepassingen van textiele pro- dukten om de werkgelegenheid een nieuwe impuls te geven en aan het belang van de in de loop der eeuwen verworven technische kennis voor bijvoorbeeld de ontwikkelings landen. In het huidige meuseum worden de voorbe reidende studies gebruikt voor een serie kleine wisselexposities. De tentoonstelling van Boks tot Boezeroen, die er momenteel te zien is, is de derde in deze serie en behandelt de kleding van Twente en aan grenzende gebieden van 1800 tot 1930. Het getoonde materiaal pretendeert geen historisch-sociaal overzicht te geven. Wél is dit te vinden in de begeleidende studie Kleding en Identiteit van mevrouw Luiten- Strijker. Zij probeert een verband te leggen tussen kleding en industrialisering. Op duidelijke wijze beschrijft zij de ontwik keling van vrouwen-, mannen-, en kinder kleding van land- en fabrieksarbeiders. De technische gegevens over het „hoe" van de kleding worden per kledingstuk behandeld. Het „waarom" wordt tussendoor belicht via anekdotische feiten uit overlevering van oudere mensen, waaronder haar groot vader. De baas Zo ontvouwt zij hoe aan het begin van deze eeuw in de lawaaiige fabriekshallen een gebarentaal ontstond tussen de arbeiders, die gebaseerd was op het verschil in kleding tussen fabrikant, baas en arbeider. In de fabriek werden colbertjes namelijk alleen door bazen gedragen. Ten teken dat deze - Vrouwen in „stroatrok" beschermen zich tegen de regen. persoon in aantocht was, greep de arbeider met zijn hand aan zijn „denkbeeldige" re vers: „Opgepast, de Baas!" Ook onderling onderscheidde de arbeiden de bevolking zich door het gebruik van verschillende stoffen in het boezeroen, klei ne knoopjes ter versiering van de broek, maar ook door hun minimale garderobe zo schoon en heel mogelijk te houden. Zo werd door de vrouwen het schort niet alleen ter bescherming van de daagse kleding ge bruikt. maar vooral ook als een kledingstuk dat frisheid aan hun gestalte verleende. Degelijk materiaal De tentoonstelling is opgesteld in twee klei ne zalen op de bovenverdieping van het museum. Opvallend is hoe degelijk het ma teriaal van de kledingstukken is en hoe als er toch slijtageplekken ontstonden elke restje stof werd gebruikt om die te herstel len. Dat daardoor hele mooie handwerkjes kunnen ontstaan is vooral te zien aan voering van vesten en jakken, waar ruilt strepen en bonte stoffen een geheel nieui patroon vormen. De vindingrijkheid van de bevolking oc hun niet zo uitgebreide garderobe meer doeleinden geschikt te maken won op de tentoonstelling nog eens benadrul door middel van een grappige foto: e< horizontale rij op het land stappende vrd wen hebben hun bovenste rok tegen regen over het hoofd geworpen. Deze rd was van een dikkere stof dan de vier of vi rokken eronder. Ze werd als mantel R bruikt en heette daarom de „stroatrok". Tot 1 september in het Textielindustri museum, Espoortstraat 182 in Ensched Geopend op dinsdag tot en met zaterdi van 9-12 uur en van 14-17 uur, op zondi van 14-17 uur. Het boekje Kleding en titeit kost vijf gulden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4