Kleine musea bieden somber beeld Ttoüw Commentaar j w i nadine durft Blijven praten M Vallend element van gevel doodt man Financiële en huisvestingsproblemen, te weinig deskundigheid ilii' winst uit glas goeie ogen ouverture een huis te ver lauwersmeer '"donderdag 3 juli 1980 BINNENLAND trouw/kwartet 5 Het is op dit moment nog moeilijk uit te maken of het optimisme waarmee de Westduitse bondskan selier Helmut Schmidt is terugge keerd uit Moskou in de eerste plaats een bewust gekozen politieke hou ding is omdat hij zich een openlijke mislukking van zijn missie niet kan permitteren, dan wel een op reële toezeggingen van het Kremlin ge baseerde gemoedsgesteldheid. De verklaring die de bondskanselier vandaag in de Westduitse bonds dag hoopt af te leggen zal wat dat betreft wat meer duidelijkheid kun nen brengen. Meer definitieve con clusies zullen echter pas te trekken zijn als de besprekingen tussen Breznjew en Schmidt een concreet vervolg krijgen. Toch valt een eerste balans van Schmidts reis naar Moskou al wel op te maken. De Westduitse leider heeft er in de hoofdstad van de Sowjet-Unie geen enkel misver stand over laten bestaan dat hij niet bereid is afstand te nemen van het westelijke bondgenootschap. Zijn keiharde veroordeling van de Rus sische inval in Afghanistan binnen de muren van het Kremlin is hem daar niet in dank afgenomen. De reactie van de Sowjet-media daar- op maakte wel duidelijk dat -I Schmidts opmerkingen op de rand van het diplomatiek gebruikelijke i waren. Zijn uitlatingen over Afgha- 5. nistan zijn de bondskanselier voor r- het eerst sinds tijden weer op lof van de Amerikanen komen te jjj staan. Dat is een luxe die Schmidt niet vaak te beurt valt, ondanks de n recente verzoening tussen de bondskanselier en de Amerikaanse J president Carter tijdens de econo- i. mische top in Venetië. In Washing- :t ton hangt nog altijd een gevoel van jM onbehagen over het tamelijk zelf- standige denken en optreden van Schmidt in de verhouding met de i- Russen. l" Enige toezegging over een vermin- J dering van de Sowjet-aanwezigheid (in Afghanistan heeft Schmidt in Moskou niet los kunnen krijgen. Niemand had dat ook verwacht, gezien de politieke en militaire in- ■j vesteringen die de Sowjet-Unie in 4 dat land heeft gedaan. B- 1 Toch heèft Schmidt met zijn reis naar Moskou duidelijk gemaakt dat het zinvol is om ook in tijden van oplopende spanning met de tegen- |r stander in gesprek te blijven. Het t ziet er naar uit dat hij erin geslaagd is enige beweging te krijgen in het gebrek aan bereidheid bij de Rus- l sen om te spreken over de middel- lange-afstandswapens in Europa. Tot dusver heeft Moskou steeds geweigerd hierover besprekingen te beginnen zolang de NAVO haar beslissing over de stationering van 572 Pershings en kruisraketten niet ongedaan maakt. Het is enerzijds droef te constateren dat de Russen niet op voorhand bereid zijn de stationering van de SS-20 raket te bevriezen, maar er is al veel gewon- rnen als mocht blijken dat zij bereid zouden zijn dit wapen in te brengen bij het door de NAVO in december van het afgelopen jaar voorgesteld gesprek. Hopelijk vormt de opstelling die Schmidt in Moskou gekozen heeft, één die duidelijk maakt waarop het staat in de verhoudingen zonder de bereidheid tot overleg overboord te zetten, een aanzet voor een nieuwe gemeenschappelijke strategie van het Westen tegenover de Sowjet- Unie. Tot dusver bestaat er wat dat betreft een duidelijk verschil in be nadering tussen Europa en de Ver enigde Staten. Mede door de grote invloed van de publieke opinie in dat land. heeft de regering van de Verenigde Staten de neiging tot overdrijving zeker in een periode van presidentsverkiezingen. Jubel de men daar enkele jaren geleden nog over de gevolgen van de ont spanning, na de Russische bezet ting van Afghanistan klinkt de roep om een welhaast totale confrontatie met de Russen. Ontspanning is on deelbaar. zo heet dat in Wash ington. Schmidt heeft door zijn reis duide lijk gemaakt dat een politiek con flict in een bepaald deel van de wereld niet per definitie hoeft te leiden tot een algemene confronta tie. Hij trekt de consequentie uit het feit dat er eigenlijk geen alternatief voor ontspanning is, terwijl de ma nier waarop hij dat heeft uitge werkt, overtuigend aantoont dat die wetenschap niet hoeft te leiden tot politiek defaitisme. Overigens betekent die allemaal niet dat met Schmidts reis nu alles weer koek en ei is in de verhoudin gen tussen Oost en West. Zijn be zoek aan Moskou was een opening, maar er zal nog veel van het weste lijke uithoudingsvermogen gevergd worden om de Russen wat verder te helpen op de nu aarzelend ingesla gen weg. Een voor de hand liggen de volgende stap is de goedkeuring van het tweede akkoord ter beper king van de strategische kernwa pens door de Amerikaanse Senaat. Het is niet voor niets dat Schmidt in de voorbije maanden hierop heeft aangedrongen. Daarmee zou ook formeel de deur open staan voor de besprekingen over een derde SALT-akkoord, in het kader waar van over de middellangeafstands- wapens moet worden gesproken. De reis van Schmidt werpt ook een nieuw licht op de discussie die in ons land aan de gang is over de plaatsing van Pershings en kruisra ketten. Er lijken nu wat minder redenen te bestaan voor de vrees die premier Van Agt begin deze week uitte na zijn ontmoeting met Schmidt dat na 1983 overgegaan "zal moeten worden tot een versnel de plaatsing van deze raketten. Als het in Moskou begonnen gesprek inderdaad tot een doorbraak leidt, dan is de kans groot dat het door Nederland gemaakte voorbehoud bij de in december in Brussel ge maakte NAVO-afspraken aan bete kenis wint. door Haro Hlelkema i EINDHOVEN (ANP) - De 29-jarige' Italiaan Attlllo Barichello is om het ileven gekomen toen hij werd getrof- fen door een vallend gevelelement. Dat gebeurde op een complex van I Philips aan de Maalakkerstraat in (Eindhoven, waar een nieuwe fabriek 'wordt gebouwd. Het slachtoffer was ln dienst van een Duitse firma, die de gevelelementen moest plaatsen. Op een hoogte van anderhalve meter raakte tijdens het aanhechten een RIJSWIJK Als paddestoelen schieten de kleine musea in ons land uit de grond. Bijna maandelijks krijgt het ministerie van CRM bericht over plannen om een museum op te zetten, soms met de meest vreemdsoortige voorwerpen. Toch ziet de situatie er voor de kleine musea bepaald niet florissant uit. Financiële problemen, huisvestingsmoeilijkheden en onvol doende deskundigheid bij het opzetten of aan de man brengen van de historische collectie vormen samen een somber beeld. Het is de vraag ln hoeverre het minis terie van CRM aan dit donkere schil derij een kleurtje zal kunnen geven. Feitelijk is de betrokkenheid van de overheid met de kleine musea niet zo groot en bij het verwezenlijken van. de decentralisatiegedachte zal er van de relatie tussen rijksoverheid en kleine musea vrijwel helemaal niets overblijven. Toch zegt de hoofdconsulent voor de musea op het ministerie van CRM in Rijswijk, de heer J. Karsten, dat we erg veel zouden missen als de kleine musea zouden verdwijnen. „Veel mensen die door Nederland dwalen, zouden dan maar weinig kunnen proeven van de regionale en plaatse lijke historie van onze cultuur." De eind 1978 gepubliceerde rijks-mu seumnota. die gebaseerd is op de ge dachte van de decentralisatie, heeft ertoe geleld dat het straks de provin cies en gemeenten zijn die de verant woordelijkheid voor de kleine musea moeten dragen. „Op zichzelf nemen die musea ln een regio of gemeente wel een belangrijke plaats ln, maar het zijn toch voorzieningen die in het totale museum bestel van een te be scheiden niveau zijn om ze voor reke ning van het rijk te laten komen. Dat wil zeggen dat zulke musea ten laste dienen te komen van de lagere over heden. Het rijk houdt zich primair bezig met rijksmusea, musea van na tionaal belang," aldus Karaten. Begin valt mee De kleine musea hebben het vaak niet gemakkelijk. Ja, ln het begin valt het wel mee. De eerste opzet van een museum(pje) is niet zo duur. Meestal is er een aantal enthousiastelingen, die de verzameling op poten heeft gezet en denkt de zaak wel te kunnen runnen. Maar als het eerste vuur er uit is, als de verzamelaars uit de be ginfase verdwenen zijn, dan komen In de komende weken pu bliceren wij een aantal ar tikelen over kleine musea ln ons land. Ter inleiding hadden wij een gesprek met de hoofdconsulent voor de musea over de fi nanciële problemen, waar mee kleine musea te kam pen hebben. de financiële perikelen om de hoek kijken. Zo gaat het ook ongeveer met die musea die met de regelmaat van een klok bij CRM als „nieuw" worden aangemeld en die meestal ook om subsidie vragen (er zijn nu zo'n vijf honderd musea tegen ongeveer hon derd begin deze eeuw). Ook die stam men voor een groot deel uit verzame lingen van enthousiastelingen, die echter hun hobby boven hun hoofd hebben zien groeien. Via een stich ting hopen ze een stevige financiële basis te verwerven. Maar de moeilijkheid van de financie ring verdwijnt daarmee nog niet. Karsten: „De kosten van de beheer der blijven, de exploitatie is een groot probleem. De afwenteling van de kos ten van de particulier op de overheid gaat niet zo gemakkelijk en het ver werven van geld uit fondsen wordt steeds moeilijker. De betekenis van fondsen als het Prins Bemhardfonds, de Anjerfondsen, of de Vereniging Rembrandt is sterk gegroeid, zeker nu de overheid nauwelijks speelruim te heeft om meer geld uit te geven. In elke provincie zijn fondsen die de kleinere musea wel zouden kunnen bijspringen ook al doordat de en treegelden veel te weinig soelaas bie den (in sommige plaatsen is de toe gang gratis, omdat de gemeente deze post op de begroting voor haar reke ning neemt, maar dit komt maar zel den voor). „Het is belangrijk dat een Een van de kleine musea: het stoommachine-museum in Medem- blik. Kees Jongert bij een van de onderdelen van het museum. gemeente zich interesseert voor een verzameling en bereid is er geld voor uit te trekken. Dan zit een museum heel behoorlijk," aldus Karaten Het rijk heeft volgens de hoofdconsu lent in het verleden wel het nodige gedaan om de moeilijkheden waar Tekeningen, bij voorkeur in liggend for maat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859, 1000 AW Amster dam. Naam en adres aan de achterzijde ri Tïïïi HT3 TT vermelden Voor geplaatste prenten is er een boekenbon WIK VAN DE DRIE.... hoekelement van driehonderd kilo los. Het slachtoffer werd getroffen. HORST (ANP) De twintigjarige J. Th. M. Theeuwen uit Meerlo (L) is woensdag bij een verkeersongeval in het Limburgse Horst omgekomen. De man viel met zijn motor bij een in haalmanoeuvre, waarna een tege moetkomende vrachtwagen op hem Inreed. Geldstroom maakt(e) oc moeilijkste reis Karaten verwacht niet dat het af schuiven van de verantwoordelijk heid voor de kleinere musea door het rijk tot opheffing van deze verzame lingen zal lelden. Met de herverkave ling van verantwoordelijkheden zal er volgens hem ook een verandering moeten plaats vinden in de geld stroom: niet meer vanuit de CRM- pot, maar vanuit het provincie- en gemeentenfonds. „Dan is het ln de decentralisatie-opzet de keuze van een provincie of gemeente of zo'n klein museum in stand gehouden moet worden." Karaten meent verder dat de voorzie ningen voor de kleine musea niet hoeven te lijden onder de decentrall- satlegedachte. „Gemeente en provin cie kunnen hun eigen apparaat opzet- De afdeling voorlichting van het ministerie van CRM heeft een lijst van Nederlandse mu sea opgeateld, die gratis ver krijgbaar is door middel van een briefje aan Postbus 51 in Den Haag. De voorraad is be perkt. Bij de Staatsuitgeverij kwam onlangs de Nederlandse Museumgids uit. Voor 17.50 is dexe gids ln de boekhandel te koop. mogelijk te verlichten. „Het was al leen geen gericht beleid, maar meest al het Inspelen op initiatieven van derden. Toch vertonen de gelden die sinds 1950 zijn vrijgemaakt ten bate van nlet-rijksmusea een sterk stijgen de lijn. Het begon dertig Jaar gelden met zo'n 40.000 gulden en het Is nu ongeveer zeven miljoen gulden." Een bijdrage van het rijk is onder andere de subsidie, die sinds vijf Jaar wordt gegeven voor het beveiligen van museumverzamelingen tegen in braak, diefstal en brand. „Dat was een eenmalige injectie," aldus Kar sten, „bedoeld om musea op het be lang van een goede beveiliging te wijzen. Dit Jaar is het verkrijgen van zo'n subsidie nog mogelijk, maar vol gend Jaar stoppen we ermee. Dan gaat CRM proberen een ander facet van het museumbeleid en -beheer te stimuleren, bij voorbeeld de conser vering, het beter toegankelijk maken van musea voor bejaarden en gehan dicapten of een betere documentatie. In het Visserijmuseum in Vlaardin gen is tien Jaar geleden met subsidie van CRM (nu honderd procent) een documentatle-project gestart, waar van alle musea kunnen gaan profite ren. We hopen dat andere musea zul len volgen. Het is ook erg belangrijk dat het totale bezit van musea in Nederland in de computer wordt op geslagen om zo dat bezit beter toe gankelijk te maken." ten. Nu al heeft bijna elke provincie een museum-consulent, een vakman die met name gericht is op de kleinere musea. Zo'n algemeen museumdes- kundige kan de mensen achter kleine musea begeleiden, ook bij praktische dingen." Daarnaast zou er volgens de ambte naar van CRM per museumsoort een rijksmuseum als „moedermuseum" moeten opereren voor de weten schappelijke voeding naar lagere mu sea. Een dergelijk rijksmuseum zou ook een handreiking moeten kunnen geven bij de documentatie, bij het opzetten van tentoonstellingen of bij het verzorgen van reizende exposi ties. Ook zouden er per regio kemmu- sea moeten gaan functioneren die voor praktische begeleiding zouden kunnen zorgen, die restauratiemoge lijkheden zouden kunnen verschaffen en die over een depotruimte zouden moeten beschikken. Steun bij elkaar Kleine musea zouden bovendien wat meer steun bij elkaar kunnen zoeken, is de opvatting van Karsten. HIJ denkt aan samenwerking op het ge bied van publiciteit, op het uitgeven van gezamenlijke folders (zoals mu sea in Friesland, Noord-Brabant en Noord-Holland doen), bij de opzet van exposities, bij het voeren van acties voor fondswerving. „Men moet niet blijven rommelen met een be heer dat weliswaar uiterst welwillend maar ook vaak amateuristisch is. Men zou eens moeten denken aan het gezamenlijk aantrekken van een vak man, bij voorbeeld een streekconser- vator (zoals ln Tiel, Culemborg en Z&ltbommel is gebeurd); een geza menlijk betaalde beheerder voor meer musea." Karaten kan niet ontkennen dat tal van noem het dan maar amateuris tisch opgezette kleine musea een zekere charme hebben, ook al vol doen ze maar voor een klein deel aan de voorwaarden die men aan musea mag stellen. Zestig tot zeventig pro cent van de kleinere musea zal zich niet met wetenschappelijk onderzoek bezighouden. Welke collectie is per manent te bezichtigen en welk mu seum beschikt over een „educatief apparaat" om zo een brug naar het publiek te slaan? „Er zijn vakmensen nodig om de collectie op te stellen en om de gedachte achter de collectie te verwoorden. In veel kleine musea zie Je honderd-en-één dingen zonder ver band. Met een toelichtende tekst lain Je een verzameling veel meer laten spreken." Nog gaten Regelmatig worden nieuwe musea in gericht, over de meest uiteenlopende voorwerpen. Toch zijn er volgens Karaten nog wel gaten te bespeuren. Er is geen totaalbeeld, zegt hij. „Met name de sector bedrijf en techniek is nog slecht vertegenwoordigd, de in dustriële ontwikkeling. Er wordt wel aan gewerkt, in Enschede bij voor beeld, maar een totaaloverzicht zoals het Science Museum in Londen geeft, is hier niet. En juist omdat er in de snelle technische ontwikkeling zoveel verdwijnt, is het een gemis. Op het gebied van de historie, de na tuur his torie en de beeldende kunst is er veel meer, de techniek blijft nog een beet je in de marge. Er zijn musea met fietsen, auto's en trams en treinen, maar de overkoepeling, een centraal kader, ontbreekt, aldus Karsten, die zich wel een betere spreiding van de musea in ons land zou wensen. „Maar Je kunt de historische vaak op toeval berustende ontwikkeling niet terug draaien. In het westen is een sterke samenklontering. Daar doe je niks tegen. Drente, Groningen en Zeeland komen er daarentegen bekaaid af en wat daar aan musea is, zijn hoofdza kelijk historische verzamelingen." De Franse pers toonde vorige week ongekend grote belangstel ling voor een uniek proces. Vier prostltuées hadden de moed hun „beschermheer" aan te klagen. Voor Frankrijk de eerste maal dat een dergelijk proces werd ge voerd. Twee Jaar geleden vond de politie een 22-Jarig meisje dood bij een van de uitvalswegen van de Zuidfranse stad Grenoble. Ge storven door uitputting. Ze had te hard „gewerkt" en was mis handeld door haar beschermer. De jonge enthousiaste rechter van instructie Paul Welsbuch dook ln de zaak en ontdekte een beerput van misstanden. On danks dreigementen en gevaar voor eigen leven slaagde hij erin het vertrouwen te winnen van enkele meisjes, die de trottoirs van de buitenwijken van Greno ble bewandelen. Bernadette, Fabienne. Mercedes en Nadine waren bereid te getui gen in een proces tegen negen beschermers. Het proces duurde vijf dagen en gevangenisstraffen van vier tot tien jaar werden ge ëist tegen de negen. Uit vrees voor represailles hadden de meis jes nieuwe beschermers in de vorm van politieagenten, die hen 24 uur per dag onder hun hoede namen. De vier waren het vak als het ware in gesleept. Nadine noemde haar eigen voorbeeld: een pater jezuïet stelde haar voor aan een „achtenswaardige" man die haar eerst met liefkozingen, maar la ter met dreigementen en mishan delingen overhaalde tot het vak. Haar „vriend" dwong haar ver slavende drugs te nemen die haar volledig afhankelijk maakten. HIJ tatoueerde haar en drukte als strafmaatregel meerdere malen slgarettepeukjes op haar lichaam uit. Nadine moest soms zestig tot tachtig klanten per dag afwer ken. Haar beschermer verdiende een bedrag van 25 tot 50 duizend gulden per maand. Vorige week zat dezelfde bescher mer met gebogen hoofd ln de beklaagdenbank en de vier meis jes zijn nu ln Frankrijk ware h eldlnnen. Nadine in onvervalst Frans (netjes vertaald): „Als ze met meerderen zijn hebben ze een grote mond, maar alleen doen ze het ln hun broek van angst." Bernadette, Fabienne, Mercedes en Nadine worden nu angstvallig schuilgehouden door een door 19 organisaties opge richt steuncomité, dat ook hun levenskosten betaalt. Uitspraak volgt op 10 juli. Een brandweerman is wel wat hitte gewend, sou je denken. Toch had ook deze brandblusser uit de Amerikaanse stkd Dallas het niet meer, toen de temperatuur tot de recordhoog te van meer dan veertig graden steeg. Met een doek, die gedrenkt is in ijswater, probeert hij het hoofd koel te houden. De glasbakken die de gemeente Woerden bij de vier plaatselijke winkelcentra heeft geplaatst, be zorgen de gemeentelijke kas een aardige meevaller die ongetwij feld niet van tevoren uitgedok terd zo blijkt uit het Bulletin van de Stichting Verpakking en Milieu dat de gemeente voor elke gulden die vorig Jaar in de glasbakken is gestoken, er 2,33 voor heeft teruggekregen. De gemeente Woerden moest ruim 5000 gulden betalen voor de huur en het legen van de bakken, die samen 173 ton glas oplever den. De reinigingsdienst bespaar de evenwel bijna 12.000 gulden aan transport- en vullverwer- kingskosten, omdat het ingeza melde glasafval niet met het ove rige vuilnis naar Rijnmond ver voerd hoefde te worden. Als de 173 ton glas er bij waren geweest, had Woerden dat ruim 69 gulden per ton gekost. De wereldberoemde lijkwade van Turijn heeft weer een nieuw certi ficaat van echtheid verworven. In deze doek zou volgens eeuwen lange overlevering Jezus van Na zareth zijn gewikkeld na zijn kruisdood en ln het graf hebben gelegen tot aan zijn opstanding. Er is al heel wat onderzoek ge weest naar de echtheid van deze doek, al hebben de kerkelijke au toriteiten tot nu toe een ouder- doms-onderzoek met behulp van de koolstof-14 methode verbo- ,den, omdat de lijkwade daardoor zou worden beschadigd. Een pa ter Jezuïet, Francis Fllas, heeft nu ontdekt dat op de plaats van het rechteroog een vage afdruk zichtbaar is van een muntstuk dat onder Pontlus Pllatus zou zijn geslagen en dat alleen in die tijd gebruikt werd. Het zou inder daad de gewoonte zijn geweest de dode een muntstukje op het ooglid te leggen om dit dicht te houden. Volgens de pater heeft hij hiermee een veel sterker be wijs voor de echtheid van de lijk wade gevonden dan een koolstof- proef kan. De doek wordt al meer dan 400 Jaar bewaard in Turijn. Het is een lap van ruim vier meter lang en een meter breed. Paars kleurig zijn de contouren zichtbaar van een man met iets dat lijkt op bloedvlekken bij het hoofd, de handen en de voeten. Als Peter Tsjaikowski nooit de „Ouverture 1812" had geschre ven, waren er in het Canadese Windsor deze week niet 42 con certgangers licht gewond ge raakt. Het plaatselijke symfonie orkest had het stuk zo mooi in gestudeerd en zou het op de oe ver van Detroit ten gehore bren gen. Om de ouverture extra rea listisch te doen klinken was een kanon opgesteld, dat op het juis te moment zou „invallen". De ontploffing van het zwarte krult kwam echter een paar maten te vroeg en bovendien zo luidruch tig dat 42 luisteraars oppervlak kige snijwonden opliepen. De rekening die de gemeente Brussel hem presenteerde voor het schilderen van zijn woning, weigerde de Belgische huiseige naar pertinent te betalen. Hij had immers nooit om de opknapbeurt gevraagd. De gemeente stelde hem in het gelijk en nam de reke ning weer terug. De man kon er toch ook niets aan doen dat de verfbeurt voor het huis van zijn buurman bedoeld was geweest De Werkgroep Lauwersmeer laat deze maand een film maken van het Lauwersmeer als strijdmid del tegen de plannen om het meer gedeeltelijk in te richten als oefenterrein voor defensie. De werkgroep hoopt de publieke opi nie met de film te bewerken. En als het oefenterrein er toch komt, is de film de laatste registratie van het unieke natuurgebied, al dus de filmmakers. De film moet klaar zijn, als op 25 oktober een grote protestbijeenkomst tegen de plannen van defensie wordt gehouden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5