Racisme is breder dan we dachten Wie maakte de Bennebroekse belletjes weer vast Uit brieven van lezer Geleerde en gelovige schuiven in eikaar Trouw Geen 'opvallende stoornissen' in Ned. gerefkerken Beweging koopt voormalig pand Leger des Heils Slaag voor kerkbezoek VOORBIJGANG MAANDAG 23 JUNI 1980 TROUW/KWARTET door A. J. Klei Elke zomer worden mijn vrouw en Ik een dagje mee uit rijden genomen door een bevriend echtpaar. De kinderen noemen dit spottend het Jaarlijks uitje der bejaarden, maar daar trekken wij ons niets van aan. We zakken behaaglijk weg in de zachte autokussens en kijken door het venster naar 't rijk der natuur en naar hetgeen de mensheid daarin heeft neergezet. Op een keer zijn we In Bennebroek geweest. In dé omgeving van deze plaats is mijn vriend opgegroeid in een piepklein huisje, waar hij het leven leidde van een Jongetje uit een boek van W. O. van de Hulst Hij vertelde dat hij om des geloofs wille elke dag grote afstanden moest afleggen teneinde christelijk lager onderwijs te kunnen genieten. Hij heeft dit onderwijs met vrucht gevolgd. Wij geraakten door dit „arm en toch rijk"-achtige verleden in een serene stemming en toen wij het fraai gelegen hervormde kerkje van Bennebroek passeerden, gevoelden we allen behoefte aan een kleine bedevaart. We stapten uit en liepen op het beknopte, sierlijke gebouw af. Hier heeft Talma gestaan, sprak mijn vriend eerbiedig. En Gunning!, vulde ik aan. Dr. J. H. Gunning J. Hzn., legde ik uit. want er zijn vele predikende Gunningen geweest We bezochten het achter de kerk gelegen kerkhof en bekeken de monumentale tombe op het graf van A. S. Talma die hier. na zijn ministerschap, van 1914 tot aan zijn dood in 1916 predikant is geweest. Gunning stond hier van 1884 tot 1887. Ik probeerde de plek te vinden waar zijn zoontje Adriaan begraven lag. „Veilig in Jezus' armen" moest er op de staan staanmaar de anderen riepen me: wij gingen verder. Ik weet nog dat ik 's avonds, direct na onze thuiskomst, de „Herinneringen uit mijn leven" van dr. J. H. Gunning J. Hzn. uit mijn boekenkast haalde om het hoofdstuk dat hij wijdt aan zijn verblijf in Bennebroek, te herlezen. Dit heeft ertoe geleid dat ik nu, na ontvangst van het gedenkboekje dat de heer M. Verkalk schreef ter gelegenheid van het driehonderd-Jarig bestaan van de Bennebroekse hervormde kerk, het eerst keek of er iets in stond over aan collectezakken bevestigde belletjes. Ik vond een hele pagina over „de collecte-bellen" en begreep, dat aan weerskanten van de kansel in Bennebroek collectezakken hangen met belletjes eraan. Van dominee J. van Winterswijk, de tegenwoordig predikant der hervormde gemeente te Bennebroek, vernam ik dat deze hengelstokken nog altijd gebruikt worden in minder druk bezochte avondbeurten, en dat de belletjes dan net zo tinkelen als in vervlogen Jaren, toen die belletjes aangebracht zijn om suffende kerkgangers op de collecte opmerkzaam te maken. Wie zou die belletjes weer aan de De hervormde kerk van Bennebroek collectezakken vastgemaakt hebben?, vroeg ik me af. Daar vertelt de heer Verkalk niets over in zijn boekje, terwijl hij verder gul genoeg is met „wetenswaardigheden uit verleden en heden", zoals de ondertitel luidl van het 48 pagina's tellend en zeer royaal geïllustreerd geschrift. Toch zijn die belletjes er eens afgehaald en dat heeft Gunning in een nijdige bui gedaan, waarbij aangetekend moet worden dat deze in zijn Bennebroekse Jaren een voortvarende Jongeman van nog geen dertig was. www Hier is het verhaal van dr. Gunning: „De locale kerkelijke toestanden waren zeer eigenaardig. „Het Huls te Bennebroek" huisvestte toen een oude weduwe, Darbiste van overtuiging, maar niettemin in de praktijk zoowat opperkerkvoogd, opperdiaken en opperdominee. Het laatste liet ik mij van den aanvang af niet welgevallen, en niet altoos met den noodigen tact heb ik eenlge hoog-noodige veranderingen in het letwat-verouderde kerkelijk apparaat doorgedreven. Mijne opvolgers hebben daar later de vruchten van geplukt. Ik heb wel eens vaker, ook elders, de kat de bel moeten aanbinden en dat bezorgt een mensch zelden ónvermengd genoegen. Toch zou ik nu zeker niet weer doen wat ik destijds heb bestaan. Aan de collecte-zakjes waren zilveren, met een adellijk wapen geteekende schelletjes bevestigd, die mij onder het preeken erg onaangenaam en lastig waren. Herhaaldelijk had ik op het „Hooge Huys" de verwijdering dezer overbodige muziekinstrumenten bepleit, maar tevergeefs. Toen heb ik op zekeren Zaterdagmiddag in de consistoriekamer deze schellekens afgeknipt en met een briefje aan de Ambachtsvrouwe, aan wie ze toebehoorden, teruggezonden. Dit was geen verstandige daad van mij. De hooge kerkbezoekster bleef maandenlang weg uit haar bank waarin nooit een „gewoon mensch" plaats mocht nemen en het is nimmer meer tusschen haar en mij geheel ln orde gekomen. Zij ruste in vrede." Dit was het relaas van dominee Gunning en vandaar mijn vraag wie de gevolgen van Gunnings ingreep heeft uitgewist. Ik zou ook wel willen weten, wanneer dat geschied is. Direct na het vertrek van Gunning? Dit zou eens uitgezocht moeten worden door de heer Verkalk, op wiens boekje ik overigens graag de aandacht vestig, omdat hij tal van aardige bijzonderheden omtrent de (bouwlgeschiedenis van de kerk en van het meubilair heeft opgediept en deze overeichteUJk rangschikt en levendig vertelt. Opmerkelijk is ook de uitvoerige paragraaf over de begraafplaats. Ik kan niet nalaten één voorbeeld te geven van wat de auteur onder het stof vandaan haalt: een brief van een 18e-eeuwse organist die na de uitbreiding van het orgel door de befaamde Chrlstiaan Müller om loonsverhoging vroeg „om reden dat.aan het orgel een pedaal is gemaakt, hetwelk meer moeite en werk vereischt". De man kreeg z'n geld. „Hervormde kerk van Bennebroek" (zo heet het boekje) kost vijftien gulden en wie dat bedrag stort op gironummer 312 306 t.n.v. M. Verkalk, Lage Duin 11, Bennebroek. met vermelding „jubileumboekje", krijgt het franco thuisgestuurd. „Als iemand achter mij aan m komen, die moet zichzelf verloochenen en zijn kruis optfef iedere dag, en mij volgen." (I^it ver» 23) Het kruis waar het hier om gai te maken met Jezus, de knecht God. Het is niet elk kruis, zoals wel eens zeggen: elk huls heeft kruis. Dat is wel waar, maar di wat anders. Het gaat hier oral kruis in de navolging. Dorothi heeft eens gezegd dat zij al dei lang moeite doet geen theolog zin te zeggen, die Auschwitz bit beschouwing laat. Ik denk dat haar daarin niet alleen moet staan. Dit hele westen, dezeI beschaving is medeplichtig ge t aat 5i IgRl j Onder het weinige wat we enti kunnen en misschien mogenu is dit, dat het onvoorstelbaarg n is. Een lijden dat verbonden i is met Gods openbaring en door Aldert Schipper I Noordwijkerhout Een van de moeilijkheden bij de strijd tegen racisme is dat we eigenlijk niet precies weten wat het is. Dat bleek zaterdag bij het besluit van de conferentie die de wereldraad van kerken heeft gehouden om wat gedachten op tafel te krijgen betreffende de manier waarop ln de Jaren tachtig strijd gevoerd moet worden tegen racisme. In elk geval is het breder en erger dan we atlijd meenden. In 1968, tijdens de assemblee van de wereldraad van kerken in Uppsala, ging men er nog van uit dat racisme een soort persoonlijke trots is op de eigen ethnlsche groep, gepaard met sterke negatieve gevoelens voor groe pen die niet dezelfde kenmerken heb ben, waardoor deze de kans ontzegd wordt volledig mee te doen in het leven van de hele samenleving. .Nu, ruim tien Jaar later, merkt men dat zo'n omschrijving niet voldoet. In de „Werkbeschrijving van racisme", die de conferentie in Noordwijker hout zaterdag aanvaardde, wordt ge zegd: „In de tien Jaar dat het pro gramma tot bestrijding van het racis me heeft gefunctioneerd hebben wij gemerkt dat een individuele verande ring en een betrokkenheid essentieel zijn, maar dat institutioneel racisme het meeste lijden aan de meeste men sen veroorzaakt en dat daarom col lectieve Invloed van de kerken en andere groepen nodig is voor de be strijding van dit Institutionele ra cisme." Breder De conferentie stelde vast dat racis me een alles doordringend wereld wijd verschijnsel is, dat niet beperkt is tot bepaalde landen of wereldde len. Er is ook geen enkel economisch systeem, of het nu kapitalisme of socialisme heet, dat innnerlijk im- muum is voor de kanker van het racisme. De conferentie ging zelfs zo ver te zeggen dat individuele uitingen van racisme toch uitdrukking zijn van wat een groep van mensen voelt. I l Racisme is veel breder dan we vroe ger dachten. H<et heeft niet alleen te maken met uiterlijke verschillen tus sen mensen. De conferentie van de wereldraad liet de discriminatie van onaantastbare mensen in India en van culturele minderheden zoals de uit India afkomstige Tamils in Cey lon ook onder de term racisme vallen. De achterstelling van buitenlandse werknemers ln West-Europa wil. men net zo goed als onder de term „racis me" vangen als het ontnemen van land aan de oorspronkelijke bewo ners van Australië en in Latijns-Ame rika. Toen de Russische afgevaardig de prof. Alexu Buevski even niet op lette werd zelfs de Russische inval ln Afghanistan onder het hoofdje racis- me en strijd voor landrechten gevan- Tevreden gen. I met zijn door de wet voorgeschreven racisme blijft prioriteit nummer één, maar we erkennen nu dat daarnaast meer prioriteiten bestaan, zoals het kasteprobleem in India en de positie van de Koreanen in Japan". „Wat tenslotte als de zwaarste prioriteit voor de kerkelijke strijd tegen racis me uit de bus zal komen moet (even wel) blijken uit de besluiten van het centrale comité van de wereldraad ln augustus," voegde de voorzitter van het PCR-bestuur, de zwarte Britse predikant Wilfred Wood daar aan toe. Indien de Commissie voor Internatio nale zaken (CCIA) van de wereldraad misschien eens haar diplomatieke' manier van werken zou aanvullen met een openbare inzet voor de rech ten van de mens, zou het PCR zich wat meer op het racisme in nauwere zin kunnen concentreren. Het model van het PCR, waarin de onderdruk ten zelf grotendeels de baas zijn is zo'n geweldige vondst dat de CCIA daar eens zorgvuldig naar zou moe ten kijken. NOORDWIJKERHOUT Als gevolg van een hoorfout is het onze verslaggever ont gaan dat niet ds. R. J. van der Veen vrijdagavond een bezoek bracht aan de illegale buiten landers ln de Amsterdamse Domini cus, maar mevrouw ds. Mar ja van der Veen-Schenke- veld, het gereformeerde lid van het centraal comité van de wereldraad van kerken, die predikante is in Krimpen aan de LJnel. De conferentie verwacht een opleving van het racisme ln de jaren tachtig en daarom is de inzet van de kerken dubbel en dwars nodig. Dat zullen ze als de conferentie in Noordwijker hout haar zin krijgt onder meer doen door hard te werken aan een volledige isolering van Zuld-Afrlka, het tegengaan van investeringen in dat land, acties tegen landingsrech ten voor de Zuidafrikaanse vliegtui gen buiten Afrika, het geven van te gen-informatie om daarmee het racis me ln de pers tegen te gaan en activi teiten tegen bank-leningen aan Zuid- Afrika. Er komt geld voor de Namibi- sche bevrijdingsbeweging Swapo. waarin oppenomen: Oe Rotter dammer, met Dordta Dagblad, Nieuwe Haagse Courant met Nieuwe Leidse Courant Uitgave: Trouw/Kwartet BV Hoofdredacteur Jenze Tamminga Directeur ing O Postma HOOFDKANTOOR Postbus 859 1000 AW Amsterdam Wibautstraat 131 Amsterdam lel 020-913456 telex 13006 Postgiro 66 00 00 Bank Ned. Credielbank Rekemngnr 23 00 12 574 Gemeentegiro Amsterdam X11000 REGIO RÓTTERDAM/DORDRECHT Postbus 948 '3000 AX Rotterdam lel 010-115588 (abonnementen en bezorging) tel 010-115588 (redactie) lel 115700 (uitsluitend voor REGIO DEN HAAG/LEIDEN Postbus 101 2501 CC Oen Haag tel 070-46Ö445 - (abonnementen en bezorging) tel 070-469445 (redactie) tel 070-468864 (uitsluitend voor' advertenties) Parkstraat 22 Den Haag REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND (abonnementen en bezorging Postbus 3 8000 AA Zwolle tel 05200-17030 Melkmarkt 56 Zwolle Abonnementsprijzen: Per maand 16.98 Per kwartaal 50,95 Per half jaar 101,90 Per jaar 201.60 AdvertenVetaneven op aanvraag Telefonische abonnementenop drachten (zie adressen boven) Opgave familieberichten 9-19.30 van maandag t/m vrijdag Op zondag van 18-20 uur telef 020- 913456 Opgave mini-advertenties lel 020-936868 ol schr.fleli|k aan Mini-Adv afdeling, postbus 433 1000 AK AMSTERDAM Adreswijzingen uitsluitend schrif- Nadat deze verwijzing naar Af ghanistan in dé stukken was inge voegd, begon Buevski met een ult- ïenzetting hoe fijn de Russische inva sie voor de Afghanen was, maar hij had wellicht beter een beroep op het gezond verstand van de conferentie deelnemers kunnen doen door heel formeel op te merken dat de inval weliswaar niet zo fraai is, maar dat deze niet aider het hoofdje „racisme" gevangen kan worden. I Beducht Het is voor de Nederlandse directeur Boudewijns SJollema van het pro gramma tot bestrijding van het racis me weliswaar erg vleiend, dat zoveel categorieën onderdrukte en vervolg de mensen zich onder; de paraplu van het antiracisme willen scharen, maar het is te begrijpen dat sommige afge vaardigden uit Zuidelijk-Afrika en uit de Verenigde Staten zich beducht tonen dat de aandacht voor hun pro blematiek wat teveel verwatert. Toch bereikte de Conferentie een aan vaardbaar compromis. SJollema zei dat zaterdag tijdens de laatste per sontmoeting zo: „Zuidelijk Afrika AMSTERDAM (ANP) De interna tionale zendlngsbeweiging „Youth with a Mission" (jeugd met een op dracht) gaat het voormalige hoofd kwartier van het Leger des Heils aan de Prins Hendrikkade ln Amsterdam kopen. Met de huidige edgenaar (een onroerendgoed-handelanr) is een koopsom van 1,1 miljoen gulden over eengekomen. De beweging moet voor het einde van dit jaar 300.000 gulden hebben be taald alvorens zij zich definitief eige nares kan noemen van het pand, dat uit het einde van de 19de eeuw da teert. Het gebouw werd in 1905 ge kocht door het Leger des Heils, dat er tot het begin van de Jaren zeventig zijn hoofdkwartier ln had. Youth with a mission houdt zich overal ter wereld bezig met evangeli satie en traint daartoe christenen uit diverse kerken, aldus een persmede deling. De beweging heeft ook crisis centra voor ondermeer de opvang van verslaafden aan drugs. In het pand aan de Prins Hendrikka de komt het internationale hoofd kwartier van een nieuwe afdeling van de beweging. Urban Misflions ge naamd. Deze afdeling gaat :üch rich ten op het bedrijven van zending ln de ongeveer 300 grote steden in de wereld, zo wordt meegedeeld. De meeste deelnemers aan de confe rentie zijn tevreden naar huls terug gekeerd. Een prominente ontevrede ne was de Palestijn Riah Abu El-Asal, die veel moeite heeft gedaan om de aandacht van de conferentie te win nen voor het lot van de Palestljnen ln Israël en ln de bezette gebieden. Een andere deelnemer die naar eigen ge voel niet volledig aan zijn trekken kwam was de Ier James Moreland, die zijn pogingen om de voorwaarden van het speciale fonds gewijzigd te krijgen niet zag beloond. De overgro te meerderheid van de deelnemers vond de huidige criteria best en wilde er niet aan sleutelen. De Westdultae Oberkirchenrat Loth ar Coenen pleit te er voor dat sommige activiteiten, die nu door het speciale fonds van het PCR worden bekostigd, ln het ver volg door het PCR zelf betaald zullen worden. Hij argumenteerde dat de Evangelische Kirche weliswaar niet aan het speciale fonds wil meebeta len, maar wel aan sommige activitei ten, die in Duitsland als minder pijn lijk zouden worden ervaren, zoals ontmoetingen van raciaal onderdruk ten met kerkelijke en persvertegen woordigers. De conferentie doorzag snel dat dit een poging was om de Duitsers een ontsnappingsmogelijk heid te bieden en stemde Coenens voorstel af. Dan moeten de Duitsers maar aan het speciaal fonds mee doen, zo zullen de meesten wel ge dacht hebben. De conferentie legde een duidelijk verband tussen racisme en kapitalis me, maar noemde toch ook Afghani stan en stelde vast dat het socialisti sche systeem niet onkwetsbaar is voor racistische smetten. Dat zal de Russische afgevaardigde Buevski misschien pijn gedaan hebben, maar na afloop kreeg de Amerikaanse voorzitter van de raad van kerken William Howard een paar hartelijke zoenen op beide wangen. Landrechten BOEKAREST Tweeënveer tig kinderen van een school in Creaca (Roemenië) hebben een pak slaag gekregen, omdat xij een baptisten-kerkdienst be zocht hadden. Volgens infor matie van „De Ondergrondse Kerk" liet het hoofd van de school de leerlingen van ver schillende klassen op het schoolplein aantreden en vroeg hij, wie er naar de kerk dienst geweest was. De 42 die daarvoor uitkwamen, werden geslagen. Een van hen, Pausan Dorin, moest daarna voor be handeling naar het ziekenhuis. Het overkwam niet maar eenn maar dat ene volk van Gods verkiezing. Het had te makeni gerechtigheid, waarvan dit voj teken was. Die gerechtigheid k g het navolgen van Jezus even% ns opgedragen. Wat ons bij het da i het bevorderen van die gerecht d( overkomt aan lijden heet hier! er kruis, ons kruis. Aarzelend u het en we denken eraan dat christenen dit kruis niet zelc opnamen, maar niet om het j dragen, maar om het anderen leggen. Er zijn weinig woon kritisch op ons leven Ingaan i Ik denk dat we nog nauwe! wat dit kruis vandaag voor i Beroepingswerk NED. HERV. KERK Beroepen te Beek en Urmond^ West (toez.): kand. J. Röeli te Zl Voorts kan men verwachten dat groe pen die voor hun voorouderlijk land vechten meer steun uit de kerken kunnen tegemoet zien. Opmerkelijk is dat de conferentie een studie aan beval naar activiteiten van socialisti sche landen ln Australië, waar de daar wonende aborigines over klaag den. Ook hieruit blijkt dat de confe rentie niet beschuldigd kan worden van eenzijdige aandacht voor de zon den van het Westen. Russen en Ame rikanen wordt samen verweten dat zij streven naar de baas spelen in de wereld. Onderdrukte mensen hebben een an dere manier van theologie bedrijven dan in de traditionele christelijke lan den gebruikelijk is. Het theologiseren is er minder verbaal. De conferentie drong er bij de kerken op aan meer ruimte te geven voor dit theologise ren als politiek handwerk. Dit zal wellicht leiden tot verwijten ln het Westen dat de theologische basis van de strijd tegen het racisme niet zo solide is. De conferentie vond dat daarmee in de toekomst geleefd moet worden en dat we af moeten van het Idee dat een theologische opleiding pas iets voorstelt, wanneer die wordt afgesloten met een examen of een promotie aan een westerse universi teit. Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant g berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, ge oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie g_ worden). De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor Hierover of ov| het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet correspon ren. Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw. Postbus 859,1| AW Amsterdam. Bij publikatie worden naam en woonplaats van de t vermeld. Klankbord Een schrijver van ingezonden stuk ken ben ik niet en zal dat ook nooit regelmatig worden. Van de apostel Johannes heb lk geleerd, dat praten beter is dan schrijven. 2 Johannes vers 12. Toen ik echter 16 Juni ln uw blad het artikel las: „Aat en Mac dertien maanden klankbord voor Unifiltroepen", heeft dat warme ge voelens en bijzonder grote waarde ring bij mij opgeroepen waaraan lk dan nu eens bij wijze van uitzonde ring langs deze weg uiting wil ge ven. Aat en Mac mag ik het zó zeggen? zeer hartelijk bedankt. Ik ben ervan overtuigd, dat ik de tolk ben van vele lezers. Zulk een verhaal „klankbord" en dat helaa vinden. Endat is mijn doet zeer weldadig aan waarin de samenleving problemen oproept, die nleti gepaste en traditionele ant afgedaan kunnen worden, gevoel is hier waar gemaal schrijver van de stukjes in uil onder de rubriek „Vandaag"! duidelijk te maken. Mijn danll verhaal naast vele schol ken aan uw lezers werd ven. Wét zijn er een mensen ën ouderen vandaag lk tegen ln mijn werk die Ingrijpende vragen en problem zig zijn en geen behoefte hebte vrome woorden of uit het hoot leerde bijbelteksten, maar allee Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM „Het leven ln de plaatselijke kerken verliep over het algemeen zonder opvallende stoornissen," schrijft ds G. Janssen ln het pas verschenen Informatieboekje van de Nederlands gereformeerde kerken voor 1980 (het ls uitgeko men bij Buljten Schipperheljn te Amsterdam en kost 9,90). UJks van die van 1 Januari dit Jaar. Er ls een kleine daling in het aantal kerken en dienstdoende predikanten. Het aantal kerken verminderde met De afwezigheid van „opvallende stoornissen" laat zich ook aflezen uit het statistisch overzicht: de cijfers van 1 januari 1979 verschillen nauwe- één en werd 93 en er zijn nu twee dienstdoende predikanten minder, waarmee hun aantal op 68 is geko men. Het aantal vakante kerken ls van 23 op 25 gekomen, het aantal .zielen" van 29.287 op 29.329 (de cij fers voor het aantal belijdende leden zijn respectievelijk 17.137 en 17.281). Over de in de Nederlands gerefor meerde kerken (voorheen: vrijge maakte gereformeerde kerken buiten verband) levende openheid in de rich ting van de „evangelischen" maakt do Janssen in zijn Jaaroverzicht de volgende opmerking. „Het Methodis- me is in onze tijd in opmars en ver toont zich in velerlei actie van de Evangelicals. Voor wat daarin als ze gen wordt gewerkt, moeten onze ogen niet blind fijn en heeft het hart dank baar te zijn. Maar als die dankbaar heid de schijn aanneemt van voorlief de moet het ds H. Ameiink gezegd worden dat de Reformatorische belij denisgeschriften ver te verkiezen zijn boven wat onder Evangelicals ge meengoed ls." Daarom heeft dat verhaal van en Mac" mij zo aangesprota hoop zo, dat het verhaal van vrouw en de heer van der Pijl ons als christenen dat zijn vol gen van Jezus Christus een beeld mag worden; dat wi] „klankbord" mogen worden w len, die niet zo direkt met hun p men te koop lopen, maar ze ta eens willen uitspreken en dan tl beren hen te helpen en te vanuit de liefde, waarmee gediend worden: de liefde van kruisigde en opgestane Heer, dt Overwinnaar JEZUS CHRISTl Bossum Ds. A.J. Buul door dr. C. Rijnsdorp John Hicks ls hoogleraar ln de theologie aan de uhlversiteit van Birmingham. Hij publiceerde in 1977 te Londen een boek onder de titel „The Centre of Christianity". Dit werk is nu in het Nederlands vertaald; het heet Het hart van het christelijk geloof. Het is een uitgave in de serie Oekumene van Ten Have bv te Baarn, telt 112 dichtbedrukte bladzijden en kost 13,50. De lezer mag best weten dat een recensent het met een boek moeilijk kan hebben. Ik bedoel dit technisch en formeel: ln welke vorm moet ik het bespreken? Er staat te veel ln dit werk om het in een recensie kort en duidelijk weer te geven. In eerste instantie heb ik vellen vol onderstreepte citaten overgetikt, maar moest deze methode halverwege staken. Een tweede poging gold het globaal weergeven van de gedachtengang. Ook dit was niet te doen. Een en ander bewijst alvast hoe compact en des kundig het boek is geschreven, hoe uitgebreid het kennisgebied van de auteur ls en hoezeer men hier met een gerijpte geest te doen heeft. Mij rest niets anders dan een impressie met eigen woorden weer te geven, met het welbe wust genomen risico dat men boek en schrijver maar gedeeltelijk recht doet. Niet vaag Ik zie Hicks als staande in een typisch Engelse denktraditie. Van diepzinnige vaagheden is de Brit vanouds afkerig. Hij is een man vanmat ter of fact", praktisch en redelijk ingesteld. Aan de ene kant ls er het bijna tweeduizend Jaar oude christendom, respectievelijk het christelijk geloof, en ter andere zijde ls er het wetenschappelijk bewustzijn, dat logische kri tiek toepast, dat onderzoekt en analyseert. Vervolgens ls er het uit het christendom voor gekomen humanisme, waarin veel ls dat de schrijver waardeert, maar waarvan hij zich toch op een subtiele manier distantieert. In het „empirisch" christendom, zoals zich dat in de werkelijkheid voordoet, ziet hij veel men selijks en verkeerds en dat menselijke element vindt hij zelfs terug ln de boeken zelf die te zamen de bijbel uitmaken. Centraal voor hem ls de persoon van Jezus van Nazareth, aan wie het christendom zijn ontstaan dankt Er is geen apostolische successie, maar wel een an dere vorm van successie, van voortzetting, en wel de telkens hernieuwde reactie van Indivi duele personen op de woorden, de leer van Jezus. Nieuwe Testament Het Nieuwe Testament ls geheel doordrenkt van het geloof in Jezus' opstanding. Weten schappelijk ls niet uit te maken wat er precies is gebeurd. Concreet feit of gemeenschappelij ke, visionaire indrukken, het ls niet meer te achterhalen. Maar het geloof, Ja de zekerheid aangaande de verrijzenis ls de dominant van het jonge christendom. „Deze zekerheid dat Jezus was opgewekt en daardoor geopenbaard als de Christus, beheerst heel het Hieuwe Tes tament" (bL 22). Hlcks vraagt zich af „hoe op het feest van Pinksteren, slechts veertig dagen na Jezus' kruisiging, de apostelen ln staat zijn van Jezus een lichamelijke gebeurtenis weest, of dat het heeft bestaan in visioe (23). Kernpunt We hebben hier het kernpunt van Hicks die van een subtiele ambivalentie getuig wil zeggen dat de geleerde en de gelovig het ware ln elkaar schuiven en een uit# doen die geladen ls met de innerlijke spas tussen geloof en wetenschappelijke reik Vanuit deze fundamentele spanning is het boek geschreven en dat ontslaat mij vtc plicht over de verdere uitwerking rapporti brengen. Vraag Prof. drs John Hicks geweest om openlijk de verrijzenis te prediken in Jeruzalem, wanneer het lijk van Jezus slechts op weinig afstand ln een graf besloten lag. Het komt mij voor dat wij nimmer met enige zekerheid zullen weten, of de verrijzenis Hicks is duidelijk geen fundamentalist, het ls een interessante vraag of men hem vrijzinnig kan noemen. Laten we eerlijk veel christelijke Intellectuelen zijn ln hun ken min of meer schizofreen: de gelovige' wetenschapper gaan niet ln elkaar op. boelende bij Hlcks vind lk dat hij toch tot soort totaalbeeld komt HU speelt gelovtf weten niet tegen elkaar uit, maar ponefl spanning tussen die beide als het van de menselijke situatie. Persoonlijke geloofservaring speelt ln dit I niet mee. Aan Augustlnus, Luther en P kan men zien, hoezeer een ervaren ingree God het theologisch denken stempelt, boek bevat een boelende uiteenzetting vW in de tijd gerijpte denkbeelden, maar bet* niet de kracht van een getuigenis.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 2