'Vrije verkiezingen'stellen
Iraakse revolutie veilig
egeringscrisis
raël afgewend
roeg of laat moet Europa kleur bekennen
Carter wil uranium
leveren aan India
Onrust in
verspreidt
Bolivia
zich
■owitz door knieën voor Begin
Si
arte leiding
il praten met
ismier Botha
STORT OP GIRO 3301836
Oeso oneens over
schulden Turkije
Spaanse marine
brengt schip van
Greenpeace op
Peronisten willen unie tegen junta
)AG 20 JUNi 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
H S 7
HINGTON (AP) Presi-
Carter heeft besloten
<je levering van verrijkt
um voor de Indiase
entrale Tarapur toe te
l Hij vernietigt daarmee
jslissing van de Ameri-
se commissie voor toe-
op kerninstallaties
dat de leverantie in
is met de in 1978 aange-
wet tegen spreiding
M emwapens.
sti
van de leverantie, zette on-
S^iister van buitenlandse zaken
Warren Christopher in een Senaats
commissie uiteen, zou de betrekkin
gen tussen Amerika en India onder
mijnen. De president maakt op het
nippertje gebruik van de wettelijke
overgangsperiode van twee jaar voor
dat nucleaire exporten alleen nog zijn
toegestaan naar landen die al hun
kerninstallaties onder internationaal
toezicht hebben geplaatst.
De NRC achtte die mogelijkheid in
strijd met de bedoeling van de wet.
omdat de onderhandelingen daar
over met India in feite muurvast zit
ten. Het land staat wel inspectie van
een aantal centrales toe waaronder
Tarapur - maar houdt andere daar
buiten, waaronder de reactor die het
plutonium maakte voor de „vreedza
me" kernexplosie van 1974.
„Een positieve beslissing zal India
aanmoedigen, op de lange duur te
handelen in overeenstemming met
onze belangen, terwijl het de nieuwe
situatie onder ogen ziet die voor Zuid-
Azië is geschapen door het vooruit
zicht van een langdurige Sowjet-aan-
wezigheid in Afghanistan." betoogde
Christopher in de Senaat. Het Con
gres kan volgens de wet binnen zestig
dagen de leverantie alsnog blokke
ren. In politieke kringen wordt dat
niet onmogelijk geacht, omdat de ge
loofwaardigheid van het Amerikaan
se non-proliferatiebeleid op het spel
staat.
door Johan ten Hove
BAGDAD Ruim zes miljoen Irakezen hebben vandaag de kans 250 volksvertegenwoordi
gers in de nieuwe nationale vergadering bijeen te kiezen.
Si'
zich
fZALEM (Reuter, AP, AFP) De dreigende kabinetscri-
3sJ Israël over de overheidsbezuinigingen is voorlopig
:nd. Minister Jigal Horowitz van financiën treedt niet af
heeft het kabinet besloten minder op de defensiebegro-
korten dan de minister had geëist. Het aanblijven van
tz hangt nu af van de vraag of en hoe er op andere
■tjrtementen extra kan worden bezuinigd.
>en I
dei rite, die de nu tot 130 procent
pn geldontwaarding drastisch
'vil, was gisteren boos uit het
^ttsberaad gelopen omdat de
Hjters besloten niet 600 miljoen
KT te bezuinigen op defensie,
■hij wilde, maar slechts 300 mil-
jfcmoet bij mezelf te rade gaan
b nog verder deel kan uitmaken
!N fc regering", aldus de minister.
K~ s op een bijeenkomst van hotel-
Bgiazei Horowitz dat hij zich
r;- ipiwier Begin had laten overha-
23 ooriH af te treden.
;en van het ministerie
G<
ri« KNESBURG (AP. Reuter,
e|fc - De zwarte religieuze leiders
;ril ud-Afrika hebben premier Bo-
Yi ingend om een ontmoeting ge-
Q „om het land te redden" Het
isteren betrekkelijk rustig in
id. Officieel is het dodental van
standen rondom Kaapstad nif
gesteld en er zouden 141 gewon-
w gevallen zijn. Niet-officieel zou-
«teker 42 doden zijn en 200
SClTltev
Hop Desmond Tutu. de invloed-
nwarte voorzitter van de Zuid-
aanse Raad van Kerken, zei gis
ts dat zijn organisatie de voor
titel aanvaardt die premier Bo-
heeft gesteld aan een ontmoeting.
Raad moet onomwonden stellen
Jtt communisme in Zuid-Afrika
is moet krijgen en zich distantië-
jjjijiin ondermijning van het gezag
organisaties, met inbegrip van
Mrican National Congress, die
..met gewelddadige middelen ke-
legen het blanke minderheidsre-
Imbben er geen moeite mee maar
todden liever zonder voorwaar-
«praat,aldus de bisschop. De
ing heeft nog niet laten door-
neren wanneer de ontmoeting
laats vinden. Het zal de eerste
rijn sinds drie maanden geleden
iolierenprotest begon dat blan-
L n zwarte leiders elkaar ont-
van financiën betwijfelen of de beno
digde bezuinigingen elders kunnen
worden verkregen. De meeste speling
zat in de defensiebegroting en nu het
daar niet is gelukt is het nauwelijks
voor te stellen dat andere ministers
flink zullen inleveren, aldus de amb
tenaren. Eén van de weinige andere
mogelijkheden is nu het heffen van
extra belastingen.
In een eerste reactie op de verklaring
van de EG-landen over het Midden-
Oosten heeft de Saoedische minister
van buitenlandse zaken Al Faisal gis
teren in Bonn gezegd dat zij geen
basis vormt voor een regeling. Niette
min ziet Riaad ook niet nader aange
duide positieve kanten aan de verkla
ring. die de negen in Venetië hebben
opgesteld. Volgens de Saoediërs is de
verklaring met name vaag over de rol
van de PLO en de status van Jeru
zalem.
De Amerikaanse regering moet een
evenwichtig standpunt innemen in
het Arabisch-Israëlische conflict,
staan op de ontruiming door Israëi
van de bezette gebieden en Palestijn
se zelfbeschikking steunen. Dit heeft
de Jordaanse koning Hoessein ge
zegd in een toespraak in de Nationale
Persclub in Washington, een dag na
zijn besprekingen met president Jim
my Carter. Sinds 1967 hebben vier
Amerikaanse presidenten tegen de
koning gezegd dat het conflict alleen
kan worden opgelost door Israels ver
trek uit de bezette gebieden, recht
voor de Palestijnen en wederzijds
waarborg van veiligheid. De bemoeie
nis van Amerika met het Midden-
Oosten heeft niet geleld tot een wijzi
ging van betekenis van de politiek en
dat is een verschijnsel dat de Arabie
ren niet begrijpen, aldus Hoessein.
De Zwitserse politie trad in Zürich met wapenstok en traangas op
tegen grote menigten demonstranten, die woensdag protesteerden
tegen de kostbare vernieuwing van het plaatselijke operagebouw.
LA PAZ (AFP, AP) Het Boliviaanse leger heeft gisteren de
controle over de stad Santa Cruz herwonnen, nadat daar
woensdag rechtse opstandelingen de meeste openbare gebou
wen hadden bezet.
De onrust verspreidde zich woens
dagnacht ook naar andere Boliviaan
se steden. In de hoofdstad La Paz
kwam een man om het leven en raak
te twee anderen gewond bij een bom
aanslag op een café. In de stad Co-
chabamba demonstreerden rechtse
boeren voor de uitwijzing van de
Amerikaanse ambassadeur in Boli
via. Marvin Weissman, die zij be
schuldigden van inmenging in bin
nenlandse aangelegenheden. Weiss
man zou onlangs een staatsgreep van
dictator Hugo Banzer openbare ge
bouwen binnendrongen en radiosta
tions overmeesterden. Bij gevechten
met linkse studenten kwamen toen
twee mensen om het leven. In de stad
gelegerde soldaten sloten zich voor
korte tijd bij de opstandelingen aan.
Het militaire opperbevel maakte gis
teren bekend de situatie in de stad
weer meester te zijn.
Interim-president Lidia Gueiler, die
onlangs een eis van het leger tot
rechtse militairen hebben weten te uitstel van de verkiezingen verwierp,
voorkomen.
De opstand begon woensdag in de
tropische stad Santa Cruz, waar jon
ge falangisten van de partij van ex-
ADVERTENTIE
VERZET TEGEN DE APARTHEID VLAMT WEEROP!
Ondanks konstante terreur neemt het verzet van scholieren
en arbeiders hand over hand toe
Steun het verzet in Zuid-Afrika
Steun de bevrijdingsbeweging ANC
tnv AABN-Steunfonds, A'dam
Anti-Apartheids Beweging Nederland, tel. 020-23 73 35'
riep het kabinet in een spoedzitting
bijeen. Politieke partijen in de hoofd
stad, die zich opmaken voor de alge
mene verkiezingen van volgende
week zondag, veroordeelden scherp
de „fascistische poging" een opstand
uit te lokken. De legerleiding bracht
echter het doorgaan van de verkiezin
gen opnieuw in gevaar door te verkla
ren dat „de recente gebeurtenissen in
Santa Cruz uitstel van de verkiezin
gen rechtvaardigen."
PARIJS (Reuter, AP) De westerse
landen verenigd in de OESO, zijn het
in Parijs na drie dagen praten niet
eens kunnen worden over een verlich
ting van de schuldenlast van Turkije
aan het buitenland. Volgende maand
zal Turkije opnieuw met zijn schul
deisers praten en men is optimistisch
over de kansen om dan tot een oplos
sing te komen.
In het paleis voor kunst en cultuur in
de hoofdstad Bagdad liet minister
van cultuur en informatie, Nassif Jas-
sim, gisteren op een persconferentie
weten hoe eerlijk en vrij de verkiezin
gen wel zouden zijn en dat het de
bedoeling was het hele Iraakse volk,
ook mensen die geen lid zijn van de
regerende Baathpartij, te betrekken
bij het revolutionaire democratische
proces in het land. Die persconferen
tie was overigens een complete chaos.
De Iraakse regering heeft meer dan
tweehonderd journalisten uit vijftig
landen op uiterst korte termijn uitge
nodigd om de verkiezingen in het
land bij te wonen. De meesten had
den nog net de tijd om een atlas op te
slaan en te kijken waar Irak lag. Het
gros van hen is ondergebracht in een
groot hotel buiten Bagdad en giste
ren zaten een dikke honderd journa
listen, vooral uit de Arabische wereld
en Europa in het pluche van luxe
fauteuils te luisteren naar een
spraakwaterval in een groot aantal
verschillende talen.
De Iraakse voorlichtingsdienst zette
de verschillende nationaliteiten in
taalgroepen bij elkaar in een comfor
tabel gekoelde zaal en elke groep
kreeg een tolk toegewezen die gelijk
tijdig het verhaal van de minister
vertaalde. Binnen de kortste keren
vlogen er mooie revolutionaire volzin
nen in het Spaans, Duits, Engels,
Frans en nog wat talen gelijktijdig
door de zaal. De Fransen waren goed
af want hun tolk had een microfoon
weten te bemachtigen. Hij overstem
de soms de minister, hoewel die er
ook een had.
Babel
De groep die voor Engels had geko
zen onder wie uw gekwelde verslagge
ver, kreeg een zenuwachtige, zacht
pratende juffrouw toegewezen en het
was niet eenvoudig haar te verstaan
omdat er ook nog in al die andere
talen in je oren getetterd werd. Nog
geen negentig kilometer hier van
daan, toen ze daar een paar duizend
jaar geleden de toren van Babel aan
het bouwen waren, schijnt er ook zo'n
spraakverwarring te zijn geweest. Ze
zijn toen maar gestopt.
Dat deden ze nu niet. De persconfe
rentie ging gewoon door. Ook viel het
me op dat de Engels sprekende juf
frouw veel minder zei dan al die ande
re tolken, maar het is best mogelijk
dat je in al die andere talen veel meer
woorden nodig hebt dan in het
Engels.
Ik begreep dat de huidige sterke man
in Irak, president Sadam Hoessein,
zijn regering, de revolutionaire com-
mandoraad en de Baathpartij blij wa
ren dat we er waren, dat echt niet
alleen maar Baath-mensen gekozen
hoefden te worden maar dat ook on-
afhankelijken kandidaat stonden en
dat iedereen vrij was om te kiezen wie
hij wilde. Dat Irak niets te verbergen
had voor de internationale pers en
dat we ons geen zorgen hoefden te
maken over het democratische ka
rakter van deze verkiezingen.
Staatsgrepen
Een hele geruststelling, want dat
hadden velen van ons wel gedaan.
Zou president Sadam Hoessein en
zijn ccmmandoraad, die in 1968 sa
men met Ahmed Hassan Al Bakhr de
macht in Irak aan zich trokken zoveel
democratie in het land toelaten dat
de Baath-partij haar absolute macht
in het land zou kunnen verliezen?
In een land waar 55 procent van de
bevolking de Islam aanhangt, waar
de macht in handen is van Soenie-
ten? In een land dat de afgelopen
twintig jaar tien staatsgrepen en po
gingen daartoe, twee gewapende op
standen en een volwassen burgeroor
log heeft meegemaakt? Zou een regi
me, dat vorig jaar nog 21 hoge func
tionarissen, verdacht van een poging
tot een coupe, liet executeren, nu een
echt onafhankelijk parlement toe
staan?
Jawel hoor, aldus de vertaling van
minister Jassin.
Maar de avond daarvoor bleek uit een
in het Arabisch gestelde verkiezings
reglement dat alleen zij die de revolu
tionaire beginselen van 17 tot 30 juli
onderschreven, kandidaat konden
staan en dat zij die wegens veilig-
heidsvergrijpen waren veroordeeld
ook geen kandidaat mochten zijn. De
Arabische journalisten, die dit voor
ons vertaalden waren het er niet ge
heel over eens. maar enkelen van hen
wonden er geen doekjes om. „Dat
houdt in dat een grote meerderheid
President Sadam Hoessein
van de kandidaten lid van de Baath
partij is en dat de nationale vergade
ring door de Baath-partij zal worden
gevormd".
De periode 17 tot 30 juli slaat op het
Jaar 1964 toen maarschalk Ares in
Bagdad aan de kant werd gezet door
toedoen van onder meer Sadam
Hoessein. In 1973 werd het nationaal
progressieve front opgericht waarin
ook de communisten samenwerkten
met de Baath-partij. Een van de „be
ginselen" was dat de partijen geen
greep op het leger zouden proberen te
krijgen. Volgens de Baath-partij heb
ben de communisten zich hieraan
niet gehouden, waarna zij bijzonder
hard werden aangepakt. In mei 1978
begonnen de arrestaties en executies
van communisten die sindsdien niet
opgehouden zijn. In ieder geval doen
er vandaag geen andere partijen dan
de Baath-partij aan de verkiezingen
mee.
Advies
En wat worden de bevoegdheden van
de nationale vergadering? „De verga
dering krijgt veel macht", aldus de
juffrouw, maar hoeveel kregen we
niet te horen. Meer dan een „de verga
dering kan advies geven bij het ont
slag van ministers", had minister Jas
sin ook niet te melden.
Maar de ongerustheid over de demo
cratie werd alweer een stuk minder
toen we hoorden hoeveel „boeren, ar
beiders en massaorganisaties er be
trokken werden in het democratische
revolutionaire model in weten
schappelijke en reële zin en die
gingen participeren in de opbouw cn
de verdediging van de revolutie en in
het versnellen van de veranderingen,
die uiteindelijk in hun eigen belang
zullen zijn. en in het belang van de
consolidatie van de vertrouwde basis
van de Arabische natie in Irak".
De minister gaf de verzamelde jour
nalisten de raad mee niet op kleinig
heden te letten, maar de grote lijnen
in het oog te houden. Zo'n kleinigheid
was de aanval van drie gewapende
mannen, die gisteren de Britse am
bassade in Bagdad binnenstormden.
Daarbij werden drie „huurlingen"
doodgeschoten. Niemand werd ver
der gewond en de zaak moest zo snel
mogelijk vergeten worden omdat de
overvallers slechts de bedoeling had
den de aandacht van het grote gebeu
ren In Irak, de verkiezingen, af te
leiden.
Over de identiteit was nog niets be
kend, maar volgens Arabische jour
nalisten moesten het Iranezen of Shi-
iten of beiden zijn geweest. Alle drie
mogelijkheden passen in de kraam
van het bewind in Bagdad.
MADRID (AFP, AP) De Rainbow
Warrior, het actieschip van de milieu
groep Greenpeace, is na een actie
tegen een walvisvaarder door de
Spaanse marine naar de marineha
ven in El Farrol in het noorden van
Spanje opgebracht
De Spaanse marine ging tot actie
over toen leden van Greenpeace op
ongeveer vijftig mijl voor de Spaanse
kust de walvisvaarder Ibisa-3 pro
beerden te verhinderen op walvissen
te jagen. Zij. voeren met een rubber
bootje tussen de vissen en de walvis
vaarder in, zodat niet op de vissen
geschoten kon worden.
BUENOS AIRES (AFP) De verbo
den Peronistische partij, de grootste
politieke beweging in Argentinië,
heeft in een pamflet de andere partij
en opgeroepen een verbond te vor
men om een „nationaal urgentie-pro
gramma" op te zetten om de demo
cratisering te herstellen.
„Het doel van de militaire staats
greep in 1976 was een democratische
en pluralistische republiek te vor
men," aldus het pamflet. Maar de
peronisten vragen zich af hoe dat
doel bereikt kan worden als in het
land politieke partijen verboden zijn,
de rechten van de mens overtreden
worden en een universitaire wet van
kracht is die het professoren en stu
denten onmogelijk maakt zich met
politiek te bemoeien.
Om steun in de zakenwereld te vin
den bekritiseert het pamflet de stag
nerende produktie, de hoge inflatie
(meer dan honderd procent per jaar)
en de ongeremde speculatie. „Deze
economische chaos is het gevolg van
de abnormale situatie, waarin Argen
tinië verkeert," aldus het pamflet.
Aangezien de peronistische beweging
in Argentinië grote aanhang heeft,
komt dit pamflet de militaire leiders
slecht uit evenals uitlatingen van ex-
juntalid admiraal Emilio Massera.
Vorige week beschuldigde hij het re
gime er van de belangen van het land
„voor een appel en een ei aan het
buitenland verkwanseld te hebben
Ferry Mingelen
GTON „Een van de ergste dingen die jullie kan overkomen is
de bestaande problemen tussen Europa en de Verenigde Staten
m." Senator Joseph Biden, Democraat en invloedrijk buitenland-
ist in de Amerikaanse senaat, kijkt ons in zijn kantoor op Capitol
ltdagend aan. Hij vindt dat de Europeanen eigenlijk wel gelijk Kernwapens
a met hun klachten over het zwakke Amerikaanse leiderschap,
isr zij maken ook wel dankbaar gebruik van de fouten van Carter.
'a opa weet zo wezenlijke vragen over de eigen koers te vermijden. Het
u1 erom: aanvaardt West-Europa medeverantwoordelijkheid voor de
J lediging van westerse belangen die buiten het Navo-verdedigingsge-
'liggen?"
defensieband met Amerika bestaan en zijn
de huidige meningsverschillen over ont
spanning en dialoog alleen maar van tijde
lijke aard? „Soms heb ik wel eens het idee
dat West-Europa een derde weg zoekt tus
sen de VS en de Sowjet-Unie in," zegt een
medewerker van Carter.
Navo," vervolgt Biden, „is een verou-
f organisatie, ingesteld om de tanks uit
51 -Europa tegen te houden. De veiligheid
aj t nu op heel andere manier bedreigd
tl oorbreking van de olie-aanvoer buiten
0 tovo-verdragsgebied. Wat doet de Navo
'j aan?" Volgens de senator hebben de
nigde taten een kans gemist om West-
'Pa. na de Russische inval in Afghanis-
Jot een antwoord te dwingen. „In plaats
kwam Carter met sancties en toen
de discussie zich daarop." Biden
echter niet dat Navo-Europa dat
oord blijvend kan ontwijken. „Die
I komt door zijn eigen gewicht steeds
naar voren, onstuitbaar, als een
Jer."
jjjjjtair simpelste oplossing om de olle-
te beschermen lijkt uitbreiding van
«avo-verdedigingsgebied. naar de Per-
golf. Gezien de internationale risico's
ligt de zaak zo gevoelig dat nie-
°ok in Washington niet, daaraan zijn
5 wil branden. „Het is ook niet no-
men op het Georgetown centrum
«ternationale studies, „het Navo-ge-
oiedt voldoende ruimte voor individu-
wo-landen om buiten het verdragsge-
°P te treden. Het gaat dus om de
politieke wil. Europa moet niet vergeten dat
het veel afhankelijker is van de olie uit dat
gebied dan de VS".
Wat moet er dan gebeuren? Een medewer
ker van de Nationale Veiligheidsraad, op dit
terrein het belangrijkste adviesorgaan van
de Amerikaanse president, somt de wensen
op: Europa moet publieke steun uitspreken
voor de Amerikaanse activiteiten in Zuid-
West-Azië.
Europese landen moeten hun bestaande
relaties met landen in die regio versterken;
Europa moet de VS het gebruik toestaan
van Europese militaire bases op de route
naar het gebied rond de Perzische golf.
(Daarover wordt nu met Navo-landen ge
praat; in 1973 tijdens de Yom Kippoer oor
log tussen Israël en Egypte werd dit de
Amerikanen geweigerd).
Een tweede centrale vraag in Washington
is: Hoe gedraagt West Europa zich tegen
over de Sowjet-Unie. Vertrouwen de Euro
peanen niet meer zo op de veiligheidsgaran
ties van de VS en zoeken ze daarom toena
dering tot Moskou (een soort „Finlandise-
ring" op eigen initiatief), of blijft de hechte
In Washington ziet men twee beslissingen
als bepalend voor de Europese koers. Het al
of niet vasthouden aan de in december
besloten modernisering van de Navo-kern-
wapens in Europa en de Europese bereid
heid meer aan defensie uit te geven.
Vooral de afgesproken invoering van 572
nieuwe atoomraketten is in de Amerikaan
se hoof stad verheven tot het laatste monu
ment van Atlantische verbondenheid. Wie
de gezondheid van de Navo wil roemen,
gebruikt het besluit van december als voor
beeld Groot is dan ook de angst dat deze
beslissing weer „uiteen gaat rafelen".
Het is daarom niet verwonderlijk dat Wash
ington de reis van de Westduitse Bondskan
selier Schmidt op 30 juni naar Moskou met
argusogen volgt. Iedereen vraagt zich af
wat Schmidt nu precies van plan is om deze
top-ontmoeting met de Russische partijlei
der Breznjew tot een succes te maken.
Argwaan ontstond toen Schmidt enige tijd
geleden ten aanzien van de atoomwapens
bevriezing van de huidige situatie aan beide
kanten voor een reeks van jaren suggereer
de. Dat betekent in Amerikaanse ogen dat
een belangrijke Sow jet-voorsprong ten aan
zien van de atoomwapens in Europa zou
blijven bestaan. Hoewel Schmidt vervol
gens keer op keer zijn bondgenoten heeft
verzekerd dat hij helemaal niet van het
Navo-akkoord wil afwijken (ook dat voor
ziet in onderhandelingen met de Russen,
maar de Russen weigeren tot nu toe) vond
'resident Carter het verleden week kenne
lijk toch nodig de bondskanselier per brief
nogmaals op het hart te drukken de Navo-
beslissing in Moskou overeind te houden.
Een pijnlijke geste in de persoonlijk toch al
niet zo beste relatie tussen beide staats
lieden.
In Washington vreest men dat Bonn de
kernwapen-modernisering steeds minder
prettig gaat vinden, zeker als België (dat
nog steeds niet heeft beslist) en Nederland
(dat officieel pas in december 1981 een
besluit neemt) het laten afweten. Dan blijft
op het Europese vasteland alleen Italië als
steun voor Bonn over en, zo zegt men in
Washington, „met Italië weet je nooit wat er
morgen weer gebeurt".
De Amerikaanse onrust zal zeker niet zijn
verminderd door de opmerking van premier.
Van Agt dit voorjaar, dat een op zee gesta
tioneerde atoomraket wellicht de voorkeur
zou verdienen boven een land-raket, gezien
de gevoeligheden van de bevolking. Minis
ter Scholten (Defensie) was intern woedend
over deze vrije gedachte van de premier en
liet meedelen dat hij er niets van wil weten.
In politiek Den Haag ontstond echter de
indruk dat Van Agt heel bewust verder
uitstel van 4e beslissing tot na 1981 aan het
voorbereiden was. Een zeeraket zou tenslot
te zoveel studie kunnen vergen dat Neder
land onmogelijk al in december volgend
Jaar kan beslissen.
Wijziging van het Navo-besluit van decem
ber en gedeeltelijke invoering van zee-ra
ketten wil men ook op het Georgetown
studiecentrum niet uitsluiten, als de tegen
stand tegen de nieuwe raketten toeneemt.
„Eigenlijk is het probleem onoplosbaar: je
zoekt naar wapens die zichtbaar zijn voor
de Russen, maar onzichtbaar voor de eigen
bevolking", zegt men.
Ondanks de officiële peptalks zijn George
town en het Brookings defensie studiecen
trum overigens zeer pessimistisch over de
mogelijkheden met de Russen werkelijke
beperkingen af te spreken voor deze nieuwe
atoomraketten.
„Ten eerste zijn deze verplaatsbare raket
ten moeilijk te controleren en is het dus zeer
ingewikkeld over aantallen afspraken te
maken Ten tweede zullen de Russen niet
bereid zijn te onderhandelen, zolang de
Navo ze niet daadwerkelijk gaat invoeren in
1983. Tot die tijd zullen ze via druk op West-
Europa proberen, het NAVO-besluit onge
daan gemaakt te krijgen," verwacht een
Brookings-specialist.
Uitgaven
Het tweede examenstuk voor West-Europa
is in Amerikaanse ogen de hoogte van de
defensieuitgaven. In de Verenigde Staten is,
via de pers. een enorme druk voelbaar dat
die rijke Europeanen zelf maar eens wat
meer aan hun defensie moeten gaan doen.
„In het Amerikaanse Congres vraagt men
zich af: waarom zouden we onze jongens
naar Europa sturen (300.000 man troepen)
als de Europeanen zelf hun zaken niet in
orde houden. Wat krijgen wij ervoor terug,
als we meer geld voor de defensie van
Europa uittrekken." zegt een senaatsmede
werker.
De invloedrijke Washington Post wees er op
11 april op dat de Europeanen het effect van
de Amerikaanse frustraties over de gijze
laars in Iran en het zo gevoelde gebrek aan
Europese hulp volstrekt onderschatten.
„De Amerikaanse houding jegens de
bondgenoten begint zich te kenmerken
door tastbare kilheid, reserve, rancune
aldus de Post Het blad waarschuwt dat
„deze ontwikkeling de Amerikaanse hou
ding zal beïnvloeden in andere zaken die
van meer belang zijn dan de gijzelings
kwestie".
Het kan nauwelijks toeval zijn dat de
woordvoerder van het Amerikaanse minis
terie van buitenlandse zaken Hodding Car
ter in artikelen en op persconferenties er
steeds weer op wijst dat nog steeds haast
twee op de drie Amerikanen Europa bij een
Sowjet-aanval te hulp willen komen. De
grote nadruk hierop had meer weg van een
waarschuwing (het kan verkeren) dan van
een geruststelling.
Evenmin is het toevallig dat in Amerikaan
se kranten de ongelijke verdeling van de
defensielasten ineens weer opduikt. Breed
wordt uitgemeten dat de Amerikaanse be
lastingbetaler gemiddeld 1040 gulden aan
defensie betaalt, terwijl dat voor de West
duitser „slechts" 790 gulden is en voor de
Nederlander ongeveer 650. De Washington
Post noemde in een analyse onder de kop
„Waarom zijn de cijfers zo ongelijk?" nog
wel twee ooizaken: de Verenigde Staten
kennen geen dienstplicht en hebben een
peperduur atoom-arsenaal. In een recente
toespraak over dezelfde cijfers noemde de
Amerikaanse ambassadeur in Nederland,
mevrouw Joseph, deze laatste argumenten
ook, maar ze zei desondanks: „De Amerika
nen vragen zich af of ze niet meer dan een
redelijk deel van de lasten dragen."
Lastenverdeling is na Afghanistan in de
Navo een gevleugeld woord. De Verenigde
Staten verwachten Europese maatregelen
om gaten te vullen die de Amerikanen laten
ontstaan nu ze meer aandacht aan Zuid-
west-Azië moeten besteden. De Navo-minis-
ters van defensie zullen in december over
extra-maatregelen beslissen, maar hebben
tot nu toe nog geen gulden extra toegezegd.
„Ach." zegt een hoge Amerikaanse diplo
maat. „we zijn al blij als Europa vasthoudt
aan de bestaande afspraak om de defensie
begrotingen jaarlijks met drie pereent te
laten stijgen. Als dat gebeurt, blijft het
Congres hier wel rustig. Europa moet be
denken dat het er heel wat voor terug krijgt.
Drie procent verhoging van het Amerikaan
se defensiebudget is al driekwart «ongeveer
7,5 miljard) van wat Nederland in totaal aan
defensie uitgeeft."
Dit is het tweede, en laatste deel van een
beschouwing over de relatie VS-Europa.
Gisteren publiceerden wij bet eerste deel.
