idrukwekkende
film van Stadsjournaal
films die hoop geven
ïatherine Deneuve als eenzame detective
QffllSMINI-STRIPALBUM
BUPONALDMK!
Kurosawa als neo-realist
hrieksarbeid '80
Drunken Angel
Dute voir
Een vrolijk weekblad.
Prolongaties
en reprises
ipAG 20 JUNI 1980
TROUW/KWARTET
11
door W. Wielek-Berg
Het filmcollectie! „Amsterdams Stadsjournaal" vecht al jaren met bewonderenswaardige
koppigheid voor een subsidie, dat het een redelijke basis zou garanderen: een exploitatiesub
sidie. dat wil zeggen geen subsidie per project, zoals gebruikelijk is, maar een vaste toelage.
Helaas, helaas, het klimaat ls niet
gunstig voor het afschuiven van over
heidsgelden in welke sector dan ook
(of het moest die van defensie wezen).
Toch moet met klem worden aange
drongen op het doorbreken van de
regel: „Amsterdams Stadsjournaal"
heeft zich in de ruim vijf jaar van zijn
bestaan, niet in de laatste plaats door
voorbeeldige ijver en inzet van alle
medewerkenden, een unieke en on
misbare plaats verworven in het be
stel. Het zou een ieder die begrip
heeft voor maatschappelijke en poli
tieke problemen met droefheid ver
vullen, als het Stadsjournaal zich on
verhoopt genoopt zou zien, zijn acti
viteiten te staken.
Volwassen aanpak
Met de nieuwste (en langste) film
„Fabrieksarbeid '80 - Een dag uit het
leven van een stamper" wordt aan dit
pleidooi eens te meer kracht bijgezet.
Want het is een indrukwekkende, een
moedige film. Moedig, omdat de ma
kers niet met pasklare oplossingen
komen, zelfs geen mogelijke uitwe
gen wijzen. Ze laten zien, de toe
schouwer moet het denkwerk doen.
Dat is een volwassen aanpak, maar
hij zal jammer genoeg niet bij ieder
een in goede aarde vallen.
Wat we zien is een dag uit het arbeids
leven van iemand tussen de veertig
en vijftig Jaar, die steunschotten (op-
hangbeugels voor de uitlaat van een
vrachtwagen) maakt voor de automo
bielindustrie. Dat wil zeggen: hij zit
aan zijn machine en verricht voortdu
rend dezelfde kleine handelingen.
Met watten in zijn oren vanwege het
dreunende fabriekslawaai: communi
catie is onmogelijk, hij is volledig
teruggeworpen op zichzelf. Op zich
zelf? Waar is hij zelf?
In het beste geval wekt de monotonie
een soort euforische toestand waarin
hij niets denkt, in het slechtste een
psychische spanning waaraan hij op
den duur kapot gaat. Onze stamper,
wiens bezigheden wij gedurende 55
minuten volgen, kiest misschien de
zelfmoord, maar zeker is dat niet: het
kan ook een wensdroom zijn.
Vakmanschap
Het is knap om de spanningsboog in
een film, waarin altijd hetzelfde ge
beurt, bijna een uur lang geen ogen
blik te laten verslappen. De makers
van „Fabrieksarbeid '80" hebben dit
kunststuk verricht. Maar belangrij
ker dan de bewondering voor vak
manschap is de vraag of de film in
sociaal opzicht effect heeft. Welnu, op
mij heeft hij een diepe indruk ge
maakt, juist door de hulpeloosheid
waarmee het thema wordt benaderd.
Er worden gedachten gewekt en ge
voelens, dat is heel wat belangrijker
dan het slaken van kreten, die het ene
oor in en het andere uit gaan.
Dergelijk werk zal altijd gedaan moe
ten worden of de automatisering
voortschrijdt of niet. Maar we moeten
nu wel eens heel snel beginnen om te
verbeteren wat er te verbeteren valt.
In de allereerste plaats zullen mensen
met werk dat hun voldoening
schenkt en status, dat mogelijkheden
biedt tot zelfontplooiing, het uitoefe
nen van een zekere macht en soortge
lijke aangename zaken, nu maar eens
af moeten van het idee dat ze ook nog
veel meer vrije tijd moeten hebben en
een veel hoger loon dan de moderne
arbeidsslaven. „Die mensen willen
niet anders, ze schrikken terug voor
elke verantwoordelijkheid", zeggen
nog veel te velen. Dat dit een frase is
blijkt uit het schrikbarende ziekte
verzuim en het feit dat het grootste
deel van de arbeiders voor hun vijf-
en-zestigste afknapt.
Als we dit werk niet kunnen afschaf
fen, moeten we het als de wiedeweer
ga leefwaardiger maken: door mede
zeggenschap in het bedrijf in de aller
eerste plaats, door meer vrije tijd en
een veel hoger loon, hetgeen vanzelf
een verheffing van status met zich
meebrengt. Want de praktisch alge
meen aanvaarde doctrine dat iemand
die veel geleerd heeft naast de vol
doening die zijn werk hem geeft ook
nog eens recht heeft op grote waarde
ring en een hoog loon bergt groot
onrecht in zich.
Grote bewondering is op zijn plaats
voor de arbeider die dag in dag uit, al
dan niet met de pest in het lijf, naar
de fabriek gaat en blijft functioneren,
groot mededogen voor hem die het
niet klaar speelt. Blijkens al deze
overwegingen die bij mij opkwamen
na het zien van de film is hij, volgens
mij, niet alleen belangrijk voor men
sen die bij het werkproces in fabrie
ken betrokken zijn, maar voor ieder
een die het lopende-band-lot be
spaard is gebleven en rondloopt met
een dun of dik bord voor de kop. En
wie is in dit opzicht vrij van zonde?
De kritiek die ik op de film heb is
klein: ik had in de plaats van Jacques
Commandeur liever een onbekende
acteur gezien (geen arbeider, die zou
in de speelscènes waarschijnlijk niet
natuurlijk overkomen omdat hem sti
lering ontbreekt). Ik til aan die kri
tiek niet zwaar. De film is vanaf 1
augustus 1980 te huur bij Fugitive
Cinema, van Hallstraat 52, 1051 HH
Amsterdam, tel. 867690 en 867663.
ADVERTENTIE
D Ouwendijk
een jaar lang heeft de presentatie van films, gemaakt met subsidie van het ministerie
jcRM, teleurstellende resultaten opgelverd. Bij hoge uitzondering was er iets positief
a1 trends over te zeggen. De reden van de mislukkingen lag over het algemeen voor de
onvermogen om doorzichtig te filmen en daarom een gretige voorkeur voor buitenissig-
zowel in het bedenken van stories als in de filmische uitwerking daarvan. Quasi-
iante beeldraadsels moesten gebrek aan inzich in wezenlijke dramatiek verdoezelen.
manier is er veel geld ver-
i krakkemikkig gefilm, dat
nkel uitzicht bood op enige
tag in de toekomst. Een mis-
[g is niet erg, als het maar niet
meen op gebrek aan inzicht en
chatting gebaseerde pre-
i, met deze ervaringen achter
een verademing om te kijken
wederom twee „CRM-films",
gemaakt op particulier initia-
maar met behulp van door de
urn» heid verstrekte geldelijke steun.
films zijn „Gossamer" van Anton
7, m en „No fun" van Dini
beide films in het bijzonder
ste was de knap uitgevoerde re-
ixi|»nde „rollen", waarbij Kothuys
i moeilijkst heeft gehad, omdat
tussenweg moest volgen tus-
on-realisme (de term sur-realis-
U niet passen) en alledaags rea-
Voor Dini Damave bestond de
ijkheid om door middel van een
gen dienen wel enkele kritische kant
tekeningen te worden geplaatst. Om
te beginnen, „Gossamer" van Kot
huys. Het gegeven van de film is
ontleend aan een verhaal van Gerard
Reve en in een scenario omgewerkt
door Guus Luyters, die in de vervaar
diging van dat scenario zijn typische
wijze van schrijven heeft laten mee
spreken. De hoofdpersoon is een ze
kere Alex, een lichamelijk uitgescho
ten puber, die geobsedeerd is geraakt
door oorlogsgeluiden (gedreun van
vliegtuigen, geratel van machinege
weren) en mede daardoor bij zich zelf
een sadistische geneigdheid heeft,
ontwikkeld.
Die geneigdheid wordt versterkt door
de invloed van een plakkerig serviele
moeder: Alex is een sadistisch per
vers moederskind, een beul in aanleg.
Hij speelt dit wrakke spel zowel bin
nenshuis als buitenshuis. Onder in
vloed van die mentaliteit vergrijpt hij
zich aan een kleine jongen waarbij
filmisch in het midden wordt gelaten
Je voelt de opzet om precies dat te
realiseren; maar voorlopig is daar
door onmacht toch een grens getrok
ken. Niettemin lijkt het zeker, dat
Kothuys die grens ooit zal doorbre
ken en dan valt er stellig veel van
hem te verwachten.
Geslaagd
roii.nnatamTppn vïrtw of het realiteit Is dan wel een gebeur-
I in een overprikkelde verbeet
op te roepen van een ondanks
lledaagse toch unieke persoon-
22 eld. Dat zowel Kothuys als Da-
Ni daarin geslaagd zijn betekent
ikcnkeving voor een verder belang
ende ontwikkeling.
ard Reve
'er deze positieve waarderin-
ding.
Bewonderenswaardig is de conse
quentie, waarin het dubieuze type
Alex is gehouden. Maar Kothuys is er
niet in geslaagd om volledig door de
on-realistische suggesties, die in de
uitbeelding van Alex geborgen zitten,
heen te breken en een werkelijk aan
grijpende persoonlijkheid te creëren.
Dini Damave had het gemakkelijker,
omdat zij heel dicht bij de alledaagse
realiteit is gebleven. Aan de andere
kant stond zij, zoals hierboven al is
gezegd, toch weer voor de moeilijk
heid om van dat alledaagse iets on
alledaags te maken. Haar hoofdper
soon moest voldoende individuele
waarde krijgen om te fungeren als
zelfstandig exponente van het alle
daagse. Daarin is Damave zeker ge
slaagd. Het verhaal gaat over een
veertienjarig meisje, afkomstig uit
een gezin, waar de vader werkeloos is
en de moeder, vermoeid en kijfziek,
werkt.
Het meisje, Monique, is nog op
school, maar werkt buiten weten van
haar ouders in een café. Op een dag
die ene dag is het thema van de film
lopen alle dingen Monique tegen:
zij verliest door onhandigheid haar
baantje in het café, haar portemon
nee (waarin ook boodschappengeld
van haar moeder) wordt gerold, haar
beschroomde liefdeservaring met de
jongen die haar voorkeur had, ver
loopt wat triest, zij zoekt afleiding in
een punkcentrum, vindt geen aan
sluiting en komt laat in de avond
thuis, midden in een tot handgemeen
leidende ruzie tussen vader en moe
der, sluit zich in haar kamer op en
knipt de haren af tot een punk
kapsel.
Zoals Dini Damave dit allemaal in
beeld heeft gezet heeft de dramatiek
een overtuigend natuurlijk verloop.
Details
Het meisje Monique wordt geen „bij
zonder" type, maar door haar jeugdi
ge ontvankelijkheid wordt zij wel bij
zonder kwetsbaar. Dat kwetsbare is
de unieke ondergrond van haar alle
daagsheid. Zij vraagt er als het ware
om, met behoedzaamheid behandeld
te worden. Maar in de maatschappij
blijkt dat een onmogelijkheid te zijn.
Een scene uit „No Fun" van Dini Damave
Daarom weert zij zich in „punk".
Mijn enige kritiek geldt, met voorbij
gaan van enkele onbeduidende de
tails in het voorafgaande verloop van
de film, de slotscènes de ruzie
tussen de ouders en de zwaar geladen
lach van Monique aan het slot. Daar
heeft de zucht tot over-dramatisering
te veel vat gekregen op de maakster
van de film. Voor de rest verdient zij
voor haar verdere ontwikkeling alle
steun.
De grote (en tragische) Japanse filmregisseur Akira Kurosawa, die de laatste tien jaar in zijn
vaderland geen voet aan de grond kreeg (hij maakte in 1975 „Dersoe Oesala" in de Sowjet
Unie) en uit wanhoop een poging tot zelfmoord deed, heeft met zijn laatste film „Kagemusha"
in Cannes de Gouden Palm gewonnen. Hopenlijk is dat voor velen een aansporing om zijn
vroegere films te gaan zien, die door „Film International" worden uitgebracht.
Een daarvan is „Drunken Angel" uit
1948, gemaakt vóór Kurosawa in 1950
met „Rashomon" internationale
roem verwierf. Tot zijn belangrijkste
films behoort hij niet, wel is in flitsen
zijn genialiteit merkbaar en tekent
zich reeds een van de belangrijkste
thema's uit zijn gehele oeuvre af: dat
van de menselijke verantwoordelijk
heid. De „dronken engel" van de titel
is een dokter, die in het na-oorlogse
Japan schreeuwend, scheldend en
zelden nuchter probeert de mensen
uit de rosse buurt waarin hij woont te
|meer dan twintig jaar in Frankrijk wonende en werkende Argentijn Hugo Santiago heeft Santiago hinkt op twee gedachten,
pretentieuze „Ecoute voiropgetrokken rond een mager verhaaltje. Hij stuurt
nerine Deneuve, voor deze gelegenheid uitgerust met rood haar, een regenjas, een slappe
ioed, een bi-sexuele geaardheid en een gelukkige hand in karate, door een labyrint van
flen en vooral geluiden teneinde een mysterie op te lossen.
particuliere detective in de stijl teel een gevaarlijke machine heeft obscure sekte; bezoekers van een café
oam Spade of Philip Marlowe uitgebroed; een mooi jong meisje dat die onder invloed van micro-golven
ik aanraking met een aristo- haar stem leent aan hoorspelen die een paar minuten lang in zombies
ch heer die in de pompeuze dui- klaarblijkelijk nooit worden uitge- veranderen en zoal meer. 't Lijkt heel
1 van zijn zestiende-eeuwse kas- zonden en in de ban raakt van een wat maar 't is niet veel.
„Ecoute voiris duidelijk geïnspi
reerd op de Amerikaanse „zwarte"
detective-serie (van een parodie is
geen sprake) en de clou is natuurlijk
dat de eenzame, cynische, taaie door
zetter nu eens geen man is maar een
vrouw. Tegelijkertijd wil hij geënga
geerd doen: waarschuwen voor de ge
varen van de modeme techniek (het
woord „Saigon" valt, dat moet kenne
lijk genoeg wezen).
Omdat elke onderbouw ontbreekt
heeft het iets potsierlijks. Vergelijk
„Ecoute voirmet Coppola's
„The Conversation" en je weet wat
Santiago beoogde maar niet bereikte.
W.W.-B.
Amsterdam-Cinecenter, 16 j.
helpen. De film is naar vorm en in
houd verwant met het Italiaanse neo
realisme: ook Kurosawa maakte van
de nood (het gebrek aan alle mogelij
ke middelen) een deugd. Hij liet zich
door de realiteit dirigeren, hij zocht
zijn thema op straat en zette zijn
figuren stevig in hun milieu. Een ver
schil met het Italiaanse neo-realisme
is, dat hij geen amateurs maar ac
teurs gebruikte. Sommige scènes
worden dan ook wel eens breed uitge
speeld, maar daarbij dient te worden
aangetekend dat in praktisch alle Ja
panse films gebrek aan „understate
ment" door de spelers voor onze Wes
terse ogen en oren enigszins storend
werkt.
Hoe het ook zij, „Film International"
biedt ieder die zich interesseert voor
de Japanse film in het algemeen en
het werk van Kurosawa in het bijzon
der een unieke gelegenheid om ken
nis en inzicht te vergroten en te ver
diepen.
Amsterdam-Cinecenter; Den Haag-
Kijkhuis, 16 jr.
ADVERTENTIE
i's leuk: een gratis mini-stripalbum. Reuze spannend!
t Heet:'T)onald Duck als slangenbezweerder". Dat belooft wat!
De 32 extra pagina's van het mini-stripalbum
zitten de komende weken in het midden van
de Donald Duck. Halen dus, de nummers 25.
26 en 27 van die dubbeldikke Donald Duck.
Zo'n gratis mini-stripalbum wil toch
niemand mislopen!
Groeten,
Manhattan De nieuwste film
van en met Woody Allen, een
ode in zwart-wit aan zijn gelief
de stad New York. De gehele
week in Studio A, Geleen.
Die dritte Generation Bizarre,
fascinerende film van Fassbin-
der waarin hij zowel de derde
generatie terroristen als de
maatschappij die hen voort
bracht scherp aanvalt. De ge
hele week in Metropole 5, Den
Haag.
Regno di Napoli Prachtige film
van Werner Schroeter over het
leven in een Napolitaanse
volkswijk, vol melodrama en
muziek. De gehele week in Stu
dio, Groningen.
Prépare* vos mouchoirs Zeer
amusante satirische Franse ko
medie met prachtige rollen van
Gérard Depardieu en Patrick
Dewaere. De gehele week in
P.O.C., Eindhoven en Studio,
Leiden.
2001 A Space Odyssey De beste
science fiction-film ooit ge
maakt, door meester Stanley
Kubrick. De gehele week in
Luxor, Nijmegen.
Die Biechtrommel Film van
Volker Schlöndorff naar de ro
man van Günter Grass met een
unieke inbreng van David Ben-
neit als de kleine trommelaar.
De gehele week in City 6, Am
sterdam; Centraal, Helmond;
Royal, Weert; Luxor, Haarlem;
Royal, Roermond; Euro 5, Den
Bosch; Tivoü 1, Apeldoorn;
City, Schijndel; Duoscoop, Val
kenburg; City 2, IJmuiden;
Luxor, Zutphen.
C'Eravamo tanto amati Boei
ende film van Ettore Scola over
liefde, politiek en film in het
na-oorlogse Italië. De gehele
week in Cinesol, Breda.
Die Ehe der Maria Braun Rai-
ner Werner Fassbinder stoot
met de middelen van het melo
drama door tot de kern van het
Westduitse „Wirtschaftswun-
der". Prachtige hoofdrol van
Hannah Schygulla. 20 Juni
Filmhuis Roermond.
Les petites Fugues Zeer char
mante film van de Zwitserse
regisseur Yves Yersin over een
oude boerenknecht die op zijn
bromfiets de vrijheid verkent.
24 Juni V. C. Oude Poelgeest,
Oegstgeest en De Woodbroo-
kers. Bentveld.
La Notte De film die Michelan
gelo Antonioni twintig jaar ge
leden beroemd maakte. In de
hoofdrollen Marcello Mastroi-
anni. Jeanne Moreau en Mofti-'
ca Vitti. 22 en 23 juni Schut
tershof, Middelburg.
