M
onumentenzorg meer uit 'Haagse sfeer' halen
Droom even dat dit allemaal vanu
piet klerkx rvaahvijk
zanddonkb*;
Van moord verdachte
Chinees in handen
politie Den Haag.
KORT
Dak Olympus
DEN HAAG (ANP) De 21-Jarige
Chinees K. W. T.. die wordt verdacht
van moord dan wel doodslag op een
landgenoot tijdens een schietpartij in
het Chinese restaurant Good Friend
aan het Plein in Den Haag, is in
handen van de Haagse politie.
K. W. T. was samen met een nog
onbekende persoon op 1 oktober vo
rig jaar het restaurant binnen ge
drongen en had vijf pistoolschoten
gelost op een landgenoot, die dode
lijk werd getroffen. Vijf mensen raak
ten bij de schietpartij gewond. Na
zijn vlucht schakelde de politie Inter
pol in. Op 2 januari werd T. in het
Engelse Cardiff aangehouden Daar
na is hij aan Nederland uitgeleverd.
22ste Pasar Malam in Houtrusthallen
DEN HAAG Bij de Haagse
Pasar Malam Besar, die van
vrijdag 20 t.m. zondag 29 juni in
de Houtrusthallen wordt gehou
den, ligt de nadruk op de „Indi
sche Show." Dat gecombineerd
met klassieke Javaanse en Bali-
sche dansen, gamelanmuziek en
voor het eerst, zang uit Sumatra
en de Molukken.
In de tien dagen durende Tong
Tong van de oud-Indisch-gas-
ten presenteren zich „Indische
Toppers", als Wieteke van Dort
(Tante Lien), The Tielman Bro
thers en de drie Indische orkes
ten, de Nachtsirenen van Guus
Becker (oude krontjong), Rudy
van Daim en his Raindrops en
Rudy Wairats and his Suara Nu-
santara (moderne krontjong en
Hawaaiian).
Exotische modeshows vinden
op deze 22ste Pasar Malam
plaats in de middaguren als
aanvullilng op een amuse
mentsprogramma. Donderdag
26 juni staat het avondprogram
ma in het teken-van de „magie"
rondom de fakir Ring Badja
Sindra. Van de Oostersse vecht
sporten Tang Soo Do en Pent-
jak worden demonstraties gege
ven. Op de beide Pasar-zaterda
gen (21 en 28 juni) zijn Indische
disco-avonden in de Houtrust
hallen georganiseerd.
EXPOSITIE Elf eindexamen
kandidaten van de Koninklijke Aca
demie van Beeldende Kunsten in
Den Haag exposeren vanaf zaterdag
tot en met 10 juli in de Haagse Pulc-
hri Studio aan het Lange Voorhout.
De expositieruimte is dan dinsdag tot
en met zaterdag van 11 tot 17 uur en
zondag van 13 tot 17 uur geopend.
EXPOSITIE II In de Oegstgeest
Pülchri Studio, aan de Kempenaer-
straat, is vanaf morgen tot en met 21
augustus de jaarlijkse zomertentoon-
stelling te zien. De studio is van
maandag tot en met vrijdag van 9 tot
17,30 uur en op zaterdag van 10 tot 14
uur geopend.
DANSCONCOURS Tien dans
groepen doen zaterdag en zondag
mee met een folkloristisch danscon-
cours op de boulevard in Schevenin-
gen, op beide dagen van 13 tot 17 uur.
De dansgroepen worden muzikaal be
geleid door vier orkesten van de Bal
kaneilanden.
WANDELING Ongeveer ander
half uur duurt de natuurwandeling,
die de afdeling Leiden van het Insti
tuut voor Natuurbeschermingsedu
catie zaterdag organiseert in het Kat-
wijkse duingebied Berkheide. Om 14
uur wordt gestart bij de Soefitempel
aan de Sportlaan.
FOTOTENTOONSTELLING
De Haagse fotograaf Ron de Rooij
exposeert zijn foto's van het leven in
Mexico vanaf zaterdag tot en met 29
september in het Museum voor het
Onderwijs aan de Hemsterhuisstraat
in Den Haag.
ORGELCONCERT De organist
Gerard Bal concerteert zaterdag op
het 150 jaar oude orgel van de Grote
Kerk aan het Wilhelminaplein in
Naaldwijk. Hij speelt naast meren
deels onbekende werken uit de mid
deleeuwen en de renaissance werken
van Purceli, Wesley en H&ndel. Aan
vang: 20.15 uur, toegang: 4,50 en 3,50
gulden.
FIETSDAG Voor de eerste maal
wordt zaterdag de provinciale fiets
dag georganiseerd. Acht fietsvereni-
gingen aangesloten bij de Nederland
se Rijwiel Toer Unie uit Lisse, Leiden,
Boskoop, Bodegraven, Gouda, Leid-
schendam, Bergschenhoek en Schie
dam doen mee. De deelneming kost 3
gulden en er wordt om 8 en 17 uur
gestart.
LEO MEERVOORT De journa
list/publicist Nico Scheepmaker
opent vrijdag in Galerij M, Banka-
straat 76 in Den Haag expositie van
werk van Haagse naïeve schilder Leo
Neervoort.
KLANKSNOER De organisatie
Marie-Therese Jehan, titulair orga-
niste van de kathedraal van Nantes,
verzorgt vandaag in de Oude Kerk te
Rijswijk een klanksnoer-concert.
Aanv. 20.30. Werken van Marchand.
de Grigny, Nikolaus, Buxtehude en
Bach.
MAREKERK In de Leid»]
rekerk geeft de Amsterdamse or
nist Haite van der Schaaf vrij
(20.15) een concert. Onder ander* j
werken van Sweelinck, Pachelb
Bach, Croft, Nares, Pool, Potholt
Nieuwenhuijsen.
ZOETERMEER Het ziet era
uit, dat de bouwer van de
meerse sportkoepel Olympus er
delijk, ruim twee jaar na de optt
in geslaagd is het dak lekvrij tel
gen. Verschillende malen hebbt
paratleploegen getracht de reti
kieren in het dak te dichten,
steeds moesten de gebruikers v
hal constateren dat hun sport
met regelmatige dweilpauzes
oefend kon worden. Uitein
schijnt de kitploeg van bouwer
succes te hebben gehad. Bij del
ste watertest van de brandweer
het dak geen water meer door.
spreiding
betaling mogelijk
franco
thuisbezorging
ook op maandag en
zaterdag geopend
vrijdag tot 9 uur koopavond
Sierlijk eiken op zijn mooist
Sierlijk bewerkte eiken kast uit 3 delen,
met opmerkelijk vakmanschap
gemaakt. Fraai geornamenteerd en met
prachtig reliëf. 325 cm. brede luxe. Met
ruime ruimte (T.V., bar met klep.
servieskast, laden en nog veel meer)
Droomprijs.
nederlands grootste interieurverzorgingscentrum
Tel. 04160-36981
Bij aankoop boven
f 2.500,-; krijgt u de
benzinekosten van
uw auté of 2 dag
retours vergoed.
JPpNPi
NDERDAG 19 JUNI 1980
TROUW/KWARTET
door Henk Bakker
AMSTERDAM De monu
mentenzorg zit in het defen
sief. Bezuinigingen van over
heidswege zijn nogal hard
aangekomen bij instellingen
die zich met restauratie en
behoud van bouwkundig erf
goed bezighouden. Maar dat
is niet het enige. Ook in de
opebenbare mening moeten
monumentenbeschermers op
tornen tegen kritiek en ge-
schamper. Er wordt gespro
ken van het falen van monu
mentenzorg. Monumenten
zorg zou een sentimentele
zaak zijn. En vooral: monu
mentenzorg is elitair. Foei
toch.
Actievoerders in oude Amsterdamse
wijken zijn in de jaren zeventig te
hoop gelopen tegen de vorming van
„goudkusten" in de oostelijke bin
nenstad en op de westelijke eilanden.
De prijzen van gerestaureerde wonin
gen werden zo hoog dat alleen welge-
stelden ze konden opbrengen, terwijl
de buurtbewoners het nakijken had
den. Zulke dingen komen wel voor.
maar men kon nooit aantonen dat
het ging om een duidelijke trend. Wat
de Jordaan betrof bleek uit een on
derzoek van Meindert Stokroos (1978)
dat het aantal werkelijk ingrijpende
en kostbare restauraties niet erg
groot was De meeste restauraties in
die buurt waren weinig ingrijpend.
*.en arxikei aat vorig jaar verscheen
in Intermediair is hard. Frits van En
gelsdorp Gastelaars (socioloog) en Al-
dert Dreimuller (bouwkundige) laak
ten hierin het „falen van monumen
tenzorg". Volgens hen zou deze activi
teit erg elitair zijn, voornamelijk in
zwang bij notabelen die eikaars con
gressen bezoeken en die bij elkaar op
Achoot zitten in stichtings- en vereni
gingsbesturen.
Monumentenzorg is volgens hen
„maatschappelijk onvoldoende gele
gitimeerd". Ofwel: de monumenten
beschermers verdedigen hun zaak
niet zodanig dat die in de hele maat
schappij als nuttig en zinvol wordt
erkend.
Sentiment
Tenslotte leverde een studiedag over
stadsvernieuwing in Dordrecht, be
gin dit jaar gehouden, ook heel wat
kritische kanttekeningen op. Hier
waarschuwde de architect en ex-
rijksbouwmeester W. G. Quist tegen
de sentimentaliteit die aan streven
naar behoud en restauratie eigen zou
zijn. En de Dordtse stadsontwikke
laar A. W. Oskam pleitte voor nieuw
bouw van woningen ir. de binnen
stad; dat zou goedkoper en sociaal
meer verantwoord zijn dan het mini-
tueus restaureren van historische
pandjes.
Zo staan de hoeders van het gebouw
de erfgoed te kijk. Als geveltjeskij-
kende hobbyisten, als geldverspillers,
als hinderpalen voor de stadsvernieu
wing.
In het blad van de Bond Heemschut
is al een oproep afgedrukt om toch
vooral meer leden voor de bond te
werven, om tegenwicht te kunnen
bieden aan de stroom van kritiek die
over de monumentenzorg wordt uit
gestort.
Rotterdam
In het jongste nummer van „Heem
schut" neemt men de handschoen
ook op meer principiële wijze op. Een
van de nestoren van het Nederlandse
monumentenwezen, ir J. A. C. Tille-
ma, probeert de verwijten te ontzenu
wen en niet zonder succes. Ruiterlijk
erkent hij dat liefde voor oude gebou
wen gepaard kan gaan met sentimen
taliteit. zelfs met nostalgie. Maar met
recht kan hij zichzelf als kroongetui
ge opvoeren van het omgekeerde. Til-
lema is namelijk hoofd geweest van
Gemeentewerken in Rotterdam, hij
was actief betrokken bij de naoorlog
se wederopbouw van die stad.
Rotterdam is geen plaats waar je
sentimentaliteit en nostalgie ver
wacht, maar, zegt Tillema, „dit belet
te mij niet gedurende dertien jaar
met animo lid van de Monumenten-
raad te zijn. en dat zonder gevoel van
een innerlijke conflictsituatie."
Is monumentenzorg boven alle kri
tiek verheven? Nee, aldus Tillema. Er
zijn projecten waarbij Je vraagtekens
kan zetten, zoals bij voorbeeld de
grondige en dure restauratie van pa
leis Het Loo in Apeldoorn. Een be
rucht voorbeeld is ook de Stokstraat
in Maastricht, die in 1973 zó afdoende
was gerestaureerd dat er geen bewo
ner meer was overgebleven.
Woonhuizen
Zulke voorbeelden trekken de kriti
sche aandacht. Daarbij wordt echter
gauw vergeten dat het grootste deel
van de 40.000 geregistreerde Neder
landse monumenten bestaat uit „ge
wone" woonhuizen in Amsterdam,
Leiden, Middelburg en andere oude
steden. En dat het merendeel van
subsidies voor restauraties niet be
stemd is voor prestige-projecten.
Kem van de kritiek is het elitaire
karakter van monumentenzorg. Tille
ma; dat kan voorkomen, maarhet
uitgangspunt van monumentenzorg
is dat zeker niet. Zorg voor waarde
volle historische gebouwen en stads
gezichten mag dan vooral een bezig
heid zijn van intellectuelen en dra
gers van dure namen, dat neemt niet
weg dat die erfenis in zijn totaliteit er
een is van het gehele volk. Histori
sche panden staan niet geïsoleerd in
afzonderlijke wijken; ze zijn te vin
den in buurten waar alle rangen en
standen zijn aan te treffen.
Tillema noemt zijn artikel een harte-
kreet. Het te pas en te onpas scher
men met het woord „elitair" is vol
gens hem een modeverschijnsel. Hij
gelooft dat de geringe aandacht voor
monumentenzorg op politiek niveau
heeft te maken met een opvatting
van democratie waar uiteindelijk nie
mand mee gebaat is. De praktijk is
wel dat monumentenzorg relatief
gauw op de schopstoel zit als er bezui
nigd gaat worden. Dat is inderdaad
een ernstige zaak.
Terecht wijst Tillema er op dat het
bij monumentenzorg gaat om onver
vangbare waarden. Wat eenmaal ver
loren is gegaan kan niet meer worden
teruggewonnen. Zo gezien is monu
mentenzorg extra kwetsbaar. De cri
tici beweren niet dat de zorg voor het
bouwkundig erfgoed maar moet wor
den vergeten, verre van dat. Aan de
andere kant hebben zij ook geen al
ternatief. En onverschilligheid en mo
dieuze ideeën over wat „elitair" is
dragen ertoe bij dat nu het verval
wordt bevorderd.
Stadsvernieuwing
Er is echter meer aan de hand. Monu
mentenzorg is niet los te zien van
■stadsvernieuwing. Tenslotte staan de
meeste monumenten In oude binnen
steden en stadswijken. Op die stads
vernieuwing is de samenleving nog
lang niet ingeschoten. Besturen
staan vaak met de handen in het
haar; bewonersgroepen en andere be
langhebbenden (inclusief monumen
tenbeschermers) zijn al te gauw ge
neigd zich blind te staren op deelpro
blemen. Door de bomen van de eigen
problematiek zien zij vaak het bos
van de stadsvernieuwing als geheel
niet meer.
Stadsvernieuwing en dus ook mo
numentenzorg is niet allereerst een
kwestie van geld en subsidies.
Belangrijker is dat de kanalen, waar
door die subsidies moeten lopen, ver-,
stept zijn. Regelingen, beschikkingen
en coördinatiebevoegdheden op
rijksniveau zijn zo ingewikkeld ge
worden, dat de rijksambtenaren het
zélf vaak niet meer begrijpen. Laat
staan de gemeentebesturen die zich
hiernaar moeten richten. Die zijn bo
vendien, dat geldt zeker voor Amster
dam, zelf ook niet zo ingericht dat het
bestuur de problemen gemakkelijk
kan overcien.
Monumentenzorg is een compliceren
de factor. Terwijl de rijksbijdragen
voor stadsvernieuwing meestal lopen
via het ministerie van volkshuisves
ting lopen de restauratiesubsidies via
CRM. In dit licht gezien ligt het voor
de hand dat die bevoegdheden
den overgeheveld, maar daarvo«
de restaurerende Instellingen
weer huiverig. Zij menen dat
hart 1 ging van het culturele asp*-
CRM toch in betere handen is.
Vrijheid
Zowel bij Volkshuisvesting als
CRM wordt hardop gedacht ov«
centralisatie. Dat wil zeggen: gt,
gemeenten meer vrijheid otn
hun middelen te beslissen en u,
minder afhankelijk zijn van m
gen en voorwaarden op Haap
veau. Die kant zal het inderdaad
uitgaan. De huidige toestand is
melijk onhoudbaar. Gigantisch ni
lijk is die decentralisatie echter i
Al was het alleen maar omdat t
enkele ambtelijke Instantie zijn
staansrecht graag ter discussie si
Een echte decentralisatie betel
namelijk dat veel taken op dep,
menten overbodig gaan worden.
Deze even belangrijke als goitdi
problematiek staat bij monumea
beschermers niet bijzonder ter
cussie. Dat is jammer. Op langt i
mijn gezien is zij een stuk gewicht
dan tijdgebonden modekreten
elltarisme. Wie zich daarop t
staart loopt het risico dat de u
waar het werkelijk om gaat fa
hem heengaan.
Komt u even dromen bij Piet Klerkx. Dromen, dat dit allemaal al bij u thuis
staat. En mocht hét niet helemaal precies zijn wat u zoekt, kom dan-toch.
Want bij Piet Klerkx vindt u een wereld van woonmogelijkheden.
'f En dichterbij dan u denkt.
Tafel 1695."
Stoel 398«"
Eiken op zijn zwaarst
Een zwaar eiken eettafel met 4 of 6
bijzondere stoelen. Hef grote blad
(180 x 90 cm.) van de massieve tafef
heeft een bijzonder onderstel met
veel "beenruimte". En zag u ooit
eerder zulke stoelen? Zes-kantige
poten, iets heel bijzonders. Bekleed
met diepgroen wollen velours.
Soepel van lijn,
elegant van vorm
Vele. vele meters van het beste en zachtste rundleder werden
verwerkt in deze aanbouwkombinatie. met een afmeting van
300 x 235 cm. De brede zittingen, de rug met voorgevormdê
lendensteun en de dubbel gestoffeerde ronde hoek garanderen
een volmaakte zit.
In een kombinatie van 3-zits, 2-zits en hoek
'De fauteuil