Voor zwevers
geen plaats
in kloosters
Pounds opera barbaars fijnzinnig
'U bent rijk, omdi;
ik arm ben'
Somber tijdsbeeld in stillevens van stoelen
J M .5
L 4
V
<:V
KRO-documentaire
over vijftien Benedictijnen
Filippijnse verzetsdominee:
Rob van Hemert bij Galerie Artec
Orgelwedstrijd in Utrecht
KIES NU VOOR DE EPV
EVANGELISCHE PROGRESSIEVE
VOLKSPARTIJ
De Testament de Villon
j
ZATERDAG 14 JUNI 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Fred Lammere
HILVERSUM Het is niet moeilijk monnik te zijn. Eigenlijk
komt het op hetzelfde neer als het deelnemen aan druk
verkeer. Als je daar als buitenstaander naar kijkt zeg je: daar
zou ik niet graag inzitten, maar als je er tussen zit ga Je
gewoon met de stroom mee. Zo is het ook met monnik-zijn: je
stapt erin en verder wijst de weg zich vanzelf.
Het is een simpele verklaring die
KRO-regisseur Joop Reinboud op
een desbetreffende vraag van een
kloosterling krijgt in zijn documen
taire „Kloosterleven na vijftien eeu
wen", die maandagavond om tien
voor half elf op Nederland 1 te zien zal
zijn. In werkelijkheid komt er wel iets
meer voor kijken om het een mensen
leven lang in een klooster uit te hou
den. De factoren karakter en het zich
geroepen weten spelen daarbij ook
een grote rol. Het heeft te maken met
een zeker gevoel voor mystiek, maar
aan de andere kant moet je als kloos
terling een nuchter iemand zijn. Voor
zwevende figuren is in kloosters geen
plaats. „Die zweven er zo weer uit".
De woorden zijn van een Nederlandse
abt.
Joop Reinboud heeft in zijn docu
mentaire iets van de sluier die nog
altijd over kloosters ligt, opgetild.
Aanleiding is dat het dit jaar vijftien
eeuwen is geleden dat Benedictus, de
geestelijke vader van het kloosterle
ven werd geboren. Na al die eeuwen
zijn kloosters nog steeds niet weg te
denken uit onze samenleving. On
danks periodes van inzinkingen, met
name ten tijde van de reformatie en
gedurende de Franse revolutie, heb
ben vele kloosterorden de tijd door
staan. Nog steeds geven duizenden
mannen en vrouwen binnen de kloos
termuren vorm en inhoud aan het
ideaal dat ze zich hebben gesteld.
Temidden van al die kloosterlingen
nemen de Benedictijnen en de nauw
daarmee verwant zijnde Trappisten
een belangrijke plaats in.
Brede opzet
Hoewel het moeilijk is binnen te kij
ken in het eigenlijke leven van kloos
terlingen heeft Joop Reinboud daar
toch een geslaagde poging toe ge
daan. Sinds begin januari heeft hij in
een groot aantal abdijen, niet alleen
in Nederland, maar ook in België en
Frankrijk het dagelijkse leven van
monniken en kloosterzusters vastge
legd. De vele kloosterlingen die in de
uitzending aan het woord komen
doen dat op een paar uitzonderingen
na naamloos. Met opzet is voor deze
benadering gekozen. Het ene mo
ment zit de kijker in de abdij in
Egmond en even later in Oosterhout,
Berkel-Enschot, Dendermonde,
Westmalle, Solesmes of Saint Benoit
sur Loire bij Orléans.
De dagen beginnen er voor het eerste
hanengekraai met de metten. Als de
doorsnee burger aan opstaan begint
te denken hebben ze in de kloosters
de lauden al achter de rug. Zo wisse
len gebed, bijbellezen en arbeid
want kloosterlingen laten hun han
den flink wapperen om in hun onder
houd te kunnen voorzien elkaar af.
Wat sterk naar voren komt in de
documentaire is dat kloosters plaat-
Kloosterlingen voorzien in hun eigen onderhoud. Zusters aan het werk op de paramentenafdeling in de
Trappistinnenabdij Koningsoord in Berkel-Enschot.
sen zijn van stilte en rust en daarom
van bezinning. Steeds meer buiten
staanders kunnen daar uit eigen er
varing over meepraten. De gastenver
blijven van onze kloosters worden
intensief gebruikt, waarbij de jonge
ren voorop gaan. De meeste jongeren
die naar kloosters trekken zijn stu
denten. Die eenzijdigheid wordt in de
kloosters zelf ook betreurd, maar de
feiten liggen nu eenmaal niet anders.
Medewerking
Over gebrek aan medewerking heeft
Joop Reinboud niet te klagen gehad.
Slechts enkele abten zagen het niet
zitten, dat een filmploeg hun leefwe
reld kwam betrappen. Daartoe be
hoorde abt Nicolaus de Wolff van het
strenge Benedictijnenklooster in Ma-
melis bij Vaals, waar alles nog toe
gaat volgens de latijnse ritus. Zijn
mening is dat niet-kloosterlingen
toch niet kunnen vatten wat het le
ven van monniken inhoudt Daarom
is hij blij dat de toegangsweg tot zijn
domein nauwelijks opvalt en je er
voorbij bent zonder er erg in te heb
ben. In de documentaire zit nu
slechts een korte flits, op grote af
stand genomen, van de St Benedic-
tusberg, zoals de burcht van conser
vatism e in Mamelis heeft.
Er bleven kloosters genoeg over waar
wel gefilmd kon worden en van die
mogelijkheid heeft de regisseur ge
bruik gemaakt, zonder het dagelijkse
leven daar op stelten te zetten met
indrukwekkende camera's en lam
pen. Het eindresultaat is er gunstig
door beïnvloed. Mede daardoor zijn
de beelden uit de Maartencommuni
teit in Tilburg, waar drie Benedictij
nen op hedendaagse manier hun
kloosterling zijn beleven midden in
de stad, zo levensecht geworden.
Zo wordt de schakel gelegd tussen
verleden en toekomst.
Onbekende toekomst
De eerbiedwaardige abdijen zijn er
nog, maar of ze zullen blijven in deze
vorm daarover hebben de kloosterlin
gen van 1980 ook zo hun gedachten.
Er zijn weer intredingen, veel jonge
ren tonen belangstelling, maar het
oude begrip „Deo vacare", het zich
vrij maken voor God, wordt door de
jeugd van nu toch wel een beetje
anders vertaald dan door monniken
van een oudere generatie. In hoeverre
dit zich zal ontwikkelen zal in de
komende jaren blijken. Het stelt de
kloosterleiding voor grote vragen.
Veel kloosters zijn al nieuwe wegen
ingeslagen. De Zenmeditatie, waar
door de abdij Slangenburg bij Doe-
tlnchem, bekend wordt, is daar
slechts een voorbeeld van.
Wat de geestelijke dochters en zonen
van Benedictus niet uit het oog ver
liezen is het doel waarvoor zij in de
kloosters zitten: getuigen te zijn van
of verwijzers naar het rijk van God.
Het is zoals de Jonge abt in Echt zegt:
„Als God niet zou bestaan zitten al
die mannen en vrouwen in de kloos
ters zichzelf te bedonderen".
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Het radioprogram
ma van de IKON „De andere wereld
van zondagmorgen" gaat helemaal
over de Filippijnen. David Mol had
daar een interview met ds Nonoy Ca-
jiuat, die met zijn oecumenische or
ganisatie zich inzet voor een structu
rele verbetering van het lot van de
miljoenen armen in de sloppenwijken
van de steden en op het platteland.
September vorig Jaar bezocht ds Caji-
uat ons land en zijn uitspraken tij
dens een dienst in de gereformeerde
kerk van Bunnik brachten de nodige
verdeeldheid. Hij zei toen: „De chris
telijke boodschap die naar de Filip
pijnen kwam, was een instrument
van kapitalistische uitbuiting, onder
drukking en agressie. Ik ben arm om
dat u rijk ben, u bent rijk omdat ik
arm ben. Ik vraag u niet om geld, ik
zou het niet prettig vinden als u mij
geld zou geven. Het is niet nodig datu
voor mij bidt, Ik hoef geen preek van
u te horen. Wat ik vraag is dat u
ophoudt een systeem te ondersteu
nen dat mijn land arm maakt en arm
houdt.
Sommige aanwezigen in de kerk
schrokken van zijn woorden en verlie
ten de kerk. David Mol bezocht ds
Cajiuat in zijn eigen land. De predi
kant heeft zes maanden gevangen
gezeten en is daarvan tien dagen ge
marteld. Hij mag niet met journalis
ten spreken maar trekt zich daar
niets van aan. In het radiogesprek
van zondagmorgen (Hilversum 2;
10.50 uur) vertelt hij hoe hij probeert
een christelijke antwoord te geven op
het probleem van zijn land. Op de
Ds Nonoy Cajiuat
Filippijnen heerst sinds 1972 de:
toestand. Er bestaat geen
van meningsuitging, er mogen
vrije vakbonden opereren en st
gen zijn niet toegestaan. De noo
stand is afgekondigd in verband
de slechte economische situati
om een gunstige investeert!
maat te scheppen. In de acht Jaa
deze toestand nu al duurt zijne
half miljoen slachtoffers geval
de confrontatie met het gev*
regiem van president Marcos, fc
tweede deel van „De andere*
van zondagmorgen" wordt 4
praat met een aantal leden?
gereformeerde kerk in Bunnik
ADVERTENTIE
door Cees Straus
Rob van Hemert: zonder titel, olie
verf op linnen, 1979.
AMSTERDAM De Haagse
schilder Rob van Hemert
maakt zijn hoofdstedelijke
debuut bij Galerie Artec. Hij
werkt zeer natuurgetrouw in
een bijna perfecte stijl, maar
zijn schilderijen ademen niet
de steriliteit van de foto- en
superrealisten in wier traditie
hij voortgaat.
De realiteit is bij Van Hemert vooral
terug te vinden in zijn bijzondere
manier van kijken. Hij zoekt graag
naar een opvallende uitsnede van zijn
onderwerpen, waardoor details en
Haarlemse concours
fragmenten een eigen leven gaan
leiden.
Van Hemert maakt stillevens van
stoelen, portretten zou je ze ook kun
nen noemen, want ze worden een bij
na psychologisch karakter toege
dicht. Een stoel is bij Van Hemert
volslagen autonoom. Het is geen ge
bruiksmiddel meer om op te gaan
zitten, maar een object dat voor een
heel bepaalde sfeer staat. Die sfeer ls
allesoverheersend, heeft met nostal
gie te maken, met gevoelens die te
ruggrijpen op ervaringen van vroe
ger, gevoelens die gekenmerkt wor
den door een levensstijl.
Enkele Jaren geleden schilderde Van
Hemert de stoel nog in haar totaliteit
Het werden kleine lesjes in kunstge
schiedenis. Nog altijd hebben ze stee
vast met een bepaalde stijl te maken:
de befaamde stoel van Rietveld, de
stalen Gispenmeubels uit de jaren
vijftig, de oma-stijl uit het einde van
de vorige eeuw en talloze neo-barok
en -rococo stoelen. Lessen In kunst
historie, maar in een aantal gevallen
hoe het beslist niet moet. Je ziet Van
Hemert denken „hoe kunnen ze zo'n
aardig stoeltje zo onnozel verprutsen
door allerlei tierelantijntjes".
Aan die specifieke sfeer werkt ook de
kleurkeuze mee. Van Hemert schil
dert overwegend met zwart en grijs
en andere doodse tinten die een som
ber beeld wekken. Zo ontstaat niet
alleen een beeld van een bepaalde
stoel, het is ook een (deprimerend)
tijdsbeeld, een periode die gemakke
lijk artistlek-armoedig kan worden
beschouwd. Nog maar een paar jaar
geleden schilderde Van Hemert de
stoel in haar totaliteit. Langzamer
hand is hij daar vanaf gekomen. Hij
werkte toen meer met abstracties,
losse details die hun eigenlijke func
tie gingen verliezen. Typisch genoeg
werpen de stoelen (of hun fragmen
ten) nog steeds schaduwen op de
muur, zodat ze dus ln dubbele zin
aanwezig blijven.
Allengs heeft Van Hemert de materi-
aalweergave steeds verder terugge
drongen. Ook de stof van de zittin
gen. het leer en het beslag (stalen
knopen bijvoorbeeld) werden geab
straheerd, maar blijven in hun eigen
lijke hoedanigheid nog net wel zicht
baar. Je blijft wel nieuwsgierig met
de vraag zitten hoe ver Van Hemert
nog kan gaan in het abstract maken
van zijn meubelen, nu hij precies op
de grens blijft zitten van het herken
bare. Eén verandering dient zich al
aan: in een reeks heel kleine doekjes
sluipt een abstract decor binnen dat
de stoel soms probeert aan te tasten.
Galerie Artec, Prinsengracht 768,
Amsterdam. Tot en met 9 juli, geo
pend op dinsdag tot en met vrijdag
van 12-14 uur en van 15-18 uur. Op
zaterdag van 12-17 uur.
Steeds meer blijkt de noodzaak van een definitieve keus vo
evangelisch-radikale politiek.
GERECHTIGHEID EN VREDE VOOR ALLES!
dit is het grondthema voor het
PROGRAMCONGRES 21 JUNI
AMSTERDAM
(Roothaanhuis, Rozengracht 133, 10.30 uur)
over o.a.: evangelie en politiek, vreedzame wereldpoli
tlek, defensie, kernenergie en inkomensbeleid.
VERSTERK NU DEZE JONGE VOORHOEDE-
PARTIJ
voor aanmeldingen en inlichtingen:
Postbus 1098, 8001 BB Zwolle
voor financiële bijdragen: postgiro 3892447 t.n.v. penn.mr. EPV
Papendrecht.
Programma's voor
zaterdag 14 juni
AMSTERDAM Stadsschouw
burg (20.15 .uur): Boven Drijven.
Concertgebouw (20.15 uur): Mi
chaels Jugend/Michaels Heim-
kehr. Mickery (19.30 en 22 uur):
Humboldt's Current. Universi
teitstheater (20.30 uur): De Ont
dekking. Carré (20.15 uur): Nieuwe
vormen van beweging/dans II.
Tropenmuseum (Lichthal, 20.15
uur): Bolivia.
DEN HAAG. Koninklijke
Schouwburg (met busvervoer,
19.30 uur): Zomergasten. Konin-
Van onze kunstredactie
HAARLEM Ook al is de Haarlemse
Grote of St. Bavokerk wegens bouw
technische gebreken gesloten, toch
zal het jaarlijkse orgelimprovisatie-
wedstrijd doorgaan. De vier kandida
ten zullen hun krachten meten en
hun inventie botvieren op het BStz-
orgel in de Domkerk van Utrecht op
donderdag 3 julL-
Die kandidaten zijn: de winnaar van
de voorgaande twee concoursen
Joost Langeveld (uit Nijmegen), Jos
van der Kooy (uit Amsterdam), Egui-
dius "Doll (West-Duitsland) en Jac
ques Taddei (Frankrijk). Op woens
dag 2 juli stellen zij zich muzikaal
voor met een concert in de Domkerk.
Op vrijdag 4 Juli laten naar de beste
Haarlemse tradities de jury-leden
zich horen: Marie-Claire Alain, Franz
Lerndorfer (West-Duitsland) en Al-
bert de Klerk.
De zg. Haarlemse Orgelmaand, waar-
Speciaal vandaag
van het concours een onderdeel is,
wordt geopend in de Grote of St.
Laurenskerk in Alkmaar.- Daarin
wordt verder geborduurd op een suc
cesvol experiment van vorig jaar, na
melijk de combinatie van het kerkor
gel en het straatorgel. Na Confronta
tie (welk werk ook op plaat is versche
nen) heeft Piet Kee nu geschreven
Integratie. De combinatie is nu uitge
breid met een serinette (een piepklein
draaiorgeltje waarmee vroeger ge
kooide zangvogels liedjes geleerd
werden) koor en flageolet. In Alk
maar beleeft dat stuk op 1 juli zijn
wereldpremière.
De eigenlijke Haarlemse Orgel
maand, namelijk de zomercursus
voor organisten vindt wel in Haarlem
en omstreken plaats. Evenals voor
gaande jaren heeft de culturele raad
van Noord-Holland weer een Orgel
krant (verkrijgbaar bij de VW's) sa
mengesteld, waarin alle orgelconcer
ten in de provincie tussen 1 juli en 30
augustus te vinden zijn.
Speciaal morgen
Europese kampioenschap
pen voetbal: Nederland-west-
Duitsland
Ned. 1/ 17.40
Tsjechoslowakije-Grieken-
land
Ned. 1/ 20.27
In de tv-actualiteitenru-
briek Achter het Nieuws van
de VARA de 'Egyptische mi
nister Ghali en de Amerikaan
se ex-staatssecretaris Cisko
over de topconferentie in Ve
netië. Aandacht voor het nieu
we jachtvliegtuig F-16
Ned. 2/22.25
In „In de rooie haan" ge
sprekken met oud-minister
Stemcrdink over de NAVO-pa-
ragraaf in het PvdA-verkie-
aingsprogramma, met staats
secretaris De Graaf (sociale
zaken) over de nieuwe wetge
ving voor minder-validen.
CDA-Kamerlid Leijenhorst
praat over abortuswetgeving
en de bezwaren van de CHU
tegen de kandidatuur van Van
Zeil voor het vice-voorzitter
schap van het CDA.
Hilv. 1/13.03
Kuifje en het geheim van
het Gulden Vlies is een door
echte acteurs gespeelde film
naar de gelijknamige strip.
Ned. 2/15.35
Holland Festival: aandacht
voor het poppentheater van
Jozef van den Berg, het ballet
van het Württembergisches
staatstheater uit Stuttgart,
Poetry International in Rot
terdam en A Handel Pasticcio
onder leiding van Ton Koop
man en Eddy Habbema
Ned. 2/17.05
Europese kampioenschap
pen voetbal: Spanje-België
Ned. 2/17.40
Italië-Engeland
Ned. 2/20.25
Deutscher Filmpreis 1980 -
voor de dertigste keer werd de
Duitse filmprijs uitgereikt.
Fragmenten van de markant
ste films van de afgelopen der
tig jaar
Dtsl. 1/23.25
door
Marleen van Swigchem
AMSTERDAM Een
rood-verlichte strop te
gen een volkomen
zwarte achtergrond
vormde het decor van
Ezra Pounds „Le Tes
tament de Villon".
Een goedgekozen decor voor
dit bizarre, indrukwekkende
muziekstuk dat opera wordt
genoemd. Reinbert de
Leeuw bracht het met het
ASKO-koor en -ensemble
donderdagavond in het Hol
land Festival in het Amster
damse Centrum Bellevue in
Nederlandse première. Een
première waar zo veel be
langstelling voor was, dat
een extra opvoering vóiór de
geplande werd ingelast.
Ezra Pound schreef zijn ope
ra in de jaren 1920-^4 in Pa
rijs. De Jn 1885 geboren en
acht Jaar geleden overleden
Amerikaan is vooral be
roemd, èn omstreden als
dichter, criticus en essayist.
Dat hij ook componeerde, is
een minder bekend feit
Maar wie Pound als schrij
ver kent, weet dat hij zich
veel met muziek, en vooral
ook met het verband tussen
poëzie en muziek bezig
hield.
Over het „perfecte lied" zegt
hij: „Zo'n lied ontstaat wan
neer de ritmiek in de poëzie
van zichzelf al interessant is
en wanneer de muziek daar
iets aan toevoegt of er nieuw
licht op werpt zonder te bre
ken met de voornaam
ste cadansen en accenten in
de tekst."
Die opvatting weerspiegelt
V..
- tv A "MaTCr'
,.jt
m.
Dirigent Reinbert de Leeuw en solisten in Le Testament de Villon.
Foto: Jaap Pieper.
zich in zijn opera. De melo
dieën en het ritme volgen de
oud-Franse tekst op de voet.
De sobere klanken van het
orkest zijn, vaak als snip
pers muziek, als accenten, of
soms meer als een illustratie
en een versterking van de
betekenis van de woorden
tegen de tekst aangeplakt.
Ook de keuze van de instru
menten is bepaald door de
klank en de inhoud van de
woorden.
Een perfecte vermenging
van „motz el son',, poëzie en
melodie, vond Pound in de
Provencaalse troubadours-
kunst uit de 13e eeuw. En
dat hij dan bij Villon terecht
komt, is niet verwonderlijk.
In Villons gedichten zie je
deze kunst, twee eeuwen la
ter, nog eenmaal herleven.
De ingenieuze en subtiele
ritmische patronen, die
Pound zo intrigeerden, ge
bruikte Villon moeiteloos.
Maar het is juist ook het
persoonlijke en het realisti
sche van de vroege trouba
dours-traditie. die je in Vil-
.lon's werk terug vindt. De
strop is het tastbare beeld
van de dood zoals Villon dat
voor ogen stond toen hij in
„1461, op 30-jarige leeftijd,
zijn „Testament" schreef.
Het is een dichtwerk waarin
Villon een resumé geeft van
zijn leven als boef. rebel en
geflipte student. Ezra Pound
koos hieruit een aantal bal
lades en fragmenten waarin
Villon juist als representant
van de „herfsttij der middel
eeuwen" naar voren komt.
Die teksten worden bij
Pound in de mond gelegd
van verschillende perso
nages.
Hoog boven het orkest ston
den ze donderdagavond op
gesteld, in middeleeuwse,
zwarte kleren: een robuuste
Villon, Harry van der Kampi
die de dood beschrijft in ron
de en levendige woorden, ge
mengd met ironie en maca
bere humor. Een helmen-
makersvrouw, Lucia Meeuw-
sen, die in schrille en
schreeuwende klanken zingt
over haar verval tot ver
schrompeld oud vrouw
mens. Er is Villons moeder,
Jard van Nes, met haar bal
lade en er zijn de hoerenko-
ren, die in zwarte kooien aan
weerskanten van het orkest
staan opgesteld
Er is een priester. Charles
van Tassel en een minnaar.
Marius van Altena, die de
valsheid van de liefde be
zingt. Er is de komische
Bozo, Lieuwe Visser, dron
ken hikkend, net als de twee
trombones die hem begelei
den. Villons beroemde Balla
de van de gehangenen, zon
der orkestbegeleiding gezon
gen, vormt een sober en in
drukwekkend slot.
Pounds opera duurt nog
geen uur, maar dat is lang
genoeg om ondergedompeld
te worden in iets dat bar
baars, maar tegelijk ook
heel fijnzinnig is. Het is mu
ziek van deze eeuw, maar
toch zijn het de middel-
eeuwen die in de herinnering
achterblijven.
klijke Schouwburg (20.15 uuftlr
dia. HOT (14 uur): Spaghetti*
Ketchup.
ROTTERDAM. Theater Zuidjl
(14 uur): Spring. Luxor (20.15a
Lindsay Kemp. Schouwtt
(20.15 uur): Nederlands Danstli
ter. Doelen (Grote hal, 20.15 u
Japan.
SCHIEDAM. Scheepswerf 1
uur): Bewth.
MUIDEN. Muiderslot (20.15 U
Le Giens de Robin et de Maiii
UTRECHT. Muziekcentrum I
denburg (22 uur): Le Testament
Villon. Centrum 't Hoogt (2(
uur): Jozef van den Berg. St
schouwburg (Grote zaak. f
uur): Starker als Superman
GRONINGEN. Oosterpoort
uur): ABCDEFGH. Groningerl
seum (14 uur): Nieuwe vormen
beweging/dans Hl.
MIDDELBURG. Concertzaal
uur): Ensemble Hoketus I.
BREDA. Grote Kerk (20 15 t
Nieuwe vormen van be weg
dans Ia.
ENSCHEDE. Markt voor Con
dia (20.30 uur): Tanzania.
Programma's voor
zondag 15 juni
AMSTERDAM. Stadsschou*
(19.30 uur): Opera Thijl.
Frankendael (14 uur): Aap
slaat de knekelgeest. Oude 1
(20.15 uur): Collegium Vocale,
versiteitstheater (20.30 uur):
Ontdekking. Carré (20.15 uur):
Nationale Ballet. De IJsbrd
(20.30 uur): Nieuwe vormen
beweging/dans Ia. Tropenl
tuut (Grote aula. 14 uur): Indl
DEN HAAG. Nieuwe Kerl
uur): Collegium Vocale. HU
uur): Starker als Superman.
Congresgebouw 14.30 en
uur): Stuttgarter Ballett L
(20.30 uur): Bolivia.
ROTTERDAM. Doelen
zaal, 21 uur): Le Testamen
Villon. Theater Zuidplein
uur): Jozef van den Berg. Het
(12-18 uur): Poetry in Het P
Luxor (20.15 uur): Lindsay Kffl
UTRECHT. Stadsschol!*
(Blauwe zaal. 15 uur): spagM
mit Ketchup Muziekcentrum
denburg (12-18 uur)- India, fl
en Tanzania
GRONINGEN. Oosterpooit
uur): Boven Drijven. Gronii
Museum (14 uur): Nieuwe var
van beweging/dans n.
