m
s
DIER PLANT
Instekteneters onder de planten
Weekendpuzzel
m
m
L
D
Timman sterk
met zwart
1
A
a
A
JU
a
1
s
ES
p:
se
a
Dammers
en baders
^DAG 14 JUNI 1980
TROUW/KWARTET 19
VARIA"
door henk van halm
Weinig planten spreken zo
tot de verbeelding als de be-
bladerde en bloeiende in-
jtekteneters. Zij UJken het
vaste patroon van „dier eet
plant" te doorbreken en de
rollen om te draalen. Heel
Wat griezelverhalen hebben
dit gegeven als onderwerp.
Films tonen uit het heelal
ipdulkende planten die de
aarde veroveren en zich voe
den met mensen die hun
snelle en verraderlijke vang-
irmen niet kunnen ont
lopen. r
'antastische vertellingen, maar on-
lertussen ls het waar dat er vlees
etende planten bestaan, zelfs in ons
«rat exotische levensvormen betreft
weinig opwindende land. Ze leven
flak onder onze neus, misschien
ïauwelijks een kilometer van ons.
luis, en anders ontmoeten we ze,
vellicht zonder het te weten, als we
ip vakantie langs een heidemeertje
fandelen of een roeitochtje maken.
londom het heldeplasje bedekt een
apljt van kleuterplantjes de tur-
achtige grond. Stevig in de mos-
aag geworteld leeft er de zonne-
lauw, een dwergje dat het armzali-
je menu dat de veenbodem hem
iplevert, niet zonder meer voor lief
jeemt, maar aanvult met veel voed-
lamer kost. De blaadjes van dit
jlantje, in een krans uitgespreid op
le bodem, zien er als speldekus-
uns. Ze dragen elk een groot aantal
jlike haren met een glasheldere
druppel als een flonkerende dia-
Een zonnedanwplantje op het veenmostapljt in een rietland
Het blad van zonnedauw met de
uitgespreide tentakel tjes
mant aan hun top vandaar de
naam van de plant. Een vlieg, aan
gelokt door de rode kleur van de
haren en het verleidelijke schitte
ren van wat op honingdruppels
lijkt, strijkt op een van de blaadjes
neer en ontdekt te laat zijn vergis
sing. In plaats van nectar wacht
hem een taaie vloeistof, die de ha
ren tot verraderlijke lijmstokjes
maakt en de vlieg stevig aan het
blad vastplakt. Hoe meer het lnsekt
spartelt om los te komen, hoe meer
het zichzelf met de kleefstof over
dekt. De zonnedauw heeft een dier
buitgemaakt en langzaam, heel
langzaam bulgen enige haren van
de bladrand naar het midden, waar
het slachtoffer zich bevindt. Er vol
gen meer tentakeltjes, tot de vlieg
na vele uren als in een hand met
talloze vingers helemaal door het
blad omsloten ls.
Maagsap
De vlieg ligt stil De kleefstof ver
stopt de ademhalingsopeningen
van het dier en zo sterft het de
verstikkingsdood. Al bij de eerste
beroering van de klierharen of ten
takels ls de zonnedauw meer kleef
stof gaan afscheiden, die niet de
zelfde samenstelling heeft als de
glinsterende dauwdruppels De
klierknopjes aan het eind van de
tentakels mengen mierezuur door
de lijm en dat etsende zuur begint
meteen het chitlnepantser van de
vlieg op te lossen. Dat pantser be
staat uit eiwitten, die de klieren
stimuleren tot het afscheiden van
weer een andere stof, pepsine, een
enzym dat nagenoeg identiek is aan
ons eigen maagsap. De pepsine vult
de hele bladkom, waarin de buit
wegzakt en langzaam wordt ver
teerd. Als ln een maag!
Als na een paar dagen de tentakels
hun vroegere stand innemen, blij
ken alleen wat onverteerbare resten
van de buit achtergebleven te zijn.
Het blad slorpte alle opgeloste el-
witten op en alleen een regenbultje
is nog nodig om de resten van de
maaltijd weg te spoelen. De klierha
ren produceren weer zonnedauw-
druppels en het blad is klaar om
nieuwe slachtoffers te maken.
Het zeldzame vetblad, lichtgroene
kleefblaadjes met vastgeplakte
vliegjes en vioolachtige bloemen
op lange stelen.
In juli, augustus en september
bloeit het vliegenvangertje. Aan
een ranke steel die uit het midden
van het bladrozet oprijst, ontvou
wen zich alleen in de zonneschijn
tere witte bloempjes, die voor
hun bestuiving zijn aangewezen op
dezelfde insekten die door de blade
ren worden belaagd. Zo zijn die zelf
ongewild verantwoordelijk voor de
vermenigvuldiging van een plant
die een levende val voor ze ls. Het
doet denken aan het gefantaseerde
verhaal van de botanicus die met
oneindig veel moeite een mensene-
tende plant opkweekte, daartoe
aangezet door de „hersencellen"
van de plant zelf, om daarna zelf
een van de eerste slachtoffers van
de plant te worden.
Als u zonnedauw vindt, weersta dan
de verleiding om er wat van mee
naar huls te nemen. Het mag niet,
want de drie soorten die ln ons land
voorkomen zijn alle door de wet
beschermd. Dit vooral omdat het
werd ingezameld vanwege de pepsi
ne, waarvan de farmaceutische in
dustrie gebruik maakte.
Kleef vlooit je
Een ander lnsektenvangertje met
een bladrozet op de bodem is het nu
haast legendarische vetblad, dat op
afgeplagde plekken in vochtige hei
develden voorkomt en vroeger op
veel plaatsen in het Gelderse te
vinden was. Door een veranderende
cultuurtechniek is het teruggedron
gen naar een enkel plekje in het
noordoosten van Twente en in de
Achterhoek en het zal wellicht niet
lang meer duren dat we dit belang
wekkende plantje kunnen schrap
pen uit onze flora's. Het bladrozetje
ziet er heel anders uit dan dat van
zonnedauw. Het vetblad ls er dan
ook totaal geen familie van. De
blaadjes zijn ongeveer eivormig,
lichtgroen en op het oog glanzend
glad. De oppervlakte kleeft en daar
op blijven heel kleine vliegjes en
vliegende bladluizen vastzitten, die
door het blad worden verteerd. De
bloemen, op lange rechte stelen,
doen sterk denken aan een langspo-
rlg, violetblauw viooltje, het enige
dat de verwantschap duidelijk
maakt met een vleeseter met gele
leeuwebekachtlge bloemen, die ge
lukkig (nog) niet echt zeldzaam ls,
het blaasjeskruld. Daarvan bestaan
wel drie zeldzame soorten, maar
ook twee die tamelijk gewoon zijn,
het klein en het gewoon blaasjes-
kruid.
In sommige Vechtplassen vormt
de laatste soort in de zomer een
donkergroene zoom van wel een me
ter breed in het oeverwater van wei
nig door de wind bewogen kreken.
In het water, want het blaasjes-
kruid is een waterplant, oppervlak
kig sterk lijkend op zulke bekende
ondergedoken waterplanten als ve-
derkruid en hoornblad. Maar tussen
de fijne bladslippen draagt het
blaasjeskruld verraderlijke dieren-
vallen, doorschijnende blaasjes met
een dekseltje, waarmee kleine dier
tjes worden buitgemaakt. Hoe dat
in zijn werk gaat, is een wonder van
vernuft, dat een apart verhaal
rechtvaardigt. Dat houdt u tegoed
voor een volgende keer.
Horizontaal. 1. rand, 5. deel van de
onderarm, 9. verhaal, 14. geurig
heid, 16. Z. Amer. thee, 18. ver, 19.
tijdverlies, 21. kloof, 22. interna
tionale trein, 23. boom, 24. in-
kepjng, 26. voegwoord, 27. water
bekken, 29. met teer bestrijken,
31. spleet, 32. toiletartikel, 34. zelf
kant, 35. achten, 37. meetkundig
lichaam, 39. opgewekt, 41. vooreet-
zel, 42. papegaal, 43. streling, 45.
Europeaan, 46. herdersgod, 47.
overblijfsel bij verbranding, 48. op
enige plaats, 50. vertegenwoordi
ger, 52. zangstuk, 53. gravure, 55.
woonboot, 56. sierplant, 57. wa
pen, 60. nors, 61. lidwoord, 62. hijs-
werktuig, 64. vogel, 65. vlakte
maat, 66. tijding, 68. gering, 70.
rivier in Italië, 72. insekt. 74. rivier
in Frankrijk, 75. schoenvorm, 76.
drietenige struis, 77. kort afgebro
ken geluld.
Verticaal. 1. kaveling, 2. oorlogs
god, 3. gevangenis, 4. vertaler, 6.
voorzetsel, 7. vernis, 8. kei, 10. Jon
gensnaam, 11. dadelijk, 12. alvo
rens, 13. water ln Limburg, 15.
streep op de grond, 17. telwoord,
20. twijg, 25. bijprijs ln de loterij,
27. insekt, 28. brilslang, 30. ik (lat.),
31. eiland van Griekenland, 32.
vrucht, 33. pers. voomaamw. 35.
wandversiering, 36. kraam, 37. niet
begroeid, 38. slappe koffie, 40. ve
ter, 41. reservoir, 44. turks bevel
hebber, 46. bloembed, 48. god van
de liefde, 49. bedrog (barg.), 51.
bevel, 52. bijwoord, 54. teken, 56.
grond, 57. reeks, 58. uitstap, 59.
spijker, 60. zak, 61. waterkering, 63
handegge, 64. koortswerend mid
del, 67. water ln Utrecht, 69. me
taalsoort, 71. spil van een wiel, 73.
radio omroep (afk.).
Oplossing vorige puzzel:
Hor. 1. krent. 5. tol, 7. enten, 11.
paar, 12. oor, 14. elk, 16. aver, 18.
aak, 20. pekel, 23. are, 24. ar, 25.
dop, 27. som, 28. hor, 30. fa, 31.
salon, 33. teren, 34. de, 36. motet,
38. molen, 39. al, 40. N T. 42. keker,
44. rel, 45. L.S. 46. ster, 48. noren,
50. rite, 52. gal, 53. roman, 54. kat,
55. niet, 57. karet, 59. mees. 61. el,
62. kam, 63. reden, 66. re, 67. A.P.
68. leder, 69. lamel, 71. ma. 73.
deren, 75. keten, 76. tr. 78. Ier, 79.
nop, 81. nes, 82. me, 83. een, 85.
mores, 87. pon, 88. riet, 90. lat, 91.
els, 93. leed, 94. noest, 95. air, 96.
maand.
Vert. 1. kaar, 2. rak. 3. er, 4. To, 5.
tres, 6. leem, 7. e.k. 8. Ta. 9. eva, 10.
nerf, 11. paard, 13. op, 15. LI. 17.
reaal, 19. golok, 21. kol, 22. morel.
25. dam, 26. poten, 28. helen, 29.
ren, 32. nek, 33. toren, 35. ent, 37.
tenor, 39. ast, 41. tegel, 43. romer,
45. liter, 46. sen, 47. rat, 49. ratel,
50. ram, 51. els, 53. ramen, 56. lep,
57. kader, 58. temen, 60. Eem, 62.
keren, 64. dak, 65. netel, 67. aster,
68. lel, 70. les, 72. arend, 74. dor, 77.
rein, 79. nota, 80. peer. 82. moed,
84. neo, 85. ma, 86. sl, 87. pen, 89.
te, 90. lt. 92. Sm. 93. la.
Oplossing tot en met woensdag
a s. per briefkaart zenden aan:
Dagblad Trouw/Kwartet, Postbus
859, Amsterdam. Linksboven ver
melden: Weekendpuzzel.
De boekenbonnen gaan naar: de
heer J. L. Pollie, Rooseveltstraat
17, Oud Vossemeer; mevrouw A.
P. Vogelaar-Smallegangen, Servi
ceflat „De Horst" 131, Goes; me
vrouw Bennink-Kolle, Molenlaan
51a, Honselersdijk.
Vorige week zijn er in Nederland
nog twee bijzondere zegels in om
loop gekomen naar aanleiding van
internationale sportevenementen..
Dat zijn de 6e Olympische Spelen
voor gehandicapten en de 6e inter
nationale Brldge-Olymplade, wel
ke te Valkenburg wordt gespeeld.
Op de eerste zegel (60c+25c) een
gehandicapte in rolstoel; de brid-
ge-zegel (50c) toont een waaier van
dertien speelkaarten en een vier
tal spelers.
Ik maak u voorts nog attent op
twee Italiaanse zegels, die vorige
maand zijn uitgekomen. Twee ze
gels gewijd aan het Rode Kruis
naar aanleiding van de eerste in
ternationale tentoonstelling ln
Italië van Rode Krulspostzegels;
verder een strip van twee zegels en
een tekststrookje met afbeeldin
gen van de herstelwerkzaamhe
den, die door Italië worden uitge
voerd aan de tempels van het
Egyptische Phllae.
In de Ver. Staten van Noord-Ame-
rika kwam een postzegel van 15 c
uit waarop Dolley Madison (1768-
1849) figureert Zij was de vrouw
van de latere president van de Ver.
Staten en heeft als „first lady" een
opvallende rol ln haar land ge
speeld. ZIJ was ook een heldhafti
ge vrouw, die, toen het Witte Huis
(de ambtswoning van de presi
dent) door de Britse troepen in
1814 in brand was gestoken, unie
ke documenten en kunstschatten
heeft gered.
België viert met een tweetal emis
sies het feit dat het land zich 150
Jaar geleden van Nederland af
scheidde. Op vijf zegels met toe
slag voor de feestviering zijn de
koningen en hun eega's te zien, die
sinds 1830 het land hebben be
stuurd. De andere emissie is een
velletje van 75 bfr met de afbeel
ding van de Koninklijke Munt
schouwburg van Brussel, alwaar
de opvoering van de opera „de
Stomme van Porticl" van Auber
op 25 augustus 1830 aanleiding
werd voor een oproer dat uiteinde
lijk tot de afscheiding heeft geleid.
Voorts verschenen nog dertien
speciale briefkaarten met de wa
penschilden van de provincies. De
kaarten worden slechts als com
plete set verkocht tegen de prijs
van 100 bfr.
In het kader van de milieube
scherming gaf de Turkse post
dienst een viertal zegels uit met
fraaie gestileerde voorstellingen
van het thema. Ter gelegenheid
van het 1000-jarig bestaan van de
Oostenrijkse stad Steyr, gelegen
ln Opper-Oostenrljk, verscheen
een herdenkingszegel, ontleend
aan een kopergravure van de stad
uit 1693. Steyr ls al eeuwenlang
een centrum van de zware indus
trie. In Canada verscheen naar
aanleiding van het feit dat het
volkslied „O Canada" honderd
Jaar oud is, een verticale strip van
twee zegels. Op de bovenste zegel
in notenschrift het begin van het
lied; op de onderste de koppen
van Calixa Lavallée, de compo
nist, en van Adolphe-Basile Rout-
hier en Robert Stanley Weir, die
resp. de Franse en de Engelse
tekst hebben gedicht; de laatste
ontstond evenwel pas in 1908.
De voor de zomeremlssle van het
vorstendom Liechtenstein voor
ziene drie zegels ter gelegenheid
van de Olympische Spelen 1980,
zullen niet worden uitgegeven.
Wel verschenen drie zegels met
afbeeldingen van materiaal voor
het boerenbedrijf in de Alpen: een
melkemmer, veelal fraai besneden
en beschilderd, een hartvormige
figuur, die de voorste dieren van
een kudde bij de afdeling op de
horens dragen en een karnton
voor het maken van boter. Ten
slotte van Liechtenstein een zegel
van 80 r, vanwege het 50-Jarig be
staan van het landelijk postmu-
se urn. Als afbeelding koos men
een zegel uit de landschapserie
van 1930.
3
Vorige week toonde ik ln deze ru
briek de zielige nederlaag van Jan
Timman tegen wereldkampioen
Karpov en daarom dit keer een
overwinning van onze held. Na af
loop van het toernooi in Bugonjo
beklaagde Timman zich er over
dat de zwartspelers nauwelijks
wilde vechten. Met wit hadden
sommige deelnemers nog wel eens
een gokje willen wagen, maar met
zwart deden zij niets anders dan
zo snel mogelijk op remise aan te
sturen. „Waar zijn de tijden van
Botwinnik gebleven," verzuchtte
Timman. Botwinnik, de voorgan
ger van de dynamische schaak-
school, had de nazet nooit zo'n
bezwaar gevonden en ook met
zwart had hij zich nooit zo maar
met remise tevreden gesteld. Tim
man is diezelfde opvatting toege
daan en in Bugonjo was hij samen
met Larsen de enige speler ge
weest, die ook met zwart op een
gecompliceerde strijd aanstuurde.
In moeilijke stellingen bleek Tim
mans positiegevoel weer onover-
troffea Zijn drie overwinningen in
het toernooi behaalde hij als
zwartspeler. Zeer de moeite waard
was zijn zege op Oligorlc, waarin
Timman voor de tweede maal een
eigen vondst toepaste. Een paar
maanden eerder had hij zijn
nieuwtje in de clubcompetitie al
eens tegen Langeweg beproefd.
De verblufte Langeweg had toen
pardoes een pion weggegeven,
waarna hij vervolgens niets beters
wist te doen dan maar op te geven
echt Langeweg. Tegen Oligoric
verliep het heel wat moeizamer.
Wit: Oligorlc. Zwart: Timman.
1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 e7-e6 3.
Pbl-c3 Lf8-b4 4. e2-e3 b7-b6 5. Lfl-
d3 Lc8-b7 8. Pgl-f3 Pg6-e4 7. 0-0 f7-
f5 (Het aannemen van het pionof
fer is al te gevaarlijk.) 8. d4-d5
(Een vinding van Oligorlc zelf,
reeds gespeeld ln 1971 ln een partij
tegen Larsen.) 8. ...Lb4xc3 9.
b2xc3 Pb8-a6! (Een geweldig
nieuwtje. Normaal was hier; 9.
Pc5) 10.Pf3-d4 Pa6-c5 11.
Ld3xe4 f5xe4 12. Lcl-a3 (Lange
weg speelde hier: 12. Dh5t g6 13.
De5 04) 14. La3 ed5x 15. cd5x d6 16.
Dg3 Ld5x en gaf toen op. Hij staat
weliswaar een pion achter, maar
na 17. h4 had hij het tenmlnse nog
kunnen proberen. Overigens ls 12.
Dg4 vermoedelijk hier de beste
zet.) 12. ...04) 13. La3xc5? (De
dreiging is vaak sterker dan de
uitvoering. Beter was 13. Tbl) 13.
...b6xc5 14. Pd4-e2 e6xd5 15.
Tal-bl (Nu presteert deze zet niet
veel meer.) 15. Dd8-c8 16.
c4xd5 Lb7-a6 17. Tfl-el La6-d3
(Dank zij wits 15e zet, gaat deze
zet nu met tempowinst.) 18. Tbl-
b2 Ta8-b8 19. Tb2xb8 Dc8xb8 20.
Ddl-d2 Db8-b5 21. Pe2-f4 Tf8-b8
22. f2-f3!7 (Wit beseft dat hij vol
komen overspeeld dreigt te wor
den, en neemt daarom tegenmaat
regelen.) 22Db5-b2 23. Tel-dl.
Door zeer nauwkeurig spel, had
zwart hier beslissend voordeel
kunnen krijgen, namelijk eerst:
23. Lc2! 24. Tel en dan 24.
Lbl!, waarna wits slechts
zwakke pionnen overhoudt. De
volgende afruil geeft wit goede
tegenkansen. 23. Db2xd2 24.
Tdlxd2 Ld3-c4 25. f3xe4 Tb8-blt
26. Kgl-f2 Tbl-al 27. d5-d6! (Daar
in ligt wits tegentroef.) 27.
c7xd6 28. Td2xd6 Talxa2t 29.
Kf2-f3 Lc4-b5 30. Td6-d5! Ta2-a5
(De enige manier om c5 indirect
te dekken: 31. Tc5x? Le2t) 31.
Pf4-d3? (Veel sterker was de actie
ve verdediging met 31. Tf5!, waar
mee wit remise moet kunnen hou
den.) 31. ...Lb5-c6! 32. Td5-d6
(Het eindspel na 32. Tc5x Tc5x 33.
Pc5x a5 staat voor wit verloren,
ondanks zijn pluspion.) 32.c5-
c4 33. Pd3-b2 (Een droeve nood
zaak, maar Oligorlc had overzien
dat op 33. Pb4 Tf5t! volgt.) 33.
...TaM5t 34. Kf3-g3 Tf5-c5 35.
Td6-d4 Lc6-b5 36. e4-e5 Kg8-f7 37.
Kg3-f4 a7-a5 38. Pb2-dl! (Een inge
nieus plan om de gevaarlijke a-
plon te stoppen.) 38. a5-a4 39.
Pdl-f2 Lb5-c6 40. Pf2-e4 Lc6xe4
(Het actieve paard moest geruild
worden.) 41. Kf4xe4 Kf7-e7 42.
Td4-d2 a4-a3 43. Td2-a2 Tc5-a5 44.
Ke4-d4 Ta5~a4 45. Kd4-c5! (Een
andere mogelijkheid was 45. Kd5,
maar de tekstzet is vermoedelijk
sterker.) 45. Kf7-e6 46. Kc5-b5
Ta4-a8 47. Kb5xc4 Ke6xe5 48.
Kc4-b3 Ke5-e4 49. Ta2xa3 Ta8xa3
50. Kb3xa3 Ke4xe3 51. Ka3-b4.
Zwart heeft verscheidene manle
ren om naar een damelndspel af te
wikkelen met een pion meer. Na
51. Kf2? 52. g4! zou het snel
remise zijn. Timman maakte er
nog het beste van en brengt zijn h-
plon naar h5: 51.h7-h5! 52. h2-
h4 Ke3-f2 53. Kb4-c5 Kf2xg2 54.
Kc5-d6 Kg2-g3 55. Kd6xd7
Kg3xh4 56. c3-c4 g7-g5 57. c4-c5 gS-
g4 58. c5-c6 g4-g3 59. c6-c7 g3-g2 60.
c7-c8 g2-gl (Het moet remise
zijn, als wit zijn koning maar zo
ver mogelijk van de h-pion houdt
dat is de regel.) 61. Dc8-c3 Dgl-
g3 62. Dc3-cl Dg3-g4t 63. Kd7-c7
Dg4-g7+ 64. Kc7-b6 Dg7-f6+ 65.
Kb6-a7 Df6-e5 66. Del-gl Kh4-h3
67. Dgl-hlt? (Laat de koning ont
snappen.) 67. Kh3-g4 68. Dhl-
dl Kg4-f4 69. Ddl-flt Kf4-g5 70.
Dfl-f2t Kg5-f6 71. Dg2-f3t Kf6-«7
72. Df3~a3t De5-d6 73. Da3-f3 Dd6-
d4t 74. Ka7-b7 h5-h4 75. Df3-h5
Ke7-d6 76. Dh5-g6t Kd6-c5 77.
Dg6-c6t Kc5-b4 78. Dc6-g2 Dd4-c4
79. Kb7-b6 Dc4-c5t 80. Kb6-b7
Dc5~d4 81. Kb7-c6T (Wat gaat hij
nu doen? Murw gespeeld brengt
wit zijn koning naar de zwarte h-
plon, in strijd met alle voorschrif
ten van de eindspeltheorie.) 81.
Dd4-c3t 82. Kc6-d7? Dc3-d3t
83. Kd7-e6 h4-h3 84. Dg2-h2 Kb4-
c3 85. Dh2-e5t Kc3-c2 86. De5-h2t
Kc2-dl 87. Dh2-hlt Kdl-d2 88.
Ke6-f6 Dd3-e3 89. Kf6-f5? (Een
laatste fout, die onmiddellijk een
einde maakt aan de partij.) 89.
De3-f2t! 90. Kf5-e5 Df2-elt en
wit gaf het op.
Vandaag de eerste terugblik op
het eerste Westeuropese zonetoer-
nool dat 15-31 mei is gehouden in
het Noorditaliaanse Arta Terme.
Nadat de Nederlandse ploeg
(Clerc, Jansen, Van der Wal en
ondergetekende) na een treinreis
van ruim 25 uur in Camla aan
kwam, moesten wij nog een paar
uur met de bus, voordat wij in het
kleine en zeer stille Dolomieten-
plaatsje van een welverdiende
rust konden genieten. De volgen
de dag vond in hotel Alla Fonte de
loting plaats en zaterdagmiddag
17 mei om drie uur kon de Belgi
sche hoofdarbiter Raymond Pl-
card, geassisteerd door zijn belde
collegae Marlnl en Ralnis, de klok
ken in werking stellen
Eerst nog wat algemene informa
tie over Arta Terme. De naam van
dit kleine dorpje duldt al op de
aanwezigheid van een bron (terme
- bron) en inderdaad bevindt zich
hier een bron met geneeskrachtige
werking. De commercie zal zich
hier wel op gestort hebben, want
nu bevindt zich direct boven de
bron een medisch centrum met
een staf waar Je u tegen zegt. Het
gehele Jaar kan men hier baden
nemen of bijvoorbeeld een drink-
kuur volgen naar gelang de dokter
het meest van belang acht Voor
dat laatste ls zeker goede wil no
dig. Een patiënt heeft mij met de
hand op zijn hart verzekerd, dat
het bronwater niet te zuipen ls.
Voor ons dammers waren de om
standigheden wat minder ideaal
dan voor de genezing zoekende
gasten, want na het dammen was
er weliswaar wel tijd voor meer
ontspannende bezigheden maar
gelegenheid was er niet Als een
van de Italiaanse deelnemers niet
zo vriendelijk was geweest een
paar keer zijn vrije tijd beschik
baar te stellen om met ons in het
nabijgelegen Tolmezzo te gaan ta
feltennissen, zouden we inderdaad
alleen maar hebben kunnen wan
delen in de overigens schitterende
omgeving. Over de organisatie
kan ik verder vol lof zijn, want
Marinl en de zijnen hebben werke
lijk alles willen doen om het ons
naar de zin te maken en het was
eigenlijk alleen Jammer, dat de
eigenaar van de speelzaal en diens
vrouw de grootste chagrijnen wa
ren, die wij ooit zijn tegengeko
men. De bediening was nors en
men Het je het liefst eerst een
kwartier voor Joker staan alvorens
de moeite te nemen Je te helpen.
Na dit eerste zonetoemool staan
nu de evenementen voor Oost-Eu
ropa, Afrika (Senegal) en Noord
en Zuld-Amerlka nog op het pro
gramma, waarvan het laatste in
Suriname zou worden verspeeld,
maar Ik weet niet ln hoeverre de
militaire coup ln dat land daar
verandering ln heeft gebracht Wel
weet ik, dat in het Oosteuropese
zonetoemool vier Russen in het
strijdperk treden met eenzelfde
handicap als in Arta Terme voor
de Nederlanders gold, want van de
drie plaatsen zijn er maar twee
beschikbaar voor de Russen, het
geen Inhoudt dat de nrs. 1 en 2 als
5 zich plaatsen voor de eindronde
in Nall.
Sportief gezien ls deze regeling
natuurlijk een aanfluiting, maar
ik weet ook dat het FMJD-bestuur
alles in het werk stelt om het dam
men internationaal meer te ver
breiden en organisatorisch beter
van de grond te krijgen en daar
zijn voor de twee sterkste domlan
den ter wereld naar hun mening
impopulaire maatregelen voor no
dig. Gezien het doel kunnen wij
ons daar alleen maar positief ach
ter scharen, al kost het weieens
moeite.
De diagramstand, ontstaan na 18.
1-6, ls afkomstig uit het uiter
mate spannende duel tussen de
uiteindelijke nrs 1 en 2. Jansen,
die wit heeft, speelt hier 19. 44-40
17-22 20. 33-29 22x31 21. 36x27 12-
17 22. 39-33 10-14. Hier wordt al
duidelijk, dat de R-aanval niet zal
kunnen worden doorgezet en
daardoor ontstaat nu een opslul-
tingspartlj waarbij de witte korte
vleugel wordt lamgelegd.
23. 33-28 14-19 24. 38-33 17-22 25.
28x17 21x12 26. 43-38 2-7 27. 41-36
6-11. Opening en het vroege mid
denspel hebben beide spelers zo-
veel tijd gekost, dat ze nu al in een
fikse tijdnood verkeren en dat in
een stelling, waarin de spanning
met de zet toeneemt.
28. 36-31 11-17 (probeert de lange
vleugel te activeren) 29.33-28 20-24
30. 29x20 15x24 31. 38-33! Een lok-
zet. want na 23-29, 34x14 25x34,
40x20 13-19 14x23 18x47 volgt sim
pel 27-22x4! Natuurlijk loopt Van
der Wal niet ln dit valletje.
31. 17-22 32. 28x17 12x21 (pro
beert de heerschappij over het
centrum ln handen te krijgen). 33.
42-38 7-12 34. 33-28 12-17 35. 38-33
17-22 36. 28x17 12x21. Nu vindt wit
zich voor levensgrote problemen
geplaatst, doordat op 33-28 ge
woon 24-29,12-17 en de schijfwinst
met 18-22 volgt. Jansen probeerde
daarom nog 37. 46-41, maar Van
der Wal incasseerde nu wel de
twee punten met de al eerder aan
gegeven combinatie vla 37. 23-
29 38. 34x14 25x34 39. 40x20 16-21
40. 27x16 13-19 41. 14x23 18x47! 42.
20-15 9-14 43. 16-11 12-17 44. 11x22
8-12 45. 35-30 14-20 46.15x24 47x15
47. 37-32 26-31 48. 45-40 31-36 49. 32-
27 36-41 50. 27-21 41-46 51.21-16 15-
42 52. 48x37 46x6!. Een vanuit de
diagramstand zeker imponerende
overwinning van Van der Wal, die
met zijn eerste plaats ln Arta de
internationale meestertitel beeft
verdiend.
Hieronder ls te zien, dat de nog
Jonge Italiaan Berte over voldoen
de talent beschikt, maar nog niet
zo sterk is als zijn remises tegen
Clerc en mij zouden doen ver
moeden.
Wit: Van der Wal
Zwart: Berte
1. 32-28 18-23 2. 38-32 12-18 3. 31-27
7-12 4. 43-38 20-24 5. 49-43 1-7 6. 37-
31 14-20 7. 27-22 18x27 8. 31x22 13-
18 (waarschijnlijk nog wel de bes
te oplossing voor de problemen). 9.
22x13 9x18 10. 41-37 8-13 11. 46-41
2-8 12. 36-31 4-9 13. 41-36 16-14 14.
34-29 23x34 15. 40x29 20-25 16.
29x20 15x24 17. 45-40 17-21 18. 31-
27 18-23 19. 37-31 5-10 20. 43-37 21-
26 21. 47-42 12-18 22. 40-34 7-12 23.
50-45! Een goede zet gelet ook op
het bij vele Italiaanse spelers aan
wezige verlangen naar de bord-
rand.
23. 24-30? Hier blijkt dat Italië
een jong damland is, want het
volgende is al zo oud als de weg
naar Rome, maar kwam voor de
Italiaan als een donderslag bij hel
dere hemel
24. 35x24 19x30 25. 28x19 14x23 26.
33-29! Dreigt nu met 27-22! én op
11-17 volgt dam met 27-22,29-24 en
34-29. 26. 12-17 27. 29-24 30x19
28. 34-29 en zwart gaf zich ge
wonnen.
t
