Werk van Arnold Koning
in Barnevelds raadhuis
Verboden voor
gehandicapten
Prijstreffer
29.-
I
U kunt er meer
aan doen dan u denkt
Onderzoek toont gif aan
in bodem van Schijndel
v.a. 1624 gulden.
SIRS
'n Stralend
Zomer Bruidie.
P'
tijdelijke
bezorgers/sters
Artistieke schenking van betekenis
LUXE CRUISE
door Griekse wateren?
OCENTEN
Vakantiebezorgers/sters
Wacht niet te lang!
DONDERDAG 12 JUNI 1980
Schilderijen en tekeningen van Arnold Hendrik Koning.
door Jac Lelsz
Bameveld heeft een juweeltje
van een gemeentehuis gekre
gen. En een groot deel ervan,
onder meer de bestuurlijke
vertrekken, zijn behangen
hiet schilderijen en tekenin
gen van voornamelijk de im
pressionist Arnold Hendrik
Koning en in mindere mate
van diens broer Edzard Wil
lem, een bijzonder interessant,
cadeau, in laatste instantie
van de huisarts F. D. Carels.
Bij zo'n gemeentehuis en bij een der
gelijke „wandversiering" dringt zich
het bijbelse beeld op van de gouden
appels op zilveren schalen. Arnold
Hendrik Koning heeft destijds een
aantal jaren in Parijs gewoond, was
daar zeer bevriend met Vincent van
Gogh en zijn broer Theo, ruilde meer
dan eens schilderijen met Vincent en
heeft naderhand, terug in Nederland,
tamelijk vaak met hem gecorrespon
deerd.
De schenking aan de Bameveldse ge
meenschap is niet mis. Zij betreft een
dertig, veertig olieverven van Arnold
Koning, een tweehonderd tekeningen
en een aantal schetsboeken. Wat Ed
zard betreft, verder dan nog enige
doeken, een stuk of tien tekeningen
en een paar litho's. De kunstschilder
Wim Mulder te Otterlo heeft de wer
ken op fraaie wijze gerestaureerd.
Restauratie was wel dringend nodig,
want de verzameling zag er niet best
uit, technisch gesproken.
Arnold was een slordig mens. Hij
schilderde op alles wat hem voor de
handen kwam. Ook op fcout, en als
dat dan doormidden brak, dan tim
merde hij er gewoon een latje achter.
Arnold Koning heeft op verschillende
plaatsen in Nederland gewoond, na
dat hij uit Parijs was teruggekeerd,
op het laatst in Voorthuizen (gemeen
te Barneveld). Hij overleed aan het
einde van de tweede wereldoorlog op
85-jarige leeftijd doordat hij in zijn
huis een verkeerde deur opende en in
de kelder stortte. Zijn weduwe, die
103 jaar werd, overleefde hem bijna,
veertig jaar. Toen zij in '78 stierf, liet
zij de artistieke nalatenschap van
haar man na aan haar neef, de arts
Carels. En ook enkele dingen, die zij
van haar zwager Edzard bezat. Ed
zard was een bekwaam schilder,
aquarellist en etser. Edzard kreeg be
kendheid onder meer door zijn fijn
zinnige plaatjes in het Verkade-al
bum. Van Edzard, die ook de Kleine
Johannes van Frederik van Eeden
illustreerde, is werk aanwezig in het
Kröller-Müller Museum in het natio
naal park de Hoge Veluwe.
Bohémien
In tegenstelling tot Edzard, die een
heer geweest moet zijn, was Arnold
een bohémien, bij uitzondering in het
nette pak, meestal in een soort blau
we kiel, een natuurmens, die er graag
fietsend met zijn schildergerei op uit
trok. Hij werkte in de omgeving van
Rijswijk, in Drenthe, in Monnickeri-
dam en op de Veluwe. Door zijn gren
zeloze slordigheid zijn de plekjes
vaak niet te lokaliseren; men mag al
blij zijn als hij er een plaatsnaam bij
heeft vermeld. De broers waren in
Groningen op een kasteeltje geboren,
't Wedde te Winschoten, dat er nog
staat en mooi gerestaureerd is. Hun
vader was bij de rechterlijke macht,
dat de Konings professioneel in de
kunst gingen, dat was maar zo-zo,
hoewel de familie in meer amateuris-
tische sfeer veel creatief talent ont
wikkelde.
Arnold, die na zijn academische op
leiding naar Parijs trok, ontmoette
daar Vincent van Gogh en zijn broer
Theo. Nadat Vincent in 1888 naar
Aries was vertrokken, waar het felle
zuiderlicht zijn schilderijen begon
binnen te stromen, heeft Arnold nog
een poosje met Theo samengewoond.
Uit vele brieven blijkt dat Vincent
veel waardering had voor Arnold als
schilder, maar ook als mens. De Bar-
neveldse huisarts Carels veronder
stelt zelfs dat het met Vincent wel
eens minder dramatisch had kunnen
aflopen als hij wat langer bij Arnold
in de buurt was gebleven. Arnold was
een gastronoom, hij kookte uitste
kend. en het is bekend dat Vincent
zichzelf verwaarloosde en dat veel
van zijn ellende werd veroorzaakt
door uitputting.
'Amice'
In een van de brieven aan Arnold
Koning schreef Vincent van Gogh:
„Amice Koning, van Theo vernemen
de dat gij naar Holland teruggaat
wilde ik u een woordje schrijven om
afscheid te nemen. Gij hebt zeker de
impressionisten bij Durand Ruel nog
gezien. Ge zult heel wat te vertellen
Arnold Hendrik Koning
hebben aan de lui in Holland van wat
ge in Parijs zaagt. Ik ben erg blij dat
het u goed gaat met de gezondheid,
zooals Theo me schreef. We kunnen
dat moeilijk missen bij het werk.
Morgen ga ik naar Saintes-Maries
aan zee om eens een blaauwe zee en
blaauwe lucht te zien. En om een s
poolshoogte te nemen van de figuren.
Want ik denk dat ik opeens een woe
denden aanval op het figuur zal doen
waarom ik op het oogenblik heen-
draai als gaf ik er niet om maar dat
eigenlijk toch juist mijn doel is
Een wat later geschreven brief begint
hij aldus: „Amice Koning, merci dat
ge me heel uit 't Noorden van ons
oude vaderland hebt nieuwejaar ge-
wenscht. Uw briefkaart ontving ik in
't gasthuis van Arles alwaar ik te dier
tijde ingekwartierd was vanwege een
reeds ten naaste bij voorbij gegane
aanval van hersens of anderzins
koorts. En omtrent de oorzaken en
uitwerkingen van 't onderhavige ziek
tegeval zullen we best doen 't aan
eventueele discussiën der Holland-
sche catechiseermeesters over te la
ten of ik al dan niet gek -ooo- ben
geweest of nog ben." In deze brief
vraagt Vincent Arnold ook: „Wat
voert ge tegenwoordig uit in de schil
derkunst en hoe werkt ge met de
kleuren?"
Op die vraag zou zelfs nu, omtrent
negentig jaar later, geen exact ant
woord te geven zijn. Bekend is dat
Arnold Koning een produktief kun
stenaar is geweest, van wie werk
hangt onder meer in het Van Gogh
Museum te Amsterdam. Niet onzeker
is dat hij vaak als een bezetene heeft
gewerkt, waarbij hij soms de deur
achter zich op slot deed en ook wel
eens ongenietbaar was voor zijn om
geving. Honderden schetsen, soms
vier, vijf op één blad, soms zelfs aan
beide kanten van hetzelfde blad, ge
ven de indruk van een van tijd tot tijd
gepassioneerd werkend kunstenaar.
Kwam Van Gogh steeds kritischer te
staan ten opzichte van het impressio
nisme, Koning is deze richting eigen
lijk altijd trouw gebleven. Veel van
zijn werk is in het buitenland terecht
gekomen, onder meer Amerika. Hij
bedreef in zijn landschappen zijn
figuren waren niet het sterkst een
robuust soort impressionisme. Spon
taniteit is zijn grote kracht, een haas
tig gefixeerde ontroering. Zijn im
pressionisme moest het dikwijls van
de korte momenten hebben, zo gaat
dat met gevoelsmensen, zelfs als ze in
het Groningse geboren worden. Als
hij te lang aan een doek werkte, het
wilde perfectioneren als het ware,
dan boette het nogal eens aan kracht
in, en aan oorspronkelijkheid. Zo ont
stonden prachtige, verstilde, sfeervol
le taferelen, zij het op een wat ruige
manier. En de kleuren waar Vincent
van Gogh naar informeerde? Die zijn,
naarmate hij ouder werd, lichter en
sprankelender en boeiender gewor
den (soms doen ze enigszins denken
aan Floris Verster). Bameveld mag
zich gelukkig prijzen met deze schen
king, evenals met zijn nieuwe, op
menselijke maat gesneden gemeente
huis, waarbij het uit 1860 daterende
raadhuis, dat na enige aanpassingen
gehandhaafd werd, op zinvolle wijze
aansluit. Architect is ir T. T. Deur-
vorst uit Oosterbeek.
Van een onzer verslaggevers
SCHIJNDEL Een voorlopig onderzoek van de gemeente
Schijndel heeft aangetoond dat er op het voormalige terrein
van-vatenhandel De Meijerij grote hoeveelheden giftige stof
fen in de bodem zitten. De concentraties van de stoffen
benzeen en tolueen zijn op sommige plaatsen tien tot
vijftien keer zo hoog als de toelaatbare concentraties. Het
globale onderzoek volgde na een tip van de plaatselijke
Socialistische Partij aan de gemeente.
Ook het grondwater is door benzeen
vervuild. De gemeente Schijndel wil
op korte termijn in samenwerking
met de inspectie van volksgezond
heid een uitgebreid onderzoek l^ten
instellen. Volgens G. Wouters, woord
voerder van de Socialistische Partij,
laat het eerste onderzoek maar een
topje van de ijsberg zien. „Er zit veel
meer troep in de grond. Uit onze
informatie blijkt dat er ook grote
hoeveelheden insecticiden en giftig
organisch zuur in de bodem zich te
recht zijn gekomea Verder hebben
wij van meerdere mensen gehoord
dat er ook vaten met radio-actief af
val in het bedrijf zijn verwerkt."
De Socialistische Partij noemt het
een „grof schandaal" dat de gemeen
te het terrein niet hermetisch afsluit.
„Er spelen nog steeds kinderen op het
térrein en dat terwijl benzeen en tolu
een via de huid in het lichaam kun
nen worden opgenomen."
En wat dacht u dit jaar van een
Inclusief vliegreis al
Ook diverse combinaties mogelijk!
Informatie/boeking:
Perscombinatie reizen
Wibautstraat 131, Amsterdam. Tel. 020-913456
of uw ANVR-reisbureau
Eén miljoen Nederlanders leven in
een wereld vol obstakels: stoeptreden,
draaideuren, opstapjes...
U kunt helpen obstakels te voorkomen of uit
de weg te ruimen voor mensen in rolstoelen
of met krukken, voor mensen die slecht zien
of slecht horen. Laat uw invloed gelden in
uw vereniging, op de school van uw kinderen
in uw werkkring, overal waar de bewegings
vrijheid van één miljoen landgenoten wordt
belemmerd.
Wat kunt u doen? En hoe? Voor meer informatie: A.V.O.
Nederland -Vereniging van arbeids- en welzijnszorg voor
mindervaliden, Bos en Lommerplantsoen, Amsterdam,
tel. 020-872401.
SlE.104 2k 155
De onmisbare nylon regenjas. Voor als
er hier en daar een bui is. Makkelijk mee
te nemen, opvouwbaar tot een klein
pakje.
Lang model in d.blauw,
MtS-M-L
J l CCI I JNICI1 I
Alleen deze véeek.
Grote Marktstraat 34^D^n Haag -
Rozemarijn 19-23, Léidschendam
- Haarlemmerstraat 11*5-147. Leiden
Een voorbeeld uit onze infernotionole kollektie
bruidsmode, die u tot het ^ralehd middelpunt op
"de grotejdajg" maken.
Ook voor bruidsmoedeh, bruidsmeisjes- en jonkers
een grote keuze in bijpassende kleding.
ROTTERDAM: jijnbaan(plein) 151 - Tel. 010-11.33.72
DEN HAAG: "Pander" Passage 30- Tel. 070-64.63.60
'(hoék gr. morktstr.)
i
ak;ukmie"delaan'
opleidingsschool voor hoger
en middelbaar beroepsonderwijs
Morjestraat 1. hoek Groot Hertoginnelaan
2517 RZ 's-Gravenhage
telefoon (070) 60 29 38
DIRECTRICE C KEMP
Voor de opleidingen in het Middelbaar Beroepsonder
wijs wordenjm.i.v. 1 augustus 1980 gevraagd:
jplJdi
len|m
ENGELS
14 lestijden
ADMINISTRATIE6 lestijden
GEZONDHEIDSLEER8 lestijden
Schriftelijke sollicitaties te richten aan de directrice,
binnen 10 dagen na het verschijnen van dit blad.
do12t/mza
21 (beh zo
15, malöjun)
vertrek bus
koninklijke
schouwburg
19 30 u
onafhankelijk toneel
zomergasten
gorki's stuk over onvrede en onmacht,
gespeeld in een villa in samenwerking met
initiatives populaires
regie: mirjam koen en matthias de koning
KI
ik<
do 12 juni hot theater. 20.30 u
werkcentrum dans
artistieke leiding kathy gosschalk
commonplace quintet: t. simons/m. waisvisz
quaquara qua: h tuerlings/h. alkema
vr 13 juni koninklijk conservatorium. 21 00 u.
kass* Ie testament de villon e pound
MTemniul? eenakter op fefcsf van tranpois villon,
aan rit zaai gecomponeerd door de dichter ezra pound
muzikale leiding: reinbert de leeuw
vr 13 juni hot theater. 20.30 u.
makonde dansen, tanzania
gemaskerde dansers (sommigen op stelten)
geven blijk van hun vreugde bij het
beeindigen van de initiatieperiode
vr13,za21 circustheater, 20.15 u,
iuni nedertands dans theater
artistieke leiding jiri kylian
mats ek/bartók: youth's memories,
kylian strawinskypsalmensymphonie;
kylian/martinu: soldatenmis
koor slovenska filharmonie;
utrechts symlónie orkest
za 14 juni hot theater. 14.00 u grips theater, berlijn
spaghetti mit ketchup r hachieid
voor kinderen v.a. 5 jaar (en hun ouders)
waf er gebeurt als twee /ongetjes plotseling
een paar dagen alleen zijn
za 14 juni koninklijke schouwburg. 20.15 u.
chhau-dansen, india
karna dev en zijn ensemble brengen
een van de klassieke mdiase dansstijlen,
waarin de gemaskerde danser de uiterste
lichamelijke expressiemogeli/kheden altast
zo 15 juni nieuwe kerk. 11.00 u.
kassa rameau-concert
nnhnlfiu'en collegium vocale/the harlequin baroque
mnrnpnc orchestra O.I V Philippe herreweghe en
aan dPkPric ,on k°°pman - franse barok, waarin de
geestelijke motetten centraal staan
zo 15 juni hot theater. 14 00 u grips theater, berlijn
starker als superman r mn
voor kinderen v.a. 8 jaar - onze vooroordelen
tegenover invaliden, getoond in een blijspel,
waarin vooral aan de orde komt hoe we wel
met ze moeten omgaan
zo 15 juni hot theater. 20 30 u.
diablada del oruro
carnavalsceremonie van de mijnwerkers van
oruro m bohvia fantastisch gemaskerde duivels 1
zo 15 juni nederlands congresgebouw
14 30 u en stuttgarter ballett
residentie-orkest
neumeier/chopm. kameiiendame
groot romantisch ballet m klassieke sf///.
gebaseerd op dumas' beroemde boek dal ook
ten grondslag ligt aan de opera la traviata
ma 16 juni koninklijk conservatorium. 20.15 u
kassa: kro-radio-pr&duktie
circustheater ensemble hoketus
farwto'zafliS c- de öondt: bmt; f. rzewsky: nieuw werk.
aan oe zaai ancjriessenhoketus
ma 16 juni koninklijke schouwburg, 20.15 u
yo kagura, japan
traditioneel volkstheater uit takachiho
het shintoïstische scheppingsverhaal,
uitgebeeld door gemaskerde dansers,
begeleid door shakuhachi, trommen en recitatie
20.15 u.
ma 16 juni
20.15 u
hol theater. 20 30 u grips theater, berlijn
die schönste zeit im leben
v. ludwig/d. michel
voor jongeren v.a. 13 jaar - soort musical
(met een prima popgroep), waarin veel te
lachen valt over het onbegrip van ouderen
over jeugdwerkloosheid
koninklijke schouwburg. 20.15 u
krishnattam, india
een van de oudste theaten/ormen van india
die uilsluitend binnen enkele grote tempels
is bewaard - de acteurs, merendeels kinderen ju
treden op in rijk bewerkte maskers en kostuum
di 17 juni circustheater. 20.15 u.
wo 18 juni bram Vermeulen 4 de toekomst
de toekomst gaat het helemaal maks
muziektheater over nederlandstalige pop
tekst en muziek bram vermeulen en rik zaal;
arrangementen: jakob klaasse
nederlands congresgebouw. 20.15 u
het nederlands kamerorkest
dirigent: antoni ros-marba
solisten: gidon kremer. jean-jacques kantorow,
viool: fons jansen, werken van douw, schubert,
schnittke. mozart
speciaal programma t g.v. 25-jarig jubileum
circustheater
en 's avonds
aan de zaal
wo 18 juni hot-theater. 20.30 u jozef van den berg
ao is iuni moeke en de dwaas
volwassen poppentheater - een man trekt
door het leven met een grote kist. symbool
van alles wat hij heeft meegemaakt
koninklijk conservatorium. 20 15 u.
a handel-pasticcio gf handel
met marjanne kweksilber. rené lacobs.
the harlequin baroque orchestra o.l.v.
ton koopman, kamerkoor viva la musica
beide solisten presenteren in diverse kostuums
hoogtepunten uit 10 handel-opera s
hnagse toren, 19.00 u. bernard winsemius
beiaardconcert
bijzondere voorstelling in rotterdam
de rotterdamse schouwburg. 20 15 u
schaubühne am halleschen ufer, berlijn
aus der fremde ernst jandl
spreekopera over wat er in het hoofd van een
schrijver omgaat
kaartverkoop dagelijks bij de kassa's - cjp en pas-65 geldig
- gratis programmafolder en inlichtingen bij holland festi
val, haarlemsestraat 14, scheyeningen, tel. (070) 558700.
Nog even en de vakantietijd breekt weer aan.
Onze bezorgers/sters gaan dan weer van een welver
diende "rust génieten, maar de bezorging van hel
Ochtendblad Trouw moet dan wel doorgaan.
Wij vragen daarom
Ben je 15 jaar of ouder en wil je wat extra vakantiegeld
verdienen, bel dan even bns kantoor te Den Haag, te
bereiken onder nummer 070-46 94 45 of schrijf een
briefje aan
Ochtendblad Trouw
Parkstraat 22
2514 JK Den Haag.
•Wij willen dan weten:
naam. adres en woonplaats
leeftijd
periode waarin je beschikbaar bent
