S staken verzet egen EG-initiatief Amnesty trekt ten strijde tegen de doodstraf Portugal in de war na uitval Giscard Afghanistan stelt familie Amin terecht Labour verdeeld over lidmaatschap van EG Iran zoekt heil bij India, Turkije en Roemenië l'Venetië' beslist over Midden-Oosten «Kremlin schuift zijn tanks naar de achtergrond Noodkreet om voedsel FDP wijst Strauss af ,NDAG 9 JUNI 1980 BUITENLAND TROUW/KWARTET 5 ITASHINGTON (AFP, Reuter, AP) De Verenigde Staten hebben hun vereet tegen een iropese bemiddeling in de crisis in het Midden-Oosten algezwakt. Washington zal „geen kei bezwaar" tegen een initiatief van de Europese bondgenoten hebben, als dit „van ouwende aard" is en de onderhandelingen tussen Israël, Egypte en de VS niet ondermijnt. e Amerikaanse minister van buiten ge zaken, Edmund Muskie, zei dit teren. Een week eerder had presi dent Carter nog gezegd dat de Vere nde Staten zonder meer tegen een ropees vredesinitiatief zijn „zolang e Verenigde Staten betrokken zijn |j onderhandelingen die tot succes men leiden". Ie sprak bij deze gelegenheid |n afschuw uit over de aanslagen lij vorige week twee Palestijnse imeesters in door Israël bezet 'gebied zijn verwond. De Verenigde Staten oefenen volgens hem zowel in **bet openbaar als onder vier ogen ster ke pressie op Israël uit om geen nieu- nre nederzettingen in de bezette ge bieden te stichten. Waarschijnlijk beslissen de negen landen van de Europese Gemeen schap op de topconferentie van deze week in Venetië over een mogelijk vredesinitiatief. De meningen erover zijn sterk verdeeld, de druk van bui tenaf is groot. 4 De Israëlische minister van buiten landse zaken Shamir rondde gisteren een beperkte toer nee door Europa af meteen bezoek aan Brussel. Eerder was hij in Nederland en Denemarken om te pleiten tegen een nieuw initia tief van de EG. Hij vreest dat Europa bereid is de PLO verder tegemoet te a tomen. De Deense minster van buitenlandse zaken verzekerde hem dat erkenning m de PLO uitgesloten is. Koeweit h oefende gisteren scherpe kritiek op deze uitlating. „Vroeg of laat zal de EG de PLO toch moeten erkennen", aldus minister Abdoel Aziz Hoessein na het kabinetsberaad. Volgens hem dwingt Washington zijn bondgenoten de PLO niet te erkennen. „Als een collectieve erkenning onmogelijk is, zullen de Europese landen de PLO op individuele basis moeten erkennen als de enige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk." Een vertegenwoordiger van de PLO in Beiroet. Hani al Hassan, verklaar de gisteren dat zijn organisatie nu „het olie wapen op haar actiepro gramma heeft bijgeschreven." Hij signaleerde een grote overwinning voor het Palestijnse verzet, dat erin geslaagd zou zijn een wig te drijven tussen Washington en zijn Europese bondgenoten, en waarschuwde dat aanslagen op olietransporten een nieuw wapen zullen worden. „Per slot van rekening is de olie van ons, aldus Hani al Hassan. Een andere vertegenwoordiger van de Palestijnse verzetstrijders, Ach- med Jabril van het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina-Alge- meen Commando, kondigde nog drastischer maatregelen aan. Hij voorzag aanslagen op Israëlische ste den met „kamikaze-vliegtuigen" en onlangs verworven zware raketten. Israël nam gisteren deze dreigemen ten niet al te serieus op. Het concurrerende Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (zonder de toevoeging Algemeen Commando) eiste zaterdag van de Italiaanse over heid de teruggave van twee in de Sowjet-Unie vervaardigde raketten, die in december in Italië in beslag waren genomen. Bassam Aboe Sha rif, nummer twee van het Volksfront na George Habasj, zei geen dreige menten te uiten, maar „wij willen gewoon de raketten terug die met geld van het Palestijnse volk zijn betaald." Israëlische militairen hebben zater dag twee Palestijnse guerrillastrij ders gedood toen zij van Jordanië uit Israël wilden binnendringen. De Is raëliërs volgden de binnendringers tot op Jordaans grondgebied. LISSABON Een Portugese regeringsdelegatie zal binnen kort een bezoek brengen aan Parijs om te praten over de Franse bezwaren tegen snelle toetreding van Portugal tot de Europese Gemeenschap. Het Portugese ministerie van buiten landse zaken reageerde hiermee vrij dagavond wat laat op de mededeling van de Franse president Giscard d'Estaing dat hij liever even wil wachten met uitbreiding van de EG. De landbouwproblemen moesten na de vermindering van de Britse bijdra ge niet nog verder worden vergroot. Deze uitlating werd in Portugal met een mengeling van schrik, ongeloof en verontwaardiging ontvangen. Giscard heeft de Portugese regering met zijn verklaring min of meer voor aap gezet. De conservatieve sociaal democraten van premier Sa Cameiro en de christen-democraten van vice- premier Feitas do Amaral hebben de toetreding tot de Gemeenschap als „de prioriteit van de prioriteiten" in het regeringsvaandel staan. Met toe treding zou een einde komen aan de economische en sociale achterstand van Portugal. Moeizaam Voor de eenvoudige Portugees is toe treding tot de EG en het delen in de welvaart van de rijke landen een en hetzelfde. Na de redevoering van Gis- door Jan Halkes card begint men zich te realiseren dat de welvaart van EG-landen niet zo vanzelfsprekend is De toetreding van Portugal zou dan toch wel erg moeizaam kunnen verlopen. De conservatieven zien zich beroofd van hun belangrijkste verkiezingsar gument. Zij hopen nu maar dat de verklaring van de Franse president slechts als een verkiezingsstunt voor eigen publiek was bedoeld. „De ver klaringen van Giscard d'Estaing heb ben geen betrekking op Portugal", zei de Portugese president Ramalho Ea- nes, nog voordat een Franse woord voerder precies het tegendeel beves tigde. Het Portugese ministerie van buitenlandse zaken herhaalde even later toch niet te kunnen geloven dat de Franse president werkelijk terug gekomen zou zijn op de garanties die hij Portugal eerder gegeven heeft Maar wat kan een klein en arm land doen tegen de woordbreuk van de president van Frankrijk? Minder enthousiast De socialisten delen in de veront waardiging van de Portugese conser vatieven. „Het gaat om een zeer ern stige verandering in de Franse poli tiek", zei Vitor Constancio, de vroege re socialistische minister van finan ciën en economie. Constancio geldt als de Portugese Europa-deskundige bij uitstek. Als voorzitter van de Eu- ArQUm6nt ropese integratiecommissie van Por- tugal zette hij de eerste stappen in de richting van de Portugese aanslui ting. gelijk minder groot", zei Constancio in Bonn. Portugal zal niet kunnen toetreden zonder omvangrijke financiële steun. Dat is precies de reden waarom Gis card na de vermindering van Britse bijdrage niet meer voor een snelle toetreding voelt. Maar Portugal zal van zijn kant niet bereid en niet in staat zijn zonder economische steun volwaardig Ud te worden. Ongewijzig de toepassing van de landbouwpoli tiek op het Portugese lidmaatschap betekent al dat Portugal meer aan de EG betaalt dan het ontvangt. „Dat zou volgens Constancio abso luut rampzalig voor de Portugese economie zijn." Op een vorige week gehouden studie bijeenkomst van Westduitse sociaal democraten en Portugese socialisten in Bonn benadrukte Constancio dat hij geen voorstander is van toetre ding tot elke prijs. Een onvoorwaar delijke toetreding zou de dood bete kenen voor de Portugese onderne mers met hun verouderd produktle- apparaat, en de vergroting van de werkloosheid en de armoede. „De cri sis in de Europese Gemeenschap heeft de onderhandelingsposities in grijpend veranderd. Het Portugese enthousiasme voor de Europese toe treding is tegenwoordig ontegenzeg- Wanneer Frankrijk daadwerkelijk de deur voor de Portugezen sluit, zullen de communisten in Portugal de la chende derden zijn. Zij hebben zich van meet af aan tegenstander van een volwaardig lidmaatschap van het „EG van de monopolies en de multi nationals" getoond. „Wij horen ook tot Europa zonder lid te zijn van de Europese Gemeenschap", zeggen de communistische leiders. De ontwik keling van de crisis en de verdeeld heid binnen de EG zelf lijkt de com munistische bezwaren tegen de toe treding te bevestigen. Maar deze „communistische dreiging" is wel licht het enige argument van gewicht dat Sa Cameiro en Freitas do Amaral bij Giscard naar voren kunnen brengen. «^ISLAMABAD (AP, Reuter, AF) De Sowjet-gezinde regering iin Afghanistan heeft onlangs twee familieleden van de vorige sident Hafizoellah Amin ter dood laten brengen. ider-minister van buitenlandse za- i Assadoellah Amin en zijn vader doellah vonden de dood omdat zij NEW YORK (AFP) De Sowjet- Unie heeft haar militaire strategie voor Europa gewijzigd en is begon nen haar strijdkrachten in verschei dene landen van het Warschau-pact te versterken. Het Amerikaanse dag blad New York Times zegt dit in j kringen van de Amerikaanse inlich- üngendiensten te hebben vernomen. u Moskou zou bezig zijn de terugtrek- king van twintigduizend manschap pen en duizend tanks uit Oost-Duits- land „meer dan te compenseren". In 1 totaal zouden dertigduizend nieuwe n manschappen, duizend stuks geschut en twaalfhonderd tanks en pantser- igen de Sowjettroepen in Oost- Itsland, Polen en Tsjechoslowa- |e komen versterken. De nieuwe strategie zou zijn ingege ven door vrees voor de anti-tank- wapens van de NAVO-landen. Aan- g vankelijk concentreerde het War- echau-pact zich op de mogelijkheid van een snelle opmars van zijn tanks. zou het de bedoeling zijn in geval van een conflict gemotoriseerde troe pen vooruit te zenden om het tankaf- weergeschut buiten gevecht te stel- 1 len, aldus de New York Times. volgens het nieuwe regime opdracht' hadden gegeven tot de moord op dui zenden Afghanen, en omdat ze zich aan verraad te buiten waren gegaan, onschuldige kinderen hadden gear resteerd en vele Afghanen het land uit hadden gejaagd. Naast de twee familieleden van de vorige president werden nog acht anderen geëxecu teerd. Zij hadden allen banden met de geheime politie van de regering- Amin. Radio Kaboel meldde dit weekeinde ook dat „bandieten en huurlingen van het imperialisme" drinkwater van een school in Kaboel hadden vergiftigd. De Afghaanse radio berichtte verder dat opstandelingen de laatste 140 personen in Afghanistan hadden om gebracht. Dertig scholen en talrijke winkels zouden ln brand zijn ge stoken. Reizigers uit Afghanistan verhaalden gisteren van hevige strijd tussen op standelingen en Sowj et-troepen in het oosten van het land bij DJellabad. De Russen zouden daar gebruik ma ken van nieuwe voertuigen die zich gemakkelijk kunnen bewegen over hetvaak moeilijke begaanbare ter rein. Russische gevechtsvliegtuigen zoudende buitenwijken van Djellalla- bad hebben gebombardeerd. De Indiase minister van buitenlandse zaken Narasimha Rao heeft zijn vijf daagse bezoek aan Moskou beëin digd. Zijn reis heeft naar verlidt wei nig opgeleverd, al sprak hij van een „duidelijker begrip vanelkaars ge zichtspunten" v- i..- 1 - - Een vrouw zoekt met haar twee kinderen verkoeling in het vluchtelingenkamp Harar in Somalië. ARÜSHA (AP, AFP, DPA) De Wereldvoedselraad van de Vere nigde Naties heeft dringend om voedselhulp gevraagd voor landen in Oost-Afrika en de Sahara. Hon derdduizenden mensen leven er op de rand van de dood. De directeur van de raad, Maurice Williams, verklaarde na een vier daagse bijeenkomst in Tanzania dat hij verwacht dat er in Afrika een periode van voortdurende voedselcrisis begint. Het rapport van de Wereldvoedselraad noemt het tekort aan voedsel ernstiger dan ooit tevoren en stelt voor dat de zogeheten ontwikkelde landen op bilaterale basis landbouwex- perts naar de ontwikkelingslanden sturen. Op het ogenblik heerst met name in Oeganda, Kenia, Somalië en Tanzania een ernstige hongers- Vertegenwoordigers van de ont wikkelingslanden spraken er hnn teleurstelling over nit dat behalve Canada geen enkel rijk land con crete hulp voedsel of geld beschikbaar beeft gesteld. Volgens een rapport van Unicef (VN-fonds voor kinderen) worden bijna twintig miljoen mensen in Afrika bedreigd door de droogte of de oorlog. LONDEN (Reuter, AFP) Het voortzetten van het Britse lidmaatschap van de Europese Gemeenschap is op het ogen blik de belangrijkste kwestie in de Labour-partij. Drie invloedrijke oud-ministers van deze partij hebben met aftre den gedreigd als de partij zich in zijn verkiezingsmanifest uitspreekt voor het verlaten van de EG. De drie Labour-leden zijn oud-minis ter van buitenlandse zaken David Owen, oud-minister van onderwijs Shirley Williams en oud-minister van transportzaken William Rodgers. De linkervleugel van de Britse arbeiders partij had vorige week aangekondigd dat een toekomstige Labour-regering zich zou moeten terugtrekken. Groot-Brittannië zal in 1984 of mis schien wel eerder verkiezingen krij gen en Labour lijkt kans op de over winning te maken, als zij zich voor Britse terugtrekking uit de Gemeen schap zou uitspreken. De laatste opi niepeiling, gehouden toen er nog geen oplossing voor de Britse bijdrage aan de EG-begroting was, wees erop dat twee van de drie kiezers vóór uittre ding is. De vermindering van de Britse bij drage vond veel bijval bij de conser vatieve partij van premier Thatcher, maar de Labour-partij toonde zich zeer kritisch omdat de overeenkomst met de andere EG-landen eveneens een verhoging van de voedselprijzen betekent, terwijl de Britten al te kam pen hebben met een inflatiepercenta ge van twintig. De oud-minister van landbouw John Bilkin en Tony Benn, de belangrijk ste man van de linkervleugel van Labour, hebben verklaard dat zij een motie die voor uittreding pleit op de partijconferentie ln de herfst zullen steunen. TEHERAN (Reuter, AFP) Iran begint de gevolgen van de economische boycot door een aantal Westerse landen kennelijk te voelen. Vandaag arriveert een Iraanse delega tie in India met een hele bood schappenlijst en de afgelopen dagen zijn handelsovereen komsten met Turkije en Roe menië afgesloten. De missie naar India staat onder lei ding van minister van handel Reza Sadr. De machthebbers ln Teheran hadden al een verlanglijst met Indu striële, chemische en landbouwpro- dukten gestuurd. Daarop staat ook suiker, maar India heeft net besloten zelf 200.000 ton suiker in te voeren. Andere gezochte landbouwproduk- ten zijn graan, rijst, plantaardige oliën, vetten en veevoer. Voor zijn Industrie heeft Iran ijzer, staal, alu minium, koper, tin, papier, textiel, verf, zeep en wasmiddelen nodig. Met Roemenië heeft Iran gisteren een handelsovereenkomst afgesloten die de belangrijkste is voor het land sinds het Westen naar aanleiding van de gijzelingskwestie tot een boycot besloot. Roemenië is een van de be langrijkste afnemers van Irans olie. Het land zal Teheran onder andere graan, suiker, vlees en reserve-onder- delen voor de industrie leveren. Volgens goed ingelichte kringen in Teheran is ook het akkoord met Tur kije gereed. Dit land zal meer olie afnemen ln ruil voor voedsel. De on derhandelingen tussen de twee buur landen hebben ook tot de afspraak geleld dat Iran zijn uitvoer over Turks grondgebied kan laten lopen. Iraanse troepen zijn er pas onlangs in geslaagd de spoorverbinding met Turkije te heroveren op de opstande lingen ln het noordwesten van het land. Of dit echter lang zo zal blijven is de vraag. De Iraanse president Abolhassan Bani Sadr heeft de Koer den zaterdag gelast „hun plaats in de boezem van het vaderland" in te ne men. „Geheel Koerdlstan zal in onge veer een week tijd onder gezag van de overheid staan", voegde hij daar aan toe. De Koerdische bewegingen die naar afscheiding streven, hebben hier gis teren op gereageerd met maatregelen ter voorbereiding van de strijd. We zullen de wapens pas neerleggen als de centrale regering ons programma van autonomie accepteert en een eind maakt aan de economische ach terstelling van Koerdlstan, kondig den de Koerden aan. Sjeik Ezzedine Hoesselni verklaarde gisteren dat zijn „pesjmerga's" (Koerdische strijders) de steden zul len verlaten en het platteland zullen opzoeken om daar een guerrilla voor te bereiden. „Wij willen voorkomen dat er bloed van onschuld! gen vloeit", zei hij, „en daarom zullen de strijders de guerrilla richten tegen de strategische wegen in het bijzonder." FREIBURG (Reuter) Met een on dubbelzinnige afwijzing van Franz Josef Strauss en een even duidelijke toezegging aan kanselier Helmut Schmidt dat zij de coalitie wil voort zetten, heeft de kleine Westduitse li berale partij FDP zaterdag haar ver kiezingscampagne geopend. De FDP heeft sinds 1969 deelgenomen aan de soclallstisch-llberale coalitie ln Bonn. Zij heeft de laatste maanden bij deel staatverkiezingen zo sterk verloren, dat het niet uitgesloten ls dat de FDP ln oktober de „drempel" van vijf pro cent niet overschrijdt en dan niet meer vertegenwoordigd is ln de Bondsdag. Vice-voorzitter Wolfgang Mischnlck zei zaterdag op het verkiezingscon gres van zijn partij in Freiburg dat Strauss, de kanselierskandidaat van de christen-democraten, „elk voor beeld van on-liberallsme, onbekookt gedrag en machtshonger" heeft ge toond ln de loop van zijn carrière. Het congres ging akkoord met zijn voor stel om de coalitie met de sociaal democraten van Schmidt voort te zetten. Minister van buitenlandse zaken Genscher, tevens voorzitter van de FDP, wees erop dat een stem voor de FDP ook een stem voor Schmidt is. Hij doelde daarmee op de mogelijk heid dat de linkervleugel in de SPD Schmidt ten val zou kunnen brengen als de sociaal-democraten mede door het verdwijnen van de FDP een ab solute meerderheid zouden krijgenin de Bondsdag. DURBAN (AP, UPI) Bij een bot sing tussen een bus en een trein in het Zuidafrikaanse Natal zijn 67 mensen om het leven gekomen en 23 gewond. De slazchtoffers waren zwarten die terugkeerden naar hun huis in het Mackane-reservaat. In de bus was officieel slechts plaats voor zestig personen. Zaterdag reed in Oost- Transvaal eveneens een trein op een vrachtauto met mijnwerkers. Zeven tien mensen werden gedood en 40 gewond. Van onze buitenlandredactie UTRECHT Op de „lange lijst landen met de doodstraf" van Amnesty International staan zo'n honderd vijftig landen in rode letters. Die landen waar de doodstraf is afgeschaft hebben een wit plakkertje waarop staat ..afgeschaftmet het jaartal waarin de doodstraf uit de wetboeken van het betreffende land werd geschrapt. Slechts achttien landen hebben een wit plakkertje. Amnesty Intematinonal, de organisatie die zich overal ter wereld inzet voor de rechten van de mens, wil dat alle rode landen zo snel mogelijk een wit plakkertje krijgen. Amnesty is op grond van haar statuten volledig en onvoorwaardelijk tegen de doodstraf. De organisatie heeft al eerder acties ondernomen om de doodstraf afge schaft te krijgen, maar met name dit Jaar wordt aangegrepen om de regeringen en parlementen (voor zover die ln de landen bestaan) te overtuigen dat de doodstraf een wrede en onmenselijke straf is, en in strijd {net het fundamentele recht van mensen op leven. Dit jaar wordt er namelijk op ver schillende Internationale fora gepraat over de dooddstraf en Amnesty is druk in de weer om op deze fora haar stem te laten horen. den gehouden. Op dit congres, dat om de vijf jaar onder auspiciën van de Verenigde Naties wordt gehouden, kunnen voorstellen worden gedaan en resoluties ingediend, maar er kunnen geen bindende besluiten worden genomen. Amnesty heeft de status van waarnemer bij de VN, mag het congres In Caracas bijwonen en kan daar haar ideeën spuien. Hetgeen de organisatie niet zal laten. Amnesty is van plan tijdens het congres een seminar over de doodstraf te organiseren. Aanbevelingen rende behandeling en bestraffing" wordt verboden. Amnesty zal er in Caracas op aandringen dat het congres aan de Algemene Vergade ring van de Verenigde Naties voorstelt dat de doodstraf onmiddellijk en totaal wordt afgeschaft Lukt dat allemaal niet en dat zit er inderdaad niet in dan heeft de organisatie nog een reeks aanbevelingen achter de hand die het standpunt van de VN kunnen doen opschuiven naar een afschaf fing van de doodstraf en die de rechtsposi tie van ter dood veroordeelden kunnen ver beteren. Die landen die de doodstraf nog niet hebben afgeschaft, zouden bij voor beeld executies kunnen uitstellen en een onderzoek kunnen verrichten naar de vraag of die doodstraf nu werkelijk wel preventie ve werking heeft, zoals zo vaak wordt ge zegd. Ook zouden er waarborgen voor een eerlijk proces, beroepsmogelijkheden en voldoende rechtsbijstand kunnen worden opgesteld. Raad van Europa Zo heeft de Economische en Sociale Raad van de Verenigde Naties in zijn vergadering van april gesproken over de doodstraf en heeft Amnesty daar haar standpunt bekend ïemaakt. De organisatie vindt dat er ln New vork geen sterke resolutie is uitgekomen. ®aar wel heeft de ECOSOC zich uitgespro ken voor behandeling van het probleem op het zesde Congres over Misdaadpreventie en de Behandeling van Wetsovertreders, hat ta augustus en september dit Jaar in de Venezolaanse hoofdstad Caracas zal v/or- De voorstellen en resoluties van het zesde congres over misdaadpreventie gaan naar de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, die in het najaar haar 35-ste zitting houdt. Daar kunnen de resoluties over de doodstraf in beslissingen worden omgezet. Momenteel staan de Verenigde Naties op het standpunt dat de doodstraf op steeds minder delicten van toepassing moet zijn. Volgens Amnesty ls dat in strijd met de verklaring van de rechten van de mens, waarin „het recht op leven" voorkomt en waarin „wrede, onmenselijke en vemede- Het vierde internationale forum waarop er dit jaar over de doodstraf is gepraat is de Raad van Europa, waarin 22 parlementaire democratiën in Europa vertegenwoordigd zijn. In de Raad wordt er al zeven Jaar over de doodstraf gepraat en de laatste keer was dat op 22 april. Toen werd met grote meer- ArQUITlGntGn derheid een resolutie aangenomen waarin gepleit wordt voor afschaffing van de dood straf voor misdaden begaan in vredestijd. Maar ook resoluties van de Raad van Euro pa hebben geen bindende kracht; het zijn voorstellen die in de verschillende landelij ke parlementen moeten worden goedge keurd en dan nog door de regeringen moe ten worden bekrachtigd. In Europa kan momenteel de doodstraf voor misdaden be gaan ln vredestijd nog worden toegepast in België, Cyprus, Frankrijk (drie Jaar geleden nog), Griekenland, Ierland, Liechtenstein, Turkije en Engeland. Amnesty International ls van plan bij al deze bijeenkomsten en forums haar stand punt te verkondigen en activiteiten te on dernemen die de mensen aan het denken zetten over de doodstraf en het onmenselij ke karakter ervan. Zo werd er afgelopen zaterdag in Utrecht een door Amnesty Ne derland georganiseerd colloquim over de doodstraf gehouden waar de leden van Am nesty en voormannen van tal van organisa ties en politieke partijen waren uitgeno digd. De leden kwamen massaal opdagen, van de organisaties en de politici kon dat niet gezegd worden. Op die bijeenkomst kwamen de argumen ten van Amnesty tegen de doodstraf breed voerig ter sprake en alle sprekers verklaar den zich achter deze argumenten. Die argu menten komen uit de zogenaamde verkla ring van Stockholm, waar in december 1977 •een keur van advocaten, rechters, politici en theologen aan deelnamen. Amnesty International vindt de doodstraf de meest wrede, onmenselijke en vernede rende straf. De terechtstelling kan gepaard gaan met ondraaglijke pijn omdat niet al tijd onmiddellijk de dood Intreedt. Voor de veroordeelde is de periode van wachten voordat het vonnis wordt uitgevoerd en dat kan jaren duren de meest vergaande geestelijke marteling. Prof. W. Nagel (emeri tus hoogleraar criminologie te Leiden) noemde de doodstraf wreed, onzinnig en zonde. „Je zegt dat een leven er niet hoorte te zijn en het ls niet de mens die dat bepaalt." De doodstraf wordt veelvuldig gebruikt als werktuig van onderdrukking tegen politie ke tegenstanders of tegen mensen die op grond van hun ras, etnische afkomst of op andere gronden in de samenleving worden achtergesteld. In meer dan 2000 van de doodvonnissen die in het Amnesty-rapport van september vorig jaar staan, ging het om mensen die verdacht werden van politieke activiteiten. Een veel vaker nog vonden er executies plaats zonder enige vorm van proces. In Irak worden sinds 1974 gemid deld 100 mensen per Jaar om politieke rede nen ter dood gebracht. Van de 132 in 1978 in Zuid-Afrika geëxecuteerden was er slechts één blank. Hoofdzakelijk zwarten krijgen in Zuid-Afrika de doodstraf. Er is nooit aangetoond dat de doodstraf een bijzondere afschrikwekkende werking zou hebben. Het effect van doodstraffen is heel moeilijk aan te tonen, maar uit bestaande informatie blijkt dat ln twee buurlanden met praktisch dezelfde sociale en economi sche omstandigheden, waarvan het ene land de doodstraf wel en het andere land de doodstraf niet kent. het aantal halsmisda den dezelfde schommelingen vertoont De doodstraf is onherroepelijk. Het is voor gekomen dat mensen geëxecuteerd werden die later onschuldig bleken te zijn. De mens, en ook de rechter, is niet onfeilbaar. In China zijn mensen gedood die jaren daarna gerehabiliteerd moesten worden. Volgens prof. J. de Graaf van de Raad van Kerken ln Nederland hebben tegenstanders van de doodstraf het tij niet mee. Veel regeringen, ook ln Europa, zijn huiverig voor het terrorisme en wensen de doodstraf achter de hand te houden om als afschrik king t« dienen voor mogelijke kapingen en gijzelingen. Maar De Graaf verklaarde zich tegen deze „staatsveiligheidsideologie". Politieke moorden Dat Amnesty International er zich degelijk van bewust is dat met de formele afschaf fing van de doodstraf de problemen niet opgelost zijn, mag blijken uit het feit dat de organisatie ook het probleem van de „poli tieke moorden" bij haar acties betrekt. Dat probleem ls veel groter. Onthutsende cijfers staan er in de rapporten. De laatste tien Jaar zijn minstens 7500 mensen ter dood veroordeeld, van wie minstens 5000 ook ter dood gebracht zijn. Maar ln diezelfde perio de kwamen meer dan een half miljoen men sen om als slachtoffer van politieke moor den. Terwijl ln een aantal Latijns Ameri kaanse landen duizenden mensen „verdwe nen". In die zin zegt zo'n wit plakkertje op een rood land niet zo veel en moet verme den worden dat landen de formele afschaf fing van de doodstraf zien als criterium van beschaving, en verder zonder enige vorm van proces andersdenkenden vernietigen. Brazilië heeft al een wit plakkertje. maar de afgelopen jaren hebben zogenaamde „eska ders des doods" honderden mensen ver moord.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5