Rudolf Steinerkliniek
terug naar verpleeghuis
Van der Luit
M'itda
244010
25 5310
/i
Agenda
verplaatsing
polikliniek
paecologie
en verloskunde
afdeling
Antroposofisch ziekenhuis naar Bilthoven
Begrafenissen -Crematies
Snel geld voor Huize Clingendael
VOLLE EVANGELIE GEMEENTE
Onderzoek naar
giftige grond
in Katwijk
A. WIEGMAN
mevrouw S. C. Offringa
TAPIJT
REINIGERS
Holverda
f SP
ZIEKENHUIS
BftONOFO
ZATERDAG 7 JUNI 1980
REGIO DEN HAAG
door Chris Bruijnlus
DEN HAAG Het kleinste
en mooiste ziekenhuis van
Den Haag, de Rudolf Stei
nerkliniek, heeft de eerste
stap'gezet op de weg terug
naar zijn oorspronkelijke
functie, een verpleeghuis.
Vorige maand opende de kli
niek aan de Nieuwe Park-
laan een verpleeghuisafde
ling met 35 bedden. De zie
kenhuisfunctie van de kli
niek wordt vrijwel zeker nog
dit jaar ondergebracht in
een vleugel van het zieken
huis Berg en Bosch in Bilt
hoven. Waarmee de protes
ten tegen de totale verdwij
ning van het antroposofi
sche ziekenhuis succes heb
ben gehad, al ligt Bilthoven
een aardig eind uit de buurt.
In tegenstelling tot landen als Zwit
serland. Duitsland en Oostenrijk,
waar in meerdere ziekenhuizen de
antroposofische geneeskunst wordt
toegepast, is de Rudolf Steinerkli
niek uniek voor Nederland. Geba
seerd op de ideeën van de Oosten
rijkse filosoof Rudolf Steiner,
streeft de antroposofische genees
wijze naar „vermenselijking" van
de gangbare behandelmethoden,
die zozeer afhankelijk zijn van me
chanische apparatuur en chemi
sche stoffen.
De antroposofen stellen met na
druk niet tégen de gewone genees
kunst te zijn. Zij onthouden de pa
tiënt geen geneesmiddelen die
strikt noodzakelijk zijn. De suiker
patiënt krijgt zijn insuline. Maar
verder richt de antroposofische ge
neeskunst zich meer op het geeste
lijke \lak en maakt zij veel gebruik
van natuurgeneeswijzen (kruiden).
Antroposofen hechten veel waarde
aan het evenwicht tussen lichaam
en geest. Is de geest ziek, dan krijgt
het lichaam ook symptomen en an
dersom. Er bestaat volgens de an
troposofie een grote samenhang
tussen mens. mineralen, het dieren-
en plantenrijk en de kosmos. Alles
wat het evenwicht verstoort is fout.
In 1925 al wees Steiners leerling Ita
Wegman op de gevaren van synthe
tische stoffen, die bodem, water en
atmosfeer verontreinigden. Hoon
gelach was haar deel.
Omdat lichaam en geest niet te
scheiden zijn, worden in de RudoU
Steinerkliniek niet alleen lichame
lijk, maar ook geestelijk zieke men
sen behandeld, met uitzondering
van zwaar gestoorden. Kruidenthee
wordt aan de Nieuwe Parklaan met
grote regelmaat geserveerd. Bij de
behandeling van ziektes met pijnen
worden wikkels gebruikt voorzien
van kruidenaftreksels. Zoveel mo
gelijk worden de synthetische mid
delen teruggedrongen.
Belangrijk onderdeel van de antro
posofische geneeskunst is het stre
ven de creativiteit van de mens in
dienst te stellen van zijn genezings
proces. In de Rudolf Steinerkliniek
wordt veel gedaan aan schilderen,
boetseren en muziek. De patiënten
krijgen, als ze dat willen, bewe
gingstherapie op muziek en ge
dichten.
Creatief en ook mystiek is de antro
posofische bouwstijl, waarin de
Steinerkliniek gebouwd is. De apar
te opgaande daklijn (op naar het
licht) en de kamers, keukentjes,
deuren en ramen, die rechte vormen
zijn ontvlucht. Passend gelegen aan
het lommerrijke Westbroekpark.
De Rudolf Steinerkliniek, gexien vanuit het Westbroekpark.
Vijftig jaar geleden als verpleeghuis
opgezet, kreeg de Rudolf Steiner m
de oorlog een ziekenhuisfunctie,
toen zij onderdak moest verschaf
fen aan de door de Duitsers verdre
ven staf van het nabijgelegen zie
kenhuis Bronovo. Na de oorlog is
het zo gebleven.
In het begin van de Jaren vijftig
kocht de kliniek enkele panden aan
in het rustieke straatje dat de be
bouwing van de Nieuwe Parklaan
scheidt. Daarin werden onder meer
laboratorium, polikliniek, röntgen-
afdeling en therapie-ruimtes onder
gebracht.
Overigens waren en zijn niet alle
artsen in de Rudolf Steinerkliniek
antroposoof. Ook „gewone" inter
nisten vonden er hun onderdak. De
patiënt kiest zijn behandeling.
Toen het ministerie in 1972 moest
belsissen over noodzakelijke gewor
den ingrijpende verbouwingsplan
nen van de kliniek, betekende dit
het begin van het einde voor het
„ziekenhuis Rudolf 8telner". Ook in
verband met de overbebedding in
de Haagse regio vond het departe
ment het beter dat de kliniek een
verpleeghuis werd. De ziekenhuis
functie moest verdwijnen.
Pogingen van het bestuur om het
ziekenhuis over te brengen in een
paviljoen van Bronovo mislukten.
Het bestuur van dit grote zieken
huis had er wel oren naar, maar de
medische staf voelde niets voor een
nauwe samenwerking met antropo
sofische collega's. Waarop de toen
malige staatssecretaris Hendrix de
verbouwingsplannen in een la
schoof en de toekomst van de Ru
dolf Steinerkliniek zeer onzeker
werd.
Een teken voor de patiëntenvereni
ging en anderen om in actie te ko
men. In de volksvertegenwoordi
ging toonde het WD-kameriid Ve
der Smit zich een vurig pleitbezorg
ster voor de kliniek.
WMËE.
Directeur Van der Burg in de ruimte voor kunstzinnige therapie.
De Maretak
Toen zij enige tijd later zelf staats
secretaris werd duurde het niet lang
of mevrouw Veder Smit kwam met
initiatieven. Het Emtroposofisch
rusthuis De Maretak in Driebergen
werd erbij betrokken. Na enig ge
harrewar viel uiteindelijk het be
sluit: De Maretak en de Rudolf Stei
ner moesten als één verpleeghuis
gaan optreden, maar wel op twee
locaties. Opgericht werd de Vereni
ging Antroposofische Verpleeghui
zen. Volgens de overeenkomst
krijgt de Rudolf Steinerkliniek een
opnamecapaciteit van 71 patiënten
en de Maretak van 60.
Wat de ziekenhuisfunctie betreft:
tegen opheffing daarvan was van
alle kanten zoveel bezwaar ge
maakt (onder meer via kamervra
gen en een lobbie van de griffier van
de Eerste Kamér, mr Roëll, antro
posoof en voorzitter van het be
stuur van de Rudolf Steinerkliniek)
dat Veder Smit toezegde er elders
onderdak voor te zoeken.
Volgens geneesheer-directeur dr. A.
P. J. van der Burg van de Rudolf
Steiner is het vrijwel zekér 'dat de
ziekenhuisfunctie zal worden on
dergebracht in een gedeelte van hét
ziekenhuis Berg en Bosch in Biltho
ven. Daar zou reeds per 1 september
een vleugel leegkomen.
Van der Burg blijft nuchter onder
de verhuizing: „Gezien de^sjtuatie is
het de meest aanvaardbare oplos
sing. Een renovatie van de Rudolf
Steiner als ziekenhuis, had toch
enorm veel geld gekost.
Als verpleeghuis wordt de kliniek
nu voor vijf miljoen gulden opge
knapt. Daar naast zullen twee van
de aanpalende villa's worden afge
broken om plaats te maken voor
een nieuw paviljoen, uiteraard in
antroposofische stijl. Het ontwierp
van de architecten Brent en Land
man wordt voorlopig nog opgehou
den door de welstandcommissie, die
wat vreemd schijnt aan te kijken
tegen het excentritiek lijnenspel.
Geschatte bouwkosten van het ont
werp: 7 miljoen.
Directeur Van der Burg hoopt dat
het ziekenhuis snel kan verhuizen
om de verpleegcapaciteit te kunnen
uitbreiden. De eerste groep van tien
patiënten is al binnen. De Rudolf
Steinerkliniek accepteert zowel li
chamelijk als geestelijk zieken van
jong tot oud. „Wij vinden dat niet
alleen lichaam en geest één zijn,
maar ook jonge en oude mensen bij
elkaar horen," aldus de directeur,
die zelf dit jaar met pensioen gaat.
Geheel van de toekomst verzekerd
is de Rudolf Steinerkliniek overi
gens nog niet. De nieuwe opzet
heeft van de staatssecretaris
slechts een experimentele basis ge
kregen. Voor een periode van vijf
jaar zal door een begeleidingscom
missie worden bekeken of de antro
posofische benadering inderdaad
die „erweiterung der Heilkunst"
(verbreding van de geneeskunst) be
tekent, die Ita Wegman erin zag.
Deskundige is urgent nodig
Haags gemeentebestuur wil
in 1981 een stadsarcheoloog
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG B en w van Den Haag zijn het met de
Archeologische Werkgemeenschap voor Nederland eens, dat
er een stadsarcheoloog aangetrokken moet worden. Dit
schrijft het gemeentebestuur in een concept^antwoord dat
gericht is aan de leden van de raadscommissies van openbare
werken, verkeer en vervoer (owl.
ADVERTENTIE
Reeds vorige zomer pleitte de Werk
gemeenschap in een brief aan het
gemeentebestuur, voor de aanstelling
van een professioneel oudheidkundig
.deskundige. Dit vooral met het oog
op de voorgenomen stadsvernieu
wing in de binnenstad, die een gele
genheid bij uitsték biedt om vond
sten van historische betekenis te
doen.
De werkgemeenschap wijst er daarbij
op dat er in de oude stadskern, met
zijn grotendeels middeleeuwse stra
tenplan, nog vele sporen van mense
lijke activiteit te vinden moeten zijn,
maar dat deze resten voorgoed verlo
ren dreigen te gaan door de graafwer-
zaamheden voor de stadsvernieu
wing, als dertig jaar geleden het geval
is geweest bij de stadsuitbreiding.
Gezien het concept-antwoord van het
gemeentebestuur is dit het geheel
met de Werkgemeenschap eens, en
noemt de benoeming zelfs urgent. B
en w verwacht dat een stadsarcheo
loog in 1981 in dienst kan treden. De
kwestie komt woensdag aan de orde
in de commissie ow.
Rouwkamers te Leiden en Wassenaar
Transporten in binnen- en buitenland
Leiden, W illem de Zwijgerlaan 179
Postbus 432. 2300 AK Leiden, telefoon 071-14 26 44*
Wassenaar, Deijlerweg 127. telefoon 01751-1 24 36
Katwijk, .lan Tooropstraat 20. telefoon 01718 7 55 75
Voorschoten, Hyacinthstraat 7, telefoon 01717 - 59 85
DEN HAAG Staatssecretaris Wal
lis de Vries van CRM heeft zich bereid
verklaard de al eerder toegezegde
subsidie van ruim 1,7 miljoen gulden
voor de restauratie van huize Clin
gendael in Wassenaar uit te betalen.
Dit is gebevlrd op verzoek van de
eigenaresse, de gemeente Den Haag.
Voor deze toezegging komt eenzelfde
bedrag beschikbaar via het gemeen
tefonds. Een en ander maakt het mo
gelijk dat met de restauratie dezer
dagen kan worden aangevangen.
De gemeente Den Haag is van plan
huize Clingendeal na voltooiing van
de restauratie te verhuren aan enkele
op het gebied van de buitenlandse
betrekkingen werkzame instellingen.
Het in 'oorsprong 17e-eeuwse huis
heeft jaren leeg gestaan, waardoor
vooral het interieur veel schade heeft
geleden.
ADVERTENTIE
RIJSWIJK ZONDAG 10 UUR LAAN HOFRUST 1
Van een onzer verslaggevers
KATWIJK Een drinkwaterleiding
in een Katwijkse nieuwbouwwijk zal
worden opgegraven voor onderzoek
naar eventuele sporen van giftig afval
van een verffabriek die jaren geleden
op de plaats van de woningen heeft
gestaan.
De bewoners van de huizen aan de
Synthese hebben in het verleden ge
klaagd over de smaak van hun drink
water. Enkele polytheen-waterleidin-
gen zijn toen vervangen door koperen
leidingen, maar er is nooit onderzocht
of de smaakklachten te maken had
den met grondverontreiniging ver
oorzaakt door de verffabriek.
In overleg met het provinciaal be
stuur is in Katwijk nu besloten een
oude nog in de grond zittende poly-
theen leiding op te graven om alsnog
te zoeken naar eventuele aanslag van
giftige stoffen. Ook zullen monsters
van het drinkwater worden onder
zocht Gisteren was nog niet duide
lijk of Katwijk grondmonsters zal la
ten onderzoeken.
BUDEL (ANP) Een personentrein
heeft gistermorgen langs de spoor
baan van Weert naar Eindhoven een
grote bermbrand veroorzaakt. De be
stuurder van de trein was vanuit
Weert vertrokken met de rem er nog
op. waardoor de trein een regen van
vonken achter liet.
PEDAGOGISCHE ADKADEMIE
MET HAVO-AFDEUNG
van het
HAAGSCH GENOOTSCHAP
Zandvooftselaan 146 's-Gravenhage
Op woensdag. 18 juni a.s. van 14.30-16 30 uur. in de
aula van de Pedagogische Akademie. Zandvoortse-
laan 146. alhier, is er gelegenheid om afscheid Ie
nemen van de directeur, de heer
die per 1 augustus 1900 het onderwijs gaat verlaten in
verband met vervroegd uittreden.
Alle oud-studenten, oud-leerlingen en andere be
langstellenden nodigen wij bij deze uit
Het bestuur van de
Vereniging voor
Prot Christelijk Onderwijs
te 's-Gravenhage-Zuid
deert mede dat
na vele jaren werkzaam te zijn geweest als
onderwijzeres aan de Ds. J. C. Sikkelschool,
Beetsstraat 80. 's-Gravenhage, aan het eind
van het schooljaar afscheid zal nemen wegens
het bereiken van de pensioengerechtigde leef
tijd.
Ter gelegenheid van dit afscheid zal haar een
receptie worden aangeboden op woensdag 18
juni a.s., van 20 uur tot 21.30 uur in clubhuis
„De Fram", Beetsstraat 200.
Collegae, oud-collegae, leerlingen, oud-leerlin
gen en andere belangstellenden zijn van harte
welkom.
Namens het bestuur,
W. T. Westra.
A. H. Harmsen.
SAMENKOMSTEN
VOOR IEDEREEN
o.l.v. Johan Maasbach
a.s. zondag 10 en 19.30 uur.
CAPITOL,
Loosduinsekade 222,
Den Haag.
Toegang vrij!
Hans Maasland Motoren B.V.
Rijndijk 296-300 (Haagse Schouw)
v/h Valk, Leiden
Wegmotoren gebruikt:
Honda CB 400 F1976 2500
Honda CB 400 F19772600
Honda CB 1251978 1875
Honda CB 550 K3
3500 km 1978 4450
Kawasaki Z 40019783150
Suzuki T 50019751450
Suzuki GT 500 19761650
Suzuki GT 75019762850
BMW R65 1979
Krauser kofferset (351.)7850
Off the road's:
Fantic 1251979ƒ4100
Kawasaki KL 250 1979 2650
Kawasaki KL 250
demonstratiemotor 1979 2850
Nieuwe Kawa's, Bennely's, Suzuki's in
voorraad.
Cross motoren:
3 x Can-am MX 3
nieuw 3700 per stuk.
Yamaha 175ƒ2250
Kawasaki KX 2501980 4400
VERDIEN 10 GULDEN
Permanent (natural styling methode) geeft uw naar e»tra steun Onsdag
en woensdag 60 in plaats van 70 FÖHN PERMANENT (geeft
volume en soepele valling m uw haar). Onsdag en woensdag 651 p v
1 75
SALON KOETSIER. HOGEWOERO 21
LEIOEN. TEL. 071-120560.
SINó\lBB6 III
W. DE WAAL
Vaste vloerbedekking aan huis
Reinigen van meubelen,
gordijnen, dekens, kleding
Reparatie van tapijten
Den Haag Waldorpstraat 44
Telefoon 070:88 42 02
24 -uurs telefoon-service
YAMAHA
Mercury-Honda
b.b. motoren
NIEUW EN GEBRUIKT.
7 DAGEN GEOPEND.
Van der Wansem
4 Marine B.V.
BU PONT KAAGDORP
TEL. 02524-4264.
Kijken en
vergelijken
Pracht sortering tuinmeube
len. parasols 100 cm v a
47.50. voet v a 18.75.
Unica stoei va. 17,95.
plastic stoeVzonnebedden
v a. 12,50, koeltassen v.a.
12,50. lichtgewicht stoelen
38.50, windschermen v a
38.50, koelkasten (gas) 12
volt/220 volt 60 liter, tnj ons
va f 699,- voor 549,-
(zolang de voorraad strekt)
Camping shop
Beatrix straat 21-23,
Tel. 071-126534
STACARAVAN
op nieuw aangelegd recrea
tieterrein.
Vrije standplaatsen te huur
voor uw eigen caravan
RECREATIECENTRUM
LOKKERSTEE. WASBEEK-
LAAN 9, WARMOND. TEL.
01711-11413.
Zeer voordelig
plastic buis
2e keus - alle maten
voor uitsparingen
Krommenhoek
b.v.
Linschoténstraat 43
3044 AV, Rotterdam,
Tel. 010-370933.
Zaterdag tot 12 uur
geopend.
GEMEENTERAAD
Irt verband met uitstel van de behandeling van
de Nota „Eerste stap structuurplan s-Graven
hage" en de terzake uitgebrachte preadviezen,
komt de voor a.s. maandag 9 juni om 9.00 uur
aangekondigde (voortgezette) vergadering te
vervallen.
TROUWKWARTET H(
De polikliniek gynaecologie en verloskunde
is verplaatst. In de hal van het ziekenhuis
staat duidelijk aangegeven hoe de nieuwe
lokatie kan worden bereikt.
De polikliniektijden zijn ongewijzigd.
De gynaecologische en verloskundige poli
kliniek heeft voor al het telefonische verkeer
een nieuw telefoonnummer gekregen:
Op maandag 9 juni 1980 wordt de nieuwe
polikliniek in gebruik genomen.
De afdeling mondheelkunde is m.i.v, dezelfde
datum telefonisch uitsluitend bereikbaar
onder nummer
Via de telefooncentrale van
het Bronovo-Ziekenhuis zijn
genoemde poliklinieken niet
^^meer bereikbaar.
STICHT
Bronovo
STICHTING BRONOVO-NEBO
Bronovolaan 5, Den Haag, tel. 070 - 264141
Ziektekostenverzekeringen
Laagste tarieven
b.v. echtpaar 92.50 p m. Bel even voor informatie
Veste-Oegstgeest
Rijnzkrhtweg 24, tel 071-170308, Leiden.
Financ hypotheken, verzekeringen
DE COMMISSIE VOOR.
OPENBARE WERKEN,
VERKEER EN
VERVOER
vergadert op woensdag 11 juni om 9.00 uur
in het gebouw Javastraat 26 over de volgendi
punten:
9.00 uur: beantwoording brief Archeologische^
Werkgemeenschap voor Nederland
9.15 uur: voorschriften ter bestrijding van hin-1
der. veroorzaakt door geparkeerde vracht-
wagens
9.40 uur: toekomstige lijnvoering tramlijn 9 via
station Den Haag Centraal en reconstructie
plannen Koningskade Rijn-/Lekstraat c.a.
10.10 uur: invoering prioriteitenregeling t.bv.
openbaar vervoer op de Koninginnegracht
10.25 uur: notitie inzake aanleg fietsvoorzie-
ning op de Lange Vijverberg, zijde Hofvijver
10.40 uur: bespreking ontwerp-meerjarenbegro-
ling 1981-1964.
DE COMMISSIE VOOR
ALGEMENE
BESTUURLIJKE
AANGELEGENHEDEN
vergadert op woensdag 11 juni om 1330 uur
in het gebouw Javastraat 26 over de volgende
punten:
ontwerp-meerjarenbegroting 1981-1984
voortgangsrapportage stand meerjarenbe
groting 1980-1983 per 1 mei 1980
nota' inzake verhoging budget fractiebij-'
stand
begroting Gewest 's-Gravenhage voor 1981
notitie wijze van behandeling begroting
1981 in de gemeenteraad.
DE COMMISSIE VOOR
RUIMTELIJKE
ORDENING EN
STADSVERNIEUWING
vergadert op woensdag 11 juni om 19.30 uur
in het gebouw Javastraat 26 over het volgende
punt:
het vierde vervolg op de Nota Stadsver
nieuwing.
Indien u over een of meer agendapunten meer
wilt weten, kunt u de volledige tekst van de
te behandelen stukken inzien in het Gemeen
telijk Informatiecentrum aan de Groenmarkt
(geopend op maandag van 11.00 uur tot 17.00
uur. van dinsdag tot en met vrijdag van 09.00
17.00 uur en op zaterdag van 1030 uur -
16.00 uur).
De stukken zijn bovendien tegen betaling van
de kosten verkrijgbaar in het Stadhuis, Burge
meester De Monchyplein 14, bij de afdeling
Interne Zaken, kamer 2023, telefoon 624121,
toestel 2198
Desgewenst kunt u over een agendapunt het
woord voeren gedurende In principe ten hoog
ste vijf minuten. U dient dit dan direct vóór
de aanvang van de vergadering kenbaar te
maken aan de Secretaris van de Commissie
ot teletonisch uiterlijk één dag voor de ver
gadering bij het secretariaat te melden tele
toon 62 41 21 Cie. OVV toestel 2765. Cie. ABA
toestel 2033. Cie. ROS toestel 2878).
U krijgt hiertoe de gelegenheid in beginsel
direct vóórdat het desbetreffende agendapunt
door de voorzitter aan de orde wordt gesteld.
