Niet alle economische groei is aanvaardbaar Belgisch bedrijf neemt Christoffel Reizen over 1 Waterskiën n gesprongen lipi iet pen? STUUR ÉÉN MAANDRANTSOEN I I Premier Van Agt is niet welkom in Suriname Reformatorische maatschappijkritiek en de toekomst van de welvaartsstaat ilieu-organisaties tegen rondvluchten van helikopters Medisch Comité stuurt 450 ton rijst naar Cambodja PPR werkt samen met Westduitse partij Grünen 'Zwemles' aan hondjes: boete Dlistex 4 h I Blistex helpt. Tubetje Blistex, vergeet 't niet. Hebt u nog een SLIJTERSCADEAUBON? Messcherp duel m m e \P; P ■^TËRDAG 7 JUNI 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET or W. Albeda Eior er gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de VU hebben dr. D. Th uiper en dr. H. E. S. Woldring een studie gemaakt over „Reformatori- ■he maatschappijkritiek". Trouw heeft de discussies, die naar aanlei- iing van dit boek zijn verschenen, weergegeven maar het lijkt goed aan Set boek wat meer aandacht te besteden. Het boek geeft echter zo'n jreed overzicht van het denken van reformatorische schrijvers over de maatschappij, dat een samenvatting ervan in een krantenartikel niet [oveel zin heeft. Daarom wil ik dat op selectieve wijze doen. jHet lijkt mij namelijk, dat wij ons aan het begin van de jaren tachtig moeten realise- ien, dat de door ons in de naoorlogse perio de opgebouwde welvaartsstaat zich op dit moment in een crisis bevindt. Het lijkt er il eens op alsof dit alleen maar een finan- lel-economische crisis is. De vraag is im- >rs acuut of, bij een voorlopige lage of vczige economische groei ons stelsel van ociale zekerheid financierbaar zal blijven, enzij de Nederlandse samenleving en dus iet name ook de vakbeweging zoveel zelf beheersing bij de inkomensvorming weet te letrachten, dat de last van de koppelings- nechanismen draagbaar blijft, zullen dras- ische ingrepen daarin onvermijdelijk blij- en te zijn. Uit de loonmaatregel 1980 kan ilijken dat ik op dit punt mijn twijfels had. loals ik al eerder stelde: een slecht begin oor de jaren tachtig. laar wie zou denken, dat met deze finan- lële problematiek de crisis van de wel- aartsstaat voldoende is omschreven, ver- ist zich. Er is veel meer aan de hand. En uist om dat vast te stellen en om wegen aan te wijzen uit de bredere, immers culturele trisis, is kennisneming van de studie van kuiper en Woldring erg belangrijk. Ik ga dan voorbij aan de op zichzelf interessante vraag, of er eigenlijk wel zoiets is. als .refor matorische maatschappijkritiek", gegeven het feit dat de besproken denkers zo uiteen lopen, dat er in vrijwel elke Nederlandse partij wel één of meer te plaatsen zijn. Ik geel toe. dat Juist die vraag ook belangrijk was voor de auteurs en stel slechts vast dat een „harde" redenering waaruit blijkt, dat al de besproken schrijvers verwantschap vertonen in hun reformatorisch denken, ontbreekt. Drie noemers Wanneer ik tracht de kritiek te overzien, dan blijkt, dat die onder een drietal noe mers te brengen is. Ten eerste: het zoeken naar een uitweg uit het benauwende dilem ma van de individualistische, liberaal-kapi talistische of de naar het totalitaire tende rende maatschappij. Kuypers architectoni sche kritiek poogde te komen tot een funda mentele bestrijding van wa( hij als liberaal- kapitalistische structuren aantrof, maar on der vermijding van wat hij zag als een totalitaire dreiging. Zó moet men zijn op stelling zien: bewogen met het lot van de onderdrukte massa, pleitend voor nieuwe sociale structuren en tegelijkertijd voor de souvereiniteit in eigen kring bouwen aan remmen op staatsalmacht en centralisme. In wezen gaat dit zoeken naar een uitweg uit de schijnbare logica van óf een liberaal kapitalisme óf een vorm van socialisme nog steeds door. Men vindt in de studie van Kuiper en Woldring de weerslag hiervan bij schrijvers uit de opeenvolgende generaties protestanten. Van Riessen, maar ook men sen als Dippel en Banning zijn hiermee bezig, al kiezen zij vaak fundamenteel anders. Ten tweede: het zoeken naar een vertaling van de ons uit het agrarisch verleden in het leven van alle dag bekende individuele et hiek in een sociale ethiek, een ethiek voor het handelen van groepen en voor het bou wen aan de structuren van de samenleving. Men hoeft Dippels conclusie niet te delen, om in de ban te komen van zijn profetische uitspraken, wanneer hij vraagt om een sa menleving met andere spelregels „waarbin nen gemeenschap ontvangen kan worden, waarbinnen naastenliefde zich kan verwe zenlijken." Hij wil het centraal stellen van geld en individu vervangen door arbeid en gemeen schap. Hij ziet met name ook dat het besef, dat „grond, energie, grondstoffen, lucht, water, ruimte, stilte en wetenschappelijke kennis gemeenschappelijk eigendom zijn van de mensheid beter ons geleend zijn aan het wegsterven is." Duidelijk voor de kritische herbezinning op de economische groei in de jaren zestig en. zeventig stelt hij daarmee de problematiek van het wijs omgaan met het milieu aan de orde, een problematiek, die met name door Goudzwaard meer recentelijk op doordrin gende wijze aan de orde is gesteld. Arbeidsethos Ten derde: Te weinig, vind ik, komt de problematiek van de arbeid aan de orde in deze studie. Dippel ziet het „arbeidsethos" verschrompelen tot entreebiljet tot een con sumptie en statusrang. De ethiek van de arbeid, zegt hij. mag niet door de vrije markt worden beheerst. Goudzwaard wil in zijn strijd tegen het geloof in de heilzaamheid van de materiële vooruitgang prioriteit geven aan humanise ring van de arbeid boven het vertalen van meer efficiëncy in meer loon. In wezen zocht hij naar een maatschappijvorm. waarin net VoOrWddrd&n als bij Dippel arbeid en gemeenschap de plaats gaan innemen van Individu en geld. Het is zo gezien niet zo vreemd dat hij stelt, dat zoals in het kapitalisme de Naamloze Vennootschap de meest kenmerkende orga nisatievorm is, dat in een meer ontsloten gemeenschap de produktie-coöperatie zou kunnen zijn. Nèt als Van Zuthem, zoekt hij dus naar vormen van democratie in de productie-organisatie, maar dan ingepast in een breder maatschappelijk perspectief. Ik had persoonlijk graag gewild, dat men wat doorgezocht had naar het denken over arbeid, als belangrijk zingevend gegeven voor het leven. Hoe heeft de arbeid de overgang van agrarische naar industriële maatschappij overleefd? En hoe komt de arbeid door de overgang naar de nieuwe na- industriële maatschappij, die met zoveel problemen op ons afkomt? Wanneer wij vandaag een crisis doormaken van ons maatschappelijk bestel, dan kun nen zulke kritische gedachtelijnen ons zon der enige twijfel helpen. Niemand mag den ken. dat die crisis op te lossen is door het verbeteren van het functioneren van de verzorgingsmaatschappij. Met Bestek '81. of het socialistisch alternatief ervan (dat daar meer op lijkt dan Den Uyl doet verr moeden) komen we er niet. Wat op de heil ling moet is de basisveronderstelling, waar van de verzorgingsmaatschappij uitgaat. Ik denk dat veel van de door Kuiper en Wol dring besproken auteurs het daar wel mee eens zijn. Maar wat dan? Ter Schegget wil en daar gaat het ook mijns inziens om, dat de ethiek haar relevantie niet alleen op het nieveau van de structuren moet bewijzen. Hij pleit voor een „perma nente revolutie". Hij wil het moderne revo lutiebegrip. zoals dat met name'in de La tijns-Amerikaanse radicale kringen naar voren komt, een inhoud geven die nauw aansluit bij de oude profeten, ma&r gaat daarbij verder dan de meesten van ons lief is in de richting van de nieuwe profeet Marx. vallen, wanneer de vakverenigingen en de Opec wat inbinden, vergist zich. Er is veel meer aan de hand En dan kom ik weer bij Goudzwaard, wanneer hij de vier voorwaar den vermeldt, die hij ziet voor ontsluiting (wellicht mag ik. vertalen volwassen wor den?) van de samenleving. 1Hij vraagt om een ander manier om met de techniek om te gaan. Technische verbe- LdDWCfk tering mag niet alleen maar gezien worden als mogelijkheid meer geld te besteden. Het is ook een mogelijkheid je meer vrijheid te verschaffen. Op humanere wijze, korter, plezieriger te werken. Werkelijke techni sche vooruitgang bevrijdt. inkomensbeleid van de verschillende socia le groepen. Het spreekt vanzelf, dat zo'n beleid in de eerste plaats de aangrijpings punten voor afgunst, te weten ongerecht vaardigde inkomensverschillen, weg moet nemen. Maar daarnaast ware een zekere propaganda voor een „economie van het genoeg" aan te bevelen. Maar wie denkt, dat we er met een koopje af zullen komen, en dat alles wel mee zal 2. Technische vooruitgang moet ten dien ste gesteld worden van de werkelijke priori teiten. Voorop behoren te staan vragen naar zin en verantwoordelijkheid inzake arbeid, waardigheid, natuur, schepping en de verre naaste. Groei moet genormeerde groei zijn. 3. Herstel van de mogelijkheid, dat mensen eigen verantwoordelijkheid beleven in de produktiesector. 4. Een andere visie op menselijk geluk, met als consequentie een andere visie op arbeid en menselijke verantwoordelijkheid. Het is duidelijk, dat dit een gedachtengaing is, die ver verwijderd is van begrippen als „koopkrachthandhaving" en herstel van de economische groei en wellicht nog ver van de realiseerbare praktijk. Hij geeft een koers aan die nog niet in een program te vangen is. Toch denk ik, dat velen met mij eens zullen zijn, dat hier een richting wordt aangegeven, waarin gekoerst moet worden. Ik zou daaruit de conclusie trekken, dat niet gestreefd moet worden naar herstel van de zeer sterke groei van de jaren vijftig en zestig. Een genormeerde groei, die rekening houdt met de gevolgen ervan voor het milieu en met de sociale kosten, die ermee gepaard gaan, lijkt nog wel aanvaardbaar. En voorts een beleid gericht op het uitban nen van de afgunst als motivatie voor het Wanneer zulke overwegingen niet meespe len in een heroriëntering van de samenle ving (andere doelstellingen) en de daardoor bepaalde herstructurering (andere organi satie) dan blijft het lapwerk en dan kan Dippel nog wel eens gelijk krijgen, wanneer hij van sociale maatregelen vreest, dat zij een vernietigende werking hebben op de sociale samenhang. Men schept dan. zegt hij. drie groepen ontevredenen: „De machti gen. die geplukt worden zonder er iets voor terug te krijgende onderliggenden dieworden beschermd, maar die dank zij het behoud van de spelregels nimmer verzadigd zijn en hoe langer hoe meer eet lust krijgen; en tenslotte zij die in het .grensgebied' wonen, die noch machtig zijn. noch beschermd en alleen maar geplukt worden". Volgens Dippel breken de sociale maatregelen zo „de laatste resten van saamhorigheid". Kennisneming van de studie van Kuiper en Woldring geeft zodoende stof tot nadenken over onze actuele problemen op een wat meer fundamentele wijze, dan mogelijk is in de dagelijkse gang van zaken in de politiek. Naar mijn gevoel een onmisbare zaak, hoe groot de verleiding ook is, zich te beperken tot het „puinruimen" en opruimen van ob stakels voor herstel. Juist nu er weer ge werkt wordt aan nieuwe politieke program ma's moet er meer gebeuren. Minister Albeda van sociale zaken besprak het boek „Reformatori sche maatschappijkritiek", een uit gave van J. H. Kok in Kampen, 468 blz., gebonden 55,-. fan een onzer verslaggevers - ROTTERDAM Een van Nederlands grootste reisorganisaties, Christoffel Reizen, is lergenomen door de op een na grootste Belgische touroperator Sun International. De ;anisatie wordt ondergebracht in de nieuwe besloten vennootschap, waarin Sun Internatio- voor 85 procent deelneemt en Christoffel-directeur André Verlinden voor 15 procent. ADVERTENTIE btterdam Airlines, de tot nu toe nog gieren luchtvaartmaatschappij Christoffel. is buiten het samen werkingsverband gehouden. DEN HAAG (ANP) De Stichting Natuur en Milieu en de Vereniging contact milieubescherming Noord- Holland hebben staatssecretaris Smit-Kroes van verkeer en water staat gevraagd de vergunning van jKLM Helikopters BV voor het hou- |den van toeristische rondvluchten zo loedig mogelijk in te trekkèn. De ilieu-organisaties menen dat de luchten ontoelaatbare overlast ver baken in natuur- en recreatiege- eden. KLM Helikopters vliegt al jaren op werkdagen materiaal en personeel in en naar booreilanden op de oordzee. De helikopters worden ook ebruikt voor het loodsen van zee diepen. Sinds begin mei maakt de tiderneming 's middags en tijdens et weekeinde met succes toeristi sche rondvluchten van Schiphol af. De rondvluchten worden gemaakt op grond van een algemene beschikking van het ministerie uit 1968. Omdat de vergunning destijds werd verleend an KLM Noordzee Helikopters NV etwijfelen de milieu-organisaties de fechtsgeldigheid van de nu uitgevoer- vluchten. Deze worden zoals ge- Beid uitgevoerd door de KLM Heli kopters BV. De naamsverandering rond al geruime tijd geleden plaats. Verlinden zegt tot deze stap te zijn De nieuwe besloten vennootschap gekomen door de dit jaar sterk Inge- gaat werken met een aandelenkapi- zakte markt van het vliegtoerisme door de al jaren durende geruchten- vorming rond de financiële situatie van zijn organisatie. Dat hij moeilijk heden is geraakt ontkent hij overi gens. „maar kwaadsprekerij gaat je op den duur psychisch wel nekken". taal van drie en een half miljoen gulden. Vrouwen van de actiegroep „Blijf van mijn lijf" hebben gis teren in Nijmegen hun tenten opgeslagen voor het gemeente- De nieuwe onderneming mikt op een huis en het herhuisvestingsbu- gezamenlijke oinzet van 420 miljoen reau. gulden per jaar (waarvan 100 miljoen Op deze manier willen zij op naam van Christoffel) en 450.000 protesteren tegen de lange passagiers. wachttijden voor onafhankelij- Het is de bedoeling dat Christoffel als J.e. W?°nruiintf Daardoor zijn een geheel Nederlandse onderneming aij gedwongen lang in opvangte- met een eigen programma naar bui- huizen te verblijven, ten zal treden. In de aard van de reizen zal, volgens Verlinden, geen enkele verandering komen. De werk gelegenheid van oe 130 werknemers zal niet in gevaar komen. Sun International, die in feite moe dermaatschappij wordt, heeft al eer der geprobeerd de Nederlandse markt binnen te dringen met de dochter Sun Air. Deze moest echter een paar jaar geleden haar activitei ten stoppen. Belangrijkste aandeelhouders van Sun International zijn de Oranje Nas- sau-groep (van de kolen) en de Belgi sche financieringsmaatschappijen Solfian en Assubel. De maatschappij heeft vertakkingen in Frankrijk en Luxemburg. De belangrijkste finan cier van de voormalige Christoffelrei- zen was Slavenburg's bank. André Verlinden blijft de leiding hou den van het bedrijf. „Voor de klant verandert er in feite niets," aldus Ver linden, „ook het Sunclub-programma wordt gewoon voortgezet". (Sunclub werd in 1973 overgenomen van Sport- huis Centrum red.) Het Medisch Comité Nederland- Vietnam heeft, via het Britse Oxfam voor 300.000 gulden rijst gekocht, die naar Cambodja verscheept ^ordt. Dit betekent 450 ton rijst. Volgens de internationale hulporganisaties zal dit jaar ieker 250.000 ton voedsel naar Cambodja gestuurd moeten worden. Dit moet vóór eind mei - voor het regenseizoen begint - omdat daarna vervoer landinwaarts extra moeilijk wordt. Sir Robert Jackson, coördinator van het VN-hulpprogramma, zegt dat de komende drie maanden alleen al 200 miljoen gulden nodig is." U kunt daaraan bijdragen. U kunt Cambodja helpen: to Eén kilo rijst kost zegge en schrijven^ 66 cent inclusief verscheping. to Eén maandrantsoen voor één Q persoon, 16 kg, betekent f. 10,56 Stuur dat maandrantsoen, stort f.10,65 op post (;tdq1090400 MCNV. Amsterdam. Vlll^wiu:'u^uu Alle inlichtingen Medisch Comité Nederland-Vietnam, Postbus 5701, 1007 AS Amsterdam Nationale militaire raad: Van onze correspondent PARAMARIBO Het bericht dat premier Van Agt over weegt naar Suriname te komen om een eind te maken aan de vertroebeling van de verhouding tussen Nederland en Surina me is niet goed gevallen bij de Nationale Militaire raad. Voorzitter Sital zei gistermiddag op een persconferentie dat „Van Agt zijn tijd beter kan besteden om de vertroebelingen in zijn eigen kabinet op te lossen". Raadslid Mijnals voegde daaraan toe dat dit weer een voorbeeld was van betutteling door Nederland. Ook werd er door Mijnals en Sital kritiek uitgeoefend op de Nederlandse pers. „De Nederlandse pers loopt voorop in het verspreiden van wilde geruch ten", aldus Sital. Mijnals begreep niet dat Nederland enerzijds wil dat de Surinamers in Nederland naar Suriname terugkeren en anderzijds deze terugkeer tegen werkt door in de pers negatieve be richten te lanceren over de huidige ontwikkelingen in Suriname Op een vraag naar de rol van de Nationale Militaire Raad in de toekomst, werd door Mijnals gereageerd met de op merking dat deze voorlopig niet van plan is naar de kazerne terug te ke ren. In een later stadium zal het Suri naamse volk zich moeten uitspreken over de rol van de militairen in de samenleving. „Als het volk zegt dat wij terug moe ten naar de kazerne, dan gaan we", aldus Mijnals. Wanneer de Surinaam se bevolking geraadpleegd zal wor den, kon de raad niet meedelen. In de regeringsverklaring wordt 1982 ge noemd als jaar van de verkiezingen. ENSCHEDE (ANP) De PPR en de Westduitse milieupartij Grünen wil len in het Duits-Nederlandse grensge bied tot een nauwe samenwerking komen. Beide partijen zijn van plan samen een fractie te vormen in de raad van de Euregio. het samenwer kingsverband tussen Twente en het hieraan grenzende deel van Duits land. Deze samenwerking zou er toe kunnen leiden dat de PPR en de Grünen een lijst vormen bij de Euro pese verkiezingen in 1984. De twee partijen voelen zich nauw aan elkaar verwant, vooral waar het gaat om de bescherming van het mi lieu. Dit wordt met name in het grens gebied ernstig bedreigd, zo stellen zij bezorgd vast. Ze doelen in het bijzon der op de concentratie van nucleaire installaties. Vooral de Westduitsers maken zich, naar hun mening, daar schuldig aan. Als er geen actie tegen wordt ondernomen dan vrezen de PPR en de Grünen tussen Emden en Kalkar een keten met kerncentrales, een fabriek voor uraniumverrijking en opslagruimte voor radioactieve brandstofelementen ADVERTENTIE ADVERTENTIE GRONINGEN (ANP) De Groningse politierechter heeft gisteren een inwoner van Gro ningen conform de eis veroor deeld tot tweehonderd gulden boete wegens dierenmishande ling. De veroordeelde zette vorig jaar juni twee hondjes in het water van een fontein in de Groningse Herestraat. Steeds als de zes weken oude diertjes op de kant trachtten te krabbe len, schopte hij ze terug in het water. De man verklaarde dat hij de hondjes zwemles had wil len geven. Die is nog slechts geldig tot 1 juli 1980. Maar ook na die datum blijft een goede fles leuk om te geven en fijn om te krijgen. De slijter-wijnhandelaar, uw drankenspecialist. S Vorige week heeft u in deze kolom al kunnen genieten van wat Van der Wal en Mitsjanski ons in Be- dum in de tweede ronde hebben voorgeschoteld, maar wat de he ren in de derde ronde lieten zien was technisch gezien ook van een uitstekend gehalte. Het enige, dat aan deze bewering in geringe mate afbreuk kan doen, is de uiteinde lijke fout van de Nederlander. Maar daar was weer zoveel aan vooraf gegaan, dat men het hem beslist niet kwalijk kan nemen. Aangezien zowel Van der Wal als zijn tegenstander compromissen uit de weg wilde gaan, was het te verwachten, dat de duels op het scherp van de snede zouden wor den uitgevochten. Onderstaande partij is daarvan een duidelijk bewijs. Wit: Van der Wal Zwart: Mitsjanski 1. 35—30 2025 2. 40—35 15-20 3. 45—40 20—24 4. 50—45. Dit wordt tegenwoordig meer gespeeld. Tot voor kort werd de voorkeur gege ven aan direct 33—29x29, maar vooral Harm Wiersma heeft in een paar partijen laten zien. dat zwart het witte openingsspel uitstekend kan bestrijden. 4. „...1015 5. 33—29 24x33 6. 38x29 1420. Ik heb ergens de tekstzet als slap beoordeeld ge zien, maar daar ben ik het beslist niet mee eens. Als wit namelijk tot 7. 29—24 zou besluiten, zou hij na 20x29 8. 34x14 9x20 het best de opsluiting maar kunnen accepte ren met 9. 40—34, aangezien hij na b.v. 9 42—38 25x34 10. 40x29 zwart een dankbaar aanknopingspunt zou geven, terwijl wits positie na 10. 39x30 5-rl0 ook duidelijk min der plezierig is. Een belangrijk ge volg van de tekst is wel, dat Je met 43—38 moet ontwikkelen. 7. 43—38 20—24 8. 29x20 15x24 9. 4943 5—10 10. 38—33 10—14 11. 4238 1621 Mitsjanski verklaart zijn tegenstander de oorlog. Dat Van der Wal de uitdaging accep teert, spreekt voor zich. aangezien de schijf op 21 beslist niet naar 26 mag. 12. 31—26 11—16 13. 37—31 7—11 14. 31—27 1—7 15. 47—42. Dit spel genre met een wederzijdse korte vleugelopsluiting is bijzonder moeilijk. Ze komt erg weinig voor, odat op eigen kracht gespeeld moet worden. Dat gaat dan vaak tert koste van de denktijd, die je later zo hard nodig hebt. 15. ..„.1822 16. 27x18 12x23 17. 4137 8-12 18. 36-31 2—8 19. 46- 41 12—18 20. 31—27. In eerste in stantie ziet 207—12 er erg goed uit voor zwart. Inderdaad is dan 4136 verhinderd door 24—29 en 2328; op 37—31 volgt natuurlijk 23—29 enz.; op 33—29x29 volgt dan 23—23. 21x32 en 17—21; op 33—29x28 volgt 23—29. 34x23 25x34. 40x29 17—22 met altijd schijfwinst of dam op 46.; en ten slotte volgt op 33—28 altijd 17—22 met dam hoe wit ook slaat. Toch beschikt wit na 207—12 over een uitstekend plan en wel in 21. 3429, gevolgd door terugwinnen van de schijf met 4439. waarna het zwart is die met een nadelige korte-vleugelopsluiting te kam pen heeft. Toch vindt Mitsjanski een erg m. «f U. \m 9 0 9 0 m <S> 0 <it 0 0 9 0 0 fa o 0 D 0 O O O O 3 B. O O ft m m kansrijk plan. Hij vervolgt met het schitterende gambiet 20. 24—29! 21. 33x24 7—12! Weer zijn praktisch alle zetten van wit door kleine combinaties verhin derd, maar nu verandert ook het karakter van deze partij. 22. 24—20 23—28! 23. 32x23 19x28 (werkelijk subliem, wat de Rus hier laat zien). 24. 38—32 13—19 25. 32x23 19x28 26. 20—15 21x32. Na deze actie heeft wit verschillende zwaktes in zijn positie die moeilijk opgelost kunnen worden. 27. 30-24 8—13 28. 34—30 25x34 29. 40x29 18—22 30. 35—30 22—27 31. 30—25 14—20! (blijft de greep op dit bordgedeelte houden). 32. 25x14 9x20 33. 42—38 12—18 34. 48—42 2025 35. 39—34 16—21! Mitsjanski blijft alert reageren. Na b.v. 3517—21 36. 26x17 11x22 37. 4540! was de niet meer te pareren actie met 24—20 en 29— 23 erg vervelend geweest. 36. 44—39 11—16 Natuurlijk staat zwart hier een stuk beter, maar je moet altijd blijven oppassen voor verrassingen. Overigens geldt dat hier zeker ook voor wit. Van der Wal vervolgde in de tweede dia 0 9. m 0 D 9 O 9 O 0 0 D - B O 1 ODD U gramstand met 37. 3833 en daar na volgde het weliswaar ongebrui kelijke maar niet erg moeilijke 27—31 38. 33x11 16x7 39. 37x28 31—36 40. 26x17 36x49 41. 28—23 18-22 42. 17x28 49—16 en zwart won verdiend.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 27