ielloze mislukking
KLEINE LINGERIE.
Motortheater zonder spanning
0e ironie van de kunst
10% LENING 1SSO
Ongeloofwaardig, maar wel plezierig
„a dirobade
Silver dream racer
NU3VOOR
HEMA
Studieresultaat
telt niet bij
kinderbijslag
STAAT DER NEDERLANDEN
'he riddle of the sands
amon van de Werken in Enkhuizen
RUDAG 6 JUNI 1980
FILM/KUNST
r D. Ouwendijk
r Is, naar mijn beste weten, nooit een betere film over een protistuée gemaakt dan „Vivre sa
le" door Godard. Dit besef dringt zich haast automatisch aan je op, als je zit te kijken naar La.
grobade („Vrouwen van Parijs"), gemaakt door Daniel DuvaL
et is zonder meer duidelijk, dat Du-
li bij de vervaardiging van zijn film
et voorbeeld van „Vivre au vin" voor
jen heeft gehad. Het wezenlijke the-
a van beide films is, de naar het
n oèagische zwemende desinteresse van
"hoofdfiguren, voor wat ze bij de
oefening van hun zogenaamd be-
iep moeten ondergaan. Het gaat
pertinent om verlies van per-
lijkheid, maar om het gelaten
itand doen er van.
de manier waarop dat afstand
jn gebeurt is er een buitengewoon
aanÊingrijk verschil tussen de twee
ins. In „Vivre sa vie" gebeurt het
rangmatig, als gevolg van een
lottige psychische aanleg. In
dérobade" vloeit het afstand
voort uit motieven die ten dele
te herleiden zijn tot het milieu, waar
uit de vrouwelijke hoofdpersoon is
voortgekomen, ten dele tot verkeerd
begTepen eigenbelang in een asociale
liefdesrelatie. Het resultaat is, dat Je
in het ene geval het gevoel kreeg, te
maken te hebben met een authentiek
triest levensverhaal; in het andere
geval dat van „La dérobade"
met een bedacht boulevardbladver-
haal.
Het merkwaardige is, dat dit verhaal,
waarop de film gebaseerd is, zelf een
waarachtig levensverhaal is, opgete
kend door de (voormalige) prostituée
Jeanne Cordelier. Maar aan de feiten,
die ongetwijfeld een reëel karakter
hebben, is niet de levendige inhoud
meegegeven van de vrouw, die de
verhaalde feiten dirigeerde of onder
ging. Ze vormen te zamen een soort
optelsom van buurtheden, vernede
ringen, laaghartigheden, die van de
regie als enige menselijkheid hebben
meegekregen, dat ze worden gekop
peld aan schimmige gestalten in wie
Je dan wel menselijke fysionomieën
herkent maar zonder geest of hart.
Niet omdat er sprake zou zijn van
verstening of uitputting, er is eenvou
dig niets van geest of hart aanwezig.
De beelden van de door Marie in „La
dérobade" uitgeoefende beroepsbe
zigheden wekken daardoor eerder
verveling bij je op dan belangstelling.
Ze bezitten niets bóven het mecha
nisme van het handelen. Als Marie
zich met een cliënt inlaat, volg je dat
met eenzelfde onverschilligheid, als
wanneer zij door haar minnaar (te
vens souteneur) wordt afgetuigd. Ma
rie is niet zichzelf, zij is een goed
element in het verhaal. Zij is niet in
de loop van het verhaal aan eigen
triestheid afgestorven; er heeft van
het begin af aan geen sprankje be
zieldheid ingezeten. Door de machte
loosheid in de film uitbeelding.
Ook in „Vivre sa vie" had Je te maken
met een droge cyclus van feiten, maar
die feiten lééfden door de spanning
van de steeds somberder wordende
gelatenheid. In „La dérobade" zou,
volgens het verhaal, de gelatenheid
de spanning moeten krijgen van een
doelbewust afzien ervan. Maar het
afzien is volstrekt willekeurig; ook al
niet in enige psychologie gefundeerd.
Daarom is „La dérobade" ondanks de
herkomst van de film een meer
levensverhaal een zielloze misluk
king.
Amsterdam City 1
Rotterdam Thalia
Den Haag Odeon, 16 j.
ADVERTENTIE
TROUW/KWARTET P 6 RHS 15
Miou-Phou als de hoofdrolspeelster in la Dérobade.
or Peter Karstkarel
si HKHUIZEN De term
undamentele schilder-
Jrnst" dekt niet alle activitel-
n van schilders die hun ei-
ra werk tot object van de
ïbeelding hebben gekozen,
iwel in thematische zin als
technische wijze zijn er
le varianten mogelijk die
ht niet fundamenteel ge-
emd kunnen worden.
0 [artistieke vrijheid is tegenwoordig
groot dat veel schilders een zekere
tsprong zoeken en voor enkelen
tekent het een onderzoek naar het
k zelf. Het mag een loodzwaar uit-
Qgspunt lijken, maar een van die
illders, Ramon van de Werken,
- eft het schijnbaar complexe uit-
Qgspunt verpakt in een vrolijke
[toonstelling die tot 25 juli in het
(delijk Waagmuseum te Enkhui-
i te bezoeken is.
>i bossen, stillevens en vele andere
allen die Ramon van de Werken in
nten, gouaches, objecten en schil-
rtjen heeft vormgegeven, verraden
uwelijks dergelijke theoretische
htergronden. De probleemloze the-
i 'a zitten lekker in de verf. En een
ker die niet 'lastig wil worden ge-
i Jen met tot vorm gestolde bespie-
i lingen en worstelingen van de kun-
naar. zal dan ook kunnen genieten
a de zonovergoten taferelen.
'kan een T-shirt dat de kunstenaar
object promoveerde, opgevat wor-
a als een spandoek met zijn mani-
t Het straatgezicht van Montmar-
■een illustratie van de kitsch-artis-
'teit die op het shirt gedrukt is,
>nde Ramon van de Werken om
schilderijenlijst heen, waardoor
enerzijds het tafereel weer binnen
11 traditioneel kader plaatst en an-
ÜJds de ironie van kunst en com-
ercie aan de orde stelt.
ander object bestaat uit een
tokwast voor muurverf die op een
«Je wand is geplakt, waarop de
Ner net een eerste streek kleur
getrokken voor hij om een bak
Wie werd weggeroepen. De eigen
artistieke werkzaamheden heeft Ra
mon ermee willen ontluisteren tot
een ironie in het triviale. Ook heeft
hij er de grenzen van de schilder
kunst en de plastische kunsten mee
overschreden.
Kwaststreken
Inhoud en techniek vat Ramon van
de Werken op een complexe, maar
steeds afleesbare wijze, samen. Na
dut hij de vakmanschappelijke kant
van het werk als schilder (en ook als
timmerman bij de sculpturen) in verf-
schilderijen had vastgelegd, ging hij
de kwaststreken die hij als sporen
van de werkzaamheden bij de potten
en emmers verf met kwasten had
afgebeeld, uit de achtergrond zagen.
Bij de aldus ontstane puzzelpanelen
met een zig-zag-reliëf, heeft Ramon
vervolgens enige thema's kunnen ver
mengen: op een reliëf van kwaststre
ken schilderde hij een bloemstilleven
of hij schilderde kwaststreken over
een reliëf van een bos. Helaas zijn
deze verbeelde paradoxen niet in
Enkhuizen aanwezig.
De tentoonstellingsruimte op de zol
der van het Waagmuseum heeft niet
de afmetingen die het mogelijk ma
ken om groot werk te exposeren.
Daarom konden Ram ons bosgezich
ten die vele vierkante meters meten
er geen plaats krijgen. Wel zijn er
enkele kleinere gouaches en schilde
rijen met bossen. Deze nodigen de
kijker uit tot filosoferen, debatteren
en speculeren, maar laten zien dat
het puur schilderplezier en daardoor
het kijkplezier toch een eerste doel en
rechtvaardiging is. Net als de impres
sionisten en neo-impressionisten met
materiële effecten tot genoeglijke
thema's van licht en kleur kwamen,
biedt Ramon met bosgezichten en
ook stillevens van bloemtuilen en
taartjes probleemloze genoegens.
Hoewel de wereld en de functie van
de kunsten sindsdien veel ingewik
kelder zijn geworden, weet Ramon
van de Werken de thema's met geest
en soms balorige humor te ver
beelden.
Het gemak en de virtuositeit,
mee de kunstenaar dit alles doet zijn
soms enigszins verstopt, maar in de
tekeningen en ontwerpen komt het
vakmanschap ten volle uit. De lood
zware ernst van de hedendaagse
kunst wordt door Ramon van de Wer
ken met een aristocratische luim te
kijk gezet.
De allure van deze visuele prikkels
kan tot 25 juli in het Waagmuseum in
Enkhuizen bekeken worden, dage
lijks 10-12 en 14-17; zondags 14-17
uur.
De film is wat naief in elkaar gezet Er
worden door de Engelsen sluiptoch
ten gehouden in zwaar bewaakte
Duitse werven en onderkomens en
alle Duitsers schijnen horende doof
en ziende blind te zijn. Misschien
hoorde dat bij de Britse geringschat
ting voor alles wat er door de Duitsers
aan vloot-inspanning werd opge
bracht (althans tot de voor-Jaren van
de eerste wereldoorlog), maar op de
bioscoopbezoeker maakt het een ui
terst versimpelde indruk. Dat tast in
ernstige mate de geloofwaardigheid
aan. Voor de rest wel plezierig om
naar te kijken. En vooral om te horen,
hoe Brits Britten kunnen zijn.
D.O.
Amsterdam Tuschinsky 2, 16 j.
David Essex als Nick en McBride (Beau Bridges, midden) in Silver Dream Racer.
Leuke damesslipjes
van polyamide of
katoea In verschil
lende modellen zoals
bikini, mini-bikini of
tanga
O.a geborduurd,
met kant of applique.
Met katoenen kruisje
en m de maten 36 t/m
42. In wit en allerlei
kleurtjes
Normaal 4,-
Aanbieding
geldig t/m 7 juni
DEN HAAG (ANP) Staatssecreta
ris De Graaf (Sociale Zaken) ziet geen
heil in een wijziging van de kinder
bijslagwet, die ouders verplicht naast
een bewijs van inschrijving bij een
onderwijsinstelling ook de studiere
sultaten van hun kind aan de Raad
van Arbeid over te leggen.
Het Tweede-Kamerlid Van Kemena-
de (PvdA) stelde die wijziging giste
ren voor om het misbruik van drie
voudige kinderbijslag tegen te gaan.
De socialist meent, dat controle op
misbruik nodig is, omdat ouders in
sommige gevallen wel een inschrijf
bewijs overleggen, terwijl hun kind in
werkelijkheid niet aan die school stu
deert. De raden van arbeid kunnen
daar in de huidige situatie weinig aan
doen.
Minister Pais van Onderwijs werkt
aan een studiefinancieringsregeling,
waarin de kinderbijslag is opgeno
men. Omdat die regeling er niet voor
1981 zal zijn, wilde Van Kemenade
met zijn plan alvast het oneigenlijk
gebruik van kinderbijslag aan
pakken.
Staatssecretaris De Graaf vindt ech
ter, dat in de kinderbijslagwet geen
onderwijskundige bepalingen als het
overleggen van studieresultaten mo
gen worden opgenomen.
bedrag open bedrag
koers de koers wordt na de inschrijving op 10 juni 1980
vastgesteld volgens het tendersysteem
rente jaarlijks op 15 juli
aflossing in 5 jaarlijkse termijnen van 15 juli 1986 af
vervroegde aflossing is niet toegestaan
Inschrijving 10 juni a.s. van 9 tot 15 uur via banken en commissionairs
storting 15 juli 1980
prospectus kosteloos bij banken en commissionairs
Naar aanleiding van zijn film Silver dream racer verklaarde de regisseur van deze film, Davld
Wickes, dat hij „was opgegroeid met westerns", en dat naar zijn smaak „de motorfiets het
moderne equivalent zou zijn van het paard; omdat de motorfiets een der indrukwekkendste
vrljheldssymbolen van deze tijd ls. Het racen met motorfietsen bezit een schoonheid, die niet
zichtbaar wordt voor de toeschouwers op de baan zelf; het enige dat die schoonheid tot haar
recht kan doen komen is het grote bioscoopscherm."
Het ls een gedurfde uitspraak, omdat
de levende werkelijkheid vervangen
wordt door een artistieke. Zo'n uit
spraak legt ook verplichtingen op. Je
moet, als kijker ln de bioscoop, zo
door het wonder van de voortrazende
motorfietsen gegrepen worden, dat
het ding iets soevereins gaat worden.
Iets dat méér is dan de man of vrouw,
die het bestuurt.
Wickes heeft ook werkelijk een po
ging in die richting gedaan, maar de
»t verhaal dat in The riddle of the sands (Het raadsel van de wadden-eilanden) is gebaseerd
i een boek, dat in 1903 is gepubliceerd. Een spionage roman, geschreven door Erskine
ülgers. De geschiedenis wordt gedateerd in 1901 en omvat in wezen een afschildering van
Nee sentimenten, waardoor het Engelse nationalisme van die dagen werd beheerst: gevoel
|an rivaliteit ten aanzien van de toenemende macht van het Duitse keizerrijk. Ten tweede,
evocl van beduchtheid tegenover de dreiging die er van de Duitse vlootontwikkeling uit ging.
Tiet/Hint van uitgang was, de verra- historische dreigingen als een water- Arthur Davles (Slmon MacCoridnda-
t/erUJkheld van het Duitse imperialis- merk, dat de echtheid van het ver-
me, als een soort voorafschaduwing haal moet garanderen.
m de terreur die veertig Jaar later
«rkelijkheld werd. In 1903 was het
s loek een soort waarschuwing. Het
ut van de waarschuwing ls achter-
lald, het verhaal kan nu alleen maar
spanning hebben van een goed
igebouwde fantasie-thriller. Met
Een Engelse ambtenaar van het mi
nisterie van Buitenlandse Zaken,
Charles Carruthers (Michael York) zit
zich in de zomermaanden in Londen
te vervelen als hij een dringende uit
nodiging krijgt van zijn studievriend
le) om zich bij hem te voegen op zijn
Jacht, dat bij de Duitse waddeneilan
den voor anker ligt. Davles' Jacht
een verbouwde reddingsboot heeft
als nabuur een Duits zeiljacht van
een zekere Dollmann (Alan Basel).
Deze Dollmann is weinig ingenomen
met Davies' aanwezigheid in de Duit
se wateren. Ondanks het feit dat zijn
dochter Clara (Jenny Agutter) op Da
vles verliefd wordt, schiet deze door
een verdachte zellm an oeuvre van
Dollmann bijna het leven erbij ln.
Dat brengt Davles ertoe om Carru
thers zo uit te nodigen. Carruthers ls
aanvankelijk woedend, omdat Da-
vies ln zijn boot maar weinig comfort
heeft te bieden. Bovendien gelooft hij
weinig van Davles' verhalen. Tot ze er
achter komen, dat er op de Duitse
waddeneilanden hoogst mysterieuze
dingen gebeuren. Bovendien blijkt
Dollmann geen Duitser te zijn, maar
een voormalige Britse marine-offi
cier, die wegens slecht gedrag uit de
dienst is gejaagd. Na veel avonturen
komen de twee Engelsen er achter,
dat de Duitsers bezig zijn om op him
eilanden een grootscheepse Invasie
voor te bereiden op de onverdedig-
deEngelse Oostkust. Een trainings-
tocht die door keizer Wilhelm per
soonlijk wordt geleld, wordt door toe
doen van Carruthers volledig in de
war gestuurd: het grote gevaar kan
worden afgewimpeld.
afgod van de snelheid (zoals de mo
torfiets door een der hoofdfiguren
wordt getypeerd) duikelt onherroepe
lijk van zijn voetstuk. Niet omdat de
regisseur zich in laatste instantie
toch heeft bedacht en de mens soeve
rein laat blijven boven het ding. Hij ls
niet bij machte geweest om in de
relatie racer-motorfiets voldoende
dramatische spanning te creëren.
Wickes ls teruggevallen op een cliché-
verhaal van conflicten tussen de typi
sche „winnaar" en „verliezer". In de
meeste gevallen eindigt zo'n verhaal
met de triomf van de gepatenteerde
verliezer en kan de „winnaar" defini
tief inpakken. In het verhaal ls daar
op een variant bedacht: de verliezer
wint maar schiet toch het leven er bij
in. En bij de ontwikkeling van dat
cliché-verhaal heeft Wickes zowaar
de door hem geproclameerde alles
overtreffende schoonheid van het
motorracen vergeten. Wat je aan mo
torraces te zien krijgt is al tientallen
keren vertoond en kun je ook zien in
de vorm van journaal verslagen. Al
leen wordt de kermis rond zo'n mo
tortheater uitvoeriger te kijk gezet
Tegen de vlakte
Na deze kritiek het verhaal: Nick
Freeman (voor deze rol werd Davld
Essex, een befaamde roek-star, aan
gezocht en de rol werd door Essex
onderkoeld gespeeld) heeft een broer
verloren bij motorcrossen. Die broer
was in het bezit van een door hem zelf
ontworpen en in elkaar gezette race
motor van 500 cc. Nick krijgt die
motor cadeau van zijn weduwe ge
worden schoonzuster, die geen motor
meer kan zien. Nick is verzot op mo
torraces, maar door gebrek aan geld
en vooral door gebrek aan energie
heeft hij het nooit ver kunnen bren
gen. In tegenstelling tot de racende
playboy McBride (Beau Bridges), die
er tijdens wedstrijden niet tegen op
ziet om, als de overwinning hem
dreigt te ontgaan, een tegenstander
geraffineerd tegen de vlakte te rijden.
Nick heeft dat uitstekend door en
gestimuleerd door de weduwe van
een vroegere concurrent van McBride
wil hij zich op McBride wreken. De
motor van zijn verongelukte broer
moet daarbij helpen. Na allerlei we
derwaardigheden in de vorm van ru
zies en tegenvallers (allemaal uit het
vaste patronenboek van dit soort
films) neemt Nick deel aan een wed
strijd om het wereldkampioenschap
op Silverstone. Er worden, dank zij
Wickes' visie op „de schoonheid van
het motorracen", talloze ronden afge
legd, begeleid door de stemmenwaan-
zin van zich voortdurend opvijzelen
de sportjournalisten. In de laatste
ronde probeert McBride zijn geniepig
spelletje weer te spelen, maar Nick is
hem te slim af en weet „de kop" te
bereiken. Verliezer Nick wordt win
naar. Maar hij heeft te veel van zijn
motor (met haar race-schoonheid) ge
vraagd. De motor rijdt uitgeput tegen
een vangmuur en ontploft. Nicks eer
ste en laatste winst is tevens zijn
definitieve laatste verlies. Dat het
geval Je als persoonlijk gegeven onbe
wogen laat zegt genoeg over de armoe
in dramatiek.
D.O.
Amsterdam - Rembrandtplein 1; Den
Haag - Passage; Rotterdam - Corso,
16 j.
