Kijk eens, hoe wij christenen meevallen!
Tussen kerk en
staat in Z-Afrika
groeit spanning
Uit brieven van lezers
Groot
ledenverlies bij remonstranten
'Toekomst hangt af van
cultuur, geest en liefde.'
Trouw
Paus tot Unesco
VANDAAG
VOORBUGANGERS
Vaticaan komt
geld tekort
Nieuwe boeken
Conferenties
WAT EEN LIEFDE!
DINSDAG 3 JUNI 1980
KERK
TROUW/KWARTET
2
Van onze kerkredactie
PARIJS Aan het einde van zijn bezoek aan Frankrijk
heeft paus Johannes Paulus n voor de Unesco een dringende
oproep gedaan om alles in het werk te stellen voor de zijns
inziens zeer bedreigde wereldvrede.
door A J. Klei
De man die ik over de vloer had. hield het
midden tussen een randkerkelijke en een
buitenkerkelijke. Hij zag „Hervormd
Nederland'' op mijn bureau liggen, hij pakte
het op en zei met een lachje in zijn stem:
„Weet je. dit blad maakt op mij de Indruk dat
het elke week schreeuwt: kijk eens. hoe wij
christenen meevallen!"
Deze schampere woorden bleven niet
onweersproken, daar kan collega Bart van
Duljn gerust op zijn, maar merkwaardig
genoeg kreeg ik kort nadien een soortgelijke
opmerking te horen, zij het toen in ernstig
verband anders zou ik er trouwens niet over
gaan schrijven)
Ik ontmoette een kennis, die een reeks
voordrachten had gehouden voor een
intellectueel gezelschap, dat ongelovig,
althans volstrekt onkerkelijk was. Hij had de
ervaring opgedaan dat deze mensen niet het
geringste benul hebben van wat kerk en
christendom voorstellen. Ze denken daarbij
op z'n best aan een galmend EO-geluid. dat je
voor de curiositeit even laat aanstaan, of aan
een CDA'er wiens geweten weer ruimer
wordt, zodra een geestverwant een pruillip
trekt. Kortom, christen-zijn of bij een kerk
horen is voor hen zoiets ais volksdansen- een
ongevaarlijk randverschijnsel
..En wij maar denken." zo vervolgde mijn
kennis, „dat we als een zoutend zout midden
in de wereld staan, met ons IKV, dat de
kernwapens de wereld uit wil hebben, om te
beginnen uit Nederland met onze raad
van kerken die de krakers zo goed
begrijptmet onze basisgroepen die
boordevol kritiek op verkeerde structuren
zittenmet (en nu komt het!) ons
.Hervormd Nederland' dat zich uitslooft om
duidelijk te maken dat christenen geen
behoudziek volkje vormen
Hij brak zijn opsomming af. haaide even zijn
schouders op en vertelde toen, dat hij al deze
dingen uitgestald had tijdens een
nabespreking. Zijn gehoor trok bij die
gelegenheid zo'n welwillend gezicht dat hij 't
gevoel kreeg, een aap te zijn die kunstjes
vertoonde. En na afloop was er een dame op
hem afgenomen, die hartelijk verklaarde dat
zij altijd al gezegd had, dat je onder de
christelijken soms best redelijke mensen kon
aantreffen. Nu, dat was dan weer mooi
meegenomen.
Ik denk dat mijn kennis met zijn verhaal
gelijk heeft. De „wereld" kijkt niet op of om.
wanneer kerk en christendom zich roeren.
Nota's, rapporten en acties uit die hoek zijn
onbekend, ze leveren alleen stof op voor
discussies binnen de kerkmuren. Ik heb een
demonstrant tegen kernbewapening eens iets
verteld van het IKV. Hij had er nooit van
gehoord en verder zei hij alleen.Nou 'tzal
tijd worden dat de chris te lijken hun hersens
eens gaan gebruiken!" Voorts vermoed ik
niet dat huiseigenaren rapporten van de raad
van kerken tussen hun paperassen hebben
liggen of dat In heidense gezinnen opgetogen
naar „Hervormd Nederland" gegrepen wordt.
Nu wordt het IKV niet overeind gehouden.
„Hervormd Nederland" niet volgeschreven,
een kritische gemeente niet opgericht om de
buitenwacht pal te doen staan, maar om in
eigen huis te komen tot een verantwoorde
meningsvorming, die (dus) niet steunt op
gemakkelijke vanzelfsprekendheden. Het
gaat er bij al zulke activiteiten om.
christenen toe te rusten tot het innemen van
hun plek in de wereld: daar opereren ze
vanuit hun opvatting, hun visie, hun geloof.
ZIJ doen dit niet om mee te vallen.
Dat een onkerkelijk persoon niet verrast
roept: „Ha, die ken ik!", als ik de naam
van zeg maarMlent Jan Faber of Jan
Ruijter noem, och, daar hoeft niemand
wakker van te liggen. Veel griezeliger is. dat
het ook binnen kerk en christendom aan
velen volledig voorbijgaat, wat mijn kennis
zo vlijtig opsomde voor zijn welwillend
onkerks gehoor. Heus, het is zo gek niet dat
buitenstaanders de kerk verslijten voor een
folkloristische vereniging, waar Je geen
omkijken naar hebt Immers, bij heel wat
kerkmensen is een gospelgroep meer ln tel
dan een actiegroep, staat een stichtelijke
overweging hoger genoteerd dan een
kritische beschouwing en een huiseigenaar
beter aangeschreven dan een
woningzoekende, laat staan een
woningkrakende. En als 't over vrede gaat
zijn ze liever in de weer voor de vrede in het
hart dan de vrede op aarde.
Dit alles neemt niet af, maar toe. Misschien is
't geen wonder: iemand die elke dag miezerig
van zijn werk thuiskomt, neuriet eerder een
vlotte gospelsong mee dan dat hij zich
verdiept in een opstandig stencil. Niettemin
blijft het bedenkelijk dat alle uitingen van
maatschappelijke betrokkenheid in en van
de kerk met aanzienlijk veel meer
wantrouwen dan instemming begroet
worden, ais ze al begroet worden en niet uit
1 gezichtsveld zijn geschoven (soms
uitgerekend door hen die zo goed weten van
„alle terreinen des levens"). Wat dit betreft,
vallen veel christenen niet mee. en bij deze
constatering wou ik het voor vandaag maar
laten.
door Hennie Serfontein
JOHANNESBURG De confrontatie tussen kerk en staat in
Zuid-Afrika beleeft op het moment een hoogtepunt, terwijl
het land wordt geteisterd door stakingen, burgerlijke onge
hoorzaamheid. opstanden van scholieren en aanslagen op de
economische knooppunten.
Paus Johannes Paulus II had bij het opdragen van de mis op het
Parijse vliegveld Le Bourget moeilijkheden met de regen en wind.
Een Franse koorknaap probeert hem te beschermen, maar het helpt
weinig.
NIET ZO MAAR VERDER
Ik kan met dit verhaal, van die
verlamde man in de Schone Poort,
niet zo maar verder. Er is iets dat me
tegenhoudt. Kan Je aan zo'n enorme
wereld van leed en verdriet zo maar
voorbijgaan? Je moet het Je even
indenken, verlamd geboren! We staan
al meteen klaar met zoiets als:
gelukkig, hij heeft nooit beter
geweten. Net alsof dat dan ln
mindering kan komen op zijn gebrek.
Er verandert niets door dit feit. Hij is
een geremd mens, hij kan niet
vooruit, hij is immobiel. Volstrekt
afhankelijk van de gunst van mensen
om hem heen. We zijn wel allemaal
afhankelijk van elkaar, maar dat is
Iets anders. Dat is goed. Iemand die
beweert dat hij geen mens nodig
heeft, zegt onzin. Maar dat nodig
hebben wordt bij ons afgewisseld met
de dingen die we zelf kunnen, nóg zelf
kunnen. Bij deze man ls dat
belangrijk gereduceerd. Wat moet
een mens met zo'n lot? Je kunt er
mooie en vrome beschouwingen over
houden, maar zoiets doet altijd
vrijblijvend aan. 't Wordt pas
belangrijk als de verlamde zelf iets
laat horen over zijn situatie. Het is
een wonder als hij daar zelf op
positieve wijze van kan spreken.
tMaar als je dan bovendien nog te kort
gedaan wordt, omdat er een
eeuwenoude afspraak is dat niemand
z'n hand hoeft op te houden, maar die
afspraak wordt niet nagekomen Het
enige lichtpunt, van de buitenkant
bekeken is. dat er die dagelijkse
dragers zijn. Dagelijks! Mensen die
blijkbaar weten wat trouw is. En
mensen die blijkbaar, ondanks hun
machteloosheid om de situatie zelf te
veranderen, begrijpen dat een
verlamde niet maar een individueel
stuk leed betekent maar iets dat de
gemeenschap aangaat Dat bedoelt
Paulus als hij later schrijft: als één lid
lijdt, lijden allen.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Kralingen: J. Korpers-
hoek te Epe.
Aangenomen het beroep als bijstand
in het pastoraat te Pijnacker: M. H.
Geertsema em. pred. te Hazerswou-
de; naar Dordrecht (toez.): P. 8. A.
Lefeber, te Gendt-Lent, die bedankte
voor Hengelo (Ov.).
Bedankt voor Reeuwijk (toez.): J.
Smit te Hilversum.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Moordrecht: L.
van Oudheusden, kand. aldaar; naar
Nordhom West-Duitsland: J. A. Al
berts te Ihrhove (W.D.).
GEREF. KERKEN (VRUG.)
Aangenomen naar Ridderkerk: J. M.
A. Groeneveld te Helpman, die be
dankte voor Vlaardingen.
NED. GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Zoetermeer: M. H.
T. Biewenga, kand. te Zwolle.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Enschede-West: J. Jonk
man te Almelo: te Utrecht Noord: J.
Westerink te Urk.
Bedankt voor Emmen: J. Germs te
Winschoten.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Meeuwen: G. mouw te
Tholen.
Bedankt voor Boskoop en voor Oud-
Beijerland: A. Moerkerken te Nieuw-
Beijerland.
Emeritaat verleend aan C. Molenaar
te Kapeile-Biezelinge.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet Voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover of over
het met plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet corresponde
ren Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw. Postbus 859,1000
AW Amsterdam. Bij pubtikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld
Op 30 mei verklaarde premier Botha
in een belangrijke rede de raad van
kerken de oorlog. Deze bundelt ker
ken waar zeventien miljoen zwarte en
blanke christenen lid van zijn en
heeft aanzienlijke invloed in het land.
Op agressieve toon beschuldigde
Botha de raad van kerken dat hij geld
uit het buitenland gebruikt om de
vlammen van de onrust in het land
aan te wakkeren. Botha beschuldigde
de raad van kerken er van dat hij
aldoor tracht de politieke ontwikke
ling in het land te belemmeren. Enke
le uren na deze rede van Botha riep
de secretaris van de raad van kerken,
bisschop Desmond Tutu een perscon
ferentie bijeen, waarin hij de beschul
digingen van de premier verwierp.
Tutu maakte gebruik van de scherp
ste taal die een kerkelijke leider tot
dusver heeft gebruikt Hij zei: De
heer Botha liegt in zijn beschuldigin
gen en hij weet dat hij liegt Wij
maken niet van dezelfde methoden
gebruik als de nationalisten met hun
informatie-schandaal.
Tutu zei dat hij misselijk werd van de
beschuldigingen en hij daagde de
premier uit zijn beschuldigingen
maar eens waar te maken. Waarom
daagt hij ons niet voor de rechter, als
hij zo overtuigd is van onze negatieve
en afbrekende invloed?
Tutu maakte bekend dat de raad van
kerken het geld gebruikt heeft voor
steun aan werklozen, voor gemeen
schapsontwikkelingsprojecten en
voor hulp aan gezinnen van politieke
gevangenen
Arrestatie
De publieke opinie en de regering van
Zuid-Afrika werden al eerder verrast
door het. optreden van kerkelijke lei
ders. toen vorige week 53 vooraan
staande geestelijken de wet tegen de
opstandige samenscholing overtra
den en dientengevolge massaal gear
resteerd werden. Het was een histo
risch moment omdat de kerkelijke
voorlieden voor het eerst als groep
bewust de wet overtraden. Geduren
de de dagen die op de arrestatie volg
den kwamen honderden blanke en
zwarte kerkleden bij de rechtbank
samen om er geestelijke liederen te
zingen, waarmee zij de politie ln grote
verwarring brachten.
De achtergrond van de huidige pro
testen van kerkelijke kant is het ge-
voej dat de kerleijke leiders zich niets
meer behoren aan te trekken van
apartheidswetten. die het normale
kerkelijke leven beïnvloeden, zoals
de wet op de groepsgebleden. die
blanken de toegang tot sommige
'zwarte' gebieden ontzegt. Vorige
maand namen de afgevaardigden in
de jaarvergadering van de raad van
kerken enkele resoluties aan. die op
riepen tot burgelijke ongehoorzaam
heid. Een oproep tot een publieke
gebedsdienst in het centrum van Pre
toria werd echter verworpen. Nu,
twee weken na deze angstige beslis
sing. lieten dezelfde blanke kerkelij
ke leiders, die deze resolutie verwier
pen zich In Johannesburg tijdens een
wetsovertreding arresteren, een te
ken dat de kerk. vaak tegen de eigen
bedoeling in, bezig is rap te radicali
seren met als gevolg snel toenemende
spanning tussen kerk en staat in
Zuid-Afrika.
LONDEN (ANP) Het Vaticaan
had vorig jaar een tekort van on
geveer 50 miljoen gulden, terwijl
vorig jaar november een tekort
van zo'n 38 miljoen gulden werd
verwacht. Het zit erin dat het
tekort dit Jaar ongeveer 63 mil
joen gulden zal bedragen.
Dit meldt de Engelse Sunday Ti
mes in een artikel dat de kop
draagt: 'Gaat het Vaticaan op de
fles?' Volgens het blad gaat het
Vaticaan binnen vijf jaar failliet,
'tenzij er radicale verbeteringen
komen qua inkomen of qua finan
cieel beheer'.
Het blad beweert dat kardinaal
Egidio Vagnozzi, hoofd van de
prefectuur voor economische
aangelegenheden, overhoop lag
met het orgaan dat het bezit van
de Heilige Stoel beheert. Dit or
gaan wordt geleld door kardinaal
Giuseppe Caprio en beheert het
geld dat het Vaticaan van Italië
heeft gekregen op grond van het
verdrag van Lateranen van 1929.
De Sunday Times meent dat de
kardinalen tijdens een bijzondere
bijeenkomst in november vorig
jaar geen volledig beeld van de
financiële stand van zaken werd
gegeven. De kardinalen Vagnozzi
en Caprio zouden amper tien mi
nuten gesproken hebben en veel
bijzonderheden hebben verzwe
gen. Het blad wijst erop dat de
bank van het Vaticaan, die onder
leiding staat van bisschop Paul
Marcinkus, geheel in het geheim
opereert. Alleen de paus is op de
hoogte van haar activiteiten.
Catechese: gemeentewerk! Oecu
menisch catechese-werkdag in Fries
land m.m.d. drs. K A. Schippers, za
terdag 14 juni 10-16 uur. Zuiderkerk.
Rienck Bockemakade 7. Sneek Opg.
tel. 05100-32315
Naar Moskou (5)
Ik vind het een schande dat de Olym
pische Spelen door de NOS verkort
worden uitgezonden. Naar de mening
van de miljoenen sportkijkers wordt
nooit gevraagd. Deze moeten toch al
het geld in de vorm van zeer hoog
kijkgeld, toto, lotto enz. bijeenbren
gen! Wij werden wel opgezadeld met
een rottige onbelangrijke film van
een onthoofde prinses, welk produkt
misschien ettelijke duizenden gul
dens heeft gekost. Toen trok de NOS
zich ook geen snars van de regering
aan. De sportliefhebbers willen sport
en geen politiek. Overigens moet dat
gestook tegen Rusland nu maar eens
uit zijn. Vergeet niet dat wij onze
vrijheid in Europa te danken hebben
aan de heldhaftige strijd van het Rus
sische volk. Een volk dat twintig mil
joen mensen daarvoor heeft opgeof
ferd. Daar zou ik maar eens een paar
uitzendingen aan wijden.
Amsterdam H. van Nol
Haars (7)
Dat het probleem van de illegalen ln
ons land groot is, wil ik niet ontken
nen. Dat mevrouw Haars beslissingen
heeft móeten nemen, die niet al te
„illegaal vriendelijk" zijn. is tot op
zekere hoogte ook nog te begrijpen.
Maar beseffen alle pro-mevrouw-
Haars-mensen wel. wie die illegalen
naar dit land haalden? De regering
(en vorige), bedrijven en koppelba-
Naast de problemen waar alle kerken
mee te maken hebben, zijn er voor de
remonstrantse broederschap een
aantal specifieke factoren: remon
stranten zijn wat ouder dan de ge
middelde Nederlander, remonstran
ten verhuizen veel meer (en gaan zo
nogal eens voor de broederschap ver
loren. omdat die maar 47 gemeenten
en kringen in het land telt), remon
stranten hebben moeite om de jeugd
te bereiken, omdat de klassieke me
thoden (zondagsschool en katechisa-
tiei aanmerkelijk aan betekenis heb
ben ingeboet
Bij het plaatselijk kader zijn er ge
voelens van malaise en machteloos
heid. Omdat een eigen actuele vrij
zinnige theologie ontbreekt, is de
identiteit van de remonstrantse broe
derschap weinig herkenbaar. Dit
zen, wanneer worden deze nu eens
stevig aan de tand gevoeld? En wat
gezegd over de arbeid, die de illegalen
hier Jarenlang verricht hebben? Pas
als wij weer bereid zijn de straat te
vegen, de toiletten van het station
schoon te maken enz., dan pas heb
ben wij iets meer recht van spreken!
Amersfoort A. S. Groffen
Kerk en politiek (2)
Het is voor mij volkomen onbegrijpe
lijk dat nu de kerken het Evangelie
van het Koninkrijk Gods herontdek
ken. zoals blijkt uit de zendingsconfe
rentie te Melbourne met het thema
„uw koninkrijk kome" en het de cen
trale plaats gaan hergeven die het in
de leer en prediking van Jezus gehad
heeft (Mattheus 935-38 enz.), dat
wordt door de „commissie tot de za
ken" (het dagelijks bestuur van de
broederschap) allemaal geconsta
teerd ln de nota „Ontwikkelingen ln
de Broederschap De nota komt za
terdag aan de orde op de jaarlijkse
algemene vergadering van bestuur ln
Amsterdam.
Vrijheid
De nota pleit niet voor een opnieuw
zoeken naar eigen identiteit, omdat
dat gemakkelijk leidt tot het vast
houden aan begrippen en tradities
die aan werkelijkheidswaarde heb
ben ingeboet. Wezenlijker vindt de
nota de vraag naar een eigentijdse
remonstrantse spiritualiteit. De klas
sieke remonstrantse beginselen van
vrijheid en verdraagzaamheid zuilen
opnieuw geijkt moeten worden, bij
Centraal stelde de paus de mens en
zijn groei. De mens moet omwille van
zichzelf bevestigd worden, zei de
paus, cultuur, opvoeding en onder
wijs moeten erop gericht zijn dat de
mens steeds meer mens wordt Even
zeer was hier de ontwikkeling van de
intermenselijke en sociale betrekkin
gen in het geding.
De problemen in de wereld worden
volgens de paus veroorzaakt door
moreel verval, de onverminderde be
wapeningswedloop, de vervreemding
van de wetenschap van haar eigenlij
ke doelstelling.
Hij benadrukte opnieuw de rol van
het gezin in de opvoeding en daarmee
ook het recht van de ouders om zich
TROUW nu ln haar hoofdartikel van
28 mei tot de conclusie komt dat „een
consequentie van deze maatschappij
visie van de kerken ook de ontken
ning van politieke machtsvorming op
christelijke grondslag is". Ik kan mij
levendig voorstellen dat „als men
.Melbourne' wil geloven dat de twijfel
over en om het CDA ln de komende
tijd eerder toe- dan af zal nemen".
Maar die twee conclusies hoeven ei
kaar niet te dekken. De toenemende
twijfel over en om het CDA wordt
juist veroorzaakt door het feit, dat
men in deze mammoet-partij niet be
reid ls radicaal het evangelie van het
Koninkrijk en zijn gerechtigheid als
richtsnoer voor het politieke en socia
le leven te aanvaarden. Goudzwaard
erkende dat toen hij zei: „Het is erg
moeilijk het Evangelie operationeel
te maken voor de partij", dat wil
zeggen voor' het CDA. Maar dat ligt
niet aan het evangelie, want dat is
duidelijk genoeg door Jezus uitge
legd in de gelijkenissen enz., maar
aan het feit dat men terwille van het
ideaal van de macht, de zeer uiteenlo
pende visie in het CDA prioriteit ge
geven heeft en geeft en niet het Evan
gelie. Doet men dat niet meer en stelt
men het visioen van het Koninkrijk
Gods en zijn Sjaloom voorop en ver
taalt men de vele richtingaanwijzin
gen consequent in moderne termen,
dan is het niet meer nodig te gaan
twijfelen „aan het verschijnsel van
christelijk partijvorming".
Amsterdam Johan W. E. R ie mens
voorbeeld aan de mensenrechten of
aan de „rechtvaardige, houdbare en
op Inspraak van de burgers gerichte
samenleving" van de wereldraad van
kerken. Zolang dat niet gebeurt, ziet
de nota de remonstrantse vrijheid en
verdraagzaamheid ontaarden ln vrij
blijvendheid en traagheid.
Het toerustlngsbeleid van de broe
derschap zal vooral gericht moeten
worden op een versterking van het
vrijwilligerskader. Dat vereist van de
predikanten een toenemende be
kwaamheid in agogische vaardig
heden.
Moed
De suggestie, om de remonstranten
onder het grote dak van de hervorm
de kerk te laten wonen als een aparte
classis (net als de waalse gemeenten)
noemt de nota niet realistisch. Van de
47 gemeenten en kringen werken er
namelijk 23 samen met een doopsge
zinde gemeente, zes met de protes
tantenbond. twaalf met de vrijzinni
ge hervormden en twee ook met de
lutheranen. Gezien deze realiteit lijkt
het maar het beste, plaatselijk te
laten uitkristalliseren wat er leeft aan
te verzetten tegen onderwijs op lou
ter atheïstische grondslag. Hij waar
schuwde bovendien tegen een opvoe
ding die niet gericht is op groeien in
mens-zijn maar op het verwerven van
meer bezit en consumptie. Dit gevaar
zou vooral de technisch hoogontwik
kelde landen bedreigen waar mensen
langzamerhand gewoon zijn om als
object van ideologische en politieke
manipulatie behandeld te worden. In
die beschaving geldt in plaats van de
eerbied voor het leven, het recht om
het leven te beëindigen; in plaats van
de liefde het seksuele plezier zonder
gevolgen.
Drager
De paus zag veel heil in een goed
omgaan met de nationale cultuur.
„Sta nooit toe dat deze wordt opgeof
ferd aan politieke of economische be
langen, imperialisme, totalitarisme
en overheersing, waardoor de mens
geen drager meer kan zijn van zijn
eigen menselijke bestaan." De paus
zei dat ook de communicatiemidde
len ln deze zin dienstbaar moest zijn
aan de waardigheid van de mens.
Ook de wetenschappers werden door
de paus speciaal toegesproken. Voor
al de natuurwetenschappen zijn be
zig met onderzoekingen die niets met
de eisen van de wetenschap zelf te
maken hebben, maar die grote geva
ren voor onvoorstelbare vernietiging
ln zich dragen: genetische manipula
tie, biologische experimenten en de
perfectionering van chemische, bac
teriologische en nucleaire wapenen.
Volgens de paus is het een illusie te
menen dat een beperkt gebruik van
atoomwapenen (neutronenbom) mo
gelijk zal zijn en dat een escalatie te
vermijden is.
„Houdt niet op, blijft onverminderd
doorgaan, aarzelt niet", zo zei de
paus, „de toekomst van de mens
hangt af van de cultuur, de vrede in
de wereld hangt af van de geest, een
toekomst in vrede van de mensheid
hangt af van de liefde."
Alvorens per helikopter te vertrekken
naar Lisieux in Normandiê, waar de
heilige Theresia heeft gewoond, hield
de paus op het balkon van de nuntia
tuur een afscheidsrede van Parijs. De
paus groette vooral de moeders, die
hem hun kinderen hadden opgedra
gen. In Lisieux werd Johannes Pau
lus opgewacht door 300.000 mensen
bij de kapel van de heilige Theresia.
De Israëlische premier Menachem
Begin heeft gisteren de paus uitgeno
digd voor een bezoek aan Israël. Be
gin deed dit in een rede voor de
Knesset (het Israëlische parlement).
Hij vertelde de volksvertegenwoordi
gers dat hij tot de uitnodiging heeft
besloten, nadat de paus bij zijn be
zoek aan Frankrijk in gesprekken
met Franse joden blijk had gegeven
van zijn belangstelling voor een reis
naar de joodse staat.
samenlevingsvormen en proberen zo
veel mogelijk de eigen remonstrantse
signatuur te redden.
De nota ziet toch nog wel tekenen om
moed te hebben voor de toekomst:
wat beter kerkbezoek hier en daar,
wat groter bereidheid van gemeente
leden om zich In te zetten, soms wel
degelijk slagende groepen en krin
gen, groeiende interesse voor religie,
hier en daar een groeiende betrok
kenheid van jonge echtparen.
Zaterdag komen ook twee moties
over de kernbewapening aan de orde.
Er is verder een voorstel, om de
„vrienden" het passief kiesrecht te
verlenen in kerkeraden en kringbes-
turen. „Vrienden" worden zij ge
noemd, die geregeld aan het kerkelijk
leven deelnemen zonder dat zij lid
zijn.
Ten aanzien van de vreemdelingen
wordt ervoor gepleit, dat de broeder
schap landelijk en plaatselijk een bij
drage levert in het streven naar een
pluriforme, mul tl-culturele en multi-
raciale samenleving. Benadrukt
wordt daarbij het belang van recht
streekse, persoonlijke contacten met
vreemdelingen.
f
Puebla, de evangelisatie in het he
den en in de toekomst van Latijns
Amerika slotdocument van de
derde Celam vergadering (januari
1979).
Vooral de vorige Celamvergadering
(Medellin, 1968) heeft internationaal
achteraf veel belangstelling gewekt.
Een Nederlandse tekst van dat docu
ment is echter nooit verschenen. Van
„Puebla" heeft nu de Hors tink een
Nederlandse uitgave verzorgd als
dossier bij „archief van de kerken",
nr 10: 96 blz 17,50. De Horstink,
postbus 400, Amersfoort.
Een late pelgrim op de melkweg
een retourtje Enschede-Santiago de
Compostela, 5.500 ki lom ter te voet;
door Hans Annink
Verslag van een voettocht in 1978
naar het middeleeuwse pelgrimsoord
in het noordwesten van Spanje. Uitg.
Voorhoeve, geïll. 110 blz. (kwarto)
27,50.
Charismatisch gebedsweekend
met pater A. van Corstanje, 14-15
juni, Stoutenburglaan 5, Stouten-
burg (tel. 033-940848).
Ouder worden anno 1980, voor 60-
plussers, 16-20 juni, Crabbehof, Tai-
maweg 10. Dordrecht (teL
078-170988).
Leidinggeven in het welzijns
werk, voor welzijnswerkers, 16-20
Juni. Guldenberg, Helvolrt (tel. 04118-
2424).
waarin opgenomen: De Rotter
dammer, met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leldse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur ing. O. Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautsfraat 131 Amsterdam
tel 020-913456
telex 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Nad Credietbank
Rekemngnr 23 00 12 574
Gemeentegiro Amsterdam
X11000
REOK) ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel. 010-H5588 (redacte)
tel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Wostblaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
iel 070-469445 (redact*)
ter 070-468884 (uitsluitend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
8000 AA Zwolle
lel 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen
Per maand 16.98
Per kwartaal 50.95
Per hall jaar 101.90
Per jaar 201.60
Advertentietarieven op
aanvraag
Telefonische abonnementenop-
drachten (zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19 30
van maandag t/m vri|dag. Op
zondag van 10-20 uur tetef 020-
9-3456
Opgave •nirx-advertentres tel
020-936868 oI schriftelijk aan
Mm»-Adv aldei-ng postbus 433
1000 AK AMSTEROAM
Ad'ps wijzingen uitsluitend schril-
laM* aar. onze Amsterdamse
adressen
ADVERTENTIE
otraatt ont tegemoet uit die lange reek» van giften,
die we Iedere keer In one blad verantwoorden.
Liefje voor het Woord God», liefde voor de schootkin
deren ln het arme Brazllli, die van een Nieuwe
Testament ontvangenf/2,63). Maar nog enkele dui
zenden van deze 200.000 hebben niets. Uw antwoord7
Giro 901.000 van In de Rechte Straat te Velp, met
verm. NTBr.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Evenals de doopsgezinden en de vrije
evangelischen is ook de remonstrantse broederschap bezig
met een fundamentele bezinning op haar toekomstmogelijk
heden als kleine kerk. Dit tegen de achtergrond van harde
cijfers: in de periode 1970-1980 daalde het aantal remonstran
ten in ons land van 18.300 naar 12.200.
