Bedroevende kinderopera als opening Spannend circusdrama 1848,- Pianist Madge: veel leven om niets Jeugdige talenten misbruikt Kindertheater Wiedus Nieuwe boeken Gave reconstructies uit het swing-tijdperk Op weg naar festival Pretenders overtuigend MAANDAG 2 JUNI 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET door Franz Straatman AMSTERDAM De allereerste produktie in het Holland ■Festival van zondagmiddag meteen een vette flop. Duizend maal Jammer, want het gaat om een voorstelling waarin Jdnderen een heel groot aandeel hebben. Vertrouw nooit een .trol, zo heet deze kinderopera in de Nederlandse vertaling van het oorspronkelijk Engelse stuk (The two fiddlers; een fiddler is een vioolspelende dorpsmuzikant). Tekst en muziek zijn van Peter Maxwell Davies. In Engeland bestaat een traditie van jÊt }ÉT 3É JÉ muziektheater vóór en dóór kinderen. .XXITAX. JBg Jam m h In de onderwijssituatie daar, met zijn XI kostscholen en dergelijke instituten, to wordt veel aandacht besteed aan seri- yyyrjgl T euze muzikale en dramatische vor- wjk '3l X■wJMl :ïL*- rrüng en ontwikkeling van de leertin- j|t W- 3ft Sen. Te moeilijk kan dan ook zo'n «tuk van Davies niet zijn, want hij kent uit eigen ervaring de mogelijk heden. Maar In de Nederlandse verhoudin gen overgeplaatst (en dan ook nog in zo'n grote, professionele ruimte als de Stadsschouwburg) blijkt zo'n kinder opera verkeerd te vallen. Wordt het een bedroevende vertoning waarin jeugdige talenten feitelijk misbruikt zijn. Want talenten hebben onze kin deren best, alleen zijn ze erg onder ontwikkeld vanwege de gebrekkige vorming. (Dat het ook anders kan, AlQölikt heeft de Vrije School uit Den Haag In 3 vroegere festivals enkele keren be wezen). Hamburg; op haar viool speelt zij bovendien een pittig partijtje weg als een van de twee dorpsmuzikanten die in het land der trollen (soort kabou ters, aardmannetjes) verzeild raken. Instrumentaal blijkt de Nederlandse jeugd toch veel meer te presteren; in de bak zit het Hofstad Jeugdorkest dat de kleurrijke en ritmisch rijk ge schakeerde partijen voortreffelijk doet klinken onder leiding van be roepsdirigent Lucas Vis. Stumperig Het kinderkoor van Paul Hameleers zingt aardig, maar acteren, of ver staanbaar en met expressie zingen is er niet bij. Henk Votel heeft het er als regisseur niet uit kunnen halen. Ik twijfel zelis aan zijn kwaliteiten op dit terrein gezien de vaak stumperige manier waarop hij de kinderen op het toneel zet. Er zit totaal geen vaart in de voorstelling, wat ook ligt aan het ontbreken van enige dramatische spanning in het stuk. In de solistische rollen moeten de tieners vocaal op hun tenen lopen; de partijen liggen te hoog, zijn te moei lijk. De meesten hebben ook een te zwakke stem voor zo'n grote ruimte. De paar microfoons die laag bij de grond op de rand van het voortoneel staan, helpen nauwelijks. Waarom gebruikt men geen handmlcorfoons, de geluidsvuistjes van de hedendaag se Jeugd? De enige die er uitspringt is Katinka De mislukking zit echter ook in het stuk zelf. Het is een vermenging van een oud volksverhaal van de Orkney- eilanden (hoog in het noorden van Schotland) en een eigentijdse maat schappij-kritische vertelling. Maar ln taalgebruik, probleemstelling en ver beelding is het weinig kinderlijk en afgelikt onorigineel Bedroevend zo saai als dit trollenspel is. In de toch heel goed met kinderen bezette schouwburg kwam geen mo ment een spontane reactie los, wat in kindertheater een teken, aan de wand is. Dat de voorstelling (Iets minder dan l'/i uur. inclusief twintig minuten pauze) toch veel applaus haalde, was maar gelukkig want tenslotten had den die tieners er hard genoeg voor gewerkt. En natuurlijk is er altijd wel iets Jeuk" aan een theatervoorstel ling. al was het maar de handige ei\ fantasievolle aankleding van Tom Schenk. Volgende voorstellingen: 4 juni Den Haag. Koninklijke Schouwburg, aan vang 19 uur; 5 juni Eindhoven Stads schouwburg, aanvang 19 uur; 8 juni, Rotterdam Theater Zuidplein, aan vang 10 uur. door Dirkje Houtman UTRECHT „Samen gaat het goed, samen gaat het beter" zongen spelers en kinderen in de piste van Circus Emma, het gelijknamige stuk van kindertheater Wiedus dat in het kader van het Holland Festival zondagmiddag in de Utrechtse schouwburg in première ging. door Louwrens Langevoort UTRECHT De Australische pianist Geoffrey Douglas Mad ge is een specialist in het opduiken van stukken die zo moeilijk zijn dat ze normaliter niet op concertprogramma's prijken. Alleen die stukken, of ze nu hedendaags zijn of al wat ouder kunnen een kans maken op een uitvoering door Madge. Namen als Boulez, Mossolov en Xenakis komen dan ook op zijn repertoire lijst veelvuldig voor. In de voorafgaande anderhalf uur hadden spelers en publiek het circus uit handen van de slinkse geldmag naat weten te redden en het ln oor spronkelijke vorm voor zichzelf we ten te behouden. Geen circusdirec teur die zijn eigen hogehoedact bege leidt met weemakende muziek uit een bandrecorder, omdat het zonder artiesten goedkoper is, maar een heus circusorkest, acrobatiek, dressuur en jongleren. Dat is je ware. In Circus Emma, geschreven door Cor Lemaire, is dit allemaal te zien en al zijn de spelers geen echte acroba ten, ze wekken wel de suggestie en voeren de acts uit met de nodige zelfspot wat heel aanstekelijk werkt Ze zijn per toeval aan het circus geko men, Wiedus, Jan en Emma. Het stond er ineens met een prijskaartje eraan en meneer Jansen in de piste. ling van de rollen ontkomen de spe lers hiermee aan de cliché-uitbeel ding van de „slechte directeur". Kort om, een vermakelijke voorstelling voor de jeugd tussen 5 en 12 jaar. Deze bankdirecteur wil wel geld le nen om het circus te kopen als het na de pauze wordt teruggebracht. Emma bombardeert hij tot directrice waarnaar ze zich ook onmiddellijk gedraagt. Over het paard getild pro beert ze de show te stelen met aan- steiieri) terwijl wiedus en jan de Savoy Sultans in Vredenburg acrobatiek-acts bedenken want daar 1 moet een circus het tenslotte van ADVERTENTIE Ingevolge het besluit van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, gehou den op vrijdag 30 mei 1980, is het dividend over het boekjaar 1979 per aandeel van nominaal 20,- vastgesteld op ƒ1,20 in contanten. Het dividend zal van 6 juni 1980 af betaal baar worden gesteld bij de kantoren te Amsterdam, Rotterdam en 's-Gravenhage van de Amsterdam Rotterdam Bank n.v. en de Algemene Bank Nederland n.v. Op dividendbewijs nr. 7 zal in contanten worden uitgekeerd 1,20 onder aftrek van 25% dividendbelasting, hetgeen netto uit werkt als volgt: op een aandeelbewijs groot 1 x 20,- 1,20 0,30 0,90; op een aandeel- bewijs groot 5 x ƒ20,- ƒ6,- ƒ1.50 4,50; op een aandeelbewijs groot 50 x 20,-ƒ60,-- 15.- 45,- Hagemeyer n.v. Raad van Bestuur. ADVERTENTIE Voor het Holland Festival heeft Mad ge weer zo'n programma samenge steld. dat gistermiddag in een uitver kochte Kleine Zaal van het Utrechtse Vredenburg in première ging. Dit keer waren het Busoni, Sorabji en Reger die de toon aangeven, waarbij echter Bach als een belangrijke vier de om de hoek kwam kijken. Zowel Busoni als Reger schreef zijn Opus Claveclmbalisticum waarschijnlijk ook met het Wohltemperiertes Kla vier ln het achterhoofd. Busoni bewerkte Bachs orgelwerken voor de piano-op een geraffineerde manier, want hij betrok er zelfs de akoestiek van de oorspronkelijke uit voeringsruimte. de kerk, in. Het moet Speciaal vandaag Casino Royale ls een Engels' Amerikaanse film naar de thril ler van Ian Flemming James Bond. die inmiddels sir voor zijn naam mag zetten, is gepen sioneerd en kan terugkijken op een indrukwekkende carrière als grootste spion aller tijden. Hij denkt niet veel goeds van zijn oude broodheer; de Britse Geheime Dienst. Dat geldt vooral de agent die zich sinds enige tijd van het nummer 007 bedient. Sir, James besluit zijn woonplaats te verlaten om nog eens te verduidelijken wie de enige echte Bond xs. Ned. 1/20.20 Televtzier Magazine Ned. 2/22.20 De schatten van Porto Santo is een Engelse documentaire over het in 1724 vergane Nedér- landse koopvaardijschip Slot Ter Hoogte. Behalve 220 man nen verdween een enorme hoe veelheid schatten. De Oost In dische Compagnie gaf de En gelse John Lethbridge op dracht het schip te bergen en hij had succes. De Belgische duiker Robert Stenuit maakte onlangs dezelfde tocht naar het wrak. hetgeen de BBC filmde Ned 1/22.45 dan ook met het nodige gevoel voor proporties en dynamiek worden ge speeld Bovendien stelt Busoni aan de pianist haast onmogelijke elsen. Behalve een onmetelijk virtuoos moet die ook het vermogen bezitten er nog muziek van te maken. Madge stikte in de noten. Een beeld van de partituur, dat was er. maar die bleef te gespannen en krampachtig. Ook Regers „Variaties en Fuga op een thema" van Bach kwam troebel en meer technisch dan muzikaal over het voetlicht. Een kennismaking be trof het deze middag met een gedeel te uit Sorabji's Opus Claveclmbalisti cum. Deze Engelse componist gebo ren rond 1890 (hij is er zelf uiterst geheimzinnig over) verbood in 1936 iedere uitvoering van zijn werken zonder zijn voorafgaande toestem ming. Madge heeft nu het speelrecht-ver worven van het Opus Cembalisticum. een twaalfdelig en bijna drie uur du rend monsterwerk. De eerste twee delen. Introito en Preludio corale, wa- reh in dit programma al meer dan genoeg. Sorabji schrijft lang uitge sponnen werken, waarin zeker pianis tische passages zitten, maar niet de indruk geven meesterwerken te zijn. Daarvoor raakt Sorabji te weinig effi ciënt zijn muzikale ei kwijt; veel le ven, maar er gebeurt maar bar weinig. Geoffrey Madge komt met dit pro gramma nog in Amsterdam (5 Juni) Almelo (9) en Den Haag (11). AO-boekje nr 1817: Plateau van Mar graten. door B. Neeleman. Ultg. Stichting IVIO. Lelystad. 20 blz. - 1.00. De oorsprong der soorten boek waarin Charles Darwin voor de eerste keer zijn evolutietheorie publiceerde. Ingeleid en bewerkt door R. E. Lea key. Uitg. Zomer en Keuning, Ede. 239 blz. 49,90. Vallen en opstaan, gesprekken over leven met epilepsie, door M. Vonk- Herwegh en C. Peper met illustraties van P. van Straaten. Uitg. Meulen- hoff. Amsterdam 88 blz. 17,50. Wekelijks 2x per KLM retourvlucht va. Boekingen:'A-Reizen, Cl 02979-3952 of bij k-RBZEN] uw ANVR reisbureou. hebben. Het loopt Emma, net als Sjoukje Dijkstra onlangs, uit de hand. Als ze het geleende bedrag te rugbrengt ls ze net te laat. Jansen heeft Inmiddels een aantrek kelijke koper gevonden en ze vertrekt teleurgesteld met de 400 gulden naar de Bahama's. Inmiddels zitten het personeel en pu bliek wel met een nieuwe directeur die het circus op een moderne leest wil schoeien. Ze nemen dit niet en staken. Het publiek staat al zingend op draait zich om, houdt de handen voor de ogen en kijkt af en toe om de zaak in de gaten te houden. Het is een perfect georganiseerd samenspel dat vanuit een natuurlijke betrokken heid ontstaat. De nieuwe^ directeur wordt, weggejaagd, Emma komt te rug en uiteindeijk kan het circus toch nog gekocht worden. Aanvankelijk wat stroef op gang ge komen ontwikkplt het circusdrama zich tot een meeslepend avontuur waarmee Wiedus het bedrijf achter de piste ontrafelt. Ze doet dat niet bloedserieus maar met een luchtig en geestige bedrevenheid. De spelers doen geen enkele poging geforceerde tegenstellingen op te wekken tussen de voor- en tegenstanders van het echte circus. De directeuren zijn ge kleed in prachtige overalls, beschil derd met het model van hun kos tuums. Het maakt ze stram en geeft ze tegelijk een komisch accent. Ge koppeld aan de persoonlijke Invul- door Rud Niemans UTRECHT De jazzperiode 1935-45, de zogenoemde Swing era ontleende haar charme aan het uitgesproken sociale en recreatieve karakter van de muziek in die dagen. Talrijke bigbands bereikten een groot dansend publiek, oefende daar op een grote fysieke aantrekkingskracht uit en wel nimmer hebben de normen van muzikaal niveau zich zo kunnen voegen naar de wensen van de commercie, met pure winst voor beiden. Het gevolg was een hectische periode vol kardi nale ontwikkelingen, die, voor ze door de elitaire beboprevolu- tionairen om zeep werd geholpen, toch duidelijk twee gedaan ten had. Enerzijds werd de Swing-era vereen zelvigd met de felbelichte bands van Goodman. Shaw, de Dorsey's, Basie. Lunceford, die zich warmden aan de juichtonen van een blank publiek, anderzijds vertoonden jazz en dans in de vele danslokalen van de zwarte getto's in de steden een veel harmoni scher samenhang. De blanke fans wisten wel van bands als die van Lucky Millinder, Cootie Williams of Erskine Hawkins, maar erop tippelen? Ze keken wel uit De staproute van de swingfans werd be paald door huidskleur, woonomge ving en portemonnee. Soort zocht soort, gemengd dansen was taboe, als blanke kon je bij Dorsey foxtrotten, maar bij het akrobatische entertain ment in de toonaangevende Savoy Ballroom (Harlem) riskeerde je een hernia. Het huisorkest dat daar in 1937 de scepter van de befaamde drummer Chick Webb overnam, heette de Sa voy Sultans, een acht-negenmans for matie onder leiding van de altsaxofo nist Al Cooper, favoriet bij de virtuo ze „Lindy-hoppers" door hun com pact arrangeerde, onversneden blue sy repertoire. Muziek met zoveel bluf neergezet, dat het ondanks de afwe zigheid van trombones en ander ge spierd instrumentarium de volheid van een jumpende Basieband sugge reerde. The Count, Hampton en ande ren, die de Savoy bespeelden, kwa men er tegenover die Sultans in een spijkerharde competitiesfeer terecht, treffend verwoord in de courante De scène die voorafgaat aan „Elly of het beroemde stak" van Wim T. Schippers en Gied Jaspers waarmee het Holland Festival gister- avond in Carré in Amsterdam werd geopend. De vrouw van het echtpaar dat kaartjes heeft kunnen bemachtigen voor de voorstel ling In Carré breekt haar been als ie goed en wel op weg rijn. Een bevriend burenechtpaar neemt de kaartjes over en vertrekt naar het theater waar ze nog net op tijd aankomen om de voorstelling bij te wonen, die ook rechtstreeks via de VPRO-tv werd uitgezonden. Programma's voor maandag 2 juni AMSTERDAM. Stadsschouw burg (19 uur): Vertrouw nooit een trol Universiteitstheater (20.30 uur): De ontdekking. De Bajes (20.30 uur): Und die Lle- be, etc. Tropenmuseum (Licht bal, 20.15 uur): Bhutan. DEN HAAG. HOT (19 uur); Circus Emma. Koninklijke Schouwburg (20.15 uur): Pilo- bolus Dance Theatre (tv-opna- me). ROTTERDAM. Schouwburg (20.15 uur): Dialog Curious George. door Stan Rijven AMSTERDAM Nu ln het kader van het Festival of Fools Paradiso en de Melk weg hun poorten hebben ge sloten, kan de popliefhebber bijna dagelijks terecht in de grote hal van de ADM-werf. Daar maakten de Engelse Pretenders zaterdagavond hun Nederlandse debuut dat ondanks de echo en nagalm overtuigend genoemd kan worden. Muzikaal gezien zijn zij geen vernieu wers of een groep die „het helemaal gaat maken" zoals de vele publiciteit rond dit viertal ons wil doen geloven. Daarvoor betreden zij te duidelijk bestaande paden van vijfentwintig jaar pophistorie. Bo Diddleyritmes (Tattooed Love Boys en Cuban Sli de), jaren-zestig-pop (Ray Davis-com- posities zoals Stop Your Sobbing en I go to sleep) en stevige rock wisselen elkaar af in een collage van de sterke singles. Zangeres Chrissie Hynde is verant woordelijk voor bijna alle composi ties en bepaalt met haar .metalen en I sensuele stem het gezicht van de groep. Ook op het podium was dat het geval. Het lijkt op een nieuwe trend dat steeds meer mannelijke for maties zich groeperen rondom een zangeres. De Amsterdamse Cylinders, die het voorprogramma verzorgden, gaan volgens eenzelfde formule tewerk. Hun new wave getinte muziek klonk niet slecht, maar miste persoonlijk heid en diepgang, terwijl de zangeres te veel naar Blondie geluisterd bleek te hebben. Chrissie, die zichzelf van een ritmegi taar bediende, bezat wel die eigen heid waarin pathos, inzet en emotie elkaar goed in evenwicht hielden. Bassist Pete Farndon was op het po dium en in de begeleiding overal aan wezig, terwijl James Honeyman Scott afgewogen snijdend gitaarwerk ten beste gaf. Martin Chambers zou met zijn stuwend drumspel, waar letter lijk de druppels van afspatten, de motor zijn van een concert dat ener giek en vol spanning werd gebracht Van de eerste elpee werd nagenoeg alles gespeeld en vooral Private Life, dat met zijn ingehouden sfeer zich goed leent voor Improvisaties, maak te veel enthousiasme los. De nieuwe single Talk of the Town klonk nogal magertjes, net als het nieuwe van Ray Davis afkomstige I go to sleep. Brass in Pocket bracht de zaak in evenwicht, het instrumentale Porce lain (van de komende lp) liet een verfijnd samenspel horen waarin alle instrumenten met een minimum aan geluid een maximale spanning oprie pen. Twee toegiften besloten dit Pre tenders-concert dat niet overliep van emotie maar dat wel voldoende in houd bezat om te overtuigen. vraag: „tegen wie moeten we spelen vanavond?". Met de swing, de Savoy en de bigbands gleden ook de Sultans in '45 geruisloos ter ziele. Na enkele decennia ook in de lijvigste literatuur (op McCarthy na) „zoek" te zijn geraakt, werd via een slim idee van drummer Panama Francis het stof van een fonkelende diamant uit vervlogen tijden afgeveegd, nu bla zen gereconstrueerde Sultans ons 35 jaar later de onbekommerde recht- toe-recht-aan swing-waarheid in de oren. De speurtocht naar de echte arrangementen was problematischer dan de recrutering van bejaarde jumpjazz-specialisten, waar Amerika nog van lijkt te barsten. Tot zover enig historisch perspectief. De Sultans missen de extra dimensie van de dansers, maar ontmanteld is hun frisse muziek daardoor aller minst. Vorig jaar vormden zij een welkome enclave in een door orgels beheerst openingsfestival in het Utrechtse Muziekcentrum en kregen tijdens Northsea '79 een enthousiast onthaal. Riffs Vrijdagavond vond een eerste, punt gaaf verzorgd heroptreden in Utrecht plaats, met vele reprises uit het in middels op een dubbelelpee vastge legde repertoire, aangelegd met enige slows, gespiekt uit Basie's poëzieal bum. De bemanning had twee wijzi gingen ondergaan, die het niveau geen schade berokkenden. Norris Tumey en Howard Johnson (alten) waren vervangen door respectievelijk Bill Easley en Bobby Smith. Het soci ale aspect druipt nog van al die ge reïncarneerde titels als „Norfolk Fer ry" af, maar qua uitvoering zijn Fran cis c.s. allerminst in een kleffe au- thenticlteits-manie verstrikt geraakt. De trompettisten Francis Williams en Irvin Stokes excelleerden met glas helder solowerk, Kelly op tenor was weer de gedreven, inspirerende per soonlijkheid. Alle heren waren zicht en hoorbaar met een mooi vak bezig, hetgeen ook gold voor de getimede bluesvocals van veteraan Roy Milton. De kernkracht ontlenen de Sultans aan een schitterend teamwork en het opjutten van solisten door uitge schreven, toch spontaan klinkende riffs, korte herhaalde frasen met een ritmistisch functie. Jammer dat ze in de geluidenkuil van de grote zaal niet steeds gearticuleerd tot hun recht konden komen. Een fraai concert niettemin, dat duidelijk maakte dat nog veel meer moois uit die dagen (John Kirby, Andy Kirk-muziek om eens wat te noemen) op de Savoy Sultans-manier naar de oppervlakte kan worden gebracht. Chrissie Hynde van The Preten ders tijdens hun 'debuut op het Festival of Fools in Amsterdam- Noord. Foto Lex van Rossen ADVERTENTIE Anders fietsen is óók dagelijks een after dinner-ritje Meer kunst op pagina 6

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4