p
i i
3
V
1
Van rups tot bloesje in
het zijdemuseum
m
TUSSEN NU EN NOOIT
Even puzzelen
HET WEER
Weerrapporten
Binnenkort zomer
W
MAANDAG 2 JUNI 1980
VARIA
TROUW/KWARTET P 13 - RH 15
Zuiver zijde is toch nog al
tijd iets waar elke vrouw
met belangstelling naar
kijkt. Lang niet elke vrouw
kan een zijden bloesje ko
pen. Het is duur en ook niet
makkelijk in onderhoud.
Voor het eerst is nu in Ne
derland een zijde-museum,
dat zoals men ons bericht,
uniek is in Europa. Alles op
het gebied van zijde is daar
te zien. Het ligt in de Wouw-
se Plantage (N.B.) en heet
Ter Zijde. Er is o.a. een ech
te zijde-telerij, spinnerij,
weverij en ververij te be
zichtigen.
De zijdecultuur is al heel
oud. Al in 2640 V.C. zou de
Chinese keizerin Hsi-Ling-
Shi, die tevens het weefge
touw uitvond voor het eerst
met de zijdecultuur begon
nen zijn. De Chinezen moes
ten het geheim van de zijde
teelt zorgvuldig bewaren
opdat het niet naar het wes
ten zou doordringen. Op
verraad stond zelfs de dood
straf. Maar de westerse
monniken waren slimmer.
Ze kwamen achter de ken
nis van de zijdeteelt en
smokkelden zelfs enkele ei
tjes van de zijdevlinder
naar het Westen.
Al spoedig ontstond er voor
al in Italië, Frankrijk en
Hongarije een bloeiende zij-'
deteelt. Maar hoewel nog
geen eeuw geleden de Rhó-
nevallei één en al vlinder
•was en er zijdefabrieken bij
de vleet stonden, is sinds de
Tweede Wereldoorlog de zij
deteelt vrijwel uit Europa
verdwenen. China is weer de
enige leverancier van ruwe
zijde en zijdedraad. Die
worden dan in andere lan
den gegeven.
Moeilijk
De zijdeteelt is een uiterst
moeizaam proces. Het eer
ste probleem is het verkrij
gen van eitjes en de cocons
van de zijderups. De zijde
vlinders hebben maar een
heel kort leven. Ze zijn di
rect bij het uitkomen al vol
wassen, paren en het wijfje'
legt al onmiddellijk meer
Voorbereiding
De initiatiefnemers van Ter
Zijde zijn mevrouw W. Mos
mans en haar dochter Anne-
marie. Zij hebben zich na
jaren voorbereiding en stu
die (o.a. door speurwerk in'
het buitenland) in het ui
terst moeizame proces van
de zijdeteelt gespeciali
seerd. Het eerste probleem
was het verkrijgen van ei
tjes en cocons van de zijde-
vlinder. Hoewel er niet meer
de doodstraf op staat, zijn
de producerende landen
zoals China en Thailand
niet erg scheutig met de ex
port. Mevrouw Mosmans is
op haar speurtochten in
Hongarije nog oude vrouw
tjes tegengekomen, die ver
telden dat zij vroeger de ei
tjes in linnen zakjes tussen
de borsten droegen om ze
uit te broeden. Toch wordt
er op de Wouwse Plantage
ook uit geïmporteerde zijde
gesponnen, geweven en
geverfd.
Het zijdecentrum is inge
richt in een voormalige wa
genmakerij. Men kan er op
een terrasje een kopje thee
drinken. Ter Zijde is onge
veer van april tot oktober
geopend, zolang er blaadjes
aan de moerbeiboom zitten.
Het ligt in een schitterend
natuurgebied tussen Ber
gen op Zoom en Roosendaal
bij de Belgische grens met
ruim 3200 ha prachtig na
tuurgebied. Het adres is Ter
Zijde, Plantagebaan 199,
Wouwse Plantage, tel.
01657-583. Ook scholen en
verenigingen zijn (graag na
afspraak) welkom.
Dt lijdtvlindér Ugt litjf
tn turft dittot daarna
het is toch een onrendabele
zaak. Ter Zijde is dan ook.
slechts bedoeld om belang
stelling voor deze oude cul
tuur te wekken. Men kan er
het hele proces van rups tot
bloesje gadeslaan. Ama
teurkwekers kunnen er ook
eitjes van de wilde rups krij-,
gen. De liefhebber vindt
veel documentatie in het
dan 500 eitjes. Het sterft
daarna. Die eitjes worden in
een koelruimte bewaard en
daarna bewaard in brand
schone en zorgvuldig op de
Juiste temperatuur en voch
tigheid gehouden ruimten.
Uit de eitjes komen bruine
zijderupsjes, die meer ver
zorging vragen dan een
baby. Deze rupsjes zijn
overgevoelig voor letterlijk
alles. Ze zijn kieskeurige
eters en lusten alleen een
bepaald soort moerbeibla
deren. Maar ze eten wel ko
lossaal veel. De Wouwse
Plantage heeft dan ook ei
gen moerbeibomen aange
plant
De rupsjes gaan vervellen
en na ongeveer een maand
gaan ze zich inspinnen. Er
komen dan twee spindraad-
jes uit de koppetjes. Na een
paar dagen verandert de
rups in een „pop". En nu
komt de zijdeteelt goed in
actie. De cocons worden in
het water gelegd. Eén cocon
levert ongeveer een kilome
ter enkelvoudige zijde-
draaid. Dit lijkt veel, maar
ASTERIX-DE GALLIËR
DE FOSDYKE SAGA
door A. Lourwts-Koop
Uitgave A. W. Bruu Zwi Utrecht/Aatw
65
Op de terugweg dacht hij na over
Peters, die zich eertijds had vastgebe
ten in een zaak die hem na aan het
hart lag. En die jaren later iets ont
dekt had en toen een noodlottige fout
moest hebben gemaakt. Welke fout?
Erik voelde zich verbijsterd en ver
drietig. De man had veertig Jaar lang
dit vervloekte beroep uitgeoefend.
Bescheiden, ijverig, betrouwbaar, ge
duldig. En hij had de kans van zijn
leven gegrepen. En gemist
„Hij heeft dus inderdaad geprobeerd
die zaak alleen op te lossen. Als Je
toch bedenkt hoe het gegaan zou
kunnen zijn als hij maar met een van
ons gepraat had," verzuchtte Herstal
toen Erik Jager zijn verhaal had
gedaan.
„Het komt er op neer dat hij goed
pech heeft gehad met die tafelpoten,"
merkte De Griep zuur op.
Ze keken hem verbaasd aan.
.Als hij rustig thuis was gebleven,
zou hij die ring niet gezien hebben en
l
2
<s
dan leefde hij nu nog. Zo eenvoudig
ligt het."
Herstal schudde het hoofd. „Moet Je
nagaan hij was daar lekker met
vakantie. En in een gulle bui beloofde
hij zijn schoondochter een paar ta
feltjes voor haar te maken. En teken
de daarmee zijn doodvonnis. Maar zo
gaat het nu eenmaal. Je weet nooit
vooruit wanneer je de stomste zet van
je leven doet."
„Intussen zitten wij met de vraag hoe
we de brug slaan tussen die ring en
zijn dood," ging De Griep voortva
rend verder. „Als Jullie nu eerst eens
gingen eten, dan neem ik intussen
dat dossier Lagerman door het is
niet zo veel. als ik me goed herinner.
Dan praten we er vanavond over."
14
De zaak Lagefman was zeven Jaar
oud en, zoals dikwijls in gevallen van
verdwijning, eigenlijk was niemand
er ooit zeker van geweest of het wel
een zaak voor Ernstige Delicten was.
Het komt nogal eens voor dat meisjes
van een Jaar of negentien hun ver
trouwde omgeving verlaten omdat de
sfeer hun niet aanstaat of omdat hun
ouders iets tegen een vriendje hebben
of eenvoudig omdat ze het thuis wel
gezien hebben en hun eigen weg wil
len gaan.
Soms duiken ze jaren lager weer op of
worden ze teruggevonden met een
man op een terrasje in een of andere
exotische stad of in de goot.
Toch had de verdwijning van Lydia
Lagerman een paar aspecten die de
den vrezen dat er iets lelijks mis was.
Ze was de dochter van een bekende
toneelspeler, die op vrij late leeftijd
met een veel jongere vrouw was ge
trouwd, een kind had verwekt en was
.gestorven.
Lydia's moeder had dus al gauw het
rijk en het kind alleen gehad. Ze
trouwde een jaar later met een em
ployé van een grote internationale
onderneming wiens werk hem her
haaldelijk voor langere tijd naar het
buitenland riep.
Toen Lydia klein was, hadden haar
moeder en stiefvader haar altijd
meegenomen en ze had verschillende
(buitenlandse scholen bezocht Ze
sprak al aardig, Frans, Duits en En
gels toen haar leeftijdgenootjes het
leesplankje nog maar amper meester
waren, want ze was bijzonder
begaafd.
Op haar vijftiende was ze al een Jonge
vrouw van de wereld, vroegrijp, bazig,
ontevreden en avontuurlijk.
In het belang van haar studie kwam
ze in Castellum bij een tante in huls,
die overvloedig reden en gelegenheid
kreeg om deze bereidwilligheid te be
treuren.
Voordat zij op haar achttiende haar
einddiploma atheneum haalde, had
ze al tweemaal een verhouding gehad
met een oudere man. Ze had ook een
paar snoepreisjes naar Parijs ge
maakt. Verder was er op een gegeven
moment een hele toestand met een
van haar leraren waarvan niemand
ooit het fijne had geweten. Die zaak
was echter rap de doofpot in gegaan.
In haar klas werd ze door sommigen
gevreesd, anderen vereerden haar,
maar niemand vond haar doodge
woon oké.
Een van haar vroegere klasgenoten
verklaarde later tegen De Griep: „Ze
had de gewoonte met haar benen
onder zich gevouwen in haar bank te
zitten.
Wordt vervolgd
Radio vandaag
HILVER9UM I (298 m) 07.03 (S) Een goede
morgen. 09.03 (S) Attent op jeugdsenti
ment. 10.02 (S) Toerja-toernee. 11.02 (S)
Café-chantant. 11.30 (S) Te gast bij John
Woodhouse en Herman Emmink. 12.03 (S)
Tunes van toen. 13.03 (Aktua. 13.20 (S)
Raad een lied of niet. 14.02 (S) Verzoek-
platenprogramma. 1(5.02 (S) De tien om
kindershow. 16.30 (S) Pierewaaien in Sche-
veningen. 18.11 (S) Aktua. 18.25 (S) De
kinderplatenbak. 18.42 (S) De planetene-
ter, hoorspelserie. 18.55 Olympia's Ronde
door Nederland. 19.02 (S) Tross-country.
20.02 (S) Zomaar 's avonds. 21.30 (S) TROS
Big Band Festival 1980. 22.02 (S) Compila
tie Muzifest 1979 (NOS: 23.02-24.00 (S) Met
het oog op morgen. AVRO: 00.02 (S) Pla-
tenscala. 01.02 (S) One o'clock jump. 02.02
(S) AVRO's Service Station.
HILVERSUM II (402 m) NCRV: 7.00
Nieuws. 7.10 Ochtendgymnastiek. 7.20 Het
levende woord. 7.30 Nieuws. 7.36 Hier en
nu. 8.00 Nieuws. 8.11 Te Deum Laudamus.
6.30 Nieuws. 8.36 Hier en nu. 9.00 Gymnas
tiek voor de vrouw. 9.10 Waterstanden 9.15
Plein Publiek. 11.00 De wereld zingt Gods
lof. 12.00 Boer en tuinder. 12.16 Overheids
voorlichting. 12.26 Mededelingen voor land
en tuinbouw. 12.30 Nieuws. 12.36 Hier en
nu. 13.00 Nieuws. 13.11 Kerk vandaag.
13.30 Hoogtepunten uit musical en operet
te. 14.00 Brood op de plank. NOS: 14.30
Kruis of munt. klankbeeld NCRV: 15.15
Woord in de middag. 15.30 In 't Zilver.
16.30 Op de vrije toer. 17.00 (S) Amuse
mentsmuziek. 17.24 Mededelingen. 17.30
Nieuws. 17.36 Hier en nu. 18.00 Muziek in
vrije tijd. P.P.: 18.50 Uitzending van het
G.P.V. NCRV: 19.00 NCRV-Leerhuis. 19.15
Psalm van de week. 19.30 (S) Bandstand.
20.00 (S) Muziek in NCRV Studio 2. 21J30
(S) Literama-maandag. 22.25 Bond zonder
naam. NOS: 22.30 Parlement en toekomst
I. NCRV: 23.25 (S) Muziek van eigen tijd.
23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM III (444 m) AVRO: 7.02 (S)
Vol gas. (7.30-7.35 AVRO's radiojournaal).
8.30 AVRO's radiojournaal. 8.35 (S) Bingo.
10.03 (S) Arbeidsvitaminen. 11.03 (S) Hol
lands glorie. 12.03 (S) 'n Rondje van Dam.
02.30-12.35 AVRO's Radiojournaal). 13.57
Beursplein 5. 14.02 (S) Showparade. 15.03
(S) Een programma van Gerry Hoiting en
Jan Steeman. 16.03 (S) Toppop disco.
(17.30-17.35 AVRO's Radiojournaal). NOS:
18.03 (S) De Avondspits met de Nationale
Hitparade. AVRO: 19.02 (S) The 7 o'clock
show. 20.02 (S) Het stenen tijdperk. 21.02
(S) Superclean dreammachine. 22.02 (S)
Blues, ballads beat. 23.02-24.00 (S)
AVRO's swingtime.
HILVERSUM IV (PM-Raaalea) KRO: 7 00
Nieuws. 7.02 (S) Aubade. 9.00 Nieuws. 9.02
(S) Aan woorden voorbij9.10 (S) Lau-
date. 10.00 (S) Klassieke muziek. 11.00 (S)
Klassiek concert. 12.00 NOS: 12.02 Holland
Festival Journaal. KRO: 12.05 (S) Interval.
14.00 Nieuws. 14.02 Spektakel magazine.
14.30 (S) Kollage van alledaags en zeld
zaam. 15.30-17.00 (S) Van hoog naar laag en
omgekeerd.
TV vandaag
NEDERLAND I
10.00 NOS/NOT: SchootteHevütó
11.30 Idem
13.00 NOS: Nieuws voor doven en
10.00 Idem
1140 NOS/NOT: Voorlichting kleuteronderwijs
10.50 NOS: Emilie
1AS5 Journaal
18.59 TROS: Bassle en Adriaan
19.20 De bedreigde dierenwereld
19.45 Kieskeurig
20.20 Casino royale, speelfilm
21.37 NOS: Journaal
21.55 TROS: Casino royale, vervolg
22.45 De schatten van Porto Santo, natuurfilm
23.40 NOS: Journaal
NEDERLAND H
13.00 NOS: Nieuws voor doven en
15.00 Idem
18.55 Journaal
18.59 AVRO: Alleen op de wereld
19.25 Mork en Mindy, tv-serie
20.00 NOS: Journaal
20.27 AVRO: II ribaltone,
amusementsprogramma
21.25 Frans op z'n Brusse
21.30 Kaz. tv-serie
22.20 Teievizier magazine
23.05 KRO: Bezoek Paus Johannes Paulus II
aan Franknjk
23AO NOS: Journaal
DUITSLAND I 10.00 JournaaL 10.05 Actu
aliteiten. 10.40 Parlementair overzicht
11.00 Showprogramma. 12.00 Informatief
programma. 12.30 Persoverzicht.
12.40-13.20 Reportages. 16.10 Journaal.
16.15 Programma voor ouderen. 17.00 Kin
derprogramma. 17.50-18.00 Journaal. (Re
gionaal programma. NDR: 09.30-10.00
Kleuterprogramma. 18.00 Sport 18.30 Ac
tualiteiten. 18.45 Kleuterserie. 18.55 Hein-
rich, der gute König, tv-serie. 19.25 Cultu
reel programma. 19.59 Kleuterprogram
ma) 18.00 Amusementsprogramma.
AansL: Pariser Geschichten. tv-serie. 18.30
Amusementsprogramma. 18.40 Natuur
filmserie. 19.15 Actualiteiten. 19.45 Science
fiction programma. 20.00 Journaal. 20.15
Das Krankenhaus am Rande der Stadt, tv-
serie. 21.15 Reportage. 22.00 Amusements
programma. 22.30 Actualiteiten. 23.00 Cou-
sine Angelica (La prima Angélica), Spaan
se speelfilm. 00.45-00.50 Journaal.
DUITSLAND II 16.00 TV-cursus mathe-
matika. 16.30 Informatieve serie. 17.00
Journaal. 17.10 (z/w) Lassie, tv-serie. 17.40
Gevarieerd programma. 18.20 I.O.B.-Spe-
zialauftrag, detectiveserie. 19.00 Journaal.
19.30 Hits en gags. 20.15 Medisch program
ma. 21.00 Actualiteiten. 21.20 (z/w) Luft-
waffenhelfer, tv-film. 22.50 Showprogram
ma 23.40 Journaal.
DUITSLAND NDR 07.55-08.05 Gymnas
tiek. 08.05 t/m 13.05 en 16.30 t/m 17.30
Schooltelevisie. 18.00 Kleuterprogramma.
18.30 Informatieve serie. 19.15 Informatief
programma. 20.00 JournaaL 20.15 Infor
matief programma. 21.00 Boekentips. 21.15
Documentaire fflm. 22.15-23.15 Balletpro-
BELGIE NEDERLAND8 18.30 Emilie.
18.35 Science-fictionserie voor de jeugd.
19.00 Uit het leven van een toondichter,
geromantiseerde documentaire. 19.25 La
chertjes. 1930 Kijk uit! verkeerstips. 19.35
Mededelingen en Morgen. 19.45 JournaaL
20.10 Boney M. Special, Duits showpro
gramma. 20.55 Penmarric, tv-serie. 21.50
BRT-Filharmonisch Orkest met solisten:
klassieke en moderne muziek, i 22.50-
23.05 Journaal.
door Hans de Jong
Vul horizontaal ln:
1. bureau, 2. rots aan de Rijnoever, 3.
beteugelen, 4. inleidend woord. 5. uit
vlucht, 6. deurwachter.
Op de spijlen ontstaat bij Juiste in
vulling, van boven naar beneden gele
zen, de naam van een antilope.
Oplossing vorige puzzel
Hor. 1. ons, 4. patent, 8. tets, 11. niet,
12. toetsen, 16. Rle, 17. me, 18. Loe-
nen, 21. pil, 22. een, 23. regaal, 25. er,
27. sen, 28. mortier, 31. rage, 32. neon,
34. kaneel, 35. Lea.
Vert. 1. Ot, 2. net, 3. storen, 5. Ans, 6.
tier. 7. een, 8. N.T., 10. sein, 13. teer, 14.
telle, 15. sleep, 17. Mla, 19. oer, 20.
test, 21. paneel, 24. gein, 26. loge. 28.
®an. 29. ree, 30. roe, 31. ra, 33. na.
Tijdens het afgelopen weekeinde Is er
een storing ln het nieuws geweest
Daarvan heeft vooral het zuiden en
midden van het land het een en ander
ondervonden. In Zuid-Beijerland
werd ln totaal veertien mm zeer wel
kome regen gemeten. Het noordoos
ten hield het erg rustig wat dat be
treft. De bewolking werd alleen min
der dun en er is enige tijd wat nattig
heid geweest, maar erg plaatselijk.
Van zondagmorgen vroeg af scheen
de zon er al weer ln grote zonnige
perioden. Met koffietijd wees de ther
mometer in Gorredijk achttien gra
den aan. In de loop van de middag
zakte het slechtweergebied over het
zuiden verder weg. Almkerk hoorde
nog onweer, ook ln Zuid-Beljerland
werden drie ontladingen waargeno
men. Amsterdam en omgeving had
den het grootste deel van de dag al
veel beter weer. De zeilers kwamen
volop aan hun trekken dank zij een
vrij krachtige noord tot noordooste
lijke bries.
De verbetering die nu ln het hele land
doorzet is te danken aan de vorming
van een nieuw hogedrukgebied in de
omgeving van Schotland. Feitelijk L
deze cel ondergeschikt aan een vrij
krachtige hogedrukultloper welke
vanuit het zeegebied ten westen van
het Iberisch schiereiland zich ontwik
kelt. Het systeem zal het weer ln het
overgrote deel van deze week gunstig
beïnvloeden. De temperatuur die na
de weekeinde-inzinking plaatselijk
nog onder de twintig graden blijft, zal
vervolgens op de meeste plaatsen
deze limiet bereiken en passeren.
Dagelijks wordt het vervolgens wat
warmer. Het zou mij niet verwonde
ren wanneer Juni ons ln deze eerste
week al de echte onvervalste zomerse
temperatuur van 25 graden of nog
hoger zal presenteren. Dit te meer nu
zich tijdens het langzaam naar het
oosten opschuiven van de hogedruk-
zone in het zeegebied ten westen van
de Britse eilanden een trog-uitzak
king formeert. Dit werkt het ontstaan
van een warmere zuidelijke luchtstro
ming over West-Europa in de hand.
Het heeft er de schijn van dat de
Engelse prognose van „very warm
with southern wind" in de beginfase
van juni kans van slagen maakt De
volgende stap zou kunnen zijn: Eén
of meer herhalingen van deze en voor
afgaande moolweer-golven ende
ontwikkeling van een droge en war
me zomer. Maar dat staat misschien
in de zonnevlekken geschreven. En
de zon kim je alleen maar bezien door
een zeer donkere lasbril en iedereen
begrijpt dat lezen in zo'n geval onmo
gelijk is.
•Die zonnevlekken kunnen ertoe heb
ben bijgedragen dat De Bilt met
maar vier mm neerslag zijn droogste
mei sinds 1857 kreeg aangeboden.
Ook Den Helder bleef op dit getal
steken evenals het landbouwdorpje
Wier ln Noordwest-Friesland. Nog en
kele cijfers: Marken zes, Werkendam
negen, Zwijndrecht twaalf, Almkerk
dertien en Zuid-Beijerland veertien
mm.
Lezer C. H. Hofstra ln De Lier stuurde
een overdruk uit „THD-nieuws, jaar
gang 12 no. 19", waarin het een en
ander staat over de bolbUksem. Hier
een klein citaaat: „Bolbliksems zou
den een plasmolde vormen, een gas-
bol met ontzettend hoge tempera
tuur, waarin de oorspronkelijke mole
culen uiteen zijn gevallen ln ionen en
elektronen. Ook de zon is een wat
groot uitgevallen plasmolde. Dezelf
de soort plasma is de schoot waaruit
de onuitputtelijke energie van de toe
komst moet ontspruiten: Kernfusie
energie. Allerwegen wordt gewerkt
aan het realiseren van kernfusie in
zogenaamde Tokamak-reactors of
met behulp van lasers. Het plasma,
dat zo heet ls, dat het niet in een
reageerbuis of metalen vat opgeslo
ten kan worden, wordt daarbij opge
sloten in magnetische en elektrische
velden. Een bolbllksem zou echter
een model kunnen zijn van een plas
ma, dat zichzelf opsluit."
Strandverwachting
Zonnig en vrij koel. Dertien tot vijf
tien graden, een frisse noord-noord
oosten wind kracht 5 tot 3 Beaufort
krimpend naar west tot zuidwest
Zeewater twaalf tot dertien graden.
HOOOWATER dinsdag 3 Juni
Vlissingen 5 33 17 55, HaringvUetslulzen
547-14.14. Rotterdam 7 30-20.04. Schevenlngen
6.28-19.06. IJmuiden 7 17-19 46. Den Helder 11.23-
23.28. Harlingen 1.22-13.33. DeltiiJI 3 33-15.40
Wtunrrwm na
gisteravond 28 uw
onbewolkt
18
Deelen
onbewolkt
18
onbewolkt
onbewolkt
17
Den Helder
onbewolkt
18
half bewolkt
11
Twente
onbewolkt
18
VUsalngen
licht bew
14
Zd.-Limburg
Aberdeen
regenbui
14
regenbui
15
onbewolkt
21
Berlijn
zwaar bew
19
zwaar be*
14
zwaar bew
14
regen bul
13
Helsinki
zwaar bew
23
zwaar bew
17
Klagenfurt
zwaar bew
1«
half bewolkt
16
onbewolkt
27
licht bew
23
licht bew
18
Luxemburg
regen
onbewolkt
29
Malaga
onbewolkt
27
licht bew
34
München
regenbul
15
Nice
onbewolkt
21
Oslo
licht bew
20
Parijs
zwaar bew
15
Rome
regen
Split
zwaar bew
16
14
Wenen
regenbul
17
ZOrtch
12
half bewolkt
22
onbewolkt
25
Beiroet
licht bew
33
Tel Avlv
38
Tunis
rwaar bew.
38
