'Ik heb mij nooit als een 'christen' beschouwd'
In Nicaragua veel
priesters politiek actief
Eenzijdig boek over de moraal
Raad van kerken
wil bezinning over
arbeid en inkomen
Trouw
Centrum voor Kerkzang
mikt op (echte) kerkkoren
VANDAAG
Geen gewone vakbond in het Vaticaan
Kirchschlager weer president
Theologische
cursus voor
gemeenteleden
ZIN IN EEN
WEEKBLAD?
DEKRANT
HELPT U BIJ
UW KEUS.
Elke dag
Trouw
in de bus.
GW
VOORBUGANI
Rode Brigades
bedreigen
Europese top
MAANDAG 19 MEI 1980
KERK
TROUW/KWARTET
door A. J. Klei
Een jaar of wat terug had ds. S. P.
Tabaksblatt een artikel voor onze
krant geschreven. Ik maakte de kopij
persklaar, compleet met een
voetnoot, waarin ik meedeelde cf&t de
auteur van 1952 tot aan zijn
emeritaat in 1967 werkzaam was voor
de hervormde raad voor kerk en
Israël
Ik vroeg mijn directe collega, of ik
erbij zou zetten dat ds. Tabaksblatt
een tot het christendom overgegane
jood was. ..Alsjeblieft niet", kreeg ik
ten antwoord, „zo wil hij nooit
aangeduid worden. Tabaksblatt legt
er altijd de nadruk op, dat hij jood
gebleven is. Hij noemt zich een
Messias-belijdende jood. Dat kun je
wel schrijven".
Zo is 't gebeurd, maar de dag waarop
het bewuste artikel in de krant stond,
belde me een joodse kennis op om me
te vertellen, dat de aantekening
onderaan niet deugde: .Iemand die
christen wordt, is geen jood meer. hij
is afvallig." Ik wierp tegen dat hij
moeilijk iemand afvalligheid kon
verwijten, omdat hijzelf altijd
beweerde ongelovig te Zijn. ..Maar ik
ben tenminste jood gebleven", was
zijn reactie
Je kunt dus. begreep ik, als jood beter
„niks" zijn dan christen, of liever: dan
Jezus als Messias aanvaarden. Nu
was dit niet nieuw voor me. In de
bundel interviews „Joden in
Nederland" van W. F. Klein en M.
Kopuit (üitg. Van Gorcum. Assen)
komt een arts voor. die zijn
geloofsinhoud als volgt omschrijft:
..Ergens moet er iets wezen, maar
wat. wie of waarom?" Toch is hij
aangesloten bij de Nederlands
Israëlitische hoofdsynagoge (NIHS).
Hij legt uit waarom: „Ja, de NIHS is
orthodox. Als Je naar dë liberalen
gaat, moet je geloven in een
opperwezen, terwijl de NIHS op
papier zijn leden vrijlaat. Ook als je
niet gelooft, ben je welkom Het
is dus gewoon een kwestie van je als
jood bekennen.
Achteraf ben ik erg blij, dat ik toen in
die voetnoot ds. Tabaksblatt niet een
tot christendom bekeerde Jood heb
genoemd, want ik heb nu van hemzelf
gelezen, dat hij zich nooit beschouwd
heeft als een „christen" (hij zet dit
woord tussen aanhalingstekens;
straks zal ik ds. Tabaksblatt
uitvoerig citeren). Hij merkt dit op in
een pas verschenen, beknopte
autobiografie met de ouderwetse
titel: „Bladen yit mijn levensboek".
In zijn woord vooraf zegt deze in 1902
te Koek in het toenmalig Russisch
Polen geboren Jood. dat hij niet
bekeerd is. maar dat sprake is van
een geleidelijke ontwikkeling. „Wel
is", aldus ds. Tabaksblatt. „mijn
leven rijker geworden sinds ik Jezus
van Nazareth heb leren kennen." Hij
zet dan uiteen dat zijn Jood-zijn een
zin gekregen heeft, zijn socialisme
een doel en zijn mens-zijn een inhoud
„Bladen uit mijn levensboek" is in al
zijn soberheid een indrukwekkend
geschrift; ik denk vooral door de
directheid waarmee ds. Tabaksblatt
zijn levensgang en geestelijke
ontwikkeling tekent Hij is naar
verhouding nogal uitvoerig over zijn
jeugd en familieleven in Polen, waar
de joden eerst door het tsarisme en
later door eigen (christelijke)
landgenoten vervolgd en vernederd
werden. Als pasgetrouwd man trok
hij naar Parijs, waar hij kleermaker
werd. Vandaar kwam hij naar ons
land, via de „Jodenzending".
Treffend beschrijft ds. Tabaksblatt
hoe hij ontdekte dat de bijbel geen
godsdienstig boek is met allerlei
regels voor een godsdienstig leven,
maar „een onderwijzing en richtlijn
voor een rechtvaardige maatschappij
en een leven in vrede en
gerechtigheid". Hem werd de roeping
van zijn volk duidelijk: „Met Tenach
(oude testament, ajk) in de hand de
volkeren voor te gaan en als een
avant-garde te dienen voor de
vestiging van een rechtvaardige
maatschappij op aarde." En door
lezing van het nieuwe testament
ontmoette hij Jezus en zag hij
waarom Jezus gekomen was: om na
Mozes en de profeten „als laatste
roepstem Gods volk tot
gehoorzaamheid aan Gods stem te
bewegen". Ds. Tabaksblatt: „In Jezus
van Nazareth heeft de Thora (wet.
ajk) van Mozes en de verkondiging
der profeten voor ons gestalte
gekregen. Hij is de Messias, de
Gezondene Gods bij
uitnemendheid."
Ik laat het bij het aanwijzen van wat
ds. Tabaksblatt in zijn boekje verder
uitwerkten geef alleen nog een
uitvoerig citaat uit hetslot van
.Bladen uit mijn levensboek".:
,De joodse wijzen zeggen: .Misjoem
jjelo lisjma, bad lisjma' In mijn ge
val zou ik het vertalen,niet terwille
van de christelijke kerk ben ik bij
haar terechtgekomenIk zou mij
nooit bij een kerk hebben aangeslo
ten. Ik ben te veel Jood en draag de
tekenen door het christendom aan
het Jodendom aangedaan. Maar een
maal Jezus van Nazareth als de Mes
sias te hebben gevonden, kon ik al
leen daar iets voor mijn volk doen,
waar zijn Naam beleden wordt in
een christelijke kerk Ik ben daar
om zo dankbaar dat ik het in de
Hervormde Raad voor Kerk en Is
raël heb mogen doèn.
Maar voor mijn volk ben ik een af
vallige, een uitgestotene, een .mes-
joemad'. omdat ik het Jodendom heb
.verlaten' en ,tot het christendom ben
overgelopen'... Ik heb mi) echter
nooit als een .christen' beschouwd en
voelde mij nooit in het christendom
thuis. Ik verkeerde als een vreemde
ling in zijn midden en behalve de
Naam die het christendom belijdt
Jezus, Messias en Heer! heb ik
niets daarmee gemeen. Maar dat is
ook voldoende, zelfs meer dan vol
doende. DoCh van eigen volk Versto
ten te zijn en in het christendom zich
niet thuis welen, dat is het kruis dat
de Messias-belijdende Jood te dra
gen heeft. Het is een zwaar kruis.
Alleen door het geloof is het te dra
gen. Het geloof dat Jezus als de Mes
sias door Israels God in de wereld
gezonden is om deze beide Joden- INSTEMMING
dom en Christendom uit de volkeren
tot de éne nieuwe mens te maken,
Efeze 2 vers 14-18. Tenslotte, wat mag
een volgeling van Jezus Messias dan
ook anders verwachten? Het kruis is
het, wat hij de zijnen heeft opgedra
gen. Mattheus 16 vers 24."
Tot zover ds. Tabaksblatt. „Bladen
uit mijn levensboek" verscheen als
deeltje van „Verkenning en
bezinning", een reeks geschriften
over de verhouding van de kerk en
het Joodse volk. Het telt veertig
pagina's en kost 3,75. Het
besteladres is: dienstencentrum
gereformeerde kerken. Leusden,
afdeling brochureverkoop.
'n
Van onze correspondent
MEXICO CITY Priesters en religieuzen in Latijns-Amerika zijn bang dat het pauselijk
bevel om uit de politiek te blijven hun invloed zal verminderen op een continent waar de rk
kerk al eeuwenlang in de politiek verzeild is.
Bij zijn bezoek aan Mexico vorig jaar
zei de paus: „Gij zijt priesters en
religieuzen, geen welzijnswerkers, po
litici. of functionarissen van enig tij
delijke macht." Weinigen dachten
toen dat het effect wel eens kon zijn
dat de priesters daadwerkelijk hun
strijd tegen militaire dictatuur, cor
ruptie en sociale ongerechtigheid
moesten opgeven.
Meer dan enig ander land heeft Nica
ragua te maken met politiek actieve
priesters. Miguel d'Escoto, minister
van buitenlandse zaken; Ernesto Car-
denal. minister van cultuur; Fernan
do Cardenal, leider van het alfabeti
seringsprogramma; Edgard Parrales.
onder-directeur voor sociale veilig
heid; Antonio Sanjinez, leger-pereo-
neelchef; Alvaro Arguello, staatsraad
namens de katholieke kerk
De raad van state van Nicaragua is
het wetgevend lichaam dat breed
vanuit het hele volk is samengesteld,
maar waarin de linkervleugel van de
Sandinisten de overhand heeft. Vorig
jaar besloten de priesters in een bui
tengewone algemene vergadering dat
de kerk aan deze raad moest mee
doen. Voor de rk kerk werd het echter
wel moeilijk toen eind april de sociaal
democraat Alfonso Robelo en zijn
geestverwante Violeta Barrios de
Chamorro uit de regerende junta
stapten.
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. met Dordta Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leldse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur ing. O Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsterdam
tel 020-913456
telex 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Nod Credietbank
Rekemngnr 23 00 12574
REGIO ROTTERDAM/DORORECMT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115580 (abonnementen
en bezorging)
lel 010-115588 (redactie)
tel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Westblaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel 070-469445 (redactie)
tel 070-468864 (uitsluitend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Oen Haag
REGIO NOORDrOOST-NEOERLANO
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
8000 AA Zwotle
iel 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen
Per maand 16.98
Per kwartaal 50,95
Per half jaar 101,90
Per jaar 201,60
Advertentietarieven op
aanvraag
Telefonische abonnemenlenop-
drachten (zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19 30
van maandag t/m vrijdag Op
zondag van 18-20 uur teief 020-
913456
Opgave mini-advertenties lel
020-936868 of schnfteli|k aan
- Mim-Adv afdeling, postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adreswi)zingen uitsluitend schrif
telijk aan onze Amsterdamse
adressen
Vaticaanse toestemming te verwer
ven voor kerkelijke deelname aan de
staatsorganen. Maar de paus dringt
aan op het belang van een gezonde
catechese, een uitgebreide opzet van
godsdienstonderwijs met alle moge
lijke middelen.
De omstreden bisschop van Cuerna-
vaca in Mexico, mgr Mendez Arceo
heeft hierover onlangs gezegd dat
vertegenwoordigers van de kerk zich
niet officieel en direct met de politie
ke macht moeten inlaten. Het is vol
gens hem de persoonlijke deelname
van christenen die de revolutie verder
kan brengen en die de vervulling is
van een evangelische opdracht.
Als de kerk in Nicaragua afstand doet
van politieke macht, kan ze haar pro
fetische taak uitoefenen, aldus de bis
schop. Er is voor dit werelddeel overi
gens geen andere oplossing dan het
socialisme, meent hij.
Velen vrezen dat als de richtlijnen
van het Vaticaan strikt worden toege
past dit een slag is voor het werk voor
vrede, de mensenrechten en het lot
van de armen. Op dit moment is
volgens hen de kerk in sommige lan
den de meest werkzame organisatie
voor sociale hervorming en bescher
ming van de rechten van de mens.
Vignet van het Centrum
voor de Kerkzang.
Van een medewerker
DEN HAAG Op zaterdag 14 juni zal het dertigjarig bestaan
van het Centrum voor de Kerkzang worden gevierd in het
Stift te Weerselo, dat wel te beschouwen is als de bakermat
van het Centrum, omdat zowel voor als na de oprichting er
diverse kerkzangkampen en -conferenties zijn gehouden.
Het eerste programmapunt is een in- het zingen van verschillende zettin-
De moord op Stefanus, want dat
moet boven deze pericoop
(Handelingen 7 vers 54 en volgendei
staan en niet het verdoezelende: de
dood van Stefanus. Stefanus is niet
gestorven, hij is doodgestenigd. En
net als Jezus: door ons. Door ons,
mensen. Deze gewelddadige dood
van Stefanus is ook daarom van
belang In het verhaal van Lukas
omdat Saulus (later Paul us) er In
voorkomt. Ook dat was voor Lukas
iets dat niet beter verzwegen kon
worden. De kleine Saulus (Paulus
betekent: de kleine) was een
enthousiaste aanhanger van de
vervolgers van Stefanus. Hij was.
denk ik, trots en dankbaar dat hijr
iets mocht doen. Hij mocht op de m
kleren van de stenigere passen, wani
zoiets is een werkje waarbij je Je jas
beter kunt uitdoen, om meer dan éfe J
reden. Daar stond hij. Lukas gaat et
niet aan voorbij. Hoe belangrijk hij
ook al geworden is als Lukas dit
beschrijft. Hij komt nog terug op
hem. Hij beëindigt het verhaal vanl
moord op Stefanus met de
opmerking: „En Saulus stemde in
met zijn terechtstelling". We hebbn a
daar niet van gelezen. Er staat niet
dat ook aan hem gevraagd werd of
Stefanus vermoord moest worden.
leiding (met voorbeelden op de ge
luidsband) over de Engelse manier
van onberijmd psalmzingen door
Arend van der Toorn, cantor-organist
te Leidschendam, die zijn sporen op
dit gebied heeft verdiend, o.a. door
het samenstellen van twee bundeltjes
met Engelse psalmen, uitgegeven
door het Centrum.
Een ander aspect van de kerkzang.
gen bij liederen uit het Liedboek, zal
daarna de aandacht vragen, in groe
pen met en zonder instrumenten. De
dag zal worden besloten met een ves
per. waarin een aantal van de beoe
fende vormen een plaats zal krijgen.
Wie voor deze Centrumdag. en voor
de andere activiteiten, belangstelling
heeft, kan zich wenden tot het secre
tariaat: Sweeiinckstraat 23. 2517 GA
Den Haag.
Catechese
Arguello vindt dat hij op zijn post
moet blijven zolang de algemene ver
gadering van de geestelijkheid dat
wil. De aartsbisschop van Managua.
Miguel Obando Bravo, heeft gepoogd
ROME (ANP) Met het oog op de
bijzondere structuur van Vaticaan
stad dient de „vereniging van leken-
werknemers in het Vaticaan" ervan
af te zien een gewone vakbond te
worden Een woordvoerder van de
Vaticaanse werknemers verklaarde
dat men „niet op zijn rechten wil
staan, maar bestaande moeilijkhe
den wil oplossen." Een van de voor
naamste verschillen met een gewone
vakbond zal hierin bestaan, dat de
georganiseerde Vaticaanse werkne
mers afzien van het stakingsrecht.
Paus Johannes Paulus n keurde op 9
april de vereniging van Vaticaanse
werknemers goed. De kardinaal-
staatssecretaris Agostino Casaroli
heeft de vereniging thans meege
deeld, dat zij na een proeftijd van een
jaar haar statuten ter goedkeuring
aan de Vaticaanse autoriteiten dient
voor te leggen.
In dezelfde verklaring van het staats
secretariaat wordt meegedeeld, dat
de vereniging erkend wordt als ge
sprekspartner inzake moeilijkheden
in de arbeidsverhoudingen. Deze
moeilijkheden dient de vereniging
voor te leggen aan de heilige stoel en
aan de Vaticaanse staat. Het staats
secretariaat verzoekt voorts een lijst
van alle aangesloten leden en van
hun woordvoerders.
AMERSFOORT (ANP) De raad van kerken in ons land wil
aan de" basis in groepen van gemeenten en parochies een
proces van bezinning over arbeid en inkomen op gang bren
gen in het kader van de nieuwe (soberder) levensstijl. Als hulp
daarbij kan dienen een rapport, dat is samengesteld door de
sectie sociale vragen.
Uitgaven
Toch staat het hier: hij stemde in.
Het is zoiets als: wie zwijgt stemt ta
En zeker wie op de kleren van de
moordenaars past en er voor zorgt
dat er wat dat betreft orde is. Wie
vinger uitsteekt naar die kleren tal)
met de vurige Saulus te doen.
Daardoor stemt hij in. Door de
handhaving van deze orde. ,Jk ben
tegen geordende toestanden in een
zwijnenstal", schrijft Bertold Brechi
in zijn „Flüchtlingsgesprfiche" Tod
dingen om over na te denken in een
tijd waarin kerkelijke
hoogwaardigheidsbekleders de haa
drukken van mensen die van hun
land een zwijnenstal maken.
WENEN (DPA. UPI) De Oosten
rijkse bondspresident Rudolf Kirch
schlager is met grote meerderheid
herkozen voor een ambtstermijn van
zes jaar. Deze partijloze kandidaat
behaalde ongeveer 80 procent van de
stemmen Zes jaar geleden werd
Kirchschlager met 51,7 procent geko
zen. De opkomst was met 92 procent
ongeveer twee procent lager dan in
1974. In Oostenrijk bestaat stem
plicht.
Kirchschlager was kandidaat gesteld
door de regerende Sociaaldemocrati
sche Partij. De grootste oppositiepar
tij. de Conservatieve Volkspartij, had
DRIEBERGEN (ANP) Ook dit jaar
begint weer In september in zeven
tien plaatsen de cursus „theologische
vorming van gemeenteleden". De
cursus wordt georganiseerd door de
raad voor de catechese en de centrale
voor vormingswerk/hervormde vrou
wendienst van de hervormde kerk.
De cursus is bedoeld voor allen die
belangstelling hebben voor theologie
en er graag meer van zouden willen
weten. Vorig jaar (het eerste jaar van
de cursus) hebben 450 mensen deelge
nomen. Een bijzondere vooropleiding
is niet vereist
De cursus wordt gehouden in Amster
dam, Assen. Eindhoven, Eist, Goes,
Den Haag. Groningen. Harderwijk.
Kampen, Leeuwarden. Lelystad.
Monnickendam. Nijverdai Rotter
dam. Sittard. Utrecht en Zeist.
Naast theologen uit de hervormde
kerk werken er ook theologen uit
andere kerken mee aan de cursus en
is de hulp ingeroepen van vakmensen
uit het onderwijs en het vormings
werk.
De cursus duurt drie jaar (maar al
leen het eerste jaar volgen ken ook)
en omvat per jaar ongeveer dertig
weken met twee. drie of vier cursus
sen op een ochtend, middag of avond.
De gehele cursus bestaat uit 25 on
derdelen. De mogelijkheid bestaat
om slechts één onderdeel (of een
paar) te volgen
Er wordt geen strak programma ge
hanteerd. men houdt zo veel mogelijk
rekening met de wensen van de cur
sisten. Meer informatie is te vinden in
de cursusgids (prijs drie gulden), te
bestellen bij de Raad voor de cate
chese-centrale voor vormingswerk/
hvd., postbus 1100, 3970 BC Drie
bergen
er van afgezien een eigen kandidaat
te stellen, uit waardering voor de ob
jectieve en correcte wijze" waarop
Kirchschlager zijn ambt verwulde.
De volkspartij had haar kiezers geen
stemadvies gegeven
De kandidaat van de kleinere rechts-
liberale oppositiepartij, FPOE, Will-
fried Gredler, behaalde 16,5 procent
van de stemmen. Op de kandidaat
van de rechts-radicale Nationale De
mocratische Partij, Norbert Burger,
is 3.6 procent van de stemmen uitge
bracht.
Deze sectie heeft in zo populair moge
lijke bewoordingen het verband tus
sen arbeid en inkomen geschetst om
vervolgens aan te geven hoe een nieu
we relatie tussen beide zou kunnen
groeien en waarbij arbeid meer in het
teken komt te staan van werken aan
een rechtvaardiger samenleving
Het rapport zegt dat de huidige wel
vaart in de rijke industrielanden
deels een schijnwelvaart is, omdat zij
onder meer berust op het verbruik
van de goedkope grondstoffen, te
hoge belasting van het milieu en te
laag betaalde arbeiders elders In de
wereld. Op die manier worden grote
problemen als „onbetaalde hypothe
ken" doorgeschoven naar volgende
generaties. Het beleid moet erop ge
richt zijn, dat die hypotheken wel
worden betaald. De grootste bijdra
ge, dat wil zeggen de grootste stap
terug, zal geleverd moeten worden
door de grootste verbruikers en de
meest draagkrachtigen.
Noodzaak
Het rapport betoogt verder de nood
zaak van een betere arbeidsverdeling
over allen die kunnen arbeiden. Mid
delen hiertoe zijn een basisinkomen
voor elke volwassene en het overgaan
van een acht- naar een vijf-urendag.
Er zou ook een maximum aan indivi
duele inkomens gesteld moeten
worden.
Hée" 4)tiSnieteerMI
ihet>t/enMer <,t«k
4e i/velv«rf
Op 14 januari 1950 werd het Centrum
voor de Kerkzang opgericht, toen nog
met de naam Centrum voor de Pro
testantse Kerkzang. Uit de naamswij
ziging is af te leiden, dat het Centrum
zich nu tot ieder richt die de kerkzang
en de kerkmuziek ter harte gaat.
Een belangrijk onderdeel van de acti
viteiten is het uitgeven van koormu
ziek, intussen een respectabele sta
pel. Hoe verschillend ook, alle uitga
ven zijn gericht op de praktijk van
cantorij of kerkkoor, aannemende
dat de laatste groep de naam terecht
draagt en een dienende functie heeft.
Instructie voor kerkmusici (en predi
kanten!) in de vorm van brochures is
een andere activiteit van het Cen
trum voor de Kerkzang. Voor cursus
sen kerkmuziek is b.v. voorgeschre
ven „Het kerklied en zijn tempo" van
dr J. van Biezen. Van de Laurenscan-
tor Barend Schuurman is de brochu
re „Altematim zingen", waarin de
oude praktijk van het „zingt om beur-
te" aan de hand van mogelijkheden
uit het Liedboek wordt uiteengezet.
„Psalmzingen" van Arend van der
Toom geeft in kort bestek een over
zicht van het psalmgezang vanaf het
begin tot heden toe in allerlei vor
men, berijmd en onberijmd
Het rapport van de sectie sociale vra
gen zal binnenkort verschijnen. Vol
gens sectie-voorzitter dr H. M. de
Lange is het de bedoeling dat ge-
•meenten en parochies het rapport
beschouwen als een stuk ter overwe
ging. De sectie wil graag reacties om
straks een afgerond standpunt aan
de raad van kerken te kunnen voor
leggen.
Ds. Th. H. van Andel
Op de dag na hemelvaartsdag is. 1
voor zijn 70ste verjaardag, overle
de gereformeerde emeritus-predik
Th. H. van Andel te Amsterdam. I
Van Andel werd. na een hulppn
kerechap in Laren (N.H.) In 1936 j
dikant van de gereformeerde kerl
Sint Pancras en Heerhugowaï
Daarna stond hij te Oost- en W
Souburg, te Vlaardingen en te 1
sterdam. Toen hij in 1975 met era
taat ging had hij ruim twintig jaa;
gereformeerde kerk te Amsterdi
gediend. Als emeritus verleende!
aan deze kerk nog hulpdienst!
Voorts heeft hij zich als deputi
sterk beziggehouden met het ziek(
pastoraat in Amsterdam.
ROME (DPA) De Italiaanse ten
ristenorganisatie Rode Brigadi
dreigt staatslieden, die voor de tc[
conferentie in juni naar Venetië k
men, te vermoorden. Dat staat
vlugschriften die gisteren in Venei
zijn gevonden.
In deze stad komt op 12 en 13 junli
Europese Raad van staats- en rei
ringsleiders van de EG-landen bijee
Een week later wordt in dezelfde sü
een economische wereldconferent
gehouden. Een eerder slachtoffer v
de Rode Brigades is de voormall
Italiaanse partijleider van de chrt
tendemocraten en oud-premier AM
Moro.
door prof. dr. P. J. Roscam Abbing
Mevrouw Heieen Dupuis is gedocto
reerd theologe. Zij doceert ethiek
voor medische studenten aan de
Leidse medische faculteit. Nu heeft
zij aan ons voorgelegd een aantal
„reflecties op de moraal", getiteld
„Goed te leven". Dat boek wil geen
inleiding in de ethiek geven, maar wel
een aantal aspecten van moraal be
spreken. die haar belangrijk lijken te
zijn. Zelf noemt zij twee hoofdthe
ma's van haar boek. Het eerste thema
is. dat moraal een zaak is van de
mens, deel is van de menselijke wer
kelijkheid en daarom even verander
lijk én onveranderlijk is als de mens
zelf. Het tweede thema is, dat een
zekere relativering van ons eigen- en
andermans denken over moraal
noodzakelijk is, omdat er vanuit een
absolutistisch standpunt niet veel
zinnigs over te zeggen valt.
Na lezing van het boek kom ik tot de
conclusie, dat die dubbele typering
van haar teizake is. Inderdaad zet het
boek zich telkens weer af tegen een
zogenaamde „heteronome" ethiek,
waarin een gezags-instantie al was
het God en niet de mens zelf uit
maakt wat goed en kwaad is: alleen
een „autonome" ethiek, waarin de
mens zelf het onderscheid tussen
goed en kwaad maakt, is juist. Bo
vendien. en in één adem daarmee,
wordt front gemaakt tegen een zoge
naamde „absolute" ethiek, die werkt
met ethische inzichten, die voor alle
tijden zouden gelden en wordt er zo
doende ruimte gemaakt voor ethi
sche inzichten, die zich kunnen aan
passen aan veranderende tijden en
situaties. Zo was vroeger bijvoor
beeld euthanasie wellicht verkeerd,
maar in onze westerse maatschappij,
met zijn medische wetenschap, die
het menselijk leven kan „rekken
kan men die euthanasie niet meer bij
voorbaat afkeuren.
Verband
Terecht wordt er verband gezien tus
sen moraal en mens-visie. De mens
wordt gezien als vrij, mondig, verant
woordelijk. inzake moraal verplicht
tot oprechtheid en dialoog, waarin
men uitlegt waarom men dit goed en
dat kwaad vindt
In elf hoofdstukjes, elk duidelijk in
paragraafjes onderverdeeld, wordt
een en ander van vele kanten beke
ken en telkens met voorbeelden ver
duidelijkt. De bekoring van dit ge
schrift is. dat het zich door ieder
gemakkelijk laat lezen, vaktermen zo
veel mogelijk zijn vermeden, zich niet
in abstracties verliest maar concreet
en haast huiselijk allerlei bespreekt
Heieen Dupuis
en dat in dat alles wel allerlei wordt
open gelaten, maar toch een bepaal
de visie van de auteur wordt aange
reikt.
Wel verbaast het mij, dat meer dan
eens onderscheidingen niet tot hun
recht komen. Zo wordt bijv. het stre
ven naar eigenbelang, naar groepsbe
langen, en naar het belang van de
ander nergens scherp onderscheiden.
Bewust
Dat zal wel met opzet zijn geschied.
De titel is dan ook bewust dubbelzin
nig gekozen: het is goed (niet kwaad)
om het goede (niet akelige, onmense
lijke) leven te bevorderen. Altruïsme
wekt wel onze bewondering (blz. 39)
en plat egoïsme wordt wel afgewezen,
maar de vraag over de verhouding
tussen egoïsme en altruïsme wordt
niet speciaal besproken. Daarom
heeft deze moraal voor mijn besef iets
goedmoedigs, iets dat niet streng is.
Velen zullen dat waarderen, maar is
dat in overeenstemming met het we
zen van de zaak? Het gaat kennelijk
meer om leefregels dan om wat recht
vaardig is.
Bovendien wordt voor mijn besef in
dit boek toch wei heel eenzijdig front
gemaakt tegen een „heteronome",
„absolutistische" ethiek. In die rich
ting worden vele wijze dingen gezegd.
Maar waarom wordt dit front zo een
zijdig gekozen? En waarom wordt in
die strijd met zulke grove wég-split
singen gewerkt? Ook al wil dit ge
schrift eenvoudig zijn, daarom geeft
dat nog niet het recht om óver allerlei
problemen heen te schieten. De
schrijfster wekt telkens de indruk,
dat zij een zwart-wit-tegensteiling
ziet en een derde mogelijkheid zelfs
niet heeft overwogen.
Beweringen
Zij wil zich in allerlei zeer bescheiden
opstellen, maar dat weerhoudt haar
niet de meest enorme beweringen te
uiten. Zo heeft een paragraaf zelfs als
titel „Er is geen christelijke morst!
(V, 4). Het betoog, dat tot die cond
sie leiclt, acht ik verbluffend oppc
vlakkig.
Zelf behoor ik tot de misschien
weinige theologen, die geheel ffl
haar meegaan in een pleidooi vo
een algemeen menselijke ethlti
Maar dan heb ik ook het recht om <V
ondanks te pleiten voor het specift
ke van een christelijke ethiek. D
christelijke ethiek geeft niet all*
een diepte-fundering van algen*
menselijke ethische noties, en
niet alleen een evangelisch persjx
tlef aan wat algemeen mensell
geldt, maar ook evangelische aan«t
zingen voor een gedrag, dat zich o
bepaalde punten onderscheidt vi
het gedrag van niet-christenen. W
wil beweren, dat bijv. de hervond
kerk zich vanouds vergist heeft
deze het vak „christelijke ethiek" tr
de theologische faculteiten liet <t
derwijzen, zal met andere ar gun*
ten moeten komen om althans op 4
punt ernstig genomen te kunnen»'
den. Deze kritiek overschaduwt k
laas de waardering voor het goe#
dat ook in dit boekje staat
Prof. dr. P. J. Roscam Abbinf
Groningen bespreekt het gesebfl
van dr. Heleen Dupuis, Goed te
ven, reflecties op de moraal,
Ten Have, Baarn 1980.
