Liefde tussen onwennige bondgenoten in oorlogstijd
komt van
couwe kermis thuis
)nrijpe kluchtigheid
Sympathieke
jonge initiatieven
Van dik hout
zaagt men rampen
WORD
LID,030
941041
CNV—a
Een Spa graag. Maar...
dan wel geserveerd
mèt het flesje.
fanks
jeve Jongens
est pas moi, c'est lui
Nederlandse films in top-20
Longo Mai in Karinthië
Een uur tot de ondergang
Aardige
bankrovers
Prolongaties
en reprises
PIJDAG 9 MEI 1980
TROUW/KWARTET P 15 RHS 17
door W. Wielek-Berg
Oversexed, overpaid en overhere" dat was, volgens de overlevering, het commentaar van de
overrompelde, argwanende en een beetje jaloerse, want hongerige en armoedige Britten, toen
ze in 1943 werden „overvallen" door een massa Amerikaanse bondgenoten die getraind
moesten worden voor D-Day.
Van de perikelen (vooral amoureuze)
die uit deze liefdevolle invasie voort
vloeiden, maakte de Engelsman John
Schlesinger, die allang in Amerika
werkt en dus beide kanten kent, de
film „Yanks". Hij is geknipt voor de
meidagen, onze Canadezen, die hem
woensdag te zien kregen, zullen er
zeker waardering voor hebben opge
bracht. Een oorlogsfilm zonder ge
weld dat komt niet vaak voor.
„Yanks" is zo'n witte raaf: de drei
ging is wel aanwezig, doch drijft al
leen de emoties op, soms tot het
kookpunt maar er niet overheen, het
strijdtoneel is voorlopig nog verre.
Schlesinger situeert zijn film in een
klein Engels stadje en concentreert
de handeling om de allerwege aanwe
zige gemengde gevoelens te illustre
ren, op drie gemengde paren: een
meisje uit de kleine middenstand dat
verloofd is met een Engelsman die
vecht voor zijn vaderland doch haar
hart verliest aan een Amerikaanse
legerkok; een deftige, getrouwde
dame uit de aristocratie met een
dienstdoende man, die een tedere en
voorzichtige verhouding onderhoudt
met een eveneens getrouwde Ameri
kaanse officier; een busconductrice,
een ongecompliceerd arbeidersmeis
je, dat zonder haken en ogen verliefd,
verloofd, getrouwd raakt met een
Yank van Italiaanse afkomst.
Middelpunt
In het middelpunt staan Richard
Gere als de kok en Lisa Eichhorn als
zijn vriendin, die wordt verscheurd
door tegenstrijdige gevoelens van
trouw en verliefdheid. Him verhou
ding is het meest problematisch: ver
troebeld door schuldgevoelens, voor
al als de verloofde sneuvelt, bemoei
lijkt door een strenge moeder (een
schitterende rol van Rachel Roberts),
die nog ongeneeslijk ziek is ook. Zo
wel de dame met haar officier als de
busconductrice met haar Yank zor
gen voor de afwisseling, nu eens naar
boven, dan weer naar beneden.
De film is voortreffelijk getimed en
zeer vakkundig gemaakt: het enige
wat je er op kunt aanmerken is, dat
hij wel wat aan de oppervlakte blijft,
te veel in de liefde blijft steken, te
weinig ingaat op de veranderingen,
die de confrontatie met een ander
levensgevoel en een ander gedragspa
troon misschien bij de Engelsen te
weeg zou kunnen brengen. Een aan
loopje daartoe wordt gemaakt als de
dame (weer een prachtige rol van
Vanessa Redgrave, haar erotische
aantrekkingskracht straalt door haar
linkse verlegenheid heen) zich door
haar minnaar laat overhalen om haar
zoontje niet al te zeer te „harden",
niet terug te sturen naar het inter
naat, waar hem het bloed onder de
nagels wordt weggepest. Als je flater),
haar man ziet, kun je gemakkelijk
raden dat hij het daar in het geheel
niet mee eens is. Onbegrijpelijk is,
dat Schlesinger niet meer gebruik
heeft gemaakt van de liedjes uit die
tijd, zowel de Engelse als de Ameri
kaanse: „I'll be seeing you" valt welis
waar bij alle dramatische hoogtepun
ten te beluisteren, maar de rest is min
of meer aangepaste rimram.
Hoogtepunten uit de film: de hartver
warmende „community singing" in
de bioscoop en de rassenrel die uit
breekt wanneer zwarte soldaten het
wagen met blanke meisjes te dansen.
In zekere zin ook het eindq, het klas
sieke afscheid op het station. Dan
trekt Schlesinger alle registers van
het sentiment open, maar omdat wij
weten welk een gruwelijke slachtpar
tij die Jonge mannen na het vredige
intermezzo in Normandie te wachten
staat, besterft het woord „sentimen
taliteit" ons op de lippen.
Amsterdam-Tuschinski 2; Rotter-
dam-Alhambra 1; Den Haag-Metro-
pole 2; Nijmegen-Carolus, 12 jr.
V
or W. Wielek-Berg
t is er dan toch van gekomen: uit drie boeken van Gerard Reve, „De Taal der Liefde",
ieve Jongens" en „Het Lieve Leven", handelend over herenliefde en leed, mitsgaders angst
jr verval en dood, religieuze vervoering in unieke Reve-trant, wanhoop over het menselijke
in het algemeen en dat des schrijvers in het bijzonder, alles gedrenkt in Reve's
tdelsmerk, zijn ironie, is een scenario geconstrueerd (door Chiem van Houweninge) waar
Jul de Lussanet een film van maakte
ik als filmer op Reve viel, zou ik
een beter boek van hem weten,
veeg de kassa niet weg: een film
homo-seksuelen, hard aanleu-
id tegen de zachte porno, gedekt
Reve's faam, daar zouden best
s vogels van diverse pluimage op
tuiinen komen.
kunt beter de boeken lezen. Welis-
ar zullen velen, evenals ik, de nei-
ig hebben om veel krolse passages
sadistisch-masochistisch gezanik
matrozen en negers over te
maar er blijft dan nog altijd
natuurlijk de ironie en de
Stig getimede relativering van de
troep (waarbij je daarbij Reve
kunt vrijpleiten van enige hui-
iachtigheid: hij draait het altijd
dat je alle kanten met hem op
it dat je zijn gruwelijk racistisch-
tionaire uitlatingen niet ernstig
ft te nemen als je geen zin hebt uit
ging met lezen op te houden). En
er een ondergrond van ver-
jfeling. Dat die wel eens als pose
rdt gebruikt doet aan de echtheid
afbreuk.
deze wanhoop, van deze tragiek.
van deze boven- en ondertonen is in
de Lussanets verfilming praktisch
niets overgebleven. Met één uitzonde
ring zijn alle handelende personen
gehaaide „dealers": geld voor seks en
vice versa, dat is het parool. Het is
niet nodig om in een film over homo
seksuelen voortdurend krampachtig
je best te doen den volke er van te
overtuigen dat deze medeburgers ook
mensen zijn, maar het tijdsgewricht
lijkt me toch werkelijk niet rijp, om
de nog bij veel te velen levende afkeer
van homo's te versterken.
Relaties
En dat doet „Lieve Jongens", helaas.
Van liefde is in het geheel geen spra
ke, de relaties beperken zich tot het
in bed smoezen aan de ene en het geld
en dure dingen afpersen aan de ande
re kant. Het is een koude film, een
gevoelloze film. Dat is niet in de laat
ste plaats te wijten aan het feit, dat
Hugo Metsers als Wolf (Reve's schuil
naam,) geheel ongeloofwaardig is: het
valt met de beste wil van de wereld
niet te begrijpen waarom deze in goe
den doen geraakte slagersknecht de
te Richard heeft zich wederom
&agd aan het maken van een ko
ene film met zich zelf in de hoofd-
De titel van de film luidt C'est pas
c'est lui, het thema is de beken-
Pap van de persoonsverwisseling.
Mmauteur Pierre (Richard zelf)
geert als vaste auteur van de suc-
Jvolle
regisseur
orges Vallier. In zijn streven zelf
bekendheid te krijgen neemt hij
'Wam aan van Vallier en probeert
zodanig goede sier te maken in
«oordafrikaans land. Het leidt
allerlei kluchtige toestanden en
J°t draait het erop uit, dat Pierre
opstandelingen in de woestijn
m Vast8eh°uden; het min of meer
O-Komische gevolg van het feit,
'fljl ten onrechte voor een belang-
man wordt gehouden.
imiterende van films van en met
Richard is, dat de intriges wel
re geestigheid bevatten.
oat de uitwerking van de vond-
oeneden peil blijft. Richard
w tot het type komieken, dat zijn
gein zoekt in het ver doorgevoerde
beklemtonen van visuele èn karakte
rologische eigenschappen. Is onhan
digheid een karakteristiek, dan kan
er niets gedaan worden of op een of
andere manier lopen de dingen ab
surd verkeerd. Daar wordt kolderiek
op gereageerd, met een overdrijving,
die te opgeschroefd is om nog tot een
lach te kunnen prikkelen. Als, bij
wijze van spreken, Richard zijn mond
brandt, dan schieten er vlammen uit.
Hij is een komiek in de orde van „de
Funès op slechte momenten." Alleen
heeft De Funès op Richard voor, dat
hij overdrijft in een vast type, het
herkenbare driftkikkertje, terwijl Ri
chard nog steeds op zoek is naar zijn
eigen type. Tot nu toe heeft hij daarin
aan zich zelf meer onrijpe kluchtig
heid besteed dan geest. D.O.
Uit het verslag van de Nederlandse Bioscoopbond over 1979 blijkt, dat de
Nederlandse hoofdfilms het goed doen bij het publiek: de omzet maakte
11,5% uit van de totale bioscoopomzet, dat is 2,7% meer dan in het
voorafgaande jaar.
Bij de top-20 kwam „Grijpstra en de Gier" op de vierde plaats, „Een Vrouw
als Eva" op de zesde. „Kort Amerikaans" op de 12de, „Uit Elkaar" op de 13de
en „Juliana in zeventig bewogen jaren" op de 17de. Er worden 307 hoofdfilms
geïmporteerd. Het aandeel van de Amerikaanse films in de bruto-recettes
bedroeg 44,9%, van de Engelse 16,3%, van de Italiaanse 11,1%, van de Franse
6.8% en van de Duitse Bondsrepubliek 4,8%.
De afkeer die (vooral) Jongeren koesteren tegen onze vertech-
nocratiseerde, geautomatiseerde consumptie-maatschappij
leidt soms tot vlucht: in politieke splinterpartijen, in hysteri
sche sekten, in de Isolatie, het terrorisme en de zelfmoord. Het
doet deugd, kennis te maken met een groepering, die zijn
bezorgdheid en onbehagen in positieve banen leidt: de Euro
pese Coöpteratie „Longo Mai".
gehele dag in zijn bed blijft liggen. Er
wordt gepraat over schrijf remmin
gen, alcoholisme, levensangst, maar
men kan onmogelijk aannemen dat
die kwellingen hem bestoken. Hij
heeft het erg druk met zijn mainte-
né's, maar schijnt van lijden onder de
liefde geen weet te hebben. Doen ze
wat hij wil, best, gaan ze weg, ook
goed: de wereld is vol lieve jongens.
Reve's religieuze bevlogenheden wor
den geheel tot een farce gemaakt en
door het ten tonele voeren van een
mevrouw die op de koningin lijkt
wordt de botheid ten top gevoerd: zij
is bij Reve toch nog altijd een mystie
ke figuur.
Er wordt in „Lieve Jongens" aanhou
dend gejoeld en de draak gestoken,
het belachelijk maken van het ouder
worden wordt met grote overtui
gingskracht bedreven. Dat vind ik
toch zo zot: wie niet oud wil worden
moet vroeg dood gaan en dat is ook
niet alles.
De enige die dieper gaat, die dieper
wil gaan, dan het oppervlak is Albert
Mol, als de versmade minnaar. Hij
weet medeleven en deernis te wek
ken, die eigenlijk aan Wolf ten deel
zouden moeten vallen, maar Metsers
laat allerbelabberdst verstek gaan.
Het wordt Mol overigens wel uiterma
te moeilijk gemaakt om een tragisch
en aannemelijk mens te zijn: regis
seur en scenarioschrijver doen hun
uiterste best om hem door kinderach
tige geintjes uit zijn rol te duwen. Ik
zou hem dan ook graag eens in een
goede film willen zien.
O, er zijn ook wel wat aardige dingen
te zeggen over „Lieve Jongens". Hans
Dagelet en Bill van Dijk zetten twee
uitstekende typetjes neer, de een als
valse sloerie, de andere als goeiige
bemiddelaar. En de Lussanet neemt
met zijn schildersoog fraaie, wazige
landschappen waar. Maar die staan,
ook wat gevoelswaarde betreft, ge
heel los van de handeling. Kou, kou
en nog eens kou waarlijk een film
uit de ijstijd.
Amsterdam-Alhambra 1, Nöggerath
en Cinecenter; Rotterdam-Alhambra
2; Den Haag-Metropole 3 en verder in
10 theaters, overal in het land, 16 jr.
William Holden en Jacqueline Bisset in „Een uur tot de ondergang"
't Is een afgezaagd gezegde, maar
daarom past het in dit verband goed:
als je één rampenfilm hebt gezien,
heb je ze allemaal gezien. Met een
beetje ervaring kun je zelfs voorspel
len, wie tijdens het tempeest het
loodje zal leggen. In „When Time ran
out" („Een uur tot de ondergang")
van James Goldstone zijn dat, afge
zien van een zooitje ongeregeld blank
goed dat er niet toe doet, voorname
lijk kleurlingen, misschien onder het
motto: „Opgeruimd staat knappies".
De donkere kindertjes blijven leven.
Dat wel. Dat moet.
En nu de beproevingen zult u zeggen.
Welaan, 't gaat ditmaal om een vul
kaanuitbarsting op een Zuidzee-ei-
land. Een overspelige slechterik die
het boren naar olie niet kan laten
raakt blijkbaar het vurige hart van
moeder aarde, en daar heb je het
gerommel en gestommel. Een klein
gToepje dapperen, onder aanvoering
van een held, weet zich (gedeeltelijk)
te redden, de laffe rest komt om in
een luxe-hotel.
Niets bijzonders hoor, voor rampen
films. Wat gescharrel langs een smal
le rotswand, wat getreuzel op een
geheel gammele brug over een zee
van gloeiende lava. Een oude koord
danser, door kindermin gedreven, be-
A man, a woman, a bank
wijst goede diensten: op zijn stram
me benen weet hij met een Jongetje
op de rug en een boomtak in de hand
op de leuning te balanceren. Is dat
niet wonderbaar?
Naar goed gebruik hebben uitgedoof
de sterren met interessant doorgroef
de koppen hun medewerking ver
leend: William Holden, Burgess Mere
dith en Ernest Borgnine. Paul New
man, ook niet meer de jongste doch
uitstekend getrimd, speelt de held,
aanbeden door Jacqueline Bisset. Die
halen het, daar kun je donder op
zeggen!
W.W.-B.
Amsterdam-Cineac
City 3, 12 jr.
Damrak 1 en
In december kwamen ongeveer 100
jongeren uit tien Europese landen
bijeen in Basel. Bijna allen hadden
ervaring opgedaan in het jongeren
werk of de vakbeweging en daardoor
vroegtijdig de tekenen van de nade
rende crisis onderkend.
Hun bezorgdheid ging vooral uit naar
de met ontvolking bedreigde bergda-
len. Zij stichtten, vooral ln Frankrijk,
nederzettingen die tot doel hadden
de bevolking voor te gaan in het
gebruik van de natuurlijke hulpbron
nen en rijkdommen en daardoor een
zekere zelfverzorging te garanderen,
die de vlucht naar de steden zou
kunnen tegengaan.
Misschien een utopie, maar dan wel
een zeer sympathieke. Van het een
kwam het ander en „Longo Mai" is nu
druk bezig met allerlei activiteiten:
verkoop van produkten in hun eigen
winkels, stimulering van de volks
kunst en het volks toerisme. Dat hun
bergwerkzaamheden geen vlucht uit
de werkelijkheid betekenen en geen
aflegging van hun maatschappelijke,
sociale en politieke verantwoordelijk
heid, blijkt uit de krachtdadige hulp
die ze verleenden aan vluchtelingen
uit onder andere Chili en Uruguay.
Ook hebben zij in Costa Rica een
vluchtelingen-coöperatie gesticht in
een moeilijk toegankelijk gebied.
En toen ze zich in Karinthië vestig
den, staken ze zich willens en wetens
in een politiek wespennest Daar
wordt namelijk de Sloveense minder
heid, die door het Hitler-reglme werd
vervolgd, nog steeds onderdrukt door
de zich Duits voelende Oostenrijkse
meerderheid. „Longo Mai" schaarde
zich aan de kant van de Slovenen en
de gevolgen bleven niet uit; hetze,
verdachtmakingen, bedreigingen.
Over Longo Mai in Karinthië is een
instructieve 16 mm film van een half
uur gemaakt, waarin men duistere
ceremoniëlen ziet van oude en nieuwe
nazi's op hun heilige Ulrichsberg en
verhalen hoort van Slovenen. Hij
heet veelzeggend „Karnten über al
les en de Nederlandse versie
wordt uitgebracht door Fugitive Ci
nema, van Hallstraat 20, 1051 HH
Amsterdam, tel. 020-867663 en 867690.
Wie hem in kleinere of grotere groep
wil vertonen kan daar terecht.
W.W.-B.
SAMEN OP DE GOEDE WEG
flin-l. li|k N.il«in.i.d V.ikvi'itaXHl
In films zijn bankrovers bijna altijd
aardige mensen. Dat zal wel te maken
hebben met de besmuikte sympathie,
die kleine luiden overal ter wereld dit
genre boef toedragen, het kraken van
een bank is geheel wat anders dan het
weggrissen van de karabies met de
AOW van een krom oud moedertje.
In „A Man, a Woman, a Bank" („Zo
zeef als de bank") van regisseur Noel
Black is het van hetzelfde laken een
pak. Voor de twee mannen die een
unieke bankroof voorbereiden (tij
dens de bouw wordt de computer van
het elektrische beveiligingssysteem
afgetapt) en uitvoeren, kun je moei
lijk haten, het zijn toffe jongens en
hetzelfde geldt voor de malle meid
aan wie een van hen gewillig blijft
hangen.
Veel aandacht (voor zo'n soort film) is
besteed aan de onderlinge verhoudin
gen en de dialoog, ook wie niet van
dat zweterige bankroofgepeuter
houdt hoeft zich niet te vervelen,
want er is telkens wat anders aan de
hand. Goed spel van Donald Suther
land als laconieke flierefluiter, Paul
Mazursky als computer-deskundige
met een huwelijk dat ln de soep ligt
en zenuwen die hem op de maag
slaan en Brooke Adams als mooie
fotografe, die voor geen borrel ver
vaard is. Leuk amusement.
W.W.-B.
Amsterdam-Rembrandtpl.th., aJ.
U bestelt Spa. U betaalt voor Spa.
Zorg dan ook dat u echte Spa krijgt
Dus, Spa uit het flesje, met het
Spa etiket
Spa is natriumarm, met eejj
verfrissende smaak.
Providence Meesterlijke film van
Alain Resnals over verval, dood en
de creatieve capriolen van een
oude, zieke schrijver De gehele
week in Rivoli, Amsterdam.
Die dritte Generation Scherpe,
burleske satire van Rainer Wemer
Fassblnder, waarin hij zowel de ter
roristen ais de maatschappij die
hen uitbroedt aan de kaak stelt. De
gehele week ln Cinecenter. Am
sterdam.
Die Blecbtrommel Film van de
Westduitse cineast Volker Schlön-
dorff naar het boek van Günter
Grass, waarin een uniek aandeel
wordt geleverd door David Bennent
als de kleine trommelaar Oskar. De
gehele week ln City 6, Amsterdam;
Metropole 5. Den Haag; City 3, Gro
ningen; Movies 2. Utrecht; Clnesol,
Breda; Harmonie 2, Alkmaar; Al
hambra 2. Enschede; Luxor. Haar
lem; H5. Heerlen; De Kroon, Zwol
le; Bijou. Hilversum. Festival,
Maastricht; Roxy, Geleen; City,
Venlo.
Die Ebe der Maria Braun Rainer
Wemer Fassblnder dringt met de
middelen van het melodrama door
tot de kem van het Westduitse
„Wlrtachaftswunder" De gehele
week in Studio, Venray.
Herfstsonate Klassieke film van
meester Ingmar Bergman met Llv
Ullmann en In grid Bergman ln de
hoofdrollen. De gehele week in
E.D.B. 2. Deventer
L'Affiche Rouge Prachtige film
van Frank CassenU over een ver
zetsgroep in de oorlog, waarbij ver
leden en heden soms ongemerkt in
elkaar overvloeien. 10 mei Krlte
rion, Amsterdam; 14 mei Cultureel
Centrum, Tilburg.
Een Schijn van Twijfel Documen
taire op internationaal niveau van
Rolf Orthel over de schaduw van de
concentratiekampen. 13 mei Krite-
rion, Amsterdam.
De Mens uit Marmer Magistrale
film van de Pool AndrzeJ Wajda
over een speurtocht naar een arbei
der die ln marmer werd vereeuwigd
en ln vergetelheid verzonk. De ge
hele week in Filmhuis Jean Vigo.
Amsterdam.
Stalker Mysterieus meesterwerk
van de ln eigen land niet geëerde
Rus Andrei Tarkowski. De gehele
week in 't Hoogt, Utrecht en Liga
'68. Groningen.
Regno di Napolt Prachtige film van
Werner 8chroeter over de bewoners
van een Napolltaanse armoe wijk.
vol melodrama en muziek. De gehe
le week in Movies 1, Utrecht
