Meisjes in techniek hebben meer kans op een baan Huishoudschool uit slop halen Kun jij dat maken? Leerlingstelsels nu open voor meisjes Meisjes op de arbeidsmarkt Regi Romeny op de meubelmakersschool VOENSDAG 7 MEI 1980 TROUW/KWARTET 9 Vier meisjes op de mts De katholieke :mts Gijsbrecht van Aemstel ln Amsterdam Osdorp telt ruim vierhonderd leerlingen en pre cies vier van hen zijn meisje. Nege nennegentig procent jongens tegen één procent meisjes. Toen Wendy Polfllet (20) en Erika Windau (18) op school kwamen za ten er helemaal geen meisjes op school. Bij de aanmelding kenden ze elkaar nog niet en ze gingen er dus vanuit dat zij eenzaam tussen al die jongens zouden zitten. Je moet er wel wat voor over hebben als Je een technische opleiding wilt volgen. "Wendy en Erika zitten nu allebei in het derde jaar van de afdeling bouwkunde en het bevalt hun pri ma. Vorig jaar augustus kregen zij ^versterking van nog twee meisjes: Zilla van Deudekom (17 Jaar), eer stejaars bouwkunde, en Patricia ,van Veen (17), eerstejaars elektro. Zij zijn het met z'n vieren er roerend over eens, dat een mts voor meis jes een heel aantrekkelijke oplei ding kan zijn en ze vinden het eigen lijk maar raar dat zo wenig meisjes hun voorbeeld volgen. Wendy, Erika en Zilla hebben mavo gedaan, Patricia stapte over na de vierde van de havo. Bij Erica ont- Ibrak zowel wiskunde als natuur kunde in het examenpakket, bij Zil la alleen natuurkunde. Dat bete kent dat Je in het begin extra hard moet aanpakken, want de meeste lleerllgen hebben op de lts of de Imavo wel wis- en natuurkunde gedaan. Dat vakkenpakket is waarschijnlijk een van de grote struikelblokken I voor meisjes die naar een mts wil len. Op huishoudscholen wordt nauwelijks wiskunde gegeven en natuurkunde kim je helemaal niet doen. Met een diploma huishoud school maak je daarom geen kans op toelating tot een mts. Voormeisjes die lts hebben gedaan (ook maar een klein groepje) geldt, dat zij zowel wis- als natuurkunde op c-niveau in hun pakket moeten hebben. Kom je van mavo of havo, dan worden er geen eisen gesteld aan je vakkenpakket, maar zonder wis- en natuurkunde is het een hele toer. En het is helaas nog altijd zo, dat meisjes op de mavo en havo minder vaak exacte vakken kiezen dan jongens. Het besluit om als meisje naar een mts te gaan ligt niet voor de hand. „M'n vriendinnen konden zich nog wel indenken dat ik dat leuk vond", zegt Patricia, „maar de jongens vonden het maar gek. 'Dat kun je toch niet', zeiden ze." Ook thuis werd er bij deze vier meisjes niet erg enthousiast gereageerd op de on verwachte schoolkeuze. Maar nu ze eraan gewend zijn, komen er ook positieve geluiden. „Als ik een werkstuk mee naar huis neem," ver telt Patricia, „zegt m'n broertje: kun jij dat maken?" De reacties van de jongens op de mts zijn erg meegevallen. „Vooral de jongens die van de lts komen, vinden het leuk dat er nu ook meis jes op school zitten," zegt Wendy. „In ieder geval kun je beter als enig meisje in een jongensklas zitten, dan omgekeerd. Als jongen tussen allemaal giechelende meiden word je veel meer gepest." Het aantrekkelijke van de mts zit 'm voor Erika en haar vriendinnen vooral in de praktische kant van deze opleiding en van het latere beroep. „Op de mts heb je per week een uur of tien praktijk en tekenen," zegt ze. „Op de mavo zat je de hele dag in de boeken. Ook als je van school af komt kun je meer kanten uit. De wil binnenhuisarchitectuur doen (niet alleen meubeltjes schuiven, maar ook verbouwingen) en dat lijkt me heel wat leuker, dan op een kantoor de hele dag achter een typemachine te zitten." Zilla is het daar van harte mee eens: „Ik vind het veel fijner om iets met m'n handen te doen en om creatief bezig te zijn," zegt ze. „Dat meisjes nog zo weinig een technische oplei ding volgen, komt alleen maar om dat mensen nog het idee hebben, dat techniek iets voor jongens is. Waarom eigenlijk?" Meisjes die via het leerlingwezen een opleiding willen volgen tot elek- tromonteur, installatietechnicus, montagebankwerker, meubelmaker of schilder krijgen dit jaar een (klei ne) kans. Ongeveer 150 meisjes kun nen meedoen aan de proefprojecten die in augustus in acht plaatsen beginnen. Deze proef moet uitwij zen of leerlingstelsels, waar totnog toe bijna alleen jongens zaten, meer toegankelijk gemaakt kunnen wor den voor meisjes. De meisjes komen er bekaaid af in het leerlingwezen. De meeste meis jes komen terecht in een van de zes traditionele meisjes-leerlingstel sels: winkelverkoop, kapster, modi- nette, verzorgingsassistente, admi nistratief werk en textiel. De overi ge 27 leerlingstelsels zijn bijna alle maal een mannenzaak. Minister Pais (onderwijs) wil probe ren dit rolpatroon in de beroepsop leidingen te doorbreken. Ook meis jes moeten toegang krijgen tot technische opleidingen. In de proef projecten zal bekeken worden hoe dat het beste kan. Het leerlingwezen is een combinaite van drie of vier dagen werken in een bedrijf en twee of één dag leren op school. Je kunt toegelaten worden als je een diploma mavo of lager beroepsonderwijs hebt. Er worden soms wel eisen gesteld aan het vak kenpakket, maar meisjes die daar aan niet voldoen kunnen nog een schakelprogramma volgen. Bedrijven die meisjes in dienst wil len nemen krijgen subsidie van het ministerie van sociale zaken. Die subsidie kan bijvoorbeeld gebruikt worden voor het aanleggen van da mestoiletten, extra begeleiding in het bedrijf of speciale werkkleding. De tweejarige opleiding voor meis jes begint dit jaar in Amsterdam, Voorburg, Doetinchem, Nieuwe- gein, Amersfoort, Enschede, Dor drecht en Rotterdam. Inlichtingen kan men krijgen bij het Centraal Orgaan van het leerlingwezen (030- 941041) en bij schooldecanen. Steungroep technische vrouwen Regi Romeny heeft drie jaar Frans gestudeerd en is toen „doorge stroomd" naar de lts. Daar be kwaamt zij zich in het meubelma kersvak. Als ze volleerd is. wil ze ook nog haar middenstandsdiplo ma halen en een vestigingsvergun ning aanvragen. Als het allemaal lukt, begint Regi vervolgens een klein bedrijfje als meubelmaakster. Op de meubelmakersvakschool in Amsterdam komen steeds meer vol wassenen, zo tussen de achttien en dertig Jaar. Onder die volwassenen zitten steeds meer vrouwen die zich op deze wijze willen omscholen. Ook onder de jongeren neemt het aantal meisjes toe. De belangstel ling van meisjes en vrouwen blijkt zich vooral te richten op gespeciali seerde opleidingen, zoals die voor edelsmid, graficus of meubelmaak ster. Regi is actief in de „Steungroep vrouwen ln technische beroepen" (postbus 15139, Amsterdam), die meisjes en vrouwen probeert aan te moedigen om een technisch beroep te kiezen. „Maf, hoezo?" is de voor zichzelfsprekende titel van een van hun brochures. De steungroep probeert arbeidsbu reaus, centra voor de vakopleiding voor volwassenen en andere instan ties ervan te overtuigen, dat waar een timmerman wordt gevraagd ook een timmervrouw kan sollicite ren. En als mannen zich kunnen omscholen tot loodgieter, moet dat ook voor vrouwen mogelijk zijn. Verder is de steungroep actief met voorlichting op scholen en beroe- penmanifestaties. In verschillende plaatsen bestaan bovendien groe pen van vrouwen die elkaar en an deren steunen in de toch nog wel moeilijke emancipatiestrijd op de werkvloer. Regi: „Als meisje moet je steeds weer optomen tegen mensen die het gek vinden dat je een technisch beroep kiest. Maar wat is er eigen lijk voor geks aan?" door Plot Hagen (Een meisje op een technische school is in Nederland nog steeds een bezienswaardigheid. Op dat punt loopt ons land I ver achter bij landen als Rusland en China. Maar ook in vergelijking met bijvoorbeeld Frankrijk maken we nog een weinig geëmancipeerde indruk. Tlmmervrouwen, machine- I bankwerksters, bouwvaksters, het zijn allemaal woorden I die in de Nederlandse taal nog moeten inburgeren. heeft daar een heel eenvoudige op lossing voor: als Je vijftig kilo te zwaar vindt om te tillen, doe Je het toch met z'n tweeën? Voor mannen is dat trouwens net zo goed aan te bevelen: die hebben ook een rug die kapot kan. f staatssecretaris De Jong heeft eens. I nageplozen hoeveel meisjes er op een lagere technische school zitten. J Het waren er nauwelijks meer dan |L tweeduizend op een totaal van ruim I honderdveertig duizend leerlingen. lets van anderhalf procent. En die I meisjes zaten dan nog vooral op f afdelingen die iets vrouwelijks le- I ken te hebben: kleermaken, con sumptieve techniek,koken/serve- ren, Ook op de grafische school of op de afdeling edelmetaal wil zich nog wel eens een meisje aanmelden. Meisjes die zonder omwegen elek trotechniek kiezen, moet je met een lantaarntje zoeken. I In hogere vormen van technisch on- I derwijs is het nlef beter. Op de mts, 1 de hts en de technische hogescho- r len vormen de meisjes een te ver- arlozen minderheid. In techni- leerlingstelsels (een voortge- zette opleiding waarbij school en I praktijk gecombineerd worden) is het niet anders. De meeste werkge- 1 vers schrikken nog als meisjes solli citeren als leerllng-tlmmervrouw. Wie de gegevens over de arbeids markt erop nakijkt (zie elders op deze pagina) ontdekt al snel dat een technische opleiding meer uitzicht biedt op een baan dan bijvoorbeeld vier jaar huishoudschool. Toch kan dat betere beroepsperspectief de meeste meisjes niet verleiden tot een keus voor een technische' Bijna driekwart van de die van de lagere school komen kiest voor mavo-havo-vwo. i Nog maar 27 procent gaat naar het! lager beroepsonderwijs en van deze' groep komen de meesten op een huishoudschool terecht. De lts voor meisjes niet te bestaan. •Een belangrijk argument voor vrou^ litlonele rolpa-! hardnekkiger] lief ls. De heer4 Ook van de jongens gaat nu een veel groter deel naar mavo-havo-! vwo dan twintig Jaar geleden. Maar toch zien we dat bij Jongens del belangstelling voor de lts de laatste! jaren weer wat toeneemt. Het lijkt' erop alsof veel ouders ontdekt heb-j ben dat een jongen straks meer kans op een baan zal hebben metl een lts-dlploma op zak dan met een mavo-diploma. Misschien hangt die' kentering ook wel samen met de weer toegenomen waardering voorl ambachtelijk werk. Dat een dergelijke trend niet door-j werkt bij meisjes komt waarschijn-' lijk doordat de traditionele tronen in ons land ijn dan feministen lief )e Lange, directeur van de christe-, lljke mts in Ede, vermoedt datl vooral moeders meisjes ervan af houden om een technische oplei- J' te volgen. Een meisje dat van] de mavo komt denkt eerder aan nderverzorging dan aan elektro- i techniek op een mts. Thuis wordt dat laatste waarschijnlijk ook niet (gestimuleerd. k ;De heer De Lange probeert al Jaren \via voorlichtingsavonden en school- inen meisjes te werven voor een iche opleiding. Maar zonder eel succes: van de zeshonderd leer- jen zijn er maar drie meisjes. Een [van de vooroordelen die hij steeds eer tegenkomt is, dat een tech- sch beroep altijd vies en zwaar erk betekent. Voor een meisje zou léat niet aantrekkelijk zijn. Mensen die zo denken zouden eens een kijkje op een mts moeten ne- zegt de heer De Lange. Waar- zou een meisje niet achter een kunnen staan of een in de elektrotechniek kun- vervullen? e van een lagere technische komt, is de kans op zwaar wel groter, maar ook dan zijn 3r vrouwen geen onoverkome- bezwaren. De „Steungroep in technische beroepen" Het huishoudonderwijs lijkt in menig opzicht op een zinkend schip. Het aantal leerlingen loopt terug, leraressen verliezen hun baan, scholen W\ moeten sluiten. Van de meisjes die naar de w I huishoudschool gaan haalt een groot deel geen 1 diploma. En degenen die wel een diploma halen I zijn nauwelijks beter af: ook zij lopen het risico dat het arbeidsbureau hen als ongeschoolden ln M de kaartenbak zet. De werkloosheid onder meis- jes van de huishoudschool neemt schrikbarende W' vormen aan. I Wat moet er gebeuren om het hulshoudonder- wijs uit het slop te halen? In een gesprek met j Addie Putto, lerares aan een huishoudschool ln i Veenepdaal en bestuurder van de Protestants- Hjj Christelijke Onderwijsvakorganisaties, en Rob de Bruïne, beleidsmedewerker van de PCO, ko- men een paar conclusies duidelijk naar voren. De eerste is dat we op langere termijn toe moeten naar een ander stelsel van voortgezet =r I onderwijs. De uitsplitsing van kinderen op - twaalfjarige leeftijd benadeelt grote groepen I leerlingen. Er moet dus een vorm van geïnte- greerd onderwijs komen voor alle twaalf- tot vijftienjarigen. Een soort middenschool, waarin theoretische en praktische vorming samengaan. judj H Zover is het echter nog niet en dat betekent dat er ook maatregelen nodig zijn op korte termijn. Het belangrijkste is dat de jaren geleden uitge stippelde koers (neergelegd in het zogenaamde lbo-besluit) eindelijk eens wordt uitgevoerd. „De bestaande vijfsteensmuur tussen de verschillen de soorten van beroepsonderwijs moet geslecht worden", zegt Addie Putto. Dat kan door de eerste twee „algemene" jaren meer gelijk te maken. Zodat bij voorbeeld het vak „algemene techniek" op lts en huishoudschool eenzelfde inhoud krijgt. En zodat ook meisjes op een huishoudschool wis- en natuurkunde kunnen volgen. Pas als dat gebeurt, is doorstroming tussen de verschillende typen van beroepson derwijs mogelijk. Een tweede wens is dat het derde en vierde leerjaar weer herkenbaar worden als voorberei dende beroepsopleiding. Het lager beroepson derwijs is voorlopig nog voor veel meisjes eind onderwijs (in de toekomst zal dat hopelijk ver anderen) en zolang dat zo is, moet je iets bieden waarmee de leerlingen op de arbeidsmarkt uit de voeten kunnen. Dat betekent bij voorbeeld dat de kantooropleidng ook een vak als handels kennis moet omvatten. Van groot belang ls ook dat de doorstroming naar het vervolgonderwijs beter wordt geregeld. Meisjes van de huishoudschool hebben in het leerlingwezen maar weinig keus. In het middel baar beroepsonderwijs zijn de mogelijkheden niet groot. Overstappen naar bij voorbeeld een mts of een havo is zelden haalbaar, alleen al omdat het vakkenpakket van de mavo te be perkt ls. Een van de meest eenvoudige Ingrepen die over wogen moeten worden is naamsverandering. De term 'huishoudschool' is en blijft onjuist, on danks die meestal vergeten toevoeging 'nijver heidsonderwijs'. Een nieuwe naam betekent niet het einde van alle problemen, maar om nu door middel van je naam bestaande vooroordelen te bevestigen, dat hoeft ook weer niet. Ondanks dit soort kleine verbeteringen blijft het probleem van een versnipperd lager beroepson derwijs bestaan. De remedie lijkt eenvoudig: er moeten meer scholengemeenschappen komen van huishoud-, technisch-, economisch en agra- grisch onderwijs, al dan niet gecombineerd met mavo en andere schooltypen. In zulke scholen gemeenschappen krijgen meisjes meer moge lijkheden dan de huishoudschool nu kan bieden. Ze zouden, om maar een voorbeeld te noemen, makkelijker de stap naar een technische oplei ding wagen. Maar Addie Putto wijst er wel op dat het samengaan van afzonderlijke lbo-scholen in de praktijk nog op heel wat weerstanden stuit. En uiteindelijk is ook deze oplossing half werk: tenslotte moet er immers één school ko men voor heel deze leeftijdsgroep. wen om zich ook eens op de moge lijkheid van een technische oplei ding te oriënteren ls dat zij langs die weg hun kansen op de arbeids markt verbeteren. Vooral in de me taal, ln bepaalde sectoren van de bouw en de elektrotechniek bestaat nog altijd een grote vraag naar ge schoolde arbeidskrachten. Ook werkgevers lijken meer geneigd vrouwen in te schakelen. Het zou geen kwaad kunnen als meisjes eens nadachten over de vraag wat ze eigenlijk zelf het leukst vinden: een kantoorbaan of een technisch beroep. Er zullen er genoeg zijn die graag op een bank werken of typiste worden. Maar zouden er echt geen meisjes zijn die ln hun hart net zo lief of liever loodgietster, meubelmaakster of elektrotechnisch monteur werden? Het merkwaardige van het Neder landse onderwijssysteem ls dat Je als meisje nauwelijks met de keus wordt geconfronteerd. Vooral de schelding tussen jongensscholen (its, mts) en meisjesscholen (huis houdschool) bevestigt de traditio nele rolverdeling. Slechts langzaam worden de barrières tussen deze schooltypen geslecht, bijvoorbeeld door de vorming van scholenge meenschappen van technisch- en huishoudonderwijs (er zijn er nu ruim vljftUÖL Emancipatie in het onderwijs? Langzaam verandert er wel iets. Af en toe gaat een Jongen naar de huishoudschool of een meisje naar de lts. Soms gaat een meisje van de mavo naar de mts. Er dringt af en toe een meisje door tot de techni sche hogeschool. En hier en daar laat zich wel eens een typiste om scholen tot timmervrouw. Maar het zal nog wel even duren voordat de vrouwelijke kraanma chinisten van Hoogovens hun uit zonderingspositie op de Nederland- Ise arbeidsmarkt kwijt zijn. Het aantal werkloze meisjes beneden 23 jaar is vorig jaar schrikbarend gestegen. Terwijl de werk loosheid onder mannen daalde, nam de werkloos heid onder vrouwen verder toe. Vooral meisjes die van school komen worden daarvan de dupe. Gemid deld waren er in 1979 bijna twintigduizend meisjes onder de 23 werkloos. De werkgelegenheid in de technische beroepen ontwikkelde zich vorig jaar gunstig. Daarvan profi teren bijna alleen jongens. De werkgelegenheid in de sector van sociaal-cultureel werk, onderwijs en verzorgende beroepen verslechtert. Dat treft vooral meisjes. Steeds meer oudere vrouwen zoeken werk. Met name meisjes ondervinden daarvan concurrentie op de arbeidsmarkt. Vooral meisjes die van de huishoudschool komen vinden heel moeilijk werk. De arbeidsbureaus be schouwen hen vaak als „ongeschoold". Van de meis jes die in de provincie Groningen het lager beroeps onderwijs verlaten vindt één op de zes geen werk. Ja, mevrouw, ik was liever mon teur geworden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 9