zee 'VARA biedt zich aan ais zondebok' RIJST VOOR HONGEREND CAMBODJA Geen maatregelen van bestuur-STAD Amerikanen sterk vertegenwoordigd Verbrugh (GPV) wil wijziging van omroepwet Oberammergau houdt vast aan traditie Nederland naar biënnales in Venetië en Parijs Omroep verdeeld over alternatief verslag op 30 april 'Hoofdbestuur maakt zich tolk van geschoktheid' Dood prinses niet in Denemarken WOENSDAG 7 MEI 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET ADVERTENTIE Aan duizenden hongerende Cambodjanen konden we reeds direkt rijst verstrekken via de "Landbrug" bij Nong Chan. Duizenden wachten nog, of zijn nog onderweg naar Nong Chan. Help ons verder helpen met deze voedselaktie. Geeft hen daadwerkelijke Christelijke Help óns helpen. Stort uw bijdrage op gironummer 29.14.600, of bankrek. nr. 64.11.46.256, Slavenburgs bank. t.n.v. Stichting Comité Hulpverlening Zuid-Oost-Azië, Postbus 1527, tel. 050-777428, 9701 BM Groningen Van onze radio- en tv-redactie AMSTERDAM Het bestuur van STAD/Radio Amsterdam vindt dat er een uitgebreide discussie moet plaatsvinden over de radio-uitzendingen die STAD en Vara samen op 30 april, de Inhuldigingsdag van koningin Beatrix, hebben verzorgd. Daarin hebben de makera zich vooral Dwarsligger gericht op de kraakacties en in het bijzonder op de rellen in de stad, waarbij zij zich onomwonden achter d acties stelden. Hoewel er bij het bestuur van STAD iprake is van ongenoegen over de uitzendingen, die talloze heftige reac ties van luisteraars tot gevolg hebben gehad, heeft het bestuur gisteren in de maandelijkse vergadering geen duidelijke uitspraak gedaan. Het bestuur legt de verantwoordelijk heid bij de Stichtingsraad. In de eerstkomende vergadering van de 8tichtingsraad op 4 juni zal de goed voorbereide discussie moeten worden gehouden. Hoewel gesugge reerd is dat er disciplinaire maatrege len tegen de hoofdredacteur Leo Ja cobs en verslaggever Stan van Houc- ke genomen zouden worden is dit gisteren niet gebeurd. Speciaal vandaag Het IKON-magazine „Het paard van Troje" staat in het teken van de vroege meidagen en wil laten zien hoe verschil lende generaties in West- en Oost-Europa denken over be grippen oorlog en vrede. Cen traal staat een Amsterdamse familie van wie de grootvader in het verzet was. „Het paard van Troje" was ook in Lenin grad, een stad die in de oorlog gedurende 900 dagen door de Duitsers werd omsingeld, maar zich niet overgaf. Bijna een miljoen mensen stierven. Russische kinderen vertellen wat zij uit overlevering van deze oorlog weten. Aan het slot spreekt een jonge Duitser. Hij zegt ondermeer: „Mijn ou ders zijn verantwoordelijk voor wat er in de oorlog ge beurde, ik ben verantwoorde lijk voor wat zich nu politiek afspeelt." Ned. 2/18.59 In „Mei 1945" spreekt Koos Postema met heel verschillen de vrouwen en mannen over „hun" bevrijding. Ned. 1/20.00 In Panoramiek informatie over de explosieve situatie in de Iraanse olieprovincie Khoezestan, die vorige week leidde tot de gijzeling in de Iraanse ambassade in Londen. Ook een reportage over Au stralië, de „witte vlek" in Zuidoost-Azië. Ned. 1/22.10 DEN HAAG (ANP) Het Tweede- Kamerlid Verbrugh van het GVP vindt dat de regering de mogelijkheid moet hebben, via een wijziging van de omroepwet, om rechtstreeks in uitzendingen van radio en televisie in te grijpen. Naar aanleiding van de radio-uitzending van de VARA en ra dio Stad op 30 april vraagt Verbrugh aan minister Gardeniers van CRM in schriftelijke vragen of zij bereid is een dergelijk voorstel tot wijziging van de omroepwet in te dienen. Een dergelijke wijziging zal volgens Verbrugh de minister de mogelijk heid moeten geven een bepaalde uit zending af te breken of vooraf te verbieden als er een gegrond vermoe den bestaat dat de openbare orde zal worden verstoord. Verbrugh vindt dat er wel de mogelijkheid moet blij ven bestaan een dergelijk verslag op een later tijdstip uit te zenden. OBERAMMERGAU (AP) Van 24 mei tot 28 september worden in het Zuidduitse Oberammergau weer de tienjaarlijkse passiespelen gehouden. Alle voorstellingen zouden al zijn uit verkocht, al zijn de laatste jaren de spelen in een kwaad daglicht gesteld omdat de tekst uiterst anti-semitisch zou zijn. Amerikaanse joden hebben zelfs gedreigd een boycot van deze passiespelen te organiseren. Volgens de organisatoren is de tekst nu echter gekuist en staat er geen regel meer in waar men zich aan ergeren kan. Toch vond een geheel nieuwe versie (ook een oude tekst overigens) geen genade in de ogen van het dorp. Deze versie had de schuld van de dood van Jezus gelegd bij de „zondigheid van de mensheid als geheel", en niet bij de joden zoals in de oude tekst Bij wijze van com promis wordt in de proloog nu het gehoor gemaand „niet te zoeken naar andermans fouten, maar je eigen schuld te erkennen". De passiespelen van Oberammergau worden elke tien jaar gehouden sinds 1634. Er heerste toen de builenpest en de bevolking stelde God passiespelen in het vooruitzicht als de plaag zou ophouden. Heyne den Bak blijkt zich vooral aan het ook door De Troye genoemde forum te hebben gestoten. Het ging daarbij om een vast onderdeel van de STAD-uitzendingen, waarmee het programma werd besloten. „Naast een aantal als progressief te boek staande journalisten," aldus Heyne den Bak, „kwam ook Hans Knoop aan het woord, een professio nele dwarsligger van rechts. Knoop had het doorlopend over relschop pers, maar het paste klaarblijkelijk niet in de opzet van het programma om toe te geven dat het daar inder daad om ging en niet om actievoer ders met politieke doeleinden." Een veel geciteerde uitspraak tijdens dat forum is die van de muzikant Hans Ulfer. die opmerkte dat het iedereen vrij staat om af en toe een steen te gooien, als hij daar zin in heeft. Dat was voor Heyne den Bak het signaal om de knop om te draai en. De rest van de avond bleef hij verstoken van radiouitzendingen. „Op het andere station zaten oranje klanten, en daar had ik ook niet zo'n zin in." Heet van de naald Van den Ende is het met de kritiek op dit onderdeel van het programma niet geheel oneens. „Dat forum werd Van onze kunstredactie DEN HAAG Zowel de Biënnale van Venetië als de Jeugdbiënnale van Parijs zullen Nederlandse inzendin gen krijgen. Naar Venetië gaat onder meer werk van Ger van Elk, terwijl voorts een indruk wordt geboden van wat ons land in de jaren zeventig aan kunstbeleid heeft voorgestaan. De inzending voor Venetië is samen gesteld door Wim Beeren, directeur van het museum Boymans-van Beu- ningen in Rotterdam, de grafisch ont- werper Wim Crouwel en Gijs van Tuyl van het ministerie van CRM. Th. van Velzen, directeur van het Haags Gemeentemuseum heeft voor de ten toonstelling van het kunstbeleid van de jaren zeventig de redactie over het kunstpolitieke gedeelte. De Nederlandse inzending naar Vene tië haakt in op het algemene thema van de biënnale die de kunst uit de periode 1968-1980 wil belichten. De biënnale begint op 1 juni en wordt 28 september besloten. Naar de jeugdbiënnale in Parijs, die van 20 september tot 3 november in het Museum voor moderne kunst van de stad Parijs wordt gehouden, is een inzending samengesteld door Mari- nus Boezem, Ad Petersen en Gijs van Tuyl. De uitgekozenen zijn Kees de Goede, René Daniëls, Harry de Kroon, Ben Sleeuwenhoek, Kees Smit en Henk van Woerden. De selec tie werd voordien gemaakt door een internationale jury in de Franse hoofdstad. De Parijse biënnale be steedt naast de beeldende kunst ook aandacht aan film en architectuur. door Jan van Galen en Leo Kleyn HILVERSUM/AMSTERDAM Niet alleen in Amsterdam zijn op koninginnedag de emoties hoog opgelaaid. Ook de verslaggeving van de turbulente gebeurtenissen door radio en televisie deed bij menigeen de bloeddruk tot vervaarlijke hoogte stijgen. Vooral de manier waarop de VARA en de regionale omroep STAD/Radio Amsterdam zich in een geza menlijke uitzending van hun taak kweten, schoot veel luiste raars in het verkeerde keelgat. Gerard Heyne den Bak, lid van het hoofdbestuur van de VARA, werd het tegen het eind van de uitzending zelfs te machtig. Met een resoluut gebaar draaide hij, voor het eerst in zijn leven, de knop van zijn toestel om. Heyne den Bak, ook lid van het par tijbestuur van de PvdA, was niet de enige VARA-bestuurder bij wie de vlam in de pan sloeg. Terwijl in Am sterdam de keien door de lucht vlo gen, rinkelde her en der de telefoon. Bestuursleden van de socialistische omroep lieten elkaar verontwaardigd weten dat in de hoofdstad ook in journalistiek opzicht grenzen werden overschreden. IJan de Troye, plaatsvervangend voorzitter van de VARA. een paar dagen later in zijn zonovergoten tuin: „Er is die middag heel wat gebeld, ja. Ik heb zelf contact opgenomen met Van Wijk (omroepsecretaris van de VARA, red.). Iedereen was het erover eens: dit kon niet. Statutair is vastge- J legd dat de VARA opereert in een rechtsstaat. Dat betekent dat je ge- weid en terreur afwijst. Daar ligt de grens, en die is in die uitzending over- 1 schreden". Alternatieve vorm Heyne den Bak, die voor deze gele genheid ook de zon heeft opgezocht: „Voor de alternatieve vorm waarvoor I is gekozen, valt veel te zeggen, maar de medewerkers van de VARA heb ben zich te houden aan de grenzen die gesteld zijn. Dat betekent dat je moet opereren binnen de rechtsstaat en binnen de grenzen van het parlemen- tair-democratisch systeem". In schrille tegenstelling daarmee is zijn r' „indruk" dat er werd gejuicht „als een paar honderd meter verder men- sen de hersens werd ingeslagen". Het dagelijks bestuur van de VARA was akkoord gegaan met de uitzen ding van een „alternatief verslag" van de gebeurtenissen bij de inhuldi ging van Beatrix. Het had ook inges temd met het plan van Piet. van den Ende, directeur radio, om daarbij sa men te werken met STAD. De Am sterdamse omroep had zelf de hele dag willen uitzenden, maar daarvoor geen toestemming gekregen van het ministerie van CRM. De Troye: „Het dagelijks bestuur heeft de medewerkers erop gewezen dat het om een subtiele zaak ging. Uitgangspunten, is afgesproken, zou den zijn dat reliëf moest worden gege ven aan de kraakacties en dat er geen republikeinse opstelling zou worden gekozen. Over een republiek wordt verschillend gedacht bij de VARA." 'Een beetje rustig' Van den Ende, later, in zijn woning in Amsterdam: „Met het dagelijks be stuur zijn geen keiharde afspraken gemaakt. Er waren geen duidelijke richtlijnen. Er is gezegd: doe het een beetje genuanceerd, een beetje rustig." Zowel het bestuur als de afdeling radio realiseerde zich dat de verslag gevers van STAD kortelings In op spraak waren geraakt door de manier waarop zij ruchtbaarheid hadden ge geven aan de kraakactie in de Am sterdamse Vondelstraat. De Troye en Van den Ende waren beiden niet zo bang voor een herhaling van deze wijze van verslaggeving. „Wij dach ten" zegt De Troye, „dat die mensen daarvan wel wat geleerd zouden heb ben. Dat is ook gebleken: onze kritiek richt zich dan ook meer op de verslag geving van de VARA dan op die van STAD." Van den Ende: „De fouten, dachten wij, zouden geen tweede keer gemaakt worden, zo er toen al fouten zijn gemaakt." De Troye, die overigens niet de hele dag bij de radio heeft gezeten, formu leert „twee hoofdbezwaren" tegen de uitzending. „Het eerste is dat in de toon eigenlijk zo duidelijk afstand is genomen van de mensen die er be hoefte aan hadden het feest mee te Isa belle Huppert is te zien in Sauve qui pent (la Vie). Cannes maakt zich op voor filmfestival door Peter Barnaart CANNES Vrijdag begint in het Franse badplaatsje Cannes het jaarlijks evenement, dat nog steeds geldt als 's werelds belangrijkste filmfestival, officieel genaamd Festival International du Film. Onder die noemer schuilt eigen lijk alleen het chique gebeuren dat zich afspeelt in het Palais des Festivals. Daar worden, in compe titie om de Palme d'Or, films ver toond van regisseurs met veelal een reeds stevig gevestigde repu tatie. Dat zijn de films die wij later in de bioscopen kunnen zien, na dat ze voor een deftig in gala en glitter gestoken publiek in het Pa lals ten doop zijn gehouden. Wil een film voor selectie voor dit festival in aanmerking komen, dan mag hij het land van her komst nog niet in roulatie zijn. Elk jaar wordt een handvol film prominenten aangewezen om deel uit te maken van de jury, die zal beslissen wie met de Gouden Palm gaat strijken. Dit jaar zullen zich hier o.a. het hoofd over bre ken: de actrice Leslie Caron en de regisseurs Veljko Bulajic en An- dré Delvaux („Vrouw tussen Hond en Wolf" met onder anderen Rut- ger Hauer). Als president van de jury werd Ingmar Bergman aange zocht, maar hij is aan het filmen en heeft dus geen tijd. Het Holly- wood-lenomeen Kirk Douglas zal nu voor de tweede maal daze taak op zich nemen. De films waarover deze mensen moeten oordelen komen weer voornamelijk uit de Verenigde Staten, Italië en Frankrijk zelf. Amerika gooit er een reeks grote namen tegenaan: Being There van Hal Ashby, met Peter Sellers naar een boek van Jerzy Kosinski: AU that Jazz van Bob Fosse met Roy Scheider; The Big Red One van Sam Fuller met ondermeer Lee Marvin; The Long Riders van Wal ter Hill, met de broederteams Sta- cey en James Keach en Keith, David en Robert Carradine. Bo vendien brengt het festival een hommage aan de onlangs overle den „Master of Suspense" Alfred Hitchcock. Fellini Italië laat zich ook niet door nie mand vertegenwoordigen. Federi- co Fellini is uiteraard boven elke competitie verheven. Desondanks kan het volk kennis nemen van zijn nu al fel omstreden Cittè deUe Donne, met MarceUo Mastroianni. Dino Risi doet ook niet aan com petitie, maar is een vaste klant van Cannes, ditmaal met Io Sono Fotografico (voor het eerst sinds Deserto Rosso weer met Monica Vitti). Wel in competitie: La Teraz- za van Ettore Scola, met Vittorio Gassman en Mastroianni; en Sal to nel Vuoto van Marco BeUochio met Anouk Aimée en Michel Pic- coü. Als extraatje brengen de Ita- Uanen Super Totö, als hommage aan de komiek Totd (met wie onze eigen Yoka Berretty zowaar nog in een film heeft gespeeld!) Na de gebruikelijke lange tijd van geheimzinnigheid, hebben de Fransen eindelijk ook hun inzen dingen onthuld. Als we afgaan op de namen van de regisseurs lijken ze sterk vertegenwoordigd met Mon Oncle d'Amérique van Alain Resnais met Gérard Depardieu en Roger Pierre; Depardieu speelt ook in Loulou van Maurice Pialat, tegenover IsabeUe Huppert en Guy March and; Bertrand Taver- nier (zijn Death Watch gaat mo menteel in onze bioscopen) verte genwoordigt de Franse driekleur met Une Semaine de Vacances, waarin Nathalie Baye en Philippe Noiret, die hier hetzelfde persona ge speelt als in Taverniers eerste film L'Horloger de St. Paul. Jean-Luc Godard komt uit voor Zwitserland met Sauve qui peut (la Vie) met Isabelle Huppert, Jac ques Dutronc en Nathalie Baye zijn eerste bioscoopfilm sinds Tout va bien (*70). Het is interessant te constateren, dat een aantal acteurs in meer films te zien is, en dus in feite met zichzelf wedijvert. Zo is IsabeUe Huppert niet aUeen te zien in een Franse en Zwitserse film; ook in een Hongaarse inzending, de film Orokseg (De Erfenis) van Martha Meszaros speelt zij een rol. Verder zijn in het festivalprogramma te verwachten een film van zeventig jarige Japanner Kurosawa, en in zendingen uit Canada, Groot-Brit- tannië, België, Polen, Spanje, In dia, de Phiüppijnen, Brazüië; zelfs China is vertegenwoordigd met een animatiefilm. OpvaUend is, dat de Bondsrepubliek met slechts één film zeer magertjes in het festival figureert. Nu zitten de organisatoren van de manifesta ties van Berlijn en Cannes elkaar al jarenlang in de haren. En het geval wüde, dat Berlijn, eerder dit jaar, programmatisch een Duits waterhoofd vertoonde. Zodoende dus. We hebben het nu alleen nog maar gehad over het officiële festival programma. Over de belangrijke nevenfestivals als de Semaine de la Critique, het Perspective du Ci néma en de Quinzaine des Réali- sateurs (waarin eindeüjk een pro- dukt van vaderlandse makeUj: Opname van Erik van Zuylen en Marja Kok) hoop ik nader te be richten. Piet van den Ende vieren. Er werden dingen gezegd als jammer dat er geen druUerige regen valt, zonde dat vandaag de zon schijnt. In de tweede plaats heeft men zich bij het forum te laat gereali- seerd dat de mensen gewoon op een rel uit waren." Even later komt hij met nog een derde bezwaar op de proppen. „Er werd gezegd dat het dank zij de reUen toch nog een gezelüge dag was gewor den. En dat. terwijl er meer dan hon derd gewonden waren gevaUen. Met alle goede bedoeUngen die de makers dan gehad mogen hebben, maar met zulke uitglijders vind ik niet dat je van een goed journalistiek produkt kunt spreken." me, waarvoor bulten mijn eigen pro gramma („Hoor haar", red.) kenneUjk niet zoveel begrip bestaat. Van de manier waarop nu is gereageerd, ben ik heel erg geschrokken." Wat Hanneke Groenteman betreft, komt daar nog wat bij. „Ik heb niet wülen moraliseren. Ik heb niet het vingertje opgeheven tegen de stenen gooiers, maar ook niet tegen de mo biele eenheid. Wel vind ik dat een socialistische omroep als de VARA soUdair moet zijn met mensen die niet in een duur huis wonen, geen opleiding, geen werk vaak. Het is te makkelijk om de reUenschoppers af te schüderen als ratten die uitgeroeid moeten worden." Van den Ende: „Het is de opdracht van de VARA om partij te kiezen voor de onderliggende partij. Daarbij moeten programmamakers er wel heel goed op letten hoe hun bood schap overkomt. Geweld moet je niet verdedigen, maar ik vind dat je daar mee niet kimt volstaan." Ongenoegen Van den Ende en Groenteman vragen zich af of in wezen het ongenoegen van de bestuurders niet is gewekt door de antimonarchlstische toon van de uitzending. Van den Ende: „Ik vind dat een socialist tegen het insti tuut van het koningschap moet zijn. Daarmee bedoel ik niet dat je er voortdurend tegenaan moet schop pen. Maar je moet wel aandacht be steden aan dat andere geluid. Dat is niet verboden." Er moet, vindt de directeur radio, binnen de VARA maar eens stevig gediscussieerd worden over „het hete issue van het koningschap", omdat daarover tegengestelde meningen blijken te leven. „Twee dagen eerder gaf Freek de Jonge een satire ten beste over het koningshuis. Dat kan dus blijkbaar wel bij de VARA. Maar toen was er dan ook nog niet zo'n hele toestand aan de gang." Het hoofdbestuur, vreest hij, „heeft zich tot tolk gemaakt van een wel degelijk aanwezige geschoktheid, waaraan de VARA maar voor een klein deel schuld heeft. Het is jammer dat de VARA zich daarmee als zonde bok heeft aangeboden." Beide programmamakers blijven er bij dat het hoofdbestuur niet met een afkeurende verklaring naar buiten had moeten komen, maar de zaak eerst intern aan de orde had moeten stellen. Dit standpunt wordt ook ge huldigd door de ondernemingsraad van de VARA en de vakbond van journalisten. De Troye zegt dat verwijt van de hand te wijzen. „Het was niet nodig om daarover te praten, omdat wij te maken hadden met een produkt dat was afgeleverd. Daarover hadden wij ons een oordeel gevormd. Het onder zoek dat wij het dagelijks bestuur hebben opgedragen, heeft ook alleen betrekking op de manier waarop de uitzending tot stand is gekomen. Daarbij zijn wij er niet op uit om zondebokken te zoeken." Van discussie, door Van den Ende bepleit, is ook De Troye een warm voorstander. Maar hij laat er geen twijfel over bestaan dat de medewer kers van de VARA zich zullen moeten houden aan de lijnen die door de verenigingsraad, de hoogste macht, worden uitgestippeld. „Is het nou zo erg om toe te geven dat je fouten hebt gemaakt?" KOPENHAGEN (AP, Reuter) De Deense televisie zal de omstreden film „Dood van een prinses" over de executie van een SaoedJsche prinses met haar minnaar niet uitzenden. Een woordvoerder van de Deense te levisie zei dat de film alleen was afge keurd wegens de kwaliteit ervan. Hanneke Groenteman heet van de naald gehouden. Daarin zaten geen bedaagde heren, maar mensen die een half uur eerder nog ln die stad hadden gelopen, die de hitte van de stad hadden gevoeld. Maar misschien zou je bij een volgende gelegenheid een ander forum moeten organiseren, met mensen die er wat afstandelijker over praten." Overigens heeft Van den Ende er geen enkele moeite mee de uitzen ding als geheel als „goed" te bestem pelen. Hij heeft zich, zegt hij, sinds die gedenkwaardige koninginnedag menigmaal afgevraagd hoe het moge lijk is dat een aantal van zijn vrien den bij de VARA daarover zo geheel anders denkt. „Hoe kan het dat ik zo enthousiast ben? Daarvoor moet je er, denk ik, geweest zijn. In die stad gebeurde van alles tegelijk. Er was angst en schrik, maar er waren ook hele vrolijke momenten. Er was ook een sfeer van luchthartigheid. Dat had mede zijn weerslag op die uitzen ding. Achteraf hoorde je pas hoe erg het geweest was." Dat betekent niet, zegt hij, dat de uitzending achteraf gezien toch min der geslaagd was. „De medewerkers hebben gebruik gemaakt van de ge gevens die voorhanden waren. Die waren soms zeer grimmig, maar vaak ook uiterst vrolijk. Hoe vaak gebeurt het niet dat je ergens hartelijk om lacht waarover je je later misschien schaamt." Schoonheidsfouten Hanneke Groenteman, ook letterlijk aan de zijde van Van den Ende, ver duidelijkt: „In de oorlog hebben de mensen ook wel gelachten." Zij deelt de mening dat met de uitzending geen grenzen, door wat dan ook be paald, zijn overschreden, al zijn er nu en dan wat „schoonheidsfouten" gemaakt. „Ik betreur het dat ik een aantal dingen gezegd heb die blijkbaar niet door de beugel konden, maar ik vind het even erg dat er mensen zijn die daar dankbaar gebruik van maken. Ik heb een bepaalde manier van pra ten, met understatements en cynis Gerard Heyne den Bak

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4