'Aanbod levensmiddelen
moet specialistischer'
Prijzen premiebouw
zullen moeten dalen
Veel meer banen weg
bij Philips Glas
De oplossing voor grote
problemen in het buitenland
zit vaak in een klein
boekje.,
\«tern^êffié
Wetgeving
nodig tegen
kleine lettertjes
Hulp voor gehandicapten
Omzet geneesmiddelen
stijgt minder hard
Lokpremie
In de rij voor
cent van 1980
Schuitema-concern:
ïe,SM.980
Mening over reclame
Daglicht op zolder
FINANCIEN EN ECONOMIE
Van onxer verslaeeevers
.ttrFCHT - De stijeing in de omxet
ITTgeneesmiddelen in Nederland is
hel alxelopen jaar verder terueeelo-
r„ voor het volgend jaar ver-
ïachl de farmaceutisehe industrie
«vuweiijhs meer groei. Er is een flin-
Jjiinn van de uitvoer van genees
middelen. terwijl daarnaast de kos-
vc)or ondenoek naar nieuwe me-
dirijnen nog steeds toenemen.
nit blijkt uit het ovenieht „Farma-
rljten 1980," dat Nefarma. een orga-
lisatie van 92 importeurs en produ
cten van geneesmiddelen, heeft
lltgegeven. De organisatie heeft
ruim negentig: procent van de totale
omzet in farmaceutische merkartie-
kelen in handen.
Hoewel de overheid verwachtte, dat
de geneesmiddelenmarkt in 1979 nog
met 7,7 procent zou groeien, steeg de
omzet in dat jaar met maar vier
procent (tegen 7,6 procent in 1978) tot
ruim één miljard gulden. Van die
vier procent was 2,1 procent het ge
volg van prijsstijgingen en 1,9 pro
cent van een toeneming van de afge
zette hoeveelheden.
Volgens Nefarma hebben alternatie
ve geneesmiddelen, zoals kruiden,
het gebruik van merkgeneesmidde
len beïnvloed, terwijl verder de art
sen minder geneesmiddelen zijn
gaan voorschrijven. Ook de markt
voor medicijnen die zonder recept
verkrijgbaar zijn (zelfmedicatie)
slinkt, want in twee jaar tijd daalde
de omzet met 3,5 procent tot 116
miljoen gulden.
In deze ontwikkelingen ziet Nefar
ma een beginnende bedreiging voor
de werkgelegenheid. „En wellicht
zelfs voor het voortbestaan van een
aantal bedrijven." Ze voegt er aan
toe, dat dit nog meer geldt als be
paalde plannen van de overheid en
de ziekenfondsen doorgaan om op
geneesmiddelen te bezuinigen.
AMSTERDAM (ANP) Er
was gisteren een run op de
laatste centen van 1980, tevens
de laatste centen waarop nog
de beeldenaar van koningin
jaliana voorkomt. Het hoofd
postkantoor in Amsterdam
had er gisteren vierduizend te
verdelen, maar was binnen
twee uur door de voorraad
heen. Dit ondanks het feit dat
er per persoon slechts tien
exemplaren werden uitge
deeld.
Oorzaak van de verzamelwoe
de is behalve het aftreden van
koningin Juliana het feit dat
erop het ogenblik geen officië
le muntmeester is. Om dit aan
te geven bevatten de munten
behalve het bekende haantje
een sterretje, wat de curiosi-
teitswaarde verhoogt.
Volgens de Rijksmunt in
Utrecht zijn er 15 miljoen cen
ten van 1980 geslagen, maar
het publiek houdt ze kennelijk
vast. Volgens een muntenhan-
delaar worden de gekste be
dragen voor een cent van 1980
betaald, variërend van vijftig
cent tot een gulden met een
uitschieter naar een tientje.
Volgens dezelfde handelaar
zakt de hausse vanzelf weer in,
want er zijn centen genoeg.
Alleen houdt iedereen ze nu
vast.
Van onze redactie economie
AMERSFOORT Een van de grootste problemen waar de detailhandel zich de komende
jaren voor zal zien geplaatst is een vraag naar steeds meer uiteenlopende produkten. De vraag
naar kwaliteit en vooral diversiteit neemt sterk toe. Maar de neiging om aan die verlangens
tegemoet te komen moet een grens hebben. Zoals de winkeliers het zelf zeggen: „Het schap is
niet van elastiek".
j DE EUROPESE INVESTE
RINGSBANK gaat een 10,5 procent
bijftienjarige lening van 150 mil
joen uitgeven waarvan de koers uiter-
Rijk 12 mei voor beurs bekend wordt,
jop 14 mei kan op de lening worden
'ingeschreven, de storting is op 16
Juni. De aflossing begint in 1991.
Het Schuitema-concern, dat onder
andere de Centra-winkels belevert en
de Famila-zaken, de Micro- en Massa
markten exploiteert, is van mening
dat de winkel, tegenover een veel
soortige vraag van consumenten een
gesegmenteerd aanbod moet stellen.
Met name het compromis „van alles
wat", dat in de kleinere winkels wordt
gehanteerd, gaat volgens Schuitema
een wisse ondergang tegemoet. In het
algemeen zullen de winkels een speci
alistischer karakter moeten krijgen.
Bepaalde onderdelen van het assorti
ment zullen sterker worden bena
drukt. Voor duidelijke speciaalzaak-
jes ziet Schuitema een groeimarkt,
vooral in kaas, verse vis en reform-
produkten.
Viewdata
Het concern verwacht op korte ter
mijn, als gevolg van de invoering van
het viewdata-systeem. een uitbrei
ding van de service en dienstverle
ning in de detailhandel. Schuitema in
haar jaarverslag '79: „De consument
zal binnenkort zelf vanuit de huiska
mer (vergelijkend) kunnen winkelen.
Hij kan via de televisie bestellingen fCwpfchasir
plaatsen die dan thuis worden
bezorgd.
In de winkel zelf zullen ontwikkelin
gen op het gebied van automatisering
zich beperken tot gebruik achter de
schermen, vooral ten behoeve van
bedrijfsvorming, voorraadbeheer-
sing, kostenbewaking en dergelijke.
In een aantal moeilijkheden die al
geruime tijd bestaan, ziet Schuitema
vooralsnog geen verbetering optre
den. Met name het chronische tekort
aan goed winkelpersoneel bezorgt de
detaillist hoofdbrekens. De winkel zal
in de toekomst met een interessanter
aanbod moeten komen om het werk
aantrekkelijker te maken. Deeltijd
banen ervaart Schuitema als een stap
in de goede richting.
Voor dit probleem en een aantal an
dere (zoals de invloed van de overheid
op de distributie) zou het een oplos
sing zijn om flexibeler openingstijden
te hanteren. Het distributie-systeem
zou dan doeltreffender kunnen wor
den benut, en opstoppingen zowel in
het koopverkeer als in de winkel wor
den erdoor voorkomen. Ook zou deel
tijdarbeid op die manier beter wor
den benut.
Met een nieuwe tak van het Schuite-
ma-bedrijf wordt tegemoet gekomen
aan het gebrek aan kennis bij de
detaillist over randgebieden van het
ondernemen: Tegen betaling worden
door „Ecodis" bedrijfs-economische
en fiscaal-juridische adviezen gege
ven, en wordt raad gegeven inzake
personeelsbeleid, organisatie en effi
ciency, hypotheken en assurantiën
enzovoort.
Het concern noemt zijn resultaten
over 1979 bevredigend: De omzet
steeg van 954 miljoen tot 1.023 mil
joen gulden, een stijging van 7,2 pro
cent. De nettowinst bedroeg 4,54 mil
joen gulden. Dit jaar wordt ongeveer
een even grote winst verwacht.
Overigens is het Schuitema-concern,
alle klachten op dit gebied ten spijt,
van mening dat de levensmiddelen
branche als geheel geen bijzondere
kwetsbaarheid voor de slechte econo
mische ontwikkelingen vertoont: De
omzet van voedings- en genotmidde
len nam met 5 procent toe tot circa 39
miljard. In 1978 bedroeg die toename
8 procent (tot 37 miljard gulden). Wel
liep het aandeel van voedings- en
genotmiddelen in het totaal van de
consumptieve bestedingen terug, van
22,2 tot 21,7 procent. Die terugslag
was echter kleiner dan in voorgaande
jaren.
Nationaal Grondbezit: meer standaardisatie
Van onze redactie economie
AMSTERDAM De prijzen van vooral de premiebouw zullen
niet alleen niet verder mogen stijgen, maar zelfs moeten
dalen. Een dergelijke prijsdaling is bij een seriematiger bouw
met ruimere gebruikmaking van geprefabriceerde onderdelen
zeker te verwezenlijken.
l Claus heeft in Amsterdam de Veiligheidsbeurs geopend. Op
i rondgang beproefde bij onder meer een laskap.
Dit schrijft de raad van bestuur van
Nagron (Nationaal Grondbezit) in het
jaarverslag over 1979. De moderne
bouwmethoden laten, volgens Na
gron, ruimte genoeg om binnen een
bepaalde standaardisatie voldoende
variatie aan te brengen. Men zal zich
meer ervan bewust moeten worden,
dat vernieuwingsdrang moet worden
pan een onzer verslaggevers
NDHOVEN De reorganisatie bij Philips Glas gaat veel meer arbeidsplaatsen kosten dan
Hips beweert. De bedrijfsledengroepen van de industriebond FNV schrijven dat in een
wartboek over de situatie bij Philips Glas.
afgewogen tegen de wensen en draag
kracht van de uiteindelijke eigenaar-
bewoner
Het bestuur schenkt in het verslag
ook aandacht aan het naoorlogse
huurbeleid. Het wijst erop dat dit
beleid van het streng aan banden
houden van het huurprijsniveau ter
vermijding van excessen als gevolg
van het woningtekort, tot op de dag
van vandaag voortduurt en allengs is
uitgegroeid tot het kunstmatig laag
houden van de huren van woningen.
Jarenlang, aldus Nagron, zijn de
stichtings- en onderhoudskosten
vaak veel meer dan tien procent per
jaar gestegen, terwijl het huurpeil
de laatste jaren gemiddeld slechts
ongeveer 6,5 procent op jaarbasis is
verhoogd. Het steeds groter worden
de verschil tussen de economisch mi
nimaal noodzakelijke huur voor
nieuwbouw en de maximaal toelaat
bare huur voor oudbouw, heeft uit
eindelijk en onvermijdelijk geleid tot
een praktisch volledige stilstand van
de bouw van niet-gesubsidieerde
huurwoningen.
Volgens Philips moeten in Winscho
en 120 arbeidsplaaten verdwijnen en
Eindhoven 260. In totaal dus 380
Isplaatsen. Volgens het zwart
te zullen door de reorganisatie al-
i al in Eindhoven en omgeving
fO'n 1000 banen wegvallen en staan
rder ruim 1600 banen op de tocht in
'"S en Engeland.
toillps heeft aangekondigd dat de
[>eciaal-glasfabriek van Eindhoven
Winschoten moet worden over
heid. Daarnaast zal volgens het
-Zwartboek. de persglasfabriek uit
Eindhoven moeten verdwijnen en zal
aama ook de vestiging van Elcoma
•eeldbuizen in Eindhoven moeten
luiten. Het zwartboek komt daar-
loor op een veel groter verlies aan
rbeidsplaatsen dan Philips had be-
üjferd.
ADVERTENTIE
'logelijkheden
Volgens het zwartboek hadden de
Problemen bij Philips Glas voorko-
k men kunnen worden. Het zwartboek
m erwijt de directie slechte organisatie
n wanbeleid. Woordvoerder Frans
'osch van de bedrijfsledengroep
"NV: „de directie heeft aan dé lopen-
e band geblunderd. Er zijn genoeg
mogelijkheden om de werkgelegen
heid bij Philips Glas niet alleen te
>ehouden, maar zelfs uit te breiden.
fï>e reorganisatieplannen zijn zowel
rijfsmatig als sociaal onaan-
dbaar"
olgens het zwartboek heeft Philips
las een gouden toekomst voor zich
de directie zich meer zou richten
Opta-elektronica en de mirco-
ektronica.
Niet uitstellen; nu halen!
Bij uw ANWB-kantoor,
de Rabobank en de
Grenswisselkantoren.
Standaardcontract eenzijdig"
en daardoor onrechtvaardig
Zoals bij vele onderwerpen, gaat het bij
een beoordeling van eenzijdige standaard-
voorwaarden bekend of berucht als de
kleine lettertjes het gezegde „zoveel
hoofden, zoveel zinnen" op. Over de voor-
en nadelen van de contracten en wat er
eventueel tegen gedaan zou moeten wor
den, is de afgelopen jaren al heel wat
geschreven. De kwestie is echter weer
hoogst actueel door het proefschrift „Ge
bondenheid aan standaardvoorwaarden",
waarop dr H. G. van der Werf onlangs in
Nijmegen promoveerde en waarin tegen
dit hete hangijzer fundamenteel anders
wordt aangekeken dan in het proefschrift
„Standaardvoorwaarden", waarop dr E. H.
Hondius twee jaar geleden in Leiden pro
moveerde.
Het verschijnsel stan
daardvoorwaarden kan
inderdaad op verschil
lende manieren worden
benaderd. Het antwoord
op de vraag of er al dan
niet (wettelijke) maatre
gelen getroffen dienen te
worden, is afhankelijk
van de wijze waarop de
bestaande situatie wordt
beoordeeld.
Vanuit het oogpunt van
de consument bezien,
zijn standaardvoorwaar
den in feite een vorm van
„particuliere wetge
ving", die eenzijdig door
een branche of onderne
ming wordt opgelegd. In
het geval van standaard
voorwaarden, kan de
consument niet (of nau
welijks) in vrij overleg
een contract afsluiten.
De consument is zo hij
of zij al van het bestaan
daarvan op de hoogte is
in zo'n geval gedwon
gen, de door een bedrijf
eenzijdig opgestelde le
veringsvoorwaarden te
accepteren. Het is slik
ken of stikken".
Uithollen
Met behulp van de kleine
lettertjes achterop koop
contracten, polissen en
andere overeenkomsten,
trachten vele bedrijven
de verplichtingen te be
perken of op een aantal
punten uit te sluiten.
De rechten van de consu
ment worden in elk geval
vaak zo uitgehold, dat
een consument bij een
geschil al gauw denkt
maar beter van een pro
ces te kunnen afzien. Bo
vendien wordt in stan
daardcontracten dik
wijls bindend advies of
arbitrage voorgeschre
ven, waardoor de consu
ment in geval van klach
ten de mogelijkheid om
naar de rechter te stap
pen geblokkeerd ziet.
De heer Van der Werf on
derkent deze problemen
uiteraard ook. Maar hij
vindt dat regels van
dwingend recht uitslui
tend dienen te worden
voorgeschreven in geval
van een duidelijk dwin
gende noodzaak. Naar
zijn oordeel heeft de
rechter nu al een aantal
mogelijkheden, om de
bezwaren tegen stan
daardvoorwaarden tot
hun recht te laten ko
men. Bovendien acht hij
terughoudendheid ten
aanzien van wetgeving
op dit gebied nodig, in
verband met het „waar
devolle beginsel van de
contractsvrijheid".
Op grond hiervan komt
de heer Van der Werf tot
de conclusie, dat het in
ons land bestaande sys
teem nog voldoende mo
gelijkheden biedt, om, de
nadelen die standaard
voorwaarden kunnen
hebben, op te heffen.
„Het zwaard behoeft niet
te worden gehanteerd,
zolang nog een floret
aanwezig is," luidt zijn
standpunt.
Want naar zijn mening
zijn de mogelijkheden
voor een krachtiger aan
pak van de rechter op dit
gebied, tot nu toe onvol
doende benut. Hieruit
volgt dan het oordeel,
dat een wettelijke rege
ling ongewenst en onno
dig is en dus achterwege
dient te blijven, zolang
de noodzaak daarvoor
onvoldoende is aange
toond.
Overigens tekent de heer
Van der Werf hierbij aan,
dat nog veel gedaan kan
worden aan de verbete
ring van de rechtshulp
aan de particuliere con
sument Ook deze moge
lijkheden dienen, aldus
de heer Van der Werf te
worden benut, voordat
wetgeving in overweging
wordt genomen.
De heer Hondius beoor
deelt eenzijdige stan
daardvoorwaarden. uit
een oogpunt van recht
vaardigheid als negatief.
Door de eenzijdige vast
stelling zijn vele stan
daardcondities „zo zeer
ten gunste van de één
komen luiden en dat in
zulke ruime bewoordin
gen. dat een beroep op
deze condities onder vele
omstandigheden tot on
rechtvaardige resultaten
leidt," zegt hij.
In dit verband haalt de
heer Hondius een uit
spraak aan van de Raad
voor het Midden- en
Kleinbedrijf Die komt
erop neer, dat het be
staan van standaard
voorwaarden de rechts
gelijkheid en rechtsze-
Het is weliswaar nog niet
zo ver dat de banken
voor elke nieuwe spaar
der de rode loper uitleg
gen, maar wel worden
(mogelijke) nieuwe
spaarders door middel
van advertenties en fol
ders benaderd om een
spaarrekening te ope
nen. Daarbij wordt dan
een lokpremie van 7,50
in het vooruitzicht
gesteld.
Een van de grote banken
tracht het openen van
een nieuwe spaarreke
ning nu helemaal aan
trekkelijk te maken met
een spelletje (iets invul
len). Daarmee hebben
vier deelnemers de kans
op een „foto-safari" ter
waarde van 2.500!! naar
een ver land, terwijl
daarnaast nog veertig
nieuwe spaarders kans
maken op een prijs van
ƒ1.000
Kennelijk valt er voor de
banken lekker op spaar
geld te verdienen. Dat ze
daarom proberen zoveel
mogelijk publiek naar
het eigen loket te trek
ken, is begrijpelijk. Ge
zien vanu—t het oogpunt
van het publiek, zou het
echter beter zijn de rente
op spaarrekeningen te
verhogen.
kerheid in gevaar brengt.
De rechtsgelijkheid, om
dat het van de brutaliteit
en de machtspositie van
de consument afhangt,
of die erin zal slagen een
toepassing van de stan
daardcondities te ontlo
pen. De rechtszekerheid,
omdat het van de welwil
lendheid van de onder
nemer afhangt, of deze al
dan niet zal vasthouden
aan de voorwaarden. De
mogelijkheden van de
rechter om misbruik van
standaardvoorwaarden
tegen te gaan, acht hij
ontoereikend.
Op grond van deze over
wegingen komt de heer
Hondius tot de conclu
sie, dat er in ons recht
een procedure dient te
worden ingevoerd die
kan leiden tot een toet
sing van standaardvoor
waarden voor consumen
tentransacties. Deze
toetsing zal ertoe moe
ten lelden, dat stan
daardvoorwaarden voor
taan in overleg tussen de
branche-organisaties en
de consumentenorgani
saties tot stand komen.
Als ik voor de keus
stond, zou ik eerder de
kant van de heer Hondi
us kiezen, dan de zijde
van de heer Van der
Werf. Gezien de huidige
situatie daarbij vooral
in aanmerking nemende
dat, als ergens de macht
van de sterkste geldt,
dat is in gevallen dat een
leverancier ten opzichte
van de consument een
standaardcontract han
teert zou ik denken
dat wettelijke maatrege
len op dit gebied beslist
nodig zijn. Want achter
het begrip contractsvrij
heid moet in gevallen
dat standaardvoorwaar
den worden gehanteerd,
grote vraagtekens wor
den gezet.
Het is daarom toch maar
te hopen, dat het minis
terie van Justitie dat
al enige tijd een vooront
werp van wet ten aan
zien van standaardvoor
waarden gereed heeft
spoed maakt met een
wettelijke regeling van
standaardvoorwaarden
Voor mensen die het ge-
bru—k van een hand
missen, is een apparaat
je met een aantal hulp
stukken ontwikkeld.
Daarmee kunnen hande
lingen worden gedaan,
waarvoor twee handen
nodig izjn. Deze „helpen
de hand" wordt momen
teel in Engeland in de
praktijk getest en ver
wacht wordt dat dit arti
kel nog dit jaar in Neder
land kan worden geïntro
duceerd.
Het apparaatje bestaat
uit een klem, die op het
aanrecht of werkblad
kan worden vastgezet.
Daarop kunnen hulp
stukken worden aange
bracht, waarmee van al
les kan worden aange
pakt; van alle maten
blikken zelfs moeilijke
sardineblikjes tot een
heel brood. Het is ook
mogelijk met dit appa
raatje aardappelen te
schillen, kaas te raspen,
te breien of nagels te lak
ken. Andere mogelijkhe
den worden nog onder
zocht.
De fabrikant het En
gelse concern Metal Box
weet nog niet hoe duur
het apparaat zal worden.
De bedoeling is de prijs,
gezien de sociale functie,
zo laag mogelijk te hou
den. Verwacht mag dus
worden dat het niet „zo'n
vreselijk kostbaar" ap
paraat zal zijn. aldus de
woordvoerder van het
pr-bedrijf Forman
Partners in Amsterdam
A. van der Pol (economoom): De felste pleidooien
voor opheffing van de Ster uitstrooiingen, om de
consumenten te beschermen tegen de reclame, ko
men uit hoeken waar men alle Nederlanders boven
achttien jaar onvoldoende onafhankelijk in hun
denken acht om ze het actief kiesrecht te geven en
waar men briesend voorstellen zou verwerpen om ze
te beschermen tegen politieke propaganda, bijvoor
beeld door de uitzending van Tweede-Kamerdebat
ten te verbieden. (Bijeengebracht door FIIV/BBDO)
De reeks brochures van
het Bouwcentrum in
Rotterdam is uitgebreid
met de uitgave „Dag
licht in het schuine dak".
Hierin wordt een over
zicht gegeven van dak
kapellen en dakramen
die te koop zijn. Het
overzicht bevat foto's en
verdere belangrijke ge
gevens. zoals de leveran
cier, materiaal en soort
beglazing, leverbare ma
ten en. niet te vergeten,
de prijzen.
Voorts wordt de con
structie van dakkapellen
en dakramen beschre
ven. omdat deze vaak als
doe-het-zelf-pakketten
worden geleverd. Daar
bij wordt aandacht be
steed aan water- en
tochtdichte afwerking,
ventilatie en veiligheid.
Van belang is ook dat
gewezen wordt op de be
paling, dat het verboden
is te verbouwen (en dit
geldt ook voor het aan
brengen van een dakka
pel of dakraam) zonder,
of in afwijking van een
schriftelijke vergunning
van het gemeentebe
stuur.
De brochure kan worden
besteld door ƒ7,40 over
te boeken op postgiro
357696 van het Bouwcen
trum in Rotterdam, on
der vermelding van de
gewenste uitgave. De
reeks informatieve uit
gaven van het Bouwcen
trum omvat namelijk
eenentwintig delen.
