VS: verklaring
>ver Palestijnen
lient vrede niet
Suriname pakt
corruptie aan
Carter gaat toch
campagne voeren
Gibraltar slechts open door Spaanse kniebuiging
Mozambique
en Tanzania
sturen bij
Westen ontbreekt bij
meifeest in Moskou
Bijna-rel
in Bern
Midden-Oosten vecht
vetes in Londen uit
EG: resolutie is voorbarig
Zorg over discriminatie in Nederland
Chili verbiedt mis
Grote ontvoering
in Guatemala
Scherpe kritiek van Kennedy
IIJDAG 2 MEI 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
7
etl
DAR ES SALAAM (AP)
Mozambique en Tanzania
hebben een aantal verande
ringen aangekondigd in hun
socialistisch getinte econo
misch beleid.
In Mozambique mogen ondernemers
weer kleine bedrijfjes oprichten. Het
hele bedrijfsleven wordt niet langer
beheerd door de staat.
NEW YORK, JERUZALEM (AP, AFP, Reuter) Een
gel rklaring die het recht van de Palestijnen op een eigen
jat erkent bevordert de vrede in het Midden-Oosten niet,
eent de Amerikaanse VN-afgevaardigde Donald McHenry.
Na de onafhankelijkheid van Portu
gal. in 1975, na een bevrijdingsstrijd
van tien jaar, werden vrijwel alle be
drijven genationaliseerd. De meeste
Portugezen verlieten Mozambique,
waardoor in het land een groot tekort
aan kader ontstond. President Ma- PrClïllCS
chel wil weer geschoolde mensen aan
trekken, liet hij gisteren weten.
te krijgen om de eerste mei te vieren.
Eerder gispte Machel het gebrek aan
doeltreffendheid en de corruptie in
zijn land. Vorige maand werden tien
ministers in zijn kabinet vervangen.
ira
ld'
nfi
M die reden spraken de Verenigde
laten hun veto uit over een resolutie
de Veiligheidsraad die het recht op
i eigen staat erkent. De resolutie
v is ingediend door Tunesië.
leden, waaronder de Sowjet-
stemden voor de verklaring.
rijk, Groot-Brittanrüë, Noorwe-
n en Portugal onthielden zich.
vertegenwoordiger van de Pales-
bevrijdingsorganisatie (PLO)
een waarnemersstatus heeft bij
VN, zei dat na 't Amerikaanse Veto
Algemene Vergadering een bijeen-
ist moet wijden aan de Palestijn
aken. De Europese Gemeenschap
ielt daar echter weinig voor.
wil dat in ieder geval wordt ge-
icht tot na de Europese topconfe-
itie, die volgende maand in Venetië
irdt gehouden. De niet-gebonden
len spraken tijdens hun topconfe-
itie in Havana, in september al af
als deze resolutie door een Ameri-
inse veto zou worden getroffen, de
;emene Vergadering van de VN bij-
moest komen.
O-vertegenwoordiger Zehdi Terzi
in het midden wanneer naar zijn
ining deze vergadering gehouden
worden Volgens Londen en Parijs
het veel verstandiger te wachten
na de vergadering in Venetië.
reid
PLO zou daartoe bereid zijn, re-
waarom Terzi het tijdstip van het
een roepen van de Algemene Ver
lering in het midden liet. Waame-
rs vragen zich af waarom de reso
le over het Palestijnse recht op een
en staat nu is ingediend, terwijl de
t-gebonden landen wéten dat de
is bestaat dat de EG in Venetië
ar standpunt inzake het Midden-
sten zal herzien.
lendien loopt op 26 mei het „ulti-
tum" af voor overeenstemming
meer Palestijnse zeggenschap
de westelijke Jordaanoever en in
strook van Gaza. Volgens de af-
aken van „Camp David" moeten
Verenigde Staten, Israël en Egypte
or die tijd een akkoord hebben
•eikt over het bestuur in die bezet-
gebieden. Het ziet er niet naar uit
t dat lukt.
^Iferen zijn de overlegpartners aan
|ra nieuwe onderhandelingsronde
(egonnen in Heraliya, een aan zee
igen voorstad van Tel Aviv. Opzet
dat nu ononderbroken wordt door
praat, eerst tien dagen in Israël,
rvolgens tien dagen in Egypte
Israëlische premier Menachem
tgin heeft zich verzet tegen de druk
n de Amerikaanse president Jim
s' Carter om het hele overleg in de
renigde Staten te houden. Carter
eft onlangs apart overleg gevoerd
et Begin en de Egyptische presi-
nt Anwar Sadat.
gedood door Israëlische militairen.
Volgens Israël openden militairen het
vuur toen zij op een school in het
dorp Anabta, waar het al enige tijd
onrustig was, met stenen werden be
kogeld. Arabische zegslieden ver
klaarden dat de jongen bewust is
doodgeschoten tijdens een 1 mei-be
toging.
Tevens kondigde hij aan dat iedereen
die zich schuldig maakt aan economi
sche sabotage in het openbaar te
recht moet staan. Ten overstaan van
tienduizenden mensen in de hoofd
stad Maputo zei Machel dat er in alle
sectoren van de economie „chroni
sche tekorten" bestaan.
Er was geen druppel bier of frisdrank
Het noordelijke buurland Tanzania
beloofde gister premies aan arbeiders
die hun produktie vergroten.
In staatsondernemingen waar verlies
wordt geleden hoeft niemand op pro
motie te rekenen.
Volgens de critici van het Tanzani-
aanse socialistische model bestaat er
weinig discipline in de bedrijven, en
weinig animo om meer te produceren
omdat er geen „loon naar werken'
wordt gegeven. Volgens ambtelijke
zegslieden in Dar es Salaam is het
nieuwe beleid een antwoord op deze
kritiek.
Een andere maatregel is dat onder
zoekers die nieuwe vindingen doen
waardoor de produktie kan worden
opgevoerd extra beloond zullen wor
den. Verder zullen honderden artike
len in Tanzania goedkoper worden.
De particuliere gezondheidszorg
wordt voor zover die nog bestaat
afgeschaft. De regering vindt de par
ticuliere artsen te duur Ze zijn alleen
te betalen voor een kleine groep,
maar de grote meerderheid van de
bevolking heeft het geld niet om een
arts te bezoeken. Alle privé-klinieken
worden overgenomen door de rege
ring, of door instellingen als het Rode
Kruis of de gezamenlijke kerken.
De artsen wijzen erop dat de huidige
regeringsziekenhuizen al veel te vol
zijn, en gebrek hebben aan personeel.
Zij geloven er niets van dat de ge
zondheidszorg door de nationalisatie
beter en betaalbaarder zal worden.
„Als het doorgaat maak ik van mijn
kliniek een café", aldus een van de
artsen.
Van een correspondent
PARAMARIBO Er zal in Suriname een speciale rechtbank
worden ingesteld voor de opsporing en berechting van men
sen die zich aan corruptie hebben schuldig gemaakt. De
Surinaamse premier Chin A Sen kondigde dat gisteren, tij
dens de 1 mei viering, onder luid applaus aan.
anval
dat deed gisteren tijdens een 1
ei-rede voor arbeiders in Al Arisj in
Sinai, een felle aanval op het ne-
izettingenbeleid van Israël in de
zette gebieden. Wij zijn nu met
aël in een strijd gewikkeld, aldus
dat, ondanks het feit dat dat land
n toezeggingen in het kader van
t vredesverdrag (van Camp David)
komt. Die strijd is nodig voor de
ilestijnen en voor de Arabische
ak, zo probeerde Sadat de Arabi-
he tegenstanders van zijn toenade-
ig tot Israël wat gunstiger te
Bmmen.
)ns standpunt is duidelijk: Israëli-
he nederzettingen op Arabische
ondgebied in de Gaza-strook en op
westelijke oever van de Jordaan
|n onwettig. Het westelijke deel van
ruzalem hoort bij de westelijke Jor-
anoever en alle maatregelen die
(n genomen om daarin verandering
brengen zijn onwettig", aldus de
yptische president.
j een schietpartij aan de westkant
n de Jordaan is een jonge Palestijn
De Russische leiders, met links president Breznjew, wuiven naar de
deelnemers aan de parade op het Rode Plein in Moskou.
MOSKOU (AFP, AP, UPI) De meeste westerse ambassa
deurs waren gisteren nadrukkelijk niet aanwezig bij de 1-mei
viering in Moskou. De parade op het Rode Plein werd gade
geslagen door een fit uitziende president Leonid Breznjew,
premier Alexei Kosyging en de ideoloog van het Kremlin
Mikhail Soeslow.
Voor het feest waren ongeveer 3000
mensen samen gekomen op het Onaf
hankelijkheidsplein in Paramaribo,
van het presidentiële paleis. De pre
mier legde daar in de openlucht de
regeringsverklaring van zijn interim
kabinet af. Onder de aanwezigen wa
ren leden van de nationale militaire
raad, de Nederlandse ambassadeur
en president Ferrier waren present.
De twee grootste politieke partijen
van Suriname de NPK en de VDP
waren niet op de uitnodiging ook te
komen ingegaan. Naar hun mening
dient de regeringsverklaring in het
parlement te worden afgelegd, en niet
tijdens een massabijeenkomst.
„De oude orde is voorbij", aldus de
regeringsverklaring. „Zij zal nimmer
weerkeren". De premier benadrukte
dat zijn kabinet nauw samenwerkt
met de militairen. Hij kondigde aan
dat de zittingsduur van het parle
ment met één Jaar wordt verlengd tot
oktober 1982. Rond die tijd zullen er
verkiezingen worden gehouden. De
„machtigingswet" die is ingediend is
nodig, aldus de premier, om de veran
deringen die de regering nodig acht te
kunnen doorvoeren. Hij zei dat er ook
nog een wet op de vorming van poli
tieke partijen zal komen, waarin on
der meer zal worden aangegeven aan
welke regels partijen gebonden zijn
bij het krijgen van financiële steun.
Ambitieus
Chin A Sen kondigde ambitieuze
plannen aan, waaronder de verdub
beling van de AOW-uitkering, verla
ging van de pensioengerechtigde leef
tijd van zeventig naar vijfenzestig
jaar, invoering van een ziektekosten
verzekering, de oplevering van dui
zend volkswoningen, de oplossing
van het waterprobleem in Paramari
bo, de instelling van een overlegor
gaan tussen werkgevers, werknemers
en overheid, overheveling van een
groot aantal ambtenaren naar de pro-
duktieve sector en de uitbouw van
De aanwezigheid van de Russische
top vereiste volgens het protocol dat
de in Moskou vertegenwoordigde lan
den zich op het hoogste niveau lieten
vertegenwoordigen. De meeste am
bassadeurs van de NAVO-landen
met uitzondering van die van Tur
kije, Griekenland, Frankrijk en IJs
land gaven er echter de voorkeur
aan niet aanwezig te zijn vanwege de
Russische invasie in Afghanistan.
Veel ambassadeurs verbleven de le
mei buiten Moskou, wat officieel als
reden werd opgegeven voor hun afwe
zigheid op het Rode Plein. Woord
voerders van de verschillende ambas
sades lieten weten dat men niet van
een openlijke boycot wilde spreken,
„maar de meeste ambassadeurs von
den het ongepast om te gaan".
Sommigen van hen stuurden een la
gere diplomaat voor de Verenigde
Staten bijvoorbeeld was er een mede
werker van de consulaire afdeling bij
de parade, maar andere ambassades
lieten helemaal verstek gaan.
Aan het feest op het Rode Plein werd
vanuit de ruimte deelgenomen door
de kosmonauten Rjoemin en Popow,
die een gesprek hadden met een om
roeper van radio-Moskou.
SANTIAGO (AFP) De aartsbis
schop van Santiago, Raul Silva Hen-
riquez, heeft een mis ter gelegenheid
van de le mei afgelast. Hij zei dat
hem van regeringszijde te verstaan
was gegeven dat de mis anders verbo
den zou worden. Het ministerie van
binnenlandse zaken ontkende dit la
ter. Eerder had het wel laten weten
dat godsdienstige bijeenkomsten
steeds meer lijken op politieke mani
festaties.
GUATEMALA-STAD (AFP, UPI)
Gemaskerde mannen zijn het kan
toor van een vakbond in Guatemala-
Stad binnengedrongen en hebben
twintig personen, onder wie twee kin
deren, ontvoerd. In het kantoor van
het „Nationale arbeiderscentrum"
waren land- en fabrieksarbeiders een
mars aan het voorbereiden om loons
verhoging af te dwingen.
De mannen vernielden ook de inboe
del van het kantoor en spandoeken
voor de mars die op 1 mei had zullen
worden gehouden.
De politie in Guatemala-Stad sprak
tegen dat zij iets met de zaak te
maken had
BERN (Reuter) Zwitserland
is gisteren ternauwernood ont
snapt aan een diplomatieke reL
De minister van financiën had
een toespraak opgesteld voor
een 1 mei-bijeenkomst in
Kirchberg bij Bern. Daarin zou
hij er zijn verbazing over uit
spreken dat de Zwitsers zo gek
zijn op royalty. „Waarom lezen
ze toch die massabladen, waar
in een koningin wordt beschre
ven tot het ondergoed dat ze
aan heeft toe" heette het.
Toen de Zwitserse regering er
aan dacht dat ze in de Britse
Elizabeth net een koningin op
het eerste staatsbezoek in het
land hadden, werd de passage
in allerijl geschrapt. Maar de
tekst was vooruit gestuurd aan
de Zwitserse kranten, die dan
ook prompt de uitglijer meld
den. „Dat ging maar net goed"
was het commentaar van La
Suisse uit Genève. L'Impartial
uit La Chaux-de-Fonds nam de
minister in bescherming: „Hij
is niet tegen monarchen maar
houdt gewoon van een lekkere
toespraak. Maar de koningin
zou zich niet hebben geamu
seerd."
LONDEN, BEIROET (AP, AFP, Reuter) De Britse hoofd
stad Londen lijkt zo langzamerhand het toneel te worden van
rivaliserende groeperingen uit het Midden-Oosten. Begin vori
ge maand werden twee Libische ballingen om het leven
gebracht, in april 1977 liet een ex-premier van Noord-Jemen
het leven bij een aanslag en in december van hetzelfde jaar
lieten twee Syrische diplomaten het leven, terwijl in januari
1978 PLO-vertegenwoordiger Said Hammami werd doodge
schoten.
het leger tot een „ontwikkelingsle-
ger."
De minister-president deed een emo
tionele oproep aan Surinamers in Ne
derland om naar Suriname terug te
keren. De regering maakt zich zorgen,
zo zei hij, over de situatie waarin vele
Surinamers in Nederland verkeren en
over de steeds in hevigheid en bruta
liteit toenemende discriminatie van
Surinamers in Nederland. „Keert te
rug naar uw land. Uw vaderland heeft
u op dit moment harder nodig dan
ooit Alleen in dit land kunt u vol
waardig burger zijn. Reken af met de
illusie dat u in Nederland ooit geluk
kig zult kunnen zijn. Verbreek de
ketenen die u vasthouden aan het
verleden en accepteer niet langer de
vernederingen die u dagelijks moet
ondergaan," aldus de regeringsver
klaring. Om het remigratiebeleid te
bevorderen zal een instituut voor mi
gratiezaken worden opgericht. Ten
aanzien van het buitenlands beleid
wordt als centrale doelstelling aange
kondigd het doorbreken van de eco
nomische afhankelijkheid van de Ne
derlandse ontwikkelingshulp. Een
eenzijdige oriëntatie op Nederland
vindt de regering onjuist Tegelijk
echter wordt gesteld dat Suriname
voorlopig niet buiten ontwikkelings
hulp zal kunnen.
Dat de activiteiten van verscheidene
bewegingen afkomstig uit het Mid
den-Oosten zich concentreren in Lon
den is, gezien het verleden, niet zo
verbazingwekkend. Groot-Brittannië
is in het Midden-Oosten lange tijd
een belangrijke koloniale mogend
heid geweest en de diplomatieke mis
sies in de Britse hoofdstad onderne
men veel activiteiten. Dat nu de
Iraanse ambassade aan de beurt is, is
gezien de aanwezigheid van 100.000
Iraniërs in Groot-Brittannië, onder
wie 30.000 studenten, evenmin verba
zingwekkend. Onder deze Iraniërs be
vinden zich, getuige de twee aan el
kaar tegengestelde demonstrerende
groeperingen bij de ambassade zowel
aanhangers van ayatollah Khomeini
als medestanders van de verdreven
sjah. Zij betuigden respectievelijk
hun afkeer van dan wel hun instem
ming met de actie van de overvallers.
Gezien de eisen kunnen de overval
lers behoren tot de Arabisch spreken
de minderheid in de Iraanse provin
cie Khoezestan. Mogelijk zijn het ook
Iraki's, die streven naar een zelfstan
dige status voor het gebied dat zij
liever Arabis tan noemen, waarna dit
gebied op een of andere manier aan
sluiting zou kunnen zoeken bij Irak.
Beiroet
In de Libanese hoofdstad Beiroet, de
belangrijkste plaats in het Midden-
Oosten van dissidente en onderling
rivaliserende groeperingen van het
meest uiteenlopende soort, hebben
drie tot dusver onbekende groeperin
gen in een gezamenlijke verklaring de
verantwoordelijkheid genomen voor
de bezetting van de Iraanse ambassa
de in Londen. De drie organisaties
presenteren zich met fraai klinkende
namen: de politieke organisatie van
het Arabische volk, de beweging van
de Arabische massa's en de beweging
van de islamitische Arabische volks
strijders. Ze omschreven de actie in
Londen als de „operatie martelaar
Mohieddin al Nasser". De overvallers
van de Iraanse ambassade in Londen
hebben zichzelf ook een groep van
martelaars genoemd.
Arabieren-Perzen
Het gemeenschappelijke in de namen
van de drie bovengenoemde organi
saties is het woord „Arabisch". Dat
wijst erop dat met de actie in Londen
de oude tegenstelling tussen de Ara
bische en de Perzische wereld her
leeft. De Perzen voelen zich verheven
boven de Arabieren, terwijl de Arabi
sche wereld snel geïrriteerd is over de
Perzische pretenties.
Een van de belangrijkste punten van
conflict vormen drie eilandjes in de
Perzische (Arabische) Golf die in 1971
door de sjah werden bezet, op het
moment dat een aantal kleine olie
staatjes zich verenigde in de Verenig
de Arabische Emiraten. Het tweede
strijdpunt is de provincie Khoeze
stan, waar sedert april hevige ongere
geldheden plaats vinden.
Het regime van ayatollah Khomeini
is niet van zins echter de Arabisch
sprekende bewoners van deze provin
cie enige vorm van autonomie toe te
staan, omdat het vreest dat dan ook
voor de andere minderheden in Iran.
als Koerden en Baloechiërs. het hek
van de dam is. Een afscheiding van
Khoezestan kan Iran zich al helemaal
niet permitteren, aangezien deze pro
vincie de olievoorraden bevat waarop
Iran economisch drijft. Enige toe
geeflijkheid van de kant van de
Iraanse leiders ten opzichte van de
eisen van de overvallers valt dan ook
niet te verwachten.
WASHINGTON (Reuter, AP, AFP) President Jimmy Carter
heeft zich de kritiek op de hals gehaald van de Amerikaanse
media en zijn Democratische rivaal Edward Kennedy door te
besluiten actief campagne te gaan voeren voor de Democrati
sche kandidatuur voor de verkiezingen van november.
Carter heeft zich tot nu toe in de
voorverkiezingsstrijd niet buiten het
Witte Huis gewaagd. Tijdens een
persconferentie in februari gaf Carter
als motief voor zijn houding dat hij
niet uit het Witte Huis weg kon „voor
dat de gijzelaars vrij en gezond thuis
zijn." Nu zegt Carter dat de ernstige
crises zo bedwongen zijn dat het weer
kan. De tv heeft hierop geantwoord
met het hervertonen van Carters uit
spraak van februari.
Senator Edward Kennedy heeft de
president er onmiddellijk van be
schuldigd dat hij uitsluitend om re
den van taktiek heeft besloten op pad
te gaan en de campagne niet over te
laten aan zijn familieleden en vice-
president Walter Mondale. Tijdens
een verkiezingsbijeenkomst in de
staat Indiana, waar volgende week
dinsdag een primary plaats vindt, zei
Kennedy: „Hij heeft de crises dus
onder controle. We hebben op het
ogenblik een mislukte actie in Iran,
een kersverse minister van buiten
landse zaken, onzekerheid over de
verblijfplaats en de toestand van de
gijzelaars en vijf van de zes laatste
voorverkiezingen, die de president
heeft verloren. Het is lijkt me duide
lijk dat het hier om een politiek be
sluit gaat." Kennedy heeft Carter nu
uitgedaagd tot tweegevechten.
Actie Iran
Kolonel Charles Beckwith, de leider
van de commando-groep, die vorige
week de afgebroken actie in Iran uit
voerde. heeft categorisch ontkend
dat hij de operatie had willen door
zetten. Berichten daarover deden al
in Washington de ronde. Beckwith zei
„zonder aarzelen" de afgelasting te
hebben gevraagd omdat met het
overgebleven aantal helikopters de
actie niet kon slagen.
De bezetters van de Amerikaanse
ambassade in Teheran hebben „Ame
rikaanse agenten" er gisteren van be
schuldigd dat zij bij een aanval op
het ambassadegebouw een lid van de
revolutionaire garde hebben ver
wond. Dezelfde „agenten" hebben
ook de schuld gekregen van bom
aanslagen in de Iraanse hoofdstad,
aldus meldde radio-Teheran. Zo'n
40.000 Iraniërs kwam gisteren voor
een 1 mei-demonstratie bijeen bij de
Amerikaanse ambassade. De bezet
ters hebben gisteren opnieuw een
aantal gijzelaars uit de ambassade
overgebracht naar steden op honder
den kilometers van Teheran
Irakezen
Iran heeft gisteren zes bemanningsle
den van een Iraakse helikopter over
gedragen aan de Iraakse autoriteiten
in Teheran. De zes zullen de komende
dagen naar hun land terug keren. Ze
waren gevangen genomen toen hun
boven Khoezestan vliegende helikop
ter tot landen werd gedwongen door
Iraanse vliegtuigen. De Iraakse artil
lerie zou in een Iraanse grenspost
gisteren bij beschietingen twee kin
deren hebben gedood. In de stad Sa-
nandaj zijn tijdens gevechten tussen
het Iraanse leger en Koerdische op
standelingen twaafl Iraniërs omge
komen.
oor Wim Jansen
[og voor het einde van deze maand zal Spanje de elf jaar oude blokkade
an Gibraltar opheffen. Dan ook zullen Spanje en Groot-Brittannië
pnieuw gaan praten over de toekomst van deze Britse kolonie op het
berisch schiereiland. Dat Gibraltar binnen afzienbare tijd weer bij
ipanje komt is echter niet waarschijnlijk.
Gibraltar leven nu in redelijke welvaart,
zeker vergeleken bij het aangrenzende An-
dalusië, de armste provincie van Spanje. Ze
kunnen genieten van de Britse sociale voor
zieningen en de officiële taal is Engels,
hoewel de meesten thuis nog Spaans
spreken.
Welvaart
ieer dan 250 jaar al liggen Spanje en
root-Brittannië met elkaar overhoop. In-
it: een langwerpige rotspartij, die in het
iterste zuiden van Spanje uit de Middel-
indse Zee oprijst en waarop ruim 20.000
lensen en een onbekend aantal apen wo-
len. Voor de Spanjaarden is de rots, met
en oppervlak van ruim vijf vierkante kilo-
Heter. een stukje vaderland dat in 1704
torechtmatig door de Britten werd afge
lakt. Voor de regering in Londen is het
chter een normale Britse kolonie, aange-
ien Spanje in 1713 tijdens de Vrede van
'trecht er officieel afstand van deed.
et geruzie tussen de twee landen over de
rategische rots aan de toegang tot de
ïiddellandse Zee bereikte een dieptepunt
in juni 1969, toen generaal Franco alle ver
bindingen over land met Gibraltar afsloot
en zelfs Britse vliegtuigen niet meer toe
stond over Spaans grondgebied te vliegen.
Aanleiding voor deze stap was een wijziging
in de Engelse grondwet, waaruit bleek dat
Gibraltar altijd Brits grondgebied zou blij
ven. De blokkade dreigde een zware slag toe
te brengen aan de economie op de rots, die
sterk afhankelijk was van de bijna tiendui
zend Spanjaarden die dagelijks vanuit het
aangrezende Andalusië naar hun werk op
Gibraltar pendelden. Ook moest nu het
grootste deel van de levensmiddelen over
zee en door de lucht worden aangevoerd.
De regering in Londen sprong echter bij en
de Spaanse gastarbeiders werden vervan
gen door Marokkanen. De bewoners van
Door de blokkade van Gibraltar hebben de
bewoners zich nog verder van Spanje ver- VeVTSSSinQ
wijderd. Al in 1967 bleek uit een referendum
dat 99 procent niets voelde voor aansluiting
bij Spanje. Nadat Franco in 1969 de grenzen
sloot, ontstond er een sterke stemming te
gen Spanje. De Britse regering moest de
bevolking dan ook beloven Gibraltar nooit
aan Spanje terug te geven zonder de goed
keuring van de bewoners.
jaar september zelfs een gesprek over de
toekomst van de rots met zijn Britse
ambtsgenoot Carrington. De toen gevestig
de hoop verdween kort daarop als sneeuw
voor de zon. In een scherpe toespraak voor
de Cortes verzekerde Oreja dat er geen
sprake zou zijn van een stap terug. Eerst
moeten er afspraken komen over de band
van Gibraltar met Spanje, voordat de blok
kade stap voor stap opgeheven zou kunnen
worden, aldus Oreja toen
huidige situatie zal veranderen, maar ook
omdat er van oorspronkelijke bewoners op
Gibraltar geen sprake meer zou zijn. Op de
rots woont een mengeling van mensen uit
het gehele Middellandse-Zeegebied. die
daar alleen maar naar toe zijn gekomen om
werk te zoeken op de Britse militaire basis,
redeneren de Spanjaarden. Zonder die basis
zou Gibraltar nauwelijks een bevolking
hebben, dus zegt een referendum weinig.
Zelfbestuur
Aan de andere kant beloofde Franco dat de
grenzen nooit open zouden kunnen gaan
zolang er nog Britten op de rots zaten. Na de
dood van Franco werd de Spaanse houding
wat minder dreigend en minister van bui
tenlandse zaken Marcelino Oreja had vorig
De verrassing was dan ook groot toen hij en
Carrington op 10 april een gezamenlijke
verklaring uitgaven, waarin stond dat voor
1 juni de grens weer open gaat en zal
worden begonnen met onderhandelingen
over de toekomst van Gibraltar. De Britten
voegden er echter aan toe dat er geen veran
dering in de status van Gibraltar zal komen
zonder toestemming van de bewoners.
De Spanjaarden vindt dit op het eerste oog
democratische criterium niet juist. Niet al
leen omdat het betekent dat er niets in de
Toch betekent de verklaring van 10 april
dat alleen Spanje een concessie heeft ge
daan, door de grens weer te openen. In het
standpunt van de Britten is niets veran
derd. Blijkbaar vreesde Spanje problemen
bij zijn toetreding tot de Europese Gemeen
schap. Italië en Frankrijk zijn hiervan geen
voorstanders, omdat de Spaanse economie
een sterke concurrent zal vormen. Dat bete
kent dat goedkeuring van de Spaanse aan
vraag voor het lidmaatschap van de EG
sterk afhangt van de houding van de Brit
ten. En die staan op het standpunt dat
lidmaatschap pas mogelijk is als Spanje
geen grote conflicten meer heeft met de
overige leden
Beide partijen bieden met hun starre hou
ding weinig mogelijkheden voor vruchtbare
onderhandelingen. Theoretisch is het moge
lijk dat de bewoners van Gibraltar akkoord
gaan met een verregaande vorm van zelfbe
stuur, onder het centrale gezag van Madrid
De Spaanse regering kan dat echter moei
lijk maken tegenover Andalusië. dat door
de blokkade destijds al duizenden arbeids
plaatsen verloren zag gaan Andalusië
kreeg vorige maand van de Spaanse rege
ring een vorm van autonomie aangeboden,
die met gehoon is ontvangen. Van de vele
rechten die Baskenland en Catalonië had
den gekregen, was weinig meer terug te
vinden. En Andalusië zal het moeilijk kun
nen verkroppen dat er een zuidelijke pro
vincie bijkomt met veel zelfstandelijke be
voegdheden. Bovendien is het nog maar de
vraag of de bewoners van Gibraltar inmid
dels voldoende vertrouwen hebben gekre
gen in de Spaanse democratie om daarmee
in te stemmen
