Hollywood wordt vervelend De dictatuur van de normale meerderheid Tandeloze ironie werkt niet meer Moordenaar, tuchtschool en vampier BIJZONDERE BR1UANTWEKEN Bü SIEBEL Met de jaren beter AMERICAN GIGOLO, JOE TYNAN. CACTUS JACK ALBERT - WARUM? WIR WUNDERKINDER HET HUIS SIEBELHEEFTERMEERVAN. 'OökdeJtoartheid zal verdwijnen! -Giro2648800 T VRIJDAG 2 MEI 1980 TROUW/KWARTET P 17/RH 11/S 19 door D. Ouwendijk Paul Sehrader, die de film lerican Gigolo heeft ge laakt, is ook de literaire man r)Ü geweest achter de door Scor- le sese geregisseerde film Taxi Driver. Zijn eigen poging om een nieuw literair bedenksel van hem te filmen is minder geslaagd. Het gelukte Scorse se in Taxi Driver om behalve de schildering van een aparte wereld een persoonlijk drama te creëren. In American Gigo lo is Sehrader niet verder ge komen dan een met Holly wood overdadigheid gepre senteerde mixture van crime- en love-story. Velen zullen zich de Duitse „gigolo" herinneren, gedramatiseerd in de ge daante van David Bowie. De tijd was die na de Eerste Wereldoorlog; de figuren werden geleverd door de de cadente wereld van de Duitse en Rus sische geruïneerde adel en smakeloze parvenu-wereld van de nieuwe rijken. Het boeiende aan die film was de rake typering van een ver om zich heen grijpende sociale verwording. In American Gigolo krijg je alleen maar een verhaal voorgezet over een onin teressante kliek lieden, die van sex- exploitatie hun bróodwinnen maken en dan het risico lopen in lichamelijk gevaarlijke situaties verstrikt te ra ken. Julian Kay leeft van het bewij zen van liefdesdiensten aan dames, hij verliest daarbij zijn hart aan de vrouw van een politicus en krijgt de zwarte piet toegeschoven van de moord op een jonge vrouw. De vrouw van de politicus zorgt ten koste van haar naam voor een alibi. De rolprent, die que uitvoering enorm veel pretendeert te zijn, heeft de kwa liteit van een sensationeel krantebe richtje. Duur verpakt de luxueuze milieus dienen ter vervanging van levensechtheid maar waardeloos van inhoud. Van dit soort films, overvloed aan schijn en schrijnend gebrek aan we zen, hebben de Amerikanen een spe cialiteit gemaakt. Zij hebben tal van vaste patronen ontwikkeld voor soci ale omstandigheden, gesprekken, emoties, idealen (of wat daar voor Gigolo Julian (Richard Gere) en de vrouw van de politicus (Laura Hutton) in American Gigolo mag doorgaan), politieke en menselij ke voorkeuren en al dat soort dingen meer. Naar gelang van de verhalen die bedacht worden hoeven deze pa tronen maar te worden ingevuld. Dit maakt, dat de ene Hollywood film precies op de andere lijkt het geeft niet waar het over gaat of in welk „apart" milieu het verhaal Zich mag af spelen. Carrière-politicus Er zijn in Amerika veel films gemaakt over en rond politieke campagnes en carrières. Als zoveélste in de reeks is er The seduction of Joe Tynan bij gekomen. Er is een verre verwant schap te ontdekken tussen „senator Tynon" en senator Kennedy, al kan zeker niet worden gezegd, dat in het verhaal van de carrière-policitus Ty nan het levensverhaal van Kennedy wordt nagebootst. Het gaat meer om de politieke sfeer achter de figuren de sfeer van dóórdrukken ten koste van alles en tegen alle omstandighe den in. De „verleiding" van Tynan bestaat niet in de eerste plaats uit een zinne lijke ook al heeft de man, gelukkig getrouwd, een affaire met een advo cate, die hem bij een politieke rel assisteert. De verleiding is de „verlei ding" van politiek en macht boven het gezinsleven. Dat gezinsleven wordt geschilderd met alle bekende Amerikanen: een artistiek bedrijvige huisvrouw, ruzieënde kinderen, een dochter die zich ongelukkig voelt door te weinig ouderaandacht etc. Tynan moet, ter wille van land en carrière, tegen al die druk in zijn positie handhaven. Onder de geijkte zin tot zelfopoffering en langs even geijkte ontroeringen slaagt hij er in om zijn vooruitzicht op politieke macht te laten zegevieren. De les: al is de schijn tegen, er bestaan toch mogelijkheden om in de (Amerikaan se) politiek de handen niet al te vuil te maken mits er maar met goed doortimmerd nationaal fatsoen te werk wordt gegaan. Stunts Een door en door Amerikaans pro- dukt is ook Cactus Jack van Hal Needham. Een man die in western stunts, volgens zijn zeggen, in de loop van twintig jaar meer dan veertig botten heeft gebroken. Zijn film is gebaseerd op de gedachte (door hem zelf onder woorden gebracht): „gaat alles goed dan krijg je dramatiek, dapperheid, avonturen. Loopt alles scheef, wel danmoeten de men sen lachen, dat hoop ik tenminste." Op dat scheef gaan is. zoals al gezegd, de film gebaseerd. Kirk Douglas de onverwoestbare speelt een wes tern-bandiet. die bij zijn pogingen om rijk te worden de ingewikkeldste stunts bedenkt en daarbij (letterlijk) iedere keer ernaast komt te zitten. Zijn grootste verdriet daarbij is. dat zijn paard Whiskey het altijd beter wil weten (en ook weet). Zijn pogin gen om rijk te worden zijn eerder hardnekkige gevechten tegen de spotemijen van zijn paard dan een werkelijk doel. Het vervelende van de film is, dat zij zo door en door Amerikaans en Holly- woods is, dat je te voren alles ziet aan komen. Je weet precies op welk mo ment de dingen scheef gaan, hoe het paard zijn lippen tot een grijnslach zal vertrekken, wat de bandiet Jack zal zeggen, hoe hij verongelijkt op paard Whiskey zal reageren enzo voorts. Kirk Douglas verzekert, dat hij echt alleen maar „voor de lol" heeft meegedaan. Wel, hij in elk geval meer lol dan de kijker in de bioscoop. Hiermee hebben we een goede ronde gedaan langs de karakteristieke Amerikanismen in het bioscooppro gramma van de week. ADVERTENTIE Anders fietsen is óók méédoen aan de landelijke fietsdag 10 mei door W. Wielek-Berg Uit films blijven Je vaak beelden bij, soms gezichten. Lang zal het duren voor ik het gezicht van Fritz Binner vergeet, de hoofdpersoon uit Albert-Warum9" van de Westduitse filmer Joseph Rödl. En toch is Fritz Binner geen beroemd acteur, zelfs helemaal geen acteur: de man met het linkse lichaam, de bijna tandeloze mond en de schuwe ogen met de ongewoon lange wimpers is (nee was, hij is in 1977 gestorven) een geestelijk gehandicapte landarbeider uit het dorp Darshofen in de Oberpfalz. Om hem heeft Joseph Rödl, geassis teerd door een paar vrienden met oneindig geduld een bijna twee urn- lange film opgebouwd. Rödl is in Darshofen geboren, de dorpsbewo ners spelen alle rollen, geen acteur kwam er aan te pas. De film is een wonder. Hoewel het Rödls eindexamenfilm was van de filmacademie in München en hij het onwaarschijnlijk kleine bedrag van dertigduizend Mark heeft gekost is hij in geen enkel opzicht amateuris tisch. Van de toeschouwer wordt geen compassie met de onvolkomenheden van een pril talent gevergd. Met lief devolle aandacht, grote subtiliteit en zonder enige overdrijving wordt het onderwerp benaderd en uitgewerkt, met tedere meedogenloosheid ge stuwd naar het onherroepelijke einde. Hulpeloos Albert is de zoon van een welvarende boer, die „anders" is omdat hij stot tert en in een „gekkenhuis" heeft gezeten. Drankzuchtig is hij ook, maar dat zijn anderen uit het dorp die minder reden hebben om in de roes te vluchten, eveneens. Hij wordt uitgestoten, liefde en menselijke warmte, de enige dingen die hem zou den kunnen redden, worden hem ont zegd: sommige mensen menen het niet kwaad maar hebben geen tijd om hem te helpen; anderen zijn ongedul dig en onverschillig; enkelen wreed en sadistisch. Niemand laat hem le ven zoals hij leven wil: een reeks helemaal niet zo erge, nauwelijks be dreigende ontsporingen gelden als bewijzen van zijn gekte en zijn ge vaarlijkheid. Hij poogt zich te hand haven met koppigheid, maar hij is hulpeloos, de enige uitweg is de dood. Aan allen die zich niet kunnen verwe ren is deze ontroerende film (opgeno men in functioneel zwart-wit) opge dragen. Verguld Ruim twintig jaar oud is de door Kurt Hoffmann gemaakte film Wir Wunderkinder. Niet zozeer aan de vorm van de film, als wel aan de geestelijkke aanpak ervan is de veroudering te zien. De film wil namelijk op luchtige cabaret manier een ironisering geven van het typische „Deutschtum," dat verant woordelijk is geweest voor de bitterste ellende, die Europa in zijn geschiedenis heeft moeten ondergaan. Rödl heeft de film in Darshofen ver schillende malen gedraaid voor de dorpelingen: zij waren eerst verguld met de glamour die het acteur-zijn aankleeft doch daarna werden velen agressief omdat ze eigen onvermogen en intolerantie niet waar wilden heb ben. Rödl denkt, dat hij uiteindelijk Fritz Binner speelt de rol van de boerenzoon Albert in „Albert - Warum? slechts een paar tot dieper inzicht heeft kunnen brengen van zichzelf en van paria's als Albert. Hij toonde zich over dat resultaat nogal teleurge steld. Mijns inziens niet terechtt niemand kan, geloof ik, meer ver wachten. Over verwachting gespro ken: wanneer zullen de Nederlandse eindexamen-kandidaten van de Filmacademie zich nu eindelijk eens gaan engageren zoals Rödl deed? Wanneer zullen zij eens gaan putten uit eigen ervaring en een film maken die uit liefde is geboren en niet drijft op gemakkelijk, modieus effect bejag? Ach, ze, ze.het hoeft er maar één te zijn die dat doet. Zo'n film hoeft niet zo goed te zijn als „Albert-Wa- rum?" en natuurlijk zal hij niet het zelfde thema hebben. Maar gegrepen- heid met wat of wie dan ook moet er wel aan ten grondslag liggen. Arasterdam-Kriterion; Utrecht - *t Hoogt. Graag wil je toetsen, of een oude film de je eens heeft ontroerd nog „werkt", of hij mettertijd zijn aan trekkelijkheid niet heeft verloren. Om maar meteen met de deur in „Het Huis" te vallen: Louis van Gasterens film uit 1962 is, net als edele wijn, met de jaren beter geworden. Dat komt niet vaak voor en het betekent, dat we met een klassieke film te maken hebben. Een klassieke Nederlandse film. Wel, wel. Het Huis (met een voortreffelik sce nario van Jan Vrijman) duurt slechts een half uur, doch in dit halve urn- wordt alles gezegd wat gezegd moet worden. Van Gasteren speelt een ge raffineerd spel met de tijd: van chro nologie is geen sprake, het huis wordt beurtelings gesloopt en opgebouwd, ae bewoners maken hink-sta p-spron- gen van jong naar oud en omgekeerd. De beelden, in het begin boeiend en raadselachtig, onthullen allengs hun betekenis, het verhaal wordt helder maar daarom niet minder interes sant. Het thriller-element is nooit op pervlakkig, nooit louter gericht op het effect: het wordt gevoed door de onderstroom van melancholie over het vergankelijke van alle dingen. Niemand die van film houdt, mag „Het Huis" missen. Hij wordt ver toond in het voorprogramma van „De Uitijk" te Amsterdam en Den Haag en „Kriterion" te Rotterdam. W.W.-B. John Amplas in Martin, onder regie van George A. Romero. Weer eens drie films met zeer verschillende thema's In één stuk: vanwege de ruimte, de premières nemen toe in tal en last. De Scherpschutter Een actueel thema heeft de Deense film „Skytten" van Tom HedegBrd: het dubbele gevaar van de kernener gie, dat wil zeggen van de centrales zelf en van de buitenparlementaire acties die ze oproepen. In een tv-debat zegt een journalist in het vuur van het gesprek dat elk middel geoorloofd is om zich ertegen te verzetten. Een labiele zwemleraar met een telescoopgeweer neemt zijn woorden letterlijk: hij begint een do- demansactie met het doel de sluiting van de centrales af te dwingen. Hij escaleert: eerst schiet hij op een ding, dan op een dier, dan op een oude vrouw, dan op een man in de kracht van zijn leven. Elke moord wordt voorafgegaan door een dreigende aankondiging op een cassetteband, gestuurd naar de journalist. Die dis tantieert zich van zijn statement en schakelt de politie in. Dat resulteert in nog eens twee doden. De vrouw van de journalist zet de strijd geweld loos voort, en waarschijnlijk heeft zij meer succes. De thriller-elementen en het maat schappelijk en politiek engagement, in „Skytten" verenigd, staan elkaar niet in de weg. Veel aandacht wordt besteed aan de beweegredenen van alle personen, die de sympathie krij gen waar ze recht op hebben. Geen grote film. maar wel een waar wij bijzonder blij mee konden zijn, zou hij in Nederland gemaakt zijn. Dene marken is ten slotte ook een klein land. Amsterdam-Cineac breestr. Reguliers- Scum Misschien is „Scum" („Schorem") van Alan Clarke eerlijk bedoeld als een scherpe aanklacht tegen de En gelse Borstal-instituten, de tucht scholen. Misschiendoch ik betwij- De spot op het Duitse karakter, door de laatste Duitse keizer ooit omschre ven als „buigen naar boven en trap pen naar beneden," heeft in „Wir Wunderkinder" een gemoedelijkheid, die in de jaren vijftig misschien nog als een aanvaardbare erkenning van schuld kon worden gezien maar die, na de moderne doorlichtingen van het nazisme, momenteel niet meer te accepteren is. De „Wunderkinder" zijn tot twee ty pen teruggebracht: de streber Bruno Tiches en de beschroomde intellectu eel, doctor in de filosofie, Hans Boec- kel. De een. een echter Untertan fi guur. slaagt erin om onder alle om standigheden, met name onder het nazisme, te „slagen," dat wil zeggen ten koste van anderen zijn kansen uit te buiten. De filosoof kijkt ironisch tegen alles aan, leeft onder het nazis me als een stille verborgen muis en krijgt pas zijn sociale kansen tijdens het Duitse Wirtschaftswunder. Wat je In de film tegen staat is, dat aan de ironie de tanden zijn uitge trokken. Het lijkt alsof het nazisme niet meer is geweest, dan een voorbij gaande „stoutigheid" van het Duitse volk, dat eindelijk weer kon lachen om zijn historische „vergissing." Ty perend daarvoor is het in de herinne ring terug roepen van de spot over Hitler in de dagen, dat hij nog niet aan de macht was. Die spot mag zeker in het geheugen teruggeroepen worden, maar niet. zonder een harde herinnering aan de wraak, die het nazisme erop heeft laten volgen. Als deze herinnering uitblijft, dan is er sprake van ge schiedvervalsing. Dat kan en mag niet verdoezeld raken onder eventue le waardering voor de vlotte cabaret vorm. waarin de ironie gegoten is. Er zijn nu een keer historische werke lijkheden, die het niet verdragen om tot vrijblijvend amusement te wor den afgezwakt. D.O. ADVERTENTIE Nu een speciaal accent op de ring met één briljant, de zgn. „solitair: Zie ook de speciaal-etalages bij Siebel, waarin diverse extra laag geprijsde aanbiedingen die 6 weken gelden. Bij Siebel volledige keuze voor een waardevol geschenk met briljant *V «-"J oicuui vuucuiyc rtcutc vuui trci 1 waaiucvui ycoci ici ir\ 11 iet ui ujai iu J z> Wit gouden ring met De klassieke zetting Wit- of geel gouden Een geel- of wit een briljant van voor een loupezuivere ring met I briljant gouden ring in weer "HbSaBrjffl/ 0.03 karaat in speelse witte briljant van 0.04 karaat 144, een andere uitvoering ^KBaT/ zetting. Normaal 252,- 0.12 karaat in wit-of met een briljant van Nu 195,geel goud 895,- 0.06 karaat 297. In dit model tonen wij u tientallen ringen. Afhankelijk van kleur, zuiverheid en grootte van de briljant tussen 1000.- en 40.000.- Wit- of geel gouden ring met een loupezuivere witte briljant van 0.06 karaat. Normaal 495,- Nu 395,- JUWEUERS Amsterdam. Kalverstraat 121-123. Rotterdam, Stadhuisplein 24-28. Den Haag. Lange Poten 9-11. Utrecht, Bakkerstraat 27-29. Haarlem, Grote Houtstraat 63 fel het sterk. Ik wil graag aannemen dat het systeem niet deugt, dat de jongeren daar meer kwaads dan goeds leren, maar evenzeer ben ik ervan overtuigd dat de film voorna melijk zal worden bezocht door men sen die niet op informatie, maar op geweld uit zijn. „Scum" druipt van het donkerrode bloed, bulkt van de wreedheden: machtswellust, geeste lijke en lichamelijke marteling, ver krachting. zodat zelfmoorden niet uitblijven. Misschien hebben al die dingen zich eens, in de loop van jaren, afgespeeld maar het lijkt hoogst on waarschijnlijk dat ze gebeurd zijn in de korte spanne tijds die de film bestrijkt. Je krijgt nauwelijks gele genheid om tussen de gruwelen door even op adem te komen: een normaal mens zal dan ook geneigd zijn, de bioscoopzaal vroegtijdig te verlaten. Het vereist veel goedgelovigheid om te concluderen, dat de film zijn doel ver voorbij schiet. Veel logischer lijkt, dat een sociaal thema huichelachtig is misbruikt om mensen te trekken die een kick krijgen van bloed en vernedering. Amsterdam-Leidsepleinth. Martin George A. Romero wordt beschouwd als een van de beste griezelfilm-regis seurs, een waardig opvolger van Al fred Hitchcock. Dat laatste is rijke lijk overdreven, maar de waarlijk kip- pevel-verwekkende „Night of the Li ving Dead" en ook „The Crazies" steken ver boven de middelmaat uit Romero wordt vooral bewonderd om djn effectieve montage, waardoor een meeslepend ritme ontstaat. He laas blijft dit ritme in zijn laatste film „Martin" (enkele scènes uitgezon derd) in hakkeligheid steken. Het thema, een originele variant op de aloude vampier-business, is best interessant: een jongen van een jaar of zeventien heeft mensenbloed no dig om te kunnen functioneren. Hoe wel zijn oom hem als een klassieke vampier beschouwt, een telg van het Dracula-geslacht, sluit hijzelf alle magie uit en wij zijn geneigd hem gelijk te geven. Weliswaar droomt hij allerlei vampiermotieven aan elkaar, maar die zijn afkomstig uit films, niet uit het duistere verleden. Hij is dus een gewone sterveling, belast met een sinistere afwijking. Vandaar dat hij onze sympathie opwekt. Maar het feit blijft, dat „Martin" slechts zelden weet te boeien, en daarmee valt de film. Amsterdam-Cineac Damrak ADVERTENTIE Help daar aan mee, steun de Boycot Outspan Aktie! Oudetest 79 IVVK 2312XI Laden Wil Woon 071-142121

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 11