'Voor liefde is moed i
doodsverachting nodi
2
Half etmaal Amerikaanse
televisie met discussie na
fed
Synthesizer-rock dwingt
onverbiddelijk tot dansen
Initiatief VARA staat of valt met praatprogramma
Franse slagwerkgroep jsj
weer in Nederland
Gestolen Rembrandt ontdekt
Zweedse tv kan
'Dood prinses'
niet uitzenden
Danseres uit DDR
ontvlucht ensemble
Hans Andreus-expositie in Olst
Geen onder
bij tv-beeldc
troonswisse
25 april t/m 3 mei
fl
WOENSDAG 23 APRIL 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Jan van Galen
HILVERSUM De media maken een stormachtige tijd door via de ontwikkeling van
viewdata en teletekst, aanleg van een gigantisch groot kabelnet en de komst van de tv-
satellieten.Ons huidige omroepbestel wordt ondermijnd, politici en tv-makers piekeren zich
sul om een alternatief te vinden. De doorsnee kijker begrijpt er niets meer van. Over twee
zaken is men het eens: er moet meer zendtijd komen en het bedrijfsleven zal in de toekomst
meer en meer op gaan treden als dé grote financier van de omroepmaatschappijen. De vraag
blijft dan: hoe groot mag de invloed van het bedrijfsleven zijn en hoe passen wij ons
omroepsysteem bij deze ontwikkeling aan?
door Ralph Degens
1
tho<
AMSTERDAM Voor het eerst sinds 1974 kottel
Franse slagwerkgroep Les Percussions de Strasbou>t t
aantal concerten in ons land geven. Donderdat j,o
wordt gespeeld in Muziekcentrum Vredenburg te UL v<
vrijdagavond in het POC in Eindhoven en zaterdag
in de Oosterpoort in Groningen. risis
piste
De groep bestaat uit zes slagwer- Iannls Xenakis dat evened
'A ujt
In de discussie wordt door alle partij
en doorlopend naar systemen In het
buitenland verwezea Het meest ex
treme voorbeeld van commerciële tv
Is te vinden In de Verenigde Staten.
Daar worden kant en klare program
ma's aangeboden aan adverteerders.
De adverteerder heeft maar één be
lang en dat zijn hoge kijkcijfers.
Waarderingscijfers doen er niet toe.
De tv-produkten worden derhalve ge
heel afgestemd op de wensen van de
financier. Als de adverteerder zeep
verkoopt zal het progTamma geschikt
gemaakt worden voor de gemiddelde
huisvrouw en wil de financier een
after shave verkopen dan kiest hij al
snel voor een sportprogramma.
De algemene tendens ln de discussies
over commerciële tv ln Nederland ls
dat we alles behalve het systeem ln
de VS moeten overnemen. Maar waar
moeten we dan wel voor kiezen?
De VARA-tv wil de eindeloze discus
sies nieuw leven Inblazen door de
kijkers zaterdag een half etmaal
Amerikaanse tv voor te schotelen
met reclameboodschappen en al om
op die manier het publiek zelf te laten
oordelen. Het materiaal ls geselec
teerd uit programma's van verschil
lende produktlemaatschappijen. Het
zijn niet de beste maar wel meest
bekeken programma's. De kijker
schakelt dus in feite mee met het
Amerikaanse publiek.
Tijdens deze marathonuitzendingen
houdt het bureau Intomart een contl-
nu-kijkonderaoek. De resultaten wor
den later op de avond besproken.
Kennis
De InlUatlefnemers van ./Hie All
American Show" zoals het program
ma heet zijn redacteuren Hans
Emans en Joop Daalmeyer van Ach
ter het Nieuws. Voor de actualiteiten
rubriek van de VARA maakten zij al
eerder documentaires over de ont
wikkeling van kabel-tv en de komst
van omroepsatellleten. Emans en
Daalmeyer zijn van mening dat er bij
alle bij het medium tv betrokken.
mensen (Tv-makers, bestuurders, po
litici en het ministerie van CRM) een
enorm gebrek bestaat aan kennis
over de materie. Nota's verschijnen er
aan de lopende band, maar ledereen
loopt in Nederland achter de feiten
aan. Terwijl technische ontwikkelin
gen ln vliegende vaart verder gaan.
staan betrokkenen met de mond vol
tanden.
De initiatiefnemers van The All American Show: Hans
Emans (links) en Joop Daalmeyer.
rtkaanse leest geschoeid praatpro
gramma van Sonja Barend en W. L.
Brugsma. De „talkshow" begint om
streeks twaalf uur en houdt om twee
uur 's nacht op. Ook reclamemakers,
omroepjoumallsten en mediadeskun
digen komen hun mening geven.
Daalmeyer en Emans merken terecht 7invnl
op dat Hilversum en politiek Den
Haag geen enkele Invloed meer heb
ben op de media wanneer er niet snel
alternatieven gevonden en uitge
werkt worden. Vandaar het idee de
kijkers te betrekken en de verant
woordelijken te dwingen nu eindelijk
eens met een duidelijke visie te
komen.
Na afloop van de twaalf uur durende
marathon zullen politici, omroepbon-
zen en tv-makers van allerlei soorten
en maten met elkaar ln discussie tre
den ln „The B arend-Brugs ma Late
Night Talkshow", een geheel op Ame-
ADVERTENTIE
Geen land dat zó veelzijdig is.
Wie d'r even tussenuit wil kan nu kiezen
uit een gevarieerd aanbod van komplete korte of lange
vakanties in Nederland, van lekker rustig tot sportief aktief. Hier
zijn voorbeelden, maar er is nog veel meer. Vraag de informatie en
ga's lekker weg in eigen land.
fietsen: iïutozwerf-ów: ftwdekuSt:
Drie dagen fietsen rn schitterende
natuur, vanuit gerellige hotels met
vol pension Eindelijk weer 's doen
wat re vroeger deden Al vanaf
f 135.-pp (Boekingen bi; VWi
ANVR reuburo's ANWB)
Even helemaal weg door oude
stadjes of langs de rivieren. Lekker
rustig toeren met de auto Een
vijfdaagse tocht, met verblijf In
verschillende hotels, half pension, is
er al vanaf f 255,— pp Boekingen
bli ANWB WV i)
Lekker een paar dagen uitwaaien,
genieten van de zeelucht, de duinen,
de ruimte. En altijd een goed hotel
en rekreatie te over. Drie dagen al
vanaf f 80,— p p half pension
(Boekingen bij VW i ANWB)
Voor korte of lange vakanties in eigen land,
inlichtingenen boekingen bij de VW-i kantoren,
ANWB, de NS-stations en de AN VR-reisburo's.
Publikatie van het Nationaal Bureau voor Toerisme in Den Haag.
Van onze kunstredactie
PARIJS Een schilderij van Rem
brandt dat begin deze maand was
ontvreemd uit het Nationaal Museum
in Oslo. ls teruggevonden ln Parijs. In
verband met deze diefstal zijn Ln de
Franse hoofdstad twee Noren aange-
Speciaal vandaag
Kenmerk wijdt een reporta
ge aan het lot van 8000 Haïtl-
aanse bootvluchtelingen. Deze
mensen hebben een tocht van
700 mijl over open zee ge
maakt in wrakke bootjes, on
dernomen om in de Verenigde
Staten aan het bewind In Haftl
te ontkomen.
Ned 2 19.24 uur
Countdown besteedt ruime
aandacht aan de popgroep The
Pretenders.
Ned 2 20.32 uur
Als Jozef komt. Hongaarse
speelfilm regerisseerd door
Zsolt Kezdl Kovacs, met In de
hoofdrollen Llli Monori en en
György Pogany.
Ned I 20.00 uur
Het Nederland van Juliana.
Documentaire over het leven
van koningin Juliana en haar
gezin. Deel 2: De verwoesting
van de welvaart
Ned I 22.10 uur
houden. Ze werden gearresteerd na
een tip die afkomstig was uit de Noor
se hoofdstad.
Het schilderij stelt de broer van Rem
brandt voor en heeft een geschatte
waarde van circa 400.000 gulden. De
gearresteerde Noren, die naar hun
land zullen worden overgebracht, wa
ren van plan het schilderij ln Parijs te
verkopen.
Regisseur Kautner in
Italië overleden
BERLIJN (AP) Helmut KaQtner,
de Oostduitse regisseur, acteur en
toneelschrijver, ls onlangs op 72-Jari-
ge leeftijd ln Italië overleden. Dit ls
meegedeeld door de Kunstacademie
van Berlijn.
Kflutner genoot ln het bijzonder als
regisseur een brede bekendheid ln
Duitstalige landen. Hij speelde diver
se toneelrollen maar trad ook op ln
films.
Kautner begon zijn carrière ln het
cabaret en was vanaf 1936 werkzaam
als acteur en regisseur In Leipzig.
Later maakte hij films ln Berlijn en
München en regisseerde hij een aan
tal films die vlak na de oorlog uitkwa
men. Zijn meest bekende films zijn
„The devil's general". „The Captain
from Köpenlck" en „The Water
Glass".
De laatste Jaren van zijn leven werkte
Kflutner voornamelijk voor de televi
sie waar hij onder meer „Stella" van
Goethy realiseerde.
De Japanse he regering betaalt aan
toonder, een oorlog die niet ver
dween, door H. L. Leffelaar. Uitg.
Sljthoff, Alphen a.d. Rijn. 173 blz
19 50.
BIJ uitgeverij Veen te Ede versche
nen: Trots en vooroordeel roman van
J. Austen. Amstel-paperback. 2e druk
350 blz 16,50, en Jake's geval,
satirisch verhaal van K. Amis. 295 blz
- 24.80.
Van uitgeverij Meulenhoff te Amster
dam zijn drie boekjes in de serie
„Taalwetenswaardigheden" van de
schrijver R. Geel: Al is de waarheid
nog so snel. Een vrouw als een ge
dicht, en Verliefdheid is een raar
gevoel. Per deeltje 62 blz 11 gulden
(per set van drie 29.50).
STOCKHOLM (AP) Een particu
liere videomaatschappij ln Zweden
heeft de omstreden Engelse televisie
film „De dood van een prinses" op de
Internationale televisiebeurs In Can
nes opgekocht. De Britse televisie
maatschappij Yorkshire bood de film
daar te koop aan.
De directie van het video bedrijf wil
op deze manier voorkomen dat de
Zweedse televisie de film zal uitzen
den.
Of het programma zinvolle visies
naar voren zal brengen moet natuur
lijk worden afgewacht. Het gevaar
bestaat dat de gesprekspartners zich
te veel zullen vasthouden aan het
voorgeschotelde van die avond. En
dat hoeft in feite niet ter discussie te
staan, want, iedereen zal het er over
eens zijn dat Nederland het Ameri
kaanse systeem absoluut niet moet
overnemen. BIJ het merendeel van de
kijkers zal het bekend zijn dat ln de
VS de adverteerders een te grote In
vloed hebben op de programma's. De
onafhankelijke positie van de media
(denk aan de omstreden documentai
re De Dood van een Prinses) is een
van de belangrijkste verworvenheden
van onze samenleving.
De discussie moet dus niet gaan over
hoeveel macht het bedrijfsleven
krijgt op culturele en journalistieke
produktles, maar over de vraag: hoe
kan, gezien de hedendaagse technolo
gie, de macht van financiers Inge
damd worden? Als over dat laatste
gepraat wordt ls het veel zinniger te
kijken naar onze oosterburen of naar
Groot-Brittannlë waar de zendtijd
verdeeld wordt tussen commerciële
(ITV) en niet commerciële zenders
(BBC). Hopelijk gaat de discussie die
kant op wanneer heel Nederland met
eigen ogen heeft kunnen zien hoe het
ln leder geval niet moet (model VS).
Met grote Interesse kijkt de VARA
uit naar de reacties van kijkers tij
dens de uitzending. Vla rechtstreekse
schakelingen met het onderzoekcen
trum van Intomart in Hilversum zul
len de onderzoekresultaten worden
gepresenteerd. De enquête wordt
CANBERRA (Reuter-AP). De rege
ring van Australië heeft voor het
eerst sedert tien Jaar politiek asiel
verleend aan een Oostduitse danse
res, omdat de kans aannemelijk werd
geacht dat de vrouw anders bij haar
terugkeer naar de DDR zou worden
vervolgd. In veruit de meeste geval-
en verleent Australië alleen de status
/an vluchtelingen aan Oost-Europea-
ïen die naar het westen komen.
De danseres, de 27-Jarige Heldrun
3riesch, had afgelopen zondag het
Dostdultse balletgezelschap verlaten
waarmee ze een toemee van acht
weken had gemaakt. Tegenover rege
ringsfunctionarissen verklaarde ze
iat „ze ongelukkig was met een aan
tal aspecten ln haar land".
Vorig Jaar weigerde de Australische
regering politiek asiel te verlenen aan
de uitgeweken Russin Lilian Gas-
kinskaya die in plaats daarvan de
status van politiek vluchteling kreeg.
Een woordvoerder van het ministerie
van Buitenlandse Zaken verklaarde
dat de Australische regering zeer te
rughoudend ls ln het verlenen van
politiek asiel omdat het een actief
antwoord kan ontlokken aan het land
waar de asielkrijger vandaan komt
doorlopend gehouden onder zo'n 600
gezinnen met een gemiddelde samen
stelling van drie gezinsleden. In grote
lijnen gaat het om de volgende vra
gen: Welke waardering geeft u voor
de programma's (Tekenfilms, Bat
man, ABC-sportshow, PTL (een reli
gieus-programma dat op commercië
le wijze aan de man wordt gebracht,
een pop-show, famllieserie Ropers en
groot showprogramma, om er een
paar te noemen); wat vindt u van de
„zwevende" reclamespots en kunt u
een vergelijking maken tussen het
NOS-Journaal en het CBS-nleuws.
Verder worden de eerste resultaten
bekend gemaakt van een NOS-onder-
zoek over de houding van de Neder
landse bevolking ten opzichte van
het huidige omroepsysteem en de op
stelling ten opzichte van mogelijke
veranderingen. Een interessant ge
heel dus. dat ongetwijfeld hoge kijk
cijfers zal halen. Het Initiatief van de
VARA valt of staat echter met de
discussie achteraf.
kers van het Phllharmonisch Or
kest van Straatsburg en van het
Symfonie Orkest van de Franse
radio en tv. Vanaf de oprichting ln
1961 ls de samenstelling, op een
wijziging na, gelijk gebleven. Les
Percussions de Strasbourg was
het eerste westerse ensemble dat
zich consequent op het spelen van
muziek voor alleen slaginstrumen
ten toelegde, hoewel er toen nog
maar weinig reportoir voor zo'n
ensemble bestond.
Tot die weinig stukken behoort
Ionlsatlon van Edgar Varèse, dat
al in 1931 voor 13 slagwerkers
werd gecomponeerd. Les Percus
sions kreeg van Varèse toestem
ming het ln een bewerking voor
zes slagwerkers te spelen, wat on
der andere mogelijk ls door de
grote virtuositeit van deze groep.
Zij spelen het stuk tijdens de con
certen ln Eindhoven en Gronin
gen. Daar worden ook uitgevoerd
First construction in metal van
John Cage (uit 1937), Hièrophonie
V van Yoshihisa Taira en Aèra van
Francois Bernard Mflche. Dat
laatste werd in opdracht van de
Franse staat voor Les Percussions
geschreven en vorig Jaar maart
voor het eerst uitgevoerd.
Het programma ln Utrecht don
derdagavond bevat alleen dit
Aèra met daarnaast het ongeveer
50 minuten durende pléiades van
p bli
Iannls Xenakis dat evene»t
Jaar bij Les Percussions in]
re ging. Behalve de gebnl
slaginstrumenten die ooi?
twintigste-eeuwse repertol
symfonie orkesten een st«|en
langrijker rol zijn gaan spcn C(
schikken Les Percussions i
groot aantal instrument Ar;
speciaal voor hen zijn ontpan
en bovendien gebrulken|".
naar gelang de te spelen k jn
dat vereisen, alles waari
worden geslagen, van ljzeifcn 1
nen en lege flessen tot autliten
delen. Ook die behoren b^or I
gage van Les PercusslosA
aantal stuks slagtulg dat
podium uitgestald kan |vee'
loopt dan ook tegen de 1 ji de
Twee stukken die tijdei
prna
voe
tournee gespeeld worden i
tion en First construction)van
1971 al in een uitvoering daan.
Percussions door Philips, he
plaat gezet, samen met V
en Tambuco van Carlos r J
In 1968, toen de belanf3"-
voor slagwerkmuzlek gon d
was, bracht Philips ook jjet
platen uit van Les Pert
met werken van Peter Self
nalement), Milan StlbilJ, lz,tt£
Shinohara, Maurice Ohanlzijn
koslav Kabelac. Met enlg6jnee
zijn deze platen mogelijk 1,
krijgbaar. ve c
J 'n
en n
"zóu
k
«rot»
I. In
ijk d
It in
(ar ti
Ih a
ken
ngs»
door Jac. Lelsz
-i sys
fringe
met
van
dal
OLST „Ik wil de liefde" schreef de dichter Hans Andreus eens aan Slmon Vinken
noemt ment, vervolgde hij. zwevend en halfzacht. Maar, aldus Andreus, ls er vei:
hardheid en doodsverachting voor nodig. De brief aan Vinkenoog ls te lezen ln een
van kasteel Groot Hoenlo te Olst, waarin een dependance van het Nederlands Lettl
Museum en Documentatiecentrum ls gevestigd. a
I op I
Op Groot Hoenlo wordt op het 't
ogenblik een tentoonstelling aan de
enige Jaren geleden te Putten op 51-
Jarige leeftijd gestorven Hans An
dreus gewijd. Een documentaire ex
positie. Dus veel brieven, foto's,
handschriften en andere materialen
uit de werkplaats van de dichter. En
aan de wand zijn „Laatste gedicht".
Welbewust als zodanig geschreven
toen een slopende ziekte bezig was
hem te vellen.
We wisten dat Andreus een uiterst
produktlef literator ls geweest. Zo'n
dertig gedichtenbundels, bijdragen
ln alle mogelijke tijdschriften, musi
cals, hoorspelen, chansons, tv-spelen,
vertalingen, enkele romans en vele
hooggewaardeerde kinderboeken.
Als Je het allemaal eens bijeen ziet,
dan kom Je toch weer onder de in
druk. Ondanks de vrolijke kleurtjes
op deze tentoonstelling vanwege de
tientallen fleurig uitgegeven kinder
boeken ligt over de expositie als het
ware toch een waas van weemoed
uitgespreid om de vroege dood van de
dichter.
Hans Andreus, die aanvankelijk alles
aanpakte om wat geld te verdienen.
Incluis het op straat zingen met enige
vrienderUieeft slechts één betaalde
baan gehad, die van corrector bij De
Volkskrant. Het heeft maar enkele
maanden geduurd. Daarna heeft hij
niets anders meer gedaan dan schrij
ven, „onderverdeeld", zoals hij zelf
heeft gezegd, „min of meer in schrij-
vr—
rlli 1
Een der laatst genomen foto's
van Hans Andreus.
ven om den brode en daarnaast poë
zie schrijven". In 't begin van de Jaren
'50 was hij vier Jaar in Parijs, uitgeno
digd door Vinkenoog. Zo kwam hij bij
de Vijftigers terecht. De Vijftigers
noemden zich wel experimentelen,
maar uitdrukkelijk geen experimen-
tallsten. Hieraan zou enig groepsstre-
ven ten grondslag kunnen liggen, en
daar wilde men volgens Gerrit Kou-
wenaar niet van horen („wantrouw de
man die zoiets zegt, hij is een leuge
naar" of woorden van gelijke strek
king).
Het waren generatiegenoten met een
ongeveer verwant levensgevoel. Ieder
probeerde op eigen wijze er uitdruk
king aan te geven. Na de oorlog moest
al het bestaande en bevj
de kant, ook de dlchterl
eventueel zelfs God. Ex]
poëzie betekende: met
den, oorspronkelijke
nieuwe werkelijkheid ges!
een andere houding aann$»*%
over het leven. Andreus tl I
zwaar aan het predikaat i
teel, hij verwijderde er zi(nze
het eerst van. Hij schuif
zekere hoogte tradition?1 v
niet, was evenmin beduciebb'
vleug romantiek. aan
iboui
Eén universeel thema lii_^
tuur, Uefde en dood, Eror^vr11
tos, beheerst goeddeels £eft
Daarnaast gevoelens vaijang
schuld (De Sonnetten vaien^
waanzin, 1957). Belani
inde
Ier mi
iu fail
behe
door Stan Rijven
AMSTERDAM Wanneer een vol
slagen onbekende groep de eer te
beurt valt tot vier keer toe ln Paradl-
so teruggeroepen te worden, dan
moet er toch wel Iets aan de hand
zijn. De vierde maal kwam Orchestral
Manoeuvres In the Dark niet meer
terug op het podium, gewoon omdat
ze wegens materiaal armoede drie
nummers hadden moeten herhalen.
Oorzaak van dit enthousiasme was
de metamorfose die ze met hun hyp
notiserende synthesizer-rock in de
zaal hadden teweeggebracht. Het
aanvankelijk sceptische publiek ver
anderde, naarmate het concert vor
derde. in een dansende menigte zon
der dat men er zelf erg in had.
De formule volgens welke O. M. In the
Dark te werk gaat ls ln feite heel
simpel. Zanger Andy McCluskey en
toetsenman Paul Humphreys start
ten vijf Jaar geleden In Liverpool met
het mixen van nachtelijke radiogelul-
den en syntheslzerkianken waaraan
ze hun groepsnaam ontleenden. Later
breidden ze de mogelijkheden hier
van uit door met behulp van meer
synthesizers tegelijk een dikke laag
van ritmepatronen op te bouwen. Met
de toevoeging van een monotone
zang ontstaat zo een machinaal dwin
gend geluid dat onverbiddelijk tot
dansen aanzet en dat tegelijkertijd
futuristische effecten oproept
De Dulte groep Kraftwerk klinkt ln
hun muziek heel duidelijk door, ter
wijl het pionierswerk van The Silver
Apples ln de jaren '60 vermoedelijk
ook tot Inspiratiebron heeft gediend.
In Paradlso was een levende ritme
box, drummer Malcolm Holmes, en
een extra toetsenman, Paul Hum
phreys, aan het oorspronkelijke duo
toegevoegd zodat de uitvoering van
hun enige elpee geen bloedeloze aan
gelegenheid zou worden. Zanger
McCluskey, die af en toe een bas ter
hand nam, wist al dansend ln zijn
robotachtige motoriek de strekking
van zijn composities een extra accent
mee te geven.
„Red frame, white light", dat associa
ties met de B-52's opriep, „Mysteriall-
ty" en „Electricity" klonken het
meest overtuigend. De laatste twee
keerden dan ook terug ln de toegiften
waarin „I'm waiting for the man" van
Lou Reed, dat met zijn monotone
basisritme geheel in de lijn van O.M.
ln the Dark ligt, een sterke Interpre
tatie kreeg.
Het gevaar van deze synthezlser-rock
waarmee een koude machinale sfeer
wordt opgeroepen, wist O.M. ln the
Dark goed te omzeilen door met veel-
Inzet de Juiste warmte aan te
brengen.
hem bok het element gehi
wat zich op de achtergroi va
bevindt. En dan uiteraard,
geten het licht (diverse tit*
er van), als fysische werkefctie z»
bron, als middel tot har%omt>£
als religieus gegeven, mi de di
weert dat zo stellig? God jaa
gedichten nogal eens vooirjjZer
een kapitale beginletter,Dnt5t;;
een kleine g, en vaak sprejvakb
tutoyerend aan. Is dat ILj di(
dat gemeenzaamheid? Is[de ln
me, is het gaan langs deLlf k
gen! In zijn „Laatste gedf
hij zijn op handen zijnd!
„het vallen ln het onverh«_phrn
melljke". Of. zo vraagt Hgdi
het dat Jij er een onverq
dat niet uitgesproken f
vindt?"
Tot en met 16 mei, op ma^
met zaterdag van 11-17
dag van 12-17 uur.
DEN HAAG (ANP)
geen mogelijkheid de i
televisie-uitzendingen val
tigheden rond de troonsw
ondertiteling te voorzien
Dit ls het antwoord van
rie van CRM, na infoi
NOS, op vragen van het
merlid Verkerk-Terpstra.
dat een dergelijke onderf
belang kan zijn voor d|jlllli:>
honderdduizend doven
renden.
Uit het antwoord blijkt
wel bereid is al het mogeil
om onder meer de toesprf
ningin Beatrix ln de aan 5,
vatting te ondertitelen.
openingstijden
dagelijks van 09.30 -17.30 uur
zondag 27 april en
Koninginnedag 30 april gesloten.
DONDERDAG
VRUOAG
MEI
MEI
