DE KRACHT VAN DE SOLUM:
Echtscheiding
op z'n Chinees
En op z'n
Russisch
WOENSDAG 23 APRIL 1980
TROUW/KWARTET |AG 2.
op
vee
dram
de s
PEKING (API Het onge
lukkige stel zat twee meter
van elkaar al en ze keken el
kaar zelfs niet aan, terwijl in
de rechtszaal het debat over
hun echtscheiding voortging.
Er werden geen rechtskundi
ge termen gehanteerd. Bij
echtscheiding op z'n Chinees
wordt over de gelijkheid van
mannen en vrouwen en over
China's modernisatie-plan
nen gepraat.
„Ik eis een schelding", zei de vrouw
wanneer ze de kans maar kreeg iets te
zeggen ..Ik kan het niet langer aan"
Zij beschuldigde haar echtgenoot
van mishandeling, van overmatige
drankgebruik en van gokken. Ze huil
de toen ze vertelde over twee miskra
men, die volgens haar de schuld wa
ren van haar man omdat hij haar zo
vaak geslagen had.
Haar verdedigster, geen advocaat,
maar een medewerkster op een bank.
beschuldigde haar man van manne
lijk chauvinisme en van een feodale
mentaliteit en hield een heel betoog
over de belangrijkste huidige cam
pagne in de Volksrepubliek, de mo
dernisatie.
Zij haalde Chinese gezegden aan over
de hereniging van man en vrouw,
maar zei erbij dat deze hier niet meer
opgingen. ..Echtscheiding wordt in
China nog steed als slecht en schan-
deijk beschouwd", aldus de verdedig
ster. maar voor haar cliënte zat er
echt niets andere meer op.
ook in verlegenheid zouden worden
gebracht omdat hun namen zouden
worden genoemd. De secretaris van
de rechtbank kondigde de regels aan
waar men zich aan te houden had. Er
mochten geen foto's gemaakt wor
den, niets mocht worden opgenomen
op een bandrecorder en er mochten
geen aantekeningen worden ge
maakt. Verder mocht er niet gespuwd
worden.
Onderzoek
De rechtbank had vooraf al een diep
onderzoek ingesteld en met buren en
kennissen van het paar gepraat. Toch
begon tijdens het proces alles weer
van voren af aan.
Het verhaal was dat de man en de
vrouw, die voor hun huwelijk al lang
buren waren, ruzie hadden gekregen
over het bedrag dat zij maandelijks
aan haar moeder zouden geven. De
ruzie begon al drie dagen na de
trouwpartij en de vrouw zei dat haar
man haar bedrogen had door voor
hun huwelijk wel aardig tegen haar te
zijn.
De man ontkende dat hij zijn vrouw
had geslagen, gaf later toe dat het
drie maal gebeurd was, maar zei dat
het er zo zacht aan toe was gegaan
dat je dat nauwelijks nog klappen
kon noemen. Hij vond dat hun huwe
lijk wel weer opgepept kon worden,
zoals dat al vaker was gebeurd
Basis
De rechter zei tegen de vrouw dat
„haar liefde een drie-jarige toets had
doorstaan en dat er een gezonde basis
voor haar huwelijk bestond". Verder
moest zij zich niet te druk maken
over allerlei kleine zaken. De man
kreeg te horen dat hij de mishande
ling moest toegeven. ..Het is verkeerd
dat niet toe te geven. Het slaan van je
vrouw is immoreel en ook de wet
keurt het niet goed".
Na de zitting zei de vrouw dat ze wel
vertrouwen had in de rechtbank. Op
de vraag van buitenlandse verslagge
vers of ze deze zaak nu zag in het
kader van de bevrijding van de
vrouw, knikte ze en verliet snel de
rechtszaal.
Maar na twee en een half uur beraad
stond de Pekingse volks-bemidde
lingsrechtbank nog geen echtschei
ding toe. Een lagere rechtbank had
dat eerder ook al geweigerd.
Proberen
De rechtbank veegde de man de man
tel uit, maar kwam niet tot een forme
le beslissing en drong er bij de twee
op aan het toch maar weer met elkaar
te proberen.
Het was hoogstwaarschijnlijk het
eerste proces in China dat toeganke
lijk was voor westerse Journalisten.
Er zaten ongeveer honderd mensen in
de zaal. onder wie tien verslaggevers
en een groot aantal vertegenwoordi
gers van de Chinese vrouwenfede
ratie.
Om de zaal binnen te mogen moest Je
een toegangsbewijs hebben Er waren
geen familieleden van het echtpaar
en een functionaris vertelde dat die
MOSKOU (AFP) Mag echt-
schelding ln dat andere mar-
xistlsch-lenlnistlsche bol
werk. China, nog een pro
bleem zijn, de Sowjet-Unie
heeft er mee leren leven.
Liefst een van elke drie huwe
lijken loopt op een scheiding
uit. Maar, zeggen de officiële
sociologen, een ..socialisti
sche echtscheiding" is princi
pieel anders dan een „burge-
lijk-kapttallstische echtschei
ding".
In de SowjeMJnie neemt de
vrouw meestal het initiatief
tot de scheiding, zo onthullen
de statistieken. De sociologe
Zoja Jankowa uit Moskou
vindt hierin een bewijs van de
stelling dat de Russische
vrouw volledig is geëmanci
peerd. Echtscheiding is in de
Sowjet-Unie naar haar me
ning dan ook een blijk van
een gezonde maatschappij.
„Als een vrouw verkiest te
scheiden, garandeert de staat
haar het recht op werk en op
vrije tijd, en stelt de overheid
haar in staat haar kinderen
op te voeden. Getrouwd of
niet, de Sowjet-vrouw kan een
normaal leven leiden."
Waarom scheidt men zoveel
in de Sowjet-Unie? Mevrouw
Jankowa: „Om dezelfde reden
waarom de vrouw vroeger zo
vaak bij haar man bleef: de
kinderen." En de statistieken
onthullen inderdaad dat de
Russische vrouw haar man
verwijt een slechte vader te
zijn. In ingezonden brieven in
de kranten worden de socia
listische mannen vaak afge
schilderd als „hanige" baas
jes, die bij voorkeur met hun
voeten op tafel zitten en zich
nimmer met de kinderen be
zighouden.
Een lezer van de Literaire Ga
zet antwoordt op deze verwij
ten: „U vrouwen, U wilt ons in
de keuken zien. Maar dat gaat
ftiet, dat is strijdig met de
natuur." De mens die de mens Mislukking
niet meer uitbuit, ziet er geen
probleem ln de vrouw uit te
buiten.
De officiële benadering van het echt-
scheidingsvraagstuk is koel en rustig.
Men kan zich in een ochtend laten
scheiden en als er geen kinderen zijn
kost het niet meer dan vijftig roebel
(nog geen tweehonderd gulden).De
nieuwe Russische encyclopedie ver
zekert zijn lezers: „In de Sowjet-Unie
mist de echtscheiding het straffende
karakter dat zij in de bourgeois sa
menleving heeft."
De Sowjet-Unie maakt inderdaad
geen punt van de schuldvraag. Wat
de toewijzing van de kinderen betreft
hebben man en vrouw voor de grond
wet gelijke rechten. Niettemin gaan
ook in dit land vrijwel alle kinderen
na een echtscheiding naar de moeder.
„Uit gewoonte," geven de rechters
toe.
scheiding, moet er een probleem zijn.
Ook wat dit betreft zijn de ingezon
den brieven onthullend. Mevrouw
Jankowa mag dan de scheiding „een
goede zaak" noemen als „de liefde
niet meer bestaat", de Sowjet-bur-
gers zien er toch vaak een persoonlijk
en maatschappelijke mislukking in.
Knelpunten
Het officiële optimisme verbergt toch
een zeker ongerustheid. Want als een
van de drie echtparen besluit tot een
De jongeren verlangen dan ook een
betere voorbereiding op het huwelijk,
een soort lessen in liefde op school.
Tot dusver hebben echter slechts zes
scholen in Moskou een dergelijk vak
in hun programma opgenomen. En
voor zover bekend is er slechts één
consultatiebureau voor huwelijks
problemen. dat al tien jaar in Lenin
grad werkt. Zelfs het strenge dagblad
van het Rode Leger, de Rode Ster.
heeft vorig jaar eens gewezen op „de
ontoereikende seksuele voorlichting
in de Sowjet-Unie."
Maar er zijn meer knelpkheid
geslagen vrouw, de aan i het
verslaafde man, de schoonjcateu:
inwoont en de vrouw die l&ikte
moet werken plus het zoc
verzorgen. U vai
In 1975 schreoe op
chure over de vrouw in jrect i
Unie het toenemende a& opzl
scheldingen toe aan „de v<
in het behoeftenpatrooifc die i
nieuwe gezin en de bevredgearr
van". Geldgebrek of te kift en
zing kunnen, ook in de S<„Forr
dodelijk zijn voor een hu^ onde
Taiw
Net als ln het Westen Cht
meestal de dupe, zo men|
jet-sociologen. De finanj.
moetkomingen van de o\3Cll
redelijk, al is het geen vel f
zijn tiende mag een kind v~|\f
den ouders kiezen bij wie^rf
wil leven. Maar de vratf
waar is papa" is daarmppl'T
woord.
hetp
suitii
Het Chinese echtpaar voor de rechter. Kennelijk heeft iemand
zich
niet
gehouden aan het
verbod
van
de
secretaris
van
de
1 reller
d geei
inwezi
orde ii
in 183
ewond
Aan
en vie
strat
die
men
rechttniseer
lacteu
Formi
■die d;
twomi
vrij we
ten.