DE KRACHT VAN DE SOLUM: Echtscheiding op z'n Chinees En op z'n Russisch WOENSDAG 23 APRIL 1980 TROUW/KWARTET |AG 2. op vee dram de s PEKING (API Het onge lukkige stel zat twee meter van elkaar al en ze keken el kaar zelfs niet aan, terwijl in de rechtszaal het debat over hun echtscheiding voortging. Er werden geen rechtskundi ge termen gehanteerd. Bij echtscheiding op z'n Chinees wordt over de gelijkheid van mannen en vrouwen en over China's modernisatie-plan nen gepraat. „Ik eis een schelding", zei de vrouw wanneer ze de kans maar kreeg iets te zeggen ..Ik kan het niet langer aan" Zij beschuldigde haar echtgenoot van mishandeling, van overmatige drankgebruik en van gokken. Ze huil de toen ze vertelde over twee miskra men, die volgens haar de schuld wa ren van haar man omdat hij haar zo vaak geslagen had. Haar verdedigster, geen advocaat, maar een medewerkster op een bank. beschuldigde haar man van manne lijk chauvinisme en van een feodale mentaliteit en hield een heel betoog over de belangrijkste huidige cam pagne in de Volksrepubliek, de mo dernisatie. Zij haalde Chinese gezegden aan over de hereniging van man en vrouw, maar zei erbij dat deze hier niet meer opgingen. ..Echtscheiding wordt in China nog steed als slecht en schan- deijk beschouwd", aldus de verdedig ster. maar voor haar cliënte zat er echt niets andere meer op. ook in verlegenheid zouden worden gebracht omdat hun namen zouden worden genoemd. De secretaris van de rechtbank kondigde de regels aan waar men zich aan te houden had. Er mochten geen foto's gemaakt wor den, niets mocht worden opgenomen op een bandrecorder en er mochten geen aantekeningen worden ge maakt. Verder mocht er niet gespuwd worden. Onderzoek De rechtbank had vooraf al een diep onderzoek ingesteld en met buren en kennissen van het paar gepraat. Toch begon tijdens het proces alles weer van voren af aan. Het verhaal was dat de man en de vrouw, die voor hun huwelijk al lang buren waren, ruzie hadden gekregen over het bedrag dat zij maandelijks aan haar moeder zouden geven. De ruzie begon al drie dagen na de trouwpartij en de vrouw zei dat haar man haar bedrogen had door voor hun huwelijk wel aardig tegen haar te zijn. De man ontkende dat hij zijn vrouw had geslagen, gaf later toe dat het drie maal gebeurd was, maar zei dat het er zo zacht aan toe was gegaan dat je dat nauwelijks nog klappen kon noemen. Hij vond dat hun huwe lijk wel weer opgepept kon worden, zoals dat al vaker was gebeurd Basis De rechter zei tegen de vrouw dat „haar liefde een drie-jarige toets had doorstaan en dat er een gezonde basis voor haar huwelijk bestond". Verder moest zij zich niet te druk maken over allerlei kleine zaken. De man kreeg te horen dat hij de mishande ling moest toegeven. ..Het is verkeerd dat niet toe te geven. Het slaan van je vrouw is immoreel en ook de wet keurt het niet goed". Na de zitting zei de vrouw dat ze wel vertrouwen had in de rechtbank. Op de vraag van buitenlandse verslagge vers of ze deze zaak nu zag in het kader van de bevrijding van de vrouw, knikte ze en verliet snel de rechtszaal. Maar na twee en een half uur beraad stond de Pekingse volks-bemidde lingsrechtbank nog geen echtschei ding toe. Een lagere rechtbank had dat eerder ook al geweigerd. Proberen De rechtbank veegde de man de man tel uit, maar kwam niet tot een forme le beslissing en drong er bij de twee op aan het toch maar weer met elkaar te proberen. Het was hoogstwaarschijnlijk het eerste proces in China dat toeganke lijk was voor westerse Journalisten. Er zaten ongeveer honderd mensen in de zaal. onder wie tien verslaggevers en een groot aantal vertegenwoordi gers van de Chinese vrouwenfede ratie. Om de zaal binnen te mogen moest Je een toegangsbewijs hebben Er waren geen familieleden van het echtpaar en een functionaris vertelde dat die MOSKOU (AFP) Mag echt- schelding ln dat andere mar- xistlsch-lenlnistlsche bol werk. China, nog een pro bleem zijn, de Sowjet-Unie heeft er mee leren leven. Liefst een van elke drie huwe lijken loopt op een scheiding uit. Maar, zeggen de officiële sociologen, een ..socialisti sche echtscheiding" is princi pieel anders dan een „burge- lijk-kapttallstische echtschei ding". In de SowjeMJnie neemt de vrouw meestal het initiatief tot de scheiding, zo onthullen de statistieken. De sociologe Zoja Jankowa uit Moskou vindt hierin een bewijs van de stelling dat de Russische vrouw volledig is geëmanci peerd. Echtscheiding is in de Sowjet-Unie naar haar me ning dan ook een blijk van een gezonde maatschappij. „Als een vrouw verkiest te scheiden, garandeert de staat haar het recht op werk en op vrije tijd, en stelt de overheid haar in staat haar kinderen op te voeden. Getrouwd of niet, de Sowjet-vrouw kan een normaal leven leiden." Waarom scheidt men zoveel in de Sowjet-Unie? Mevrouw Jankowa: „Om dezelfde reden waarom de vrouw vroeger zo vaak bij haar man bleef: de kinderen." En de statistieken onthullen inderdaad dat de Russische vrouw haar man verwijt een slechte vader te zijn. In ingezonden brieven in de kranten worden de socia listische mannen vaak afge schilderd als „hanige" baas jes, die bij voorkeur met hun voeten op tafel zitten en zich nimmer met de kinderen be zighouden. Een lezer van de Literaire Ga zet antwoordt op deze verwij ten: „U vrouwen, U wilt ons in de keuken zien. Maar dat gaat ftiet, dat is strijdig met de natuur." De mens die de mens Mislukking niet meer uitbuit, ziet er geen probleem ln de vrouw uit te buiten. De officiële benadering van het echt- scheidingsvraagstuk is koel en rustig. Men kan zich in een ochtend laten scheiden en als er geen kinderen zijn kost het niet meer dan vijftig roebel (nog geen tweehonderd gulden).De nieuwe Russische encyclopedie ver zekert zijn lezers: „In de Sowjet-Unie mist de echtscheiding het straffende karakter dat zij in de bourgeois sa menleving heeft." De Sowjet-Unie maakt inderdaad geen punt van de schuldvraag. Wat de toewijzing van de kinderen betreft hebben man en vrouw voor de grond wet gelijke rechten. Niettemin gaan ook in dit land vrijwel alle kinderen na een echtscheiding naar de moeder. „Uit gewoonte," geven de rechters toe. scheiding, moet er een probleem zijn. Ook wat dit betreft zijn de ingezon den brieven onthullend. Mevrouw Jankowa mag dan de scheiding „een goede zaak" noemen als „de liefde niet meer bestaat", de Sowjet-bur- gers zien er toch vaak een persoonlijk en maatschappelijke mislukking in. Knelpunten Het officiële optimisme verbergt toch een zeker ongerustheid. Want als een van de drie echtparen besluit tot een De jongeren verlangen dan ook een betere voorbereiding op het huwelijk, een soort lessen in liefde op school. Tot dusver hebben echter slechts zes scholen in Moskou een dergelijk vak in hun programma opgenomen. En voor zover bekend is er slechts één consultatiebureau voor huwelijks problemen. dat al tien jaar in Lenin grad werkt. Zelfs het strenge dagblad van het Rode Leger, de Rode Ster. heeft vorig jaar eens gewezen op „de ontoereikende seksuele voorlichting in de Sowjet-Unie." Maar er zijn meer knelpkheid geslagen vrouw, de aan i het verslaafde man, de schoonjcateu: inwoont en de vrouw die l&ikte moet werken plus het zoc verzorgen. U vai In 1975 schreoe op chure over de vrouw in jrect i Unie het toenemende a& opzl scheldingen toe aan „de v< in het behoeftenpatrooifc die i nieuwe gezin en de bevredgearr van". Geldgebrek of te kift en zing kunnen, ook in de S<„Forr dodelijk zijn voor een hu^ onde Taiw Net als ln het Westen Cht meestal de dupe, zo men| jet-sociologen. De finanj. moetkomingen van de o\3Cll redelijk, al is het geen vel f zijn tiende mag een kind v~|\f den ouders kiezen bij wie^rf wil leven. Maar de vratf waar is papa" is daarmppl'T woord. hetp suitii Het Chinese echtpaar voor de rechter. Kennelijk heeft iemand zich niet gehouden aan het verbod van de secretaris van de 1 reller d geei inwezi orde ii in 183 ewond Aan en vie strat die men rechttniseer lacteu Formi ■die d; twomi vrij we ten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 18