Kleine meesters van grote kwaliteit Jean-Paul Sartri Elitair denker ei sociaal strijder Eerste prijs voor Roemeense klarinettist Sweelinck Conservatorium op elektronische toer Kramer vs. Kramer met Oscars overladen Gouden Eeuw uit Engels bezit in Princessehof sort-o-post 02510 25645* En dan nog V Blazers hadden langste adem in Gaudeamusconcours WOENSDAG 16 APRIL 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET H S door Peter Karstkavel LEEUWARDEN Een schitterende collectie Nederlandse en Vlaamse schilderijen uit de Gouden Eeuw wordt op het ogenblik in Museum het Princessehof te Leeuwarden gepresen teerd onder de bescheiden en misleidende titel „Kleine Hollandse meesters uit de 17de eeuw". De werken zijn afkomstig uit de Jo seph Shlpley-verzameling die zich in het museum te Gateshead bij New castle in Engeland bevindt. De verza meling is in het begin van de eeuw door de koopman Joseph Shipley aan de stad nagelaten en bestond toen uit ongeveer 2000 schilderijen. Er werd driekwart van de collectie verkocht en voor de resterende 500 schilderijen kon, dankzij een geldbe drag dat Shipley aan de collectie ver bond, een museum gebouwd worden. De koopman had in de volle breedte en diepte (van alle perloden en uit alle landen) schilderijen verzameld. Tegenwoordig valt de inhoud van de totale collecUe niet meer te recon strueren en de afgelopen 70 jaar heeft men zelfs alle moeite gedaan om de nog aanwezige werken behoorlijk te documenteren. Dit is overigens met wisselend succes geschied, getuigen de uitgebreide concordans op toe schrijvingen van de verschillende kunstwerken die achter ln de catalo gus ls opgenomen. BIJ de huidige toeschrijvingen van Nederlandse Gouden Eeuwers mogen overigens nog wel eens hier en daar vraagte kens gezet worden. Door liefhebbers en kenners mag de presentatie ln elk geval niet gemist worden. Nagenoeg onbekend Het ls een nagenoeg onbekende col lectie. maar te oordelen naar de be scheiden keuze van 27 werken van Nederlandse meesters uit de 16de en 17de eeuw moet zij zeer waardevol zijn. Er zijn enkele 16de eeuwse stuk ken en enkele werken uit de zuidelij ke Nederlanden en de thans gebruik te titel dekt de lading dan ook niet. In veel gevallen mogen de meesters be slist niet klein genoemd worden ten zij men zo corryfeeïsch te werk wil gaan dat alleen Rembrandt, Hals. Vermeer en Steen tot een gouden kwartet gesmeed mogen worden. Het is werkelijk een heerlijke verzameling met grote verrassingen. Het Princes sehof zelf voegde nog twee vrij onbe kende werken uit eigen collectie aan de tentoonstelling toe en wist tevens de tijdelijke beschikking te krijgen over een opmerkelijk stadsgezicht van Jan Abramsz. Beerstraaten dat de Jacobijnerkerk te Leeuwarden ln beeld brengt. Ook dit stuk komt uit Engeland en wel van Berkeley Castle. Barokke overdaad De historiestukken zijn goed verte genwoordigd. Shipley liet zich kenne lijk graag verhalen ln beeld vertellen. sehof komt de „Tobias' visvangst" van Pieter Lastman, waar de bijbelse scène het hoofdmoment is. Dezelfde historie is opgenomen in een land schap met dorpsgezicht van Jacob Grimmer uit 1567. Met kennelijk ge noegen heeft deze Zuidnederlander elk detail van de begToeiing en be bouwing vormgegeven Zijn tijd- en streekgenoot Pieter Balten vervaar digde een groot paneel met de Predi king van Johannes de Dooper, een schilderij dat overbevolkt is van men sen en slechts terzijde een doorzicht op Jeruzalem biedt. Is dit stuk eerder illustratief-tekenachtig, dat van de enkele decennia later werkende Hen drik van Balen, een bewegelijk tafe reel van Mozes die water uit de rots- slaat voorstellende, ls al van een ba rokke glans en overdaad Een „Aanbidding van de herders" van Benjamin Cuyp gaat van thema en lichtval waarschijnlijk terug op het beroemde stuk van Leonard Bra- mer, maar is onververfijnd van kleur. Twee stukken van de Utrechtse School, een sublieme ..Adam en Eva" van Joachim Wttewael (in Nederland zijn voortreffelijke Princessehof werkjes. De architectuurschilderkunst wordt gepresenteerd met een paleishof en een interieur die beide geen duim breed van de traditie in dit genre afwijken. De paleistuin ls geschilderd door Dirck van Delen en verdient bij een stereotype perspectivische com positie toch aandacht vanwege de verfijnde kleuren. Het interieur van een klassicistisch gebouw is vervaar digd door Rutger van Langevelt, van wie bijzonder weinig werk bekend is. Een goed stadsgezicht met haven en vismarkt van Cornells Beelt is nog steeds niet thuisgebracht, hoewel het voldoende elementen bevat om het te erkennen. Het is een interessant stuk met merkwaardige grijze partijen, Belet was dan ook een tijdgenoot van de Berckheyde's. De uitvinder (o.a. van de brandspuit) Jan van der Heu- den schilderde bovendien en van hem zijn enkele stillevens en een flink aantal stadsgezichten bekend. In Leeuwarden hangt van hem een bos gezicht. maar de architectuurkenner verloochent zich niet: een grote ruïne bevindt zich van hem niet een stuk ls tot op de baksteentjes uitgedetail- van vergelijkbare kwaliteit) en een leerd. handwassing van Pilatus van de cara- vaggist Hendrik Terbrugghen vor- Marines zijn er van Cornells Ver men hoogtepunten in de collectie, beeck, Pieter Muller en Jan van Ley- den; ze vertegenwoordigen min of Het enige mythologische historiestuk meer de stadia in de ontwikkeling is een knappe „Diana met haar gezel- van de zeestukken. Het scheepspor- len" van de Zuidnederlander Abra- tret van Verbeek ademt een grote ham Janssens. rust, de tonlge storm van Muller is al dynamischer zonder onrustig te wor den en de schipbreuk van Van Ley- den vertoont een theatrale overdaad. Het landschap van Grimmer werd al genoemd; een vrij vroeg noord-Neder lands landschap biedt een paneel dat toegeschreven ls aan Esaias van de Velde. Een doek met een boszoom blijkt van Philips Koninck te zijn, de grootmeester waarvan we weidse ver gezichten gewend zijn. Verder zijn er landschappen van de weinig bekende Jacob van der Croos, Jacob van Mo- scher (een fraai duingezicht), van Sa- lamon Rombouts en van Italianisant Jan Baptist Huysmans. Dierstuk Een visstilleven van de Duitser Georg Flegel, die ln Haarlem opgeleid werd, moet in z'n eentje het hele genre vertegenwoordigen, zoals een weinig interessant portret door G. van Goor in deze collectie een monopolieposi tie bezit. Het bloemstuk ontbreekt geheel, maar het dierstuk is voortref felijk vertegenwoordigd met drie wer ken van de specialist Jan van Kessel. Twee geestige vogelconcertjes van de Shlpley-collectle en een Juno tussen Jan van Kessel: Vogelconcert, olieverf op koper, midden 17e eeuw. veel werk aan de documentatie van de collectie moeten geschieden. De keuze die nu voor enkele maanden in Nederland mag zijn is met zorg sa mengesteld. Het is daarom wel spijtig dat de goed gedocumenteerde (Engelstalige) catalogus zulke slechte reproducties bevat. Tot 15 juni in Museum het Princesse hof te Leeuwarden; dagelijsk van 10- 17 uur, zon- en feestdagen van 14-17 uur. Projectweek zeer didactisch opgezet door Franz Straatman AMSTERDAM De in gebruikname van een weliswaar bescheiden maar zeer bijdetijdse studio voor elektronische muziek wordt door het Sweelinck Conservatorium gevoerd met een projectweek gewijd aan die jongste loot uit de muziekgeschiedenis. Dolle boeren Werken van David Teniers de Jonge, Adriaen van de Venne en Daniel Boo ne laten het genrestuk zien. De „Ge kochte Liefde" van Boone is een voor treffelijk figuurstuk, „T'is Jammer- lljck" van Van de Venne laat een groep dolle boeren zien als personifi catie van de zotheid en de herberg scène van Teniers vertoont een rusti ge intimiteit bij een subliem gebruik van de lichtval. Zo biedt de Shipley-collectie voor wat de keuze aan Nederlandse barok- kunst betreft, slechts 27 schilderijen, een voortreffelijke doorsnede van de specialismen die men in die periode kon aantreffen. Hoewel de stukken niet vervaardigd zijn door de allerbe kendste Gouden Eeuwers is hier toch zo veel kwaliteit bijeengebracht dat men nauwelijks van kleine meesters mag spreken. Veel van de toeschrij- Ult de eigen collectie van het Princes- de vogels uit de verzameling van het vingen zijn nog onzeker en er zal nog Groepen en personen die in de pas dertigjarige historie op bijzondere wijze hebben bijgedragen aan de ont wikkeling van de klankenwereld af komstig uit elektronische apparatuur zijn door Ton de Leeuw, verantwoor delijk voor de elektronica op het con servatorium, naar hier gehaald om, liefst op zo eenvoudig mogelijke wijze uiteen te zetten waar zij mee bezig zijn, welke resultaten er tot nu ge boekt zijn. De didactische opzet bleek tijdens de eerste presentatie maandagavond zonneklaar. Beslist geen concert, maar 'n aangeklede voordracht. Francois Bayle zette met behulp van geluidsvoorbeelden op elementaire wijze uiteen welke kwaliteiten geluid kan hebben en hoe men die al onder zoekend verwerkt tot composities in de studios van de Groupe de Recher ches Musicales in Parijs, de oudste studio op het gebied van elektroni sche muziek. In combinatie met twee van die com posities. een vrij recente van Bernard Pa.-megiani getiteld Binnen-Buiten en een, naar de maatstaven van de bijna revolutionaire ontwikkelingen, al weer belegen werkstuk van Henri Schacfer (oprichter van de Groupe) uit 1959, was dit overzicht een aardige inleiding voor conservatorium-stu denten. Geen honger Al zat de Bachzaal redelijk vol, er was toch geen sprake van een enorme honger naar de nieuwe klanken. Die grote belangstelling zal er onder mu ziekstudenten toch moeten groeien want, zo stelt Ton de Leeuw, de elek tronische apparatuur is de laatste jaren een stuk goedkoper geworden, zodat iedereen dit nieuwe speelgoed in huis kan halen. Met name muziek leraren zullen in de toekomst een behoorlijk inzicht moeten hebben in de mogelijkheden van die apparatuur om hun leerlingen te oefenen er het maximale effect uit te halen. Daarom is er onder het wakend oog van Ton de Leeuw een studio opgebouwd in het Sweelinck Conservatorium ge richt op de belangen van het muziek onderwijs. Studenten met compositorisch talent zullen in de studio ook aardig uit de ADVERTENTIE o3d postsorteersysteem brengt rust èn dynamiek in uw organisatie Ö\llUO door c.A. van Peursen bene ssecr 'er ichze erlid undij :ht w uitsl Jean-Paul Sartre werd op 21 juni te Parijs geboren. Zijn a' overleed reeds twee jaar later en hij werd eigenlijk opg .|it door zijn grootvader bij wie Sartre in huis kwam. Zijn Anne-Marie Schweitzer, nicht van Albert Schweitzer_rob| trouwde eerst in 1916. Sartre was inmiddels leerling gew van het Lycée (gymnasium) en werd, na voortgezette s enige tijd leraar in de filosofie aan een gymnasium. voeten kunnen, zo verzekert Ton de Leeuw, maar wie bijzondere dingen wil ontwikkelen op het gebied van verbindingen tussen elektronische en instrumentale muziek bij voorbeeld) wordt doorverwezen naar ruimer toe geruste studio's (in Amsterdam Steim, in Utrecht het Instituut voor Sonologie en in Den Haag het Ko ninklijk Conservatorium). Hoe het gaat Na voordrachten over het werk van de Utrechtse studio (de oudste en grootste in ons land) en die in Gent gisteravond, volgt vanavond een in leiding van Ton de Leeuw zelf onder de titel „Het ontstaan van een elek tronische compositie". Na de pauze is er een demonstratie van wat in Zwe den op dit terrein gebeurt. De donder dagavond is geheel voorbehouden aan de ontwikkelingen in de Verenig de Staten, vooral van zeer recente datum. Vrijdagavond laat de studio uit de Franse stad Bourges horen en zien hoe de wereld van de elektroni sche muziek en de maatschappij tot elkaar kunnen worden gebracht. Deze weeklange dwaarsdoorsnee van wat er in Amerika en Europa op elec- tro-muzikaal gebied gebeurt, staat ook open voor belangstellenden van buiten het conservatorium. De gratis toegang is als uitnodigend gebaar fraai, maar bleek op de eerste avond geen noemenswaardige zuigkracht op die buitenwereld te hebben uitge oefend. Alle avondvoordrachten be ginnen om half acht, plaats Bachzaal. Bachstraat 5, Amsterdam. Zijn levensverhaal heeft hij deels ge schreven in „Les Mots" (1964). En op een der laatste pagina's van dit wrang vertelde verhaal schrijft hij: lang heb ik mijn pen voor een degen gehouden; vandaag erken ik ons on vermogen. In de twee lange televisie- uitzendingen van enige jaren terug, in maart 1980 op het Nederlandse scherm getoond, zegt hij, bijna aan het einde van zijn leven gekomen, hetzelfde: als intellectueel schrijf ik: en toch wil ik daardoor juist de on derdrukte groepen helpen; maar ik blijf schrijven, tot een elite behorend; ik help hen door hen te verraden. Deze merkwaardige persoonlijkheid letterlijk voer voor psychiaters en psychologen is in zijn schijnbare tweeslachtigheid („bótard", bas taard, is de figuur die hij dikwijls in zijn literaire werken tekende, maar een term die hij vervolgens ook op zichzelf toepast) juist een der sleutel figuren geworden voor het verstaan van onze eigen tijd. Hij behoorde tot de intellectuele elite van Parijs en was nauwelijks voor bezoekers en journalisten toegankelijk. Maar ook zag men hem op een der terrasjes rond Saint-Germain-des Prés, zoals dat van het café Les deux Magots, of later te midden van straatoproer se- mi-anarchistische bladen, zoals „La Cause du Peuple" verkopen. Bewustmaking Zijn werk is drieledig: filosofisch, lite rair en politiek. Een tijdlang aanhan ger van de Parti Communiste publi ceert en spreekt hij, gericht op de bewustmaking van een groot pu bliek; hij doet dat ook vanuit kleine re, linkse groepen, als hij de commu- zijr ten Jeze zo I e is gee Hi jrd. soort Kafkaverhaal. Maar de tuatie veranderde zodra Sai aanwezig was. Klein van post scheiden en vriendelijk in ziji den, zorgvuldig formulerend e bij, bijna onopzettelijk, blijk van een grondige kennis en ten aanzien van de centrale da ge problemen. Maar tevens all uit een sociale belangstelling. 1 uw land en wat mij het meest* ek g is dat daar de sociale tegensta minder schrijnend zijn dan b ;feer Het gesprek gaat verder over tie van het „subject" het „ik" -I were wijsgerige theorieën, oidaat noodzaak van „intersubjecti chni dat wil zeggen een menselijk alleen kan bestaan in de soci antwoordelijkheid met en voo re mensen. Het gaat om de vri kand de menselijke vrijheid en deze aal bepaald. Sartre buigt zich enigszins v<L hier ligt een centraal punt v denken; de woorden volgen sneller op terwijl hij zijn g dachten uiteenzet: Wat kan er immers individueel aan do hij bijvoorbeeld in een kap sche maatschappij geboren van :rd. te h als I Welke zin heeft hier de vrijhei bov In 1936 publiceert Sartre al e< gerig-psychologische studie: gination", over de verbeeldii verschillend de opvattingen i thema ook zijn, zo schrijft hebben alle met elkaar gem^n vi zij over het beeld als produkt ltjev verbeelding handelen als ging een soort ding. In hetzelfde jjeiasi schijnt zijn eerste kort wijsger|ra-P' handeling over het „ik" in dfeperl menologie („La transcendaij, l'Ego"). In 1978 verscheen bi; nistische partij te verburgerlijkt een Nederlandse vertaling or vindt. Zijn literair werk omvat onder - meer enkele beroemd geworden to neelstukken („Met gesloten deuren", „Vuile handen", „De duivel en onze Lieve Heer"), maar ook literaire stu diën o.a. over Baudelaire en Flaubert (onvoltooid gebleven en zich over vele jaren uitstrekkend). In 1964 le verde hem dit de Nobelprijs voor lite ratuur op, die hij echter weigerde. Ook hier onderkende hij zijn eigen tweeslachtige positie. Zijn wijsgerig werk, met name zijn hoofdwerken „L'être et le néant,. (1943) en „Criti que de la raison dialectique I" (1960) zijn in moeizaam, bijna gewild-ge- compliceerd Frans geschreven. De dichter, prozaist en bioloog Leo Vroman vertoont op 7 mei in het Literaire Café in Nijmegen een eigen diaserie over zijn biologisch werk die hij van commentaar zal voorzien. Ook gaat de schrijver die avond in op reacties van lezers zoals die voor 15 april opgestuurd kunnen worden naar Siem Bakker, Katholieke Uni versiteit, Instituut Nederlands, Eras- muslaan 40, Nijmegen. Deze avond wordt georganiseerd door het Nij meegs Literair Café en het Studium Generale van de Universiteit van Nij megen. Toch komen al deze lijnen de dub bele positie van elitair denker en soci ale strijder, de filosoof-literator-poli- ticus samen in een innemende en bescheiden persoon. Soms hield hij van show. Jaren geleden aankomend op het vliegveld in Zürich wordt hij omstuwd door aanstormende journa listen. „Wat is er voor nieuws uit Parijs?" vragen zij. „God is dood" antwoordt Sartre. Soms mijdt hij zo weloverwogen de publiciteit, dat ook dit weer tot een soort taktiek voor publiciteit lijkt te worden en dat en kelen de vraag stellen of de figuur Sartre wel bestaat. Anderzijds praat hij uitermate direct, niet alleen met vrienden, maar ook met onbekenden op straat of met kameraden uit het verzet tegen de Duitse bezetting. Jaren geleden was ik bij Sartre op bezoek. Dat kwam voort uit een cor respondentie over enkele wijsgerige zaken. De toegang tot Sartre, voor het reeds afgesproken bezoek, was moeizaam. Deze liep via een secreta resse en vervolgens via een particu lier secretaris, waarbij allerlei inge wikkelde stappen genomen moesten worden (o.a. een kort telefoontje ge ven precies een half uur voor de aan komst aan zijn woning): bijna een titel „Het Ik is een ding." En c de is het vertrekpunt van filosoferen goed aangegeven, eerste wijsgerig hoofdwerk Niet-zijn" wordt radicaal dingachtige opvatting gebro# er mens is niet in dingachtige zoals „object", „zijn", te vatt|jünp der in de term „niet-zijn." Wa komt eigenlijk dat merkw woordje „niet" in de wereld vraag, vroeger al door Hegel krijgt een nieuw antwoord: teken van de menselijke vrijh hij in de volte van de were overvolle zijn dat ons bedreigtjv,oe walging oproept, aldus in „La 1938) ruimte kan maken door zeggen. Niet opgaan in de afstand kunnen nemen, gen" (néantiser) dót is de me dezi over ble< :re :raai inge latst ider rust danl omci lens prof Atheïsme ,u 3S 945. ds. een an imer ,0n h< 'ordl Hendrik Terburgghen (toeschrijving): Pilatus' handwassing, doek, begin 17e eeuw. c 9 n S" Van onze kunstredactie HOLLYWOOD Kramer vs. Kra mer. de ook in ons land algemeen goed ontvangen film die handelt over de echtscheidingsproblematiek van een Amerikaans ouderpaar en de juri dische strijd die zij leveren om de Speciaal vandaag Mocht er niets meer tussen komen. dan brengt de NOS de televisiefilm „De dood van een Arabische prinses" van An thony Thomas op het scherm. Ned. 1/19.30 Reacties op de film in de zendtijd van Panoramiek Ned. 1/22.10 De film „Juliana in zeven tig bewogen jaren" van Anton Koolhaas en Bert Haanstra, die verleden jaar in de Neder landse bioscopen draaide, is vanavond in zijn geheel op de televisie te zien. Behalve aan het leven van de koningin, die verleden jaar de leeftijd der sterken bereikte, wordt uitge breid aandacht besteed aan de wederopbouw, dc watersnood ramp, de dekolonisatie, de snel veranderende maatschappij en de harde wordende tegen stellingen in de laatste jaren. Ned. Z20.22 Veronica stelde een filmim pressie samen van de toekom stige koningin Beatrix. Ned. 2/22.17 door Ralph Degens ROTTERDAM De blazers hebben de langste adem gehad in het Gaudeamus Vertolkerscon cours 1980, want met een meerderheid van tachtig procent hadden ze de voorronden overleefd. En zo geviel het dat in de kleine zaal van de Rotterdamse Doelen maan dagavond drie blaasensembles én een solo-klarinettist zich naast één accor deonist aan de eindbeslissing van de Jury moesten onderwerpen Waarbij het dan ook nog zo geviel dat het Individu, de eenling, de solist hier mocht triomferen: klarinettist Flori- an Popa uit Roemenië kon volgens de jury de eerste prijs (3000 gulden) meer naar huls nemen, en accordeonnist Eugene Laskiewicz kan straks de te genwaarde van tweeduizend gulden (tweede prijs) in Canadese dollars op zijn bankrekening in Toronto laten bijschrijven Volgens de stembriefjes die het pu bliek had ingeleverd zou het Neder lands Klarinet Kwartet de eerste prijs verdiend hebben, maar aange zien dat duidelijk een supportersbes lissing was gaf de Jury-uitspraak: der de prijs (1500 gulden) de prestatiever houding zuiverder weer. Vierde en vijfde prijs (1000 en 750 gulden) gin gen naar het Quintette vents Niels- sen, en naar het Quator de saxopho nes contemporain, beide uit Frank rijk. Hele stoet Dat was dan de uitslag van het zes tiende „Internationaal Gaudeamus Concours voor vertolkers van muziek van onze tijd" De belangstelling daarvoor is nog steeds groot, al kwa men van de 39 inschrijvingen uit alle delen van de wereld, tenslotte maar 24 opdagen. Toch nog een hele stoet, met die ensembles van gemiddeld zo'n vijf man Er waren onder meer zes pianisten en acht solo-strijkers bij, die allen vóór de finale sneuvel den Dat speelde zich gedurende een week in de voorronden af voor de getrainde oren van een jury die uit eindelijk werd gevormd door Johan van de Boogert (als van ouds voorzit ter). Halinka Lukomska uit Polen, Wolfgang GÜttler uit Duitsland en Harry Sparnaay uit Nederland Een wat gehavende jury door het wegblij ven van de Hongaar Peter Eötvös, die ziek werd, en van de Fransman Mau rice Bourgue, die het te druk had. Een jury die het zoals altijd weer moeilijk had Want al kon de bijzondere kwali teit van de Roemeense klarinettist in het subliem geblazen Abimes des Oi- seaux van Messiaen vanwege de tech nische beheersing (fluwelig pianissi mo) en muzikaal vormgevoel (over de stilte heen reikende spanning) zelfs voor dovemansoren piet onopge merkt blijven, de prestaties van de drie blaasensembles ontliepen elkaar maar weinig. Afgetrapte humor Opvallendste verschijning, en een klasse op zich, was accordeonist Las kiewicz die in een stuk van Ame Nordheim, getiteld Dinosaurus, de meest wonderlijke effecten teweeg bracht door microfonisch versterkt en vervormd samenspel met een vooraf opgenomen geluidsband. Niets nieuws in de hedendaagse mu ziek, maar nog weinig toegepast op accordeon, een instrument dat ook al niet meer kon ontkomen aan de speurzin van hedendaagse componis ten. Onder wie Mauricio Kagel. die zijn Inmiddels wat afgetrapte muzi kale humor ook stopte ln een compo sitie die met de titel „Pandorrasbox" meer beloofde dan gaf, en waarmee een muzikant als Laskiewicz zich toch maar mooi voor aap laat zetten. voogdijschap over hun kind te krij gen, is bij de toekenning van de Os cars, behoorlijk in de prijzen geval len. Kramer vs. Kramer werd uitge roepen tot de beste film van 1979, de onderscheiding voor de beste acteur ging naar Dustin Hoffman die in de film de vaderrol speelt en zijn tegen speelster Meryl Streep die pas drie jaar acteert, kreeg de Oscar voor de beste vrouwelijke bijrol. Een Oscar ging ook naar regisseur Robert Ben ton die bovendien een tweede onder scheiding verwierf voor het script. Andere Oscars waren weggelegd voor Sally Field die als de beste actrice van 1979 wordt beschouwd (vanwege haar prestaties in Norma Rae) en voor Meivin Douglas als de beste mannelijke bijrol in Being there. Douglas, die 79 jaar oud is, speelt al een halve eeuw in films. Hij werd in de jaren '30 vooral bekend vanwege de knappe uitbeeldingen die hij van elegante mannen van de wereld maakte. In de strijd om de beste film van 1979 werd All that Jazz een goede tweede Deze muziekfilm verwierf vier Os cars. onder meer voor de mooiste kledingontwerpen. De beste buiten landse film van 1979 was volgens de jury Die Blechtrommel van Volkert Schlöndorff naar de gelijknamige ro man van Günter Grass Voor Apoca lypse Now. het omstreden Vietnam- epos van Francis Ford Coppola wa ren slechts twee kleine onderschei dingen weggelegd, awards voor de cinematografie en voor het geluid Een speciale Oscar was bestemd voor de Britse acteur Sir Alec Guinness voor de vele verdiensten die hij voor de filmindustrie heeft gehad. s Bt de Daarmede hangt ook Sartre's|n g* me samen. Juist de drang let F Absolute, tot het volle, hoogs wijst hij af. Wellicht ziet hij r in een nieuwere vorm van th en hij spreekt waarderend ov Barths theologie. Maar de mq atlijd geobsedeerd blijft door van de Ander zelfs als j€ bent in een stil bos kan het zi Iemand naar je kijkt is on Ander is eigenlijk de ander, dreigende blik van de mede; moet omgezet kunnen worL saamhorigheid, in „intersut teit". In zijn toneelstuk „Le dij de bon Dieu" (1951) treedt de der Goetz, levend in de tijd Duitse kerkhervorming en bo standen, als beestachtig mens anderen vermoordt en in bl sche taal God tart. In een onti met een afvallige, maar monnik zegt Goetz dat hij al „vrijheid" wil en dat hij ev bereid is de duivel als God t< door een heiligenleven te gaan Zij dobbelen erom met als in Goetz, als hij verliest, inderdi leven van opoffering zal gaan Goetz verlies het spel. Maar 2 itresse is de enige die geziei dat Goetz vals speelde (de ,,ti (valsspeler) komt, evenals tard" dikwijls voor in Sartre' hij wilde verliezen om in de ne zijn vrijheid te bewijzen. Mi het eind van het stuk ervaar dat zowel de duivel als onz Heer niet bestaat. Hij doodt c tensvolle monnik en trekt n groep opstandelingen mee. alleen blijven met deze leg( boven mijn hoofd, omdat andere mogelijkheid heb oi len samen te zijn. Dit blijft het dilemma van Si het eind van zijn loopbaan. Zi de wijsgerig hoofdwerk, gebleven, zoekt dit samen-s anderen. De sociale omstam belemmeren de vrijheid. Ik niet gemaakt, evenmin als berg, die ik in mijn vakantii Toch is er een verschil: soi standigheden zijn uiteindi produkt van mensen. Zeker, kan, naar de uitdrukking vl Marx, een produkt van zijj produkt worden. Hierin ligt het eigen produkt gezamelj „ikken", de groep, de intersi teit) weer in handen te krijgi een sociale en politieke vri verwerkelijken. Een taak df filosofisch, later steeds mei politiek zag. Waarbij hij zaam bleef onder de lege hei dat hij zijn pen als degen nutten en de groepen aan wii eerst toevertrouwde, zoals munistische partij, moest v< Zo werd Sartre tot iets van telfiguur! vrijheid en steile digheden, anderen helpen dl eenzaam op te stellen. wranj_ beschrijving om anderen ii geven in de verantwoordelijk! elk voor allen Dr. C. A. van Peursen is h<w in de wijsbegeerte aan de I versiteit in Leiden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4