oet hier
Ets Haim
blijven
Waarom Nationale-Nederlanden
zoveel investeert in interne opleidingen.
Vit brieven van lezers
N'
echten en ver-
ïrikkelijk jezelf
magazine
Man bekent
verkrachting
14-jarig meisje
Mensen die deel uitmaken van de werk
gemeenschap die Nationale-Nederlanden is, moeten
berekend zijn op hun taak. Logisch. Maar je kunt
onmogelijk verwachten dat iedereen met de door hem
of haar gevolgde vooropleiding in ons bedrijf meteen
volledig aan de slag kan. Daarvoor zijn de functies te
gevarieerd, de eisen die we stellen te fors.
Nationale-Nederlanden kent daarom een
respectabel aantal gerichte opleidingen, die onze
medewerkers op hun toekomstige taak en
verantwoordelijkheid terdege voorbereiden.
Onze inspecteurs bijvoorbeeld moeten gespecialiseerde
steun verlenen aan uw verzekeringsadviseur, en daar
komt nogal wat bij kijken.
Onze schade-mensen moeten alle aspecten van een
claim leren kennen. Die kan variëren van een kleine
brandschade tot de milieuschade die een lekkende olie
tank aanricht
Maar ook mensen die hypotheek-aanvragen
behandelen, collectieve pensioencontracten beheren, de
automatische informatie-verwerking voorbereiden of
met produktontwikkeling bezig zijn, krijgen bij
Nationale-Nederlanden een flinke dosis extra kennis
voorgeschoteld. Dat kost veel geld. Maar die
investering is geen luxe. Want onze taak in de
maatschappij is niet te onderschatten: het bieden van
financiële zekerheid en, als 't kan, het voorkomen en
beperken van schade.
Nationale-Nederlanden
IDAG 12 APRIL 1980
TROUW/KWARTET
27
ALBERT VAN DER HEJDE
n In Nederland drie belangrijke collecties van Hebreeuwse boeken en handschriften. Ze
tullen aanzienlijk van aard, samenstelling en belangrijkheid. De wijze waarop zij ieder 30 April (1
tot stand zijn gekomen, is kenmerkend voor de geschiedenis van de studie van de
teuwse taal en de Joodse cultuur in ons land.
reist.
sn.
ADVERTENTIE
Deze ruboek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
benchten, artikelen en commentaren, en met voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor Hierover of over
het met plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas met corresponde
ren. Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw. Postbus 859.1000
AW Amsterdam Bij publikatie worden naam en woonplaats van de schniver
vermeld.
iken en handschriftencollectie
Universiteitsbibliotheek in
ls hoofdzakelijk het resultaat
Inspanning van twee geleer-
oseph Justus Scaliger (1540-
n Levinus Wamer (1619-1665).
waren christelijke geleerden
n grote belangstelling voor de
rse talen". ZIJ verzamelden
[leen Hebreeuwse boeken en
hrlften, maar ook Arabische,
Perzische, etc. Mede door
edoen kon In Lelden de weten-
lelijke bestudering van het He
ls en de daaraan verwante ta-
r,cn^joeien £je 18cje eeuw
Albert Schultens (1686-1750)
Iternationaal hoogtepunt be-
Ets Halm, de boekenverxame-
ling van de Portugese Joden In
Nederland, ls in het geheim
voor een groot deel overge
bracht naar Israël, berichtte
Trouw van 4 april.
Albert van der Heide, weten
schappelijk medewerker voor
Hebreeuwse taal- en letter
kunde aan de Rijksuniversi
teit te Leiden, gaat hierbij in
op de betekenis van dexe boe
kencollectie.
snthaliana
heel andere aard ls de collectie
tehuis vond in de Unlversi-
bliotheek van Amsterdam,
wereldvermaarde verzameling
eken en handschriften, die ook
bter ls dan die te Lelden, vond
I rsprong in het privé boekenbe-
Lezer Rosenthal (1794-1868),
x lltse rabbijn die van het verza-
Van Joodse boeken zijn levens-
laakte. De nabestaanden van
Rosenthal schonken diens boe
ldat ze in Duitsland geen ge-
bestemming voor de bibllo-
ïadden kunnen vinden, in 1880
stad Amsterdam.
grote Portugese synagoge aan het
huidige Mr. Visserplein.
Het is niet gemakkelijk deze biblio
theek In een paar woorden te karak
teriseren. Ze is een neerslag van de
geschiedenis van de Joden van
Spaanse en Portugese herkomst die
in de 17de eeuw hier kwamen wonen
en tussen ons eeuwenlang hebben
getracht ln een Nederlandse omge
ving gestalte te geven aan hun eigen
cultuur en godsdienst. De bibliotheek
ontleent zijn waarde niet ln de eerste
plaats aan het feit dat het een Joodse
bibliotheek ls (wat bij voorbeeld wel
het geval is met de bibliotheek van
Rosenthal), maar veeleer aan het feit
dat het een bibliotheek van de Portu
gese Joden ln Nederland ls.
ien ls de collectie door kundig
en door het feit dat ze als
Ddlge eenheid is geïncorpo-
ln een Unlverstlteitsbibllo-
geworden tot een onmisbaar
punt voor hen die zich voor de
idenls en de cultuur van het
lom ln Nederland interesseren
-itrurrfich mee bezighouden. Het is
|ete. lelend bedrijf, waarvan de be-
rs een belangrijke taak vervul
de verspreiding van de kennis
t Jodendom en de Hebreeuwse
lur hier te lande.
Uniek
rtgen.
pek ugees
om-
anders is het gelopen met de
grote Joodse bibliotheek van
[dam. De bibliotheek Ets
ivraria Montezinos is reeds
t in 1639 en was oorspronke-
temd voor de huisvesting van
►en studieboeken van het reli-
genootschap „Ets Haim"
'des Levens) van de Portugees-
gemeenschap in Amsterdam,
loop der eeuwen groeide deze
neek gestadig en vooral door-
1889 de bibliothecaris David
De meeste boeken en handschriften
zijn in de Hebreeuwse taal, want Am
sterdam was in de 18de eeuw het
belangrijkste centrum van Joodse
boekproduktie. Maar ook bevat de
bibliotheek veel Portugees en
Spaans, en natuurlijk ook veel Neder
lands. Er zijn een aantal „grote stuk
ken", bij voorbeeld een zeer oud
handschrift van de wettencodex van
Maimonldes en een aantal Incunabe
len (boeken gedrukt vóór 1500). Maar
daaraan ontleent de bibliotheek in
feiten niet zijn belang. Belangrijker
zijn de talloze grotere en kleinere
stukken die een beeld geven van die
typische, enigszins elitaire Sefardi
sche (dat is: zuidelijk Joodse) cultuur
waarin Amsterdam uniek was. Vooral
de handschriftencollectie is onder
meer van belang voor de kennis van
een bepaalde overgangsfase ln de ge
schiedenis van de Hebreeuwse litera
tuur, die hier door de ontmoeting van
de Portugese met de Duitse Joodse
cultuur ln gang werd gezet.
en is iut. ZIJ behoort toe aan de Por-
steld Israëlitische gemeente en is
'est in de bijgebouwen van de
i ten-
lom". ODVERTENm
ling
igeiijk
telijkfl
terdam-Noord: de gemid-
;eis- i jongerenwerker houdt
r nog geen jaar uit. „In-
len en verschrikkelijk je-
rwelo#ijn" is het motto van één
werlevenden. Drie onder-
irs van de VU leggen hier
rondslag voor een meer
odische aanpak. Hun
tn wee, vastgelegd in het
<e nummer van VU-ma-
pinieblad waar studie
rzit
elt.
irivé:
irektii
de bon op in open enve-
>nder postzegel aan: VU-
zine, antwoordnr. 1771,
SN Amsterdam
ik word abonnee, voor
per jaar.
cultuur van iedere aard en herkomst.
Israël ls zonder twijfel, men mag wel
zeggen: vanzelfsprekend, het cen
trum van de huidige kennis van de
Joodse godsdienst en cultuur en van
de beoefening en bestudering van de
Hebreeuwse literatuur.
Vreemd
Maar de opmerking, dat er ln Neder
land geen belangstelling meer zou
bestaan voor de bibliotheek Ets
Haim ls zonder meer hoogst bevreem
dend en dient, voordat de overdracht
van deze cultuurschatten definitief
is, eerst nader op zijn merites te wor
den onderzocht. Het is mogelijk, dat
in de kring van de eigenaars en be
heerders van de collectie geen be
langstelling meer bestaat. Maar in
Nederland ls, zeker van wetenschap
pelijke zijde, een duurzame en ge
staag groeiende aandacht voor het
Joodse verleden. En zonder een Joods
verleden ls er immers geen hoop op
een Joodse toekomst? Die aandacht
komt uit ln publikatles en activitei
ten, waarvan iedere betrokkene op de
hoogte ls maar waarvoor het hier niet
de plaats is ze te specificeren.
Nu heeft de zaak een aantal aspecten
die de nodige vraagtekens oproepen:
de plannen zijn in het geheim ge
maakt en ln het geheim uitgevoerd;
niemand weet precies wat wel uitge
leend ls en wat niet en het is ronduit
verbijsterend, dat zoveel kostbare za
ken onbeschreven, dus on getaxeerd
en dus onverzekerd ln kisten zijn ge
laden en vervoerd. En zo zijn er nog
wel een aantal zaken te noemen.
Maar op degenen die de collectie ken
nen en ermee hebben gewerkt rust
wel de taak de vraag op te werpen,
waar en door wie de uiteindelijke
beslissing over de bestemming van de
bibliotheek Ets Haim moet worden
genomen.
Ik heb niets tegen het kraken van
woningen, op een redelijke manier.
Maar is het prinses Beatrix schuld
dat er nog steeds woningnood is?
Haar inhuldiging kost inderdaad veel
geld, maar er wordt zoveel geld uitge
geven, denk maar eens aan het onno
dig vuurwerk bij de jaarwisseling,
niemand legt hier toch verband met
de woningnood? Ik ben het met mi
nister Wiegel eens, dat het storen van
de inhuldiging ontoelaatbaar is. Ik
weet, dat het overgrote deel van ons
volk er ook zo overdenkt. Maar de
vraag ls wat we er aandoen? Is er al
een comité gevormd die hiertegen
iets onderneemt? Anders wil ik voor
stellen in de vroege ochtend van de
30ste april met honderdduizenden
naar Amsterdam te trekken, opdat de
onruststokers letterlijk geen voet aan
de grond zullen krijgen om bij het
paleis en de kerk te komen.
Huizen (NH) C. Wrstland
30 April (2)
Onlangs las ik dat er bij de inhuldi
ging in de gerestaureerde Nieuwe
Kerk gereserveerde plaatsen leeg
blijven. Enkel volksvertegenwoordi
gers!!) drie van één grote partij;
twee kleine partijtjes in hun geheel
blijven weg. Dat ls voor hun verant
woording. maar zij zullen schitteren
door hun afwezigheid. Zou het mis
schien zin hebben deze lege plaatsen
te vullen door een deputatie uit de
150 krakers, die de Amsterdamse
ambtenaren de schrik op het lijf joe
gen en daarna slaags raakten met de
politie? Ze mogen dan een spandoek
meebrengen om goed te worden ge
zien. Het opvoeren van de spannin
gen tot een maximaal hoogtepunt op
30 april is dan ook niet meer nodig.
Hun nóódzaak komt immers volop in
de publiciteit. Dat kan de nodige ont
spanning geven. Het ergste dat wordt
gevreesd, zou door deze loyale bezet
ting kunnen worden voorkomen. Dan
Twee feesten (2)
Van de verklaring van J. A. Duister
hof (Trouw, 10 april) over de twee
„aparte" feesten. Pascha en Avond
maal, kan ik in mijn bijbel niets te
rugvinden. Ten eerste lees ik dat Je
zus toen Hij zijn laatste Pascha (abu
sievelijk steeds laatste Avondmaal
genoemd) ging vieren. Hij zelf uit
drukkelijk opdracht gaf het Pascha
gereed te maken en uit de evangelie-
gegevens blijkt dat hij de liturgie
daarvan ook tot het einde toe volgde,
ook nadat hij aan het breken van het
brood en het drinken uit de derde
Pesach-beker (de beker der dank
baarheid) een diepe dimensie had
toegevoegd: het verbreken van zijn
lichaam en het vergieten van zijn-
bloed. Hij zegt zijn discipelen dat ze
voortaan als ze „dit" doen (en wat ls
dat anders dan brood en wijn gebrui
ken bij de Pesachmaaltijd) ze het
moeten doen tot zijn gedachtenis
een zinvolle toevoeging dus aan het
oude feest van Gods verlossende da
den! Ten tweede lees lk dat de Israë
lieten de Messias Jezus niet kónden
herkennen, omdat God (ja. God zelf)
ze met blindheid en doofheid had
geslagen. Er ls dus geen sprake van
niet of wel willen van de mens. omdat
volgens mijn bijbel het geloof een
genadegave is van God, „en dat niet
uit uzelf", zegt Paulus ervan Ten
derde lees ik ln mijn bijbel niets over
kinderen die niet zouden kunnen be
grijpen wat volwassenen (wie zijn
dat?) wel begrijpen. Integendeel, het
gaat hier om dingen die, naar Jezus
eigen woorden, voor de wijzen en ver-
standlgen zijn verborgen en aan de
kinderen zijn geopenbaard Precies
het omgekeerde dus. Ten slotte slaat
de opmerking dat Jezus geen kinde
ren aan het avondmaal heeft bedoeld,
omdat ze er bij zijn laatste Pascha
ook niet bij waren, nergens op! Zo
geredeneerd zouden er ook geen vrou
wen, zelfs in het geheel geen niet-
joden aan het avondmaal mogen
deelnemen „omdat ze er toen ook niet
J. N.
BIJBEL EN BEWAPENING
Een actueel Doe* dat ervan uitgaat dat we m de Bijbel «vet
degels* hoofdmotieven kunnen terugvinden d« ook vandaag
van beslissende betekenis zin
Het bespreekt het gezag van de B«|bet de oorlogen m hef
Oude Testament de rol van de profeten m deze zaken roept
de vraag op ol gewetd m dienst kan staan van gerechtigheid
en befde. gaal verder *i op de verspreiding van kernwapenen
en de mogelijke gevolgen daarvan
Ptok. /*V
Postbus 84176. 2508 AO s-Gravenhage
die, ervoor, tijdens en zelfs nog erna,
er niets van begrepen. Ook dat laat
ste staat in mijn bijbel en ls voor mij.
als ik het soms oók niet begrijp, een
grote troost.
Waddinxveen A. van Veen
positief werd. zij het verschil weer
zouden krijgen bijbetaald, 't Is toch
om te doen, om van alle werkers ln de
grote scheepsbouw leder voor zich te
vernemen, wat men wil? Aanpakken
of met z'n allen de vernieling Ingaan?
zullen we na de inhuldiging weer op- hU waren." Wat we wél kunnen zeg-
gelucht -
Epe
vrij en blij adenhalen!
P. J. van Helden
gen is. dat Jezus het feest toen heeft
gevierd Juist met allemaal mensen
Struisvogel (slot)
Reactie op het Ingezonden stukje van
IJ. de Jong uit Emmeloord d.d. 9 april
1980 Hij spreekt de Arjos, die uittre
den uit de NAVO voorstelt in verband
met het kernwapen gebruik als volgt
toe: „moeten wij als God ons de mid
delen geeft ons nageslacht niet bewa
ren voor Russische overheersing0"
Ja. u leest het goed: als God ons de
middelen geeft! (kernbommen). Ik
keek mijn ogen uit!
Amsterdam G. A. Matteising
Scheepsbouw
De grote scheepsbouw, met duizen
den banen ln groot gevaar! Als we nu
stoppen, komen wij nooit meer aan
de grote scheepsbouw toe. Als zo n
grote werf maar drie jaar stil staat,
dan is die, zo niet verroest, toch zeker
verouderd en niet meer te redden en
is de werkgelegenheid voor duizen
den mensen reddeloos verloren. Over
heidsgeld ln een lekke schuit pompen
ls weggegooid geld. dat staat ook
vast. Dan ls de vraag, willen de wer
kers blijven werken? Ook al als de
mensen een stuk loon zouden moeten
inleveren om het werk te behouden?
Want wat is beter, voor 80 procent ln
de WW, of voor 90 procent 't werk
behouden? Zeventigduizend Joego-
slaven besloten (arbeiders-zelfrege
ring) omdat hun bedrijfstak 't zo niet
kon redden, tijdelijk tien procent van
hun loon In te leveren, met de condi
tie, dat als het volgende Jaar weer
Zaandam
A. Spits Sr.
Voornaam
De heer A. J Klei (Trouw. 5 april)
ontkent, dat ministers zich bij hun
voornaam laten aanspreken Hij
voegt hieraan toe dat. als dit het
geval zou zijn. er sprake zou zijn van
een zorgwekkend verschijnsel Wel
nu. ministers laten zich soms wel de
gelijk door journalisten tutoyeren, al
ls dit voor radio en televisie zelden te
bespeuren. Voorbeeld: vorig Jaar
zond de Tros-radlo een programma
uit dat gewijd was aan de journalist
dr Hoogendijk Gast ln dit program
ma was o.a. de minister president die
door de heer Hoogendijk met „Dries"
werd aangesproken. De heer Klei kan
derhalve zijn kritiek op Ir. Van der
Graaf rustig terugnemen.
Velp drs. P. H. Werner
Randschrift (5)
Tijdens het beleg van Oudewater
1575 liet het stadsbestuur noodmun
ten van tin van 20 en 40 stuiver slaan.
Op deze munten vindt men behalve
het jaartal 1575 en het getal 20 dan
wel 40 al naar gelang de waarde, de
woorden: „Qodt met ons", en het
wapen van Oudewater. De vrome be
de: „Oodt zij met ons", siert al drie
honderd Jaar onze munten. Deze
woorden gaan terug op onze vrij
heidsstrijd.
Zoelen
D. van Baaien
ADVERTENTIE
Ondanks het feit dat zij toebehoorde
eroep}1008 zl^n Privé boekenbezit Qan een betrekkelijk kleine gemeen-
bibliotheek vermaakte, werd SChap leidde de bibliotheek Ets Haim
één der belangrijkste, of mis- een bloeiend bestaan en werd zij kun-
wel tot dé belangrijkste boe- dig beheerd. Tot 1940. Na de oorlog
menectie van Sefardisch-Joodse werd de bibliotheek een last, die
zwaar op de schouders van de sterk ln
getal en veerkracht verminderde Por
tugees Joodse gemeenschap kwam te
rusten. Met moeite kon worden vol
daan aan één van de voorwaarden
waarop David Montezinos zijn boe
ken had afgestaan, dat de bibliotheek
twee keer per week voor het publiek
open gesteld zou moeten zijn.
Tot een aan moderne eisen voldoende
catalogisering van de boeken kwam
het niet en het is aan de inspanningen
van de beheerders van de Bibliotheca
Rosenthaliana, de heer en mevr. L.
Fuks-Mansfeld. te danken dat in 1975
van de kostelijke collectie hand
schriften een fraaie en uitvoerige be
schrijving en catalogus verscheen, on
der de thans enigszins misleidend
aandoende titel: „Hebrew and Judaic
manuscripts ln Amsterdam Public
Collections."
Bruikleen
Waarom ls die titel misleidend? Vori
ge week werd op ruimere schaal be
kendheid gegeven aan het feit, bij
insiders reeds langer bekend dat
deze wereldvermaarde boeken- en
handschriftenverzameling van de
Portugees Joodse Gemeente te Am
sterdam in de afgelopen Jaren ln het
geheim naar Israel ls overgebracht
De handschriften en de overgrote
meerderheid van de boeken zijn voor
een termijn van minstens drie Jaar
aan Israël in bruikleen afgestaan en
het is eigenlijk de bedoeling dat ze
daar zullen blijven.
Het standpunt van het bestuur van
de bibliotheek werd ln het Nieuw
Israëlitisch Weekblad samengevat
met de woorden „In Nederland is
geen belangstelling voor de biblio
theek, ln Israël wel." Nu is dat laatste
gelukkig zonder meer Juist. In Israël
bestaat belangstelling voor de Joodse
BOXTEL (ANP) De recherche van
de gemeentepolitie ln Boxtel heeft
gistermiddag de 24-jarige A. de R. uit
Boxtel aangehouden. De man heeft
bekend in de nacht van 7 op 8 april
een meisje van 14 jaar tegen haar zin
te hebben meegenomen naar een
leegstaand pand en haar daar die
nacht te hebben verkracht. Het meis
je kwam pas de andere morgen over
stuur thuis. HIJ heeft bovendien toe
gegeven ln datzelfde leegstaande
pand geprobeerd te hebben een 15-
jarig meisje uit Boxtel te verkrach
ten. maar hier ls het bij een poging
gebleven.
Het onderzoek van de politie kon pas
op gang komen, nadat de ouders vrij
laat aangifte hadden gedaan van wat
hun dochters was overkomen. De
man is opgesloten en zal worden
voorgeleid aan de officier van justitie
Bovendien laten we
bij vacatures het liefst
onze eigen mensen
promotie maken.
(J Hoekstra. Opleidingen Buitendienst)
