Weinig enthousiasme voor Romeins missaal
Kerken willen gezamenlijke
aanpak problemen Groningen
Willebrands: Pers
doet het slecht
Kies een Kleine KLM-vakantie.
Trouw
Winkelen: 'n bod doen op een horloge
op een antiekveiling in Wenen.
KLM
41
Hervormde
synode
wil soberheid bij
troonswisseling
Conferenties
Kerkvoogden
jubileren
VANDAAG
VOORBUGANGEB
"Luchtaanval"
in uw darmen?
DONDERDAG 10 APRIL 1980
TROUW/KWARTET
door Pieter van der Ven
Er zijn weer roomskatholieke kerk
boeken te krijgen. Jarenlang was er
laagseizoen in de missaalbranche.
De veranderingen die de rooms-
kathoiieke liturgie in de Jaren zestig
onderging, maakten de oude mis
saaltjes onbruikbaar en noopten
uitgevers tot terughoudendheid bij
het vervaardigen van nieuwe.
Die veranderingen betekenden een geheel
nieuwe situatie. Eeuwenlang wisten Immers
zowel voorgangers als bezoekers van de dien
sten elke dag precies wat hun te wachten
stond. Schriftlezingen, gebeden en gezangen
waren allemaal voorgeschreven; alleen in de
preek kon nog lets van een verrassing zitten
Aan het formulier viel vrijwel niets te tomen,
wel was er een hele waajer van mogelijkhe
den tussen uiterste soberheid en maximale
pompa In de uitvoering Met een missaal
konden mensen een levenlang toe en als er
eens een Ingrijpende wijziging was (zoals
Inzake de paasplechtigheden in de Jaren vijf
tig) kon men volstaan met een kleine bijlage.
„Verderop wordt het spannender"
Na het concilie veranderde dat drastisch.
Veel kerken deden hun loodzware misboeken
op zolder of op een velling en tn de plaats
kwamen schriftjes, multomappen, gestencil
de velletjes. Van officiële kerkelijke zijde
werd weliswaar het een en ander aangedra
gen. maar de grootste liturgische produktlvi-
teit kwam niet van die kant De persen van
vooral Gooi en Sticht konden nauwelijks
verwerken wat er allemaal aan rijps en
groens viel af te drukken. Inmiddels ts Rome
met een nieuw missaal gekomen, vorig Jaar
kwam het voor Nederlands gebruik gereed.
Het werd verplicht gesteld en van toen af
moest het uit zijn met alles wat er onder het
mom van experiment aan geestelijke beun
hazerij geschiedde.
Handzaam
Het nieuwe missaal ls nu ook ln volksuitgave
beschikbaar, voor de uitgevers niet zonder
risico. Min of meer officieel ls het „Qemeen-
schapsmissaal voor zon- en feestdagen een
uitgave van de katholieke bijbelstichting,
maar vrijwel volledig ln België verzorgd Het
andere is meer een privé-lnltlatlef van de
vereniging voor Latijnse liturgie; het heet
eenvoudigweg „Romeins missaal"' en kan ge
bruikt worden zowel voor kerkdiensten met
veel Latijn als die met louter Nederlands.
Belde boekjes kosten 47.50 ln de eenvoudi
ge uitvoering. Met foudraal, lederen band en
goud-op-snee liggen de prijzen hoger. Het
Gemeenschapsmissaal telt ruim 1100 pagi
na's. het Romeins missaal nog geen 1000,
maar is wat groter en wil dan ook niet hand
zaam ln de binnenzak. Uitvoering en afwer
king van belde ls prima, maar lettertype en
papiersoort van het Romeins missaal genie
ten mijn voorkeur.
Er werd al aangeduid dat in het Romeins
missaal veel teksten ook ln het Latijn zijn
afgedrukt, ln het Gemeenschapsmissaal
daarentegen vrijwel niet. Maar er is nog een
opvallend verschil tussen belde. Het Ro
meins missaal geeft zonder verder commen
taar of toelichting alle voorgeschreven tek
sten. Het andere leidt Iedere dienst ln en uit
met een woordje dat leven en kerkdienst over
en weer aaneen moet sluiten. Bovendien wor
den ook alle bijbelfragmenten even toege
licht. waarbij gebruik gemaakt kon worden
van Franse voorbeelden. Zulke inleidingen
zijn haast vanzelf wan prod uk ten, mengelin
gen van moralisme, kleurloze ideologie en
andere vormen van geestelijke armoe Het
Gemeenschapsmissaal geeft daar blijk van
zonder terughoudendheid. De vele Vlaamse
wendingen voegen geen speelsheid en kracht
toe. maar benadrukken de houterigheid, bij
voorbeeld door overdadig gebruik van woor
den als nochtans, spijts, betrachtingen, con
testatie, dynamisme.
In het voorwoord van het Gemeenschapsmis
saal hopen kardinaal Willebrands en de Bel
gische aartsbisschop Danneels dat de Inlei
dende stukjes zullen helpen om een brug te
slaan van leven naar kerkdienst en terug.
Rissen retorische gewetensvragen zijn door
het missaaltje uitgestrooid en vinden hun
hoogtepunt Ln de pUchtenlljst van de aange
reikte biechtspiegel. Het ls moeilijk te gelo
ven dat deze belegen moraal met soms een
snufje liberale modieuzigheld het geloof kan
opbouwen tot het niveau van de stad van
God. zoals het voorwoord wenst.
Teveel
Nog niet aangeroerd, laat staan opgelost ls de
vraag of het missaal wel deugt, of het zo'n
goed Idee was om weer een missaal voor
vrijwel de hele roomse kerk verplicht te stel
len. Onder mensen die daar beroepshalve
mee te maken hebben wordt daar uiteenlo
pend over gedacht Het weekblad De Bazuin
had zich vorig Jaar al zeer kritisch over het
nieuwe altaarmissaal uitgelaten, noemde het
„een boek teveel". Dit Jaar stelde het met
enige voldoening vast dat het altaarmissaal
nauwelijks functioneerde. In de parochie zou
men ln het algemeen niet geneigd zijn zijn
liturgische creativiteit tussen die twee kaften
te laten Inklemmen.
De vereniging voor Latijnse liturgie waar
deert het heel wat minder dat de voorschrif
ten zo slecht worden nageleefd. Voorzitter
Van der Does de Willebois verwijt de pries
ters dat zij willens en wetens het nieuwe
missaal bij de gelovigen vandaan houden.
Juist onder leken zou het missaal grote weer
klank hebben gevonden, maar bij priesters
stuit men op een afweerhouding. „Naar de
redenen daarvan kan men slechts gissen",
aldus Van der Does.
Droevig
Meer dan wie ook heeft ln Nederland Huub
Oosterhuls bijgedragen tot nieuwe gebeds
taai voor de liturgie. In zijn recente boek
„Twee of drie" beschrijft hij onder meer zijn
ervaringen met de kerkelijke autoriteiten op
liturgisch gebied. Over het nieuwe missaal
zegt hij: „Een droevig, machteloos kerkboek
oude stijl, triomfantelijk dik, heel dat ge
smeerde wereldvreemde Romeinse taaltje,
maar nu ln krom en halfslachtig Hollands."
„Nee, dank je ik heb het al gelezen"
Maar op de bisschoppensynode zijn de punt
jes nog eens op de 1 gezet. Het missaal ls door
Rome niet voor spek en bonen verplicht
gesteld en het ls wel degelijk de bedoeling dat
men zich eraan houdt, met gebruikmaking
van de vrijheden die gelaten worden. Ook ln
de brief over de eucharistie die de paus dit
jaar bij gelegenheid van witte donderdag
geschreven heeft wordt die plicht opnieuw
benadrukt.
Discussie hierover is moeilijk, omdat het
missaal eigenlijk nooit met Inhoudelijke ar
gumenten verdedigd wordt Er wordt gezegd:
de kerk heeft een leidende taak ln gebed,
viering en sacrament; er moet gehoorzaamd
worden; liturgische wildgroei is ook niet al
les; prod uk ten van een gehuwde priester kun
nen niet.deugen enzovoorts.
Dat zijn geen
Inhoudelijke argumenten, dat maakt geens
zins duidelijk waarom nu Juist het produkt
van Vaticaanse makelij wèl „bron van geeste
lijk leven" is; dat staat niet open voor de
mogelijkheid dat dit missaal misschien op
een veel ontstellender wijze, namelijk met
veel pretentie, spirituele luiheid en verpaupe
ring bevordert, sommigen zeggen: beoogt
Daar zou toch minstens discussie over moge
lijk moeten zijn.
De professor voor liturgie aan het Roermond-
se seminarie in Rolduc, dr J. Hermans, heeft
een inleiding tot het nieuwe missaal geschre
ven „De liturgie van de eucharistie". Hij stelt
de spiritualiteit uitdrukkelijk aan de orde.
Maar voor hem ls „de taal in kern van de zaak
van de zaak van secundair belang. In de
eucharistie gaat het immers op de eerste
plaats om een handeling van Christus zelf.
waarvan de eigen werkdadlgheid niet af
hangt van de manier waarop de gelovigen
eraan deelnemen." Hermans stelt het missaal
voorop als een voorgegeven werkelijkheid:
daar ligt bij voorbaat het zelfverstaan van de
kerk en Gods Woord vervat. Van de kant van
de gelovigen wordt slechts „spirituele aan
vaarding"' gevraagd, „deemoedige, spirituele
integratie, een persoonlijke beaming".
Inhoud
De veranderingen in de liturgie zoals die door
het concilie in de constitutie „8acrosanctum
concilium" werden ingeluid, beoogden niet
alleen een zekere democratisering van taal en
rite maar daardoor toch vooral van de in
houd. In het tijdschrift „Concilium" schreef
de bekende kerkmusicus Bernard Huijbers
onlangs dat daar weinig van terecht gekomen
ls. De democratisering heeft zich naar de
inhoud toe niet doorgezet en ls wat taal en
rite betreft duidelijk afgeremd. Huijbers:
„Op plaatsen waar liturgie niet veel meer dan
'religie' was, vindt men ook nu nadruk op
typisch 'religieuze' categoriën als gehoor
zaamheid, moralisme en weinig bijbelse in
slag. Men neemt zonder creativiteit de nieu
we 'Ordo' over; ondanks verering van het
Boek blijft het bij herhalen en parafraseren,
er blijkt weinig eigen verstaan, eigen verwer
king van de bijbeltekst; men wordt met 'jij
moet' om de oren geslagen of met het niet
minder autoritaire 'wij', wij willen, wij doen
(niet)". Huijbers voorkeur gaat uit naar een
sterk mens- en maatschappij betrokken litur
gie, waarbij het religieus karakter getekend
wordt door profetische religie-kritiek.
ADVERTENTIE
GRONINGEN (PNHK) De
Groninger provinciale raad
van kerken heeft een brief ge
schreven aan alle pastores,
kerkeraden en parochieraden
van de bij de raad van kerken
aangesloten kerken ln de pro
vincie Oronlngen, waarin de
raad dringend oproept tot het
gezamenlijk aanpakken van
de problemen ln Groningen
en het doorbreken van de ne-
waarin opgenomen: De Rotter
dammer, met Dordts Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
■t Hoofdredacteur Jenze Tammmga
- Oirecteur »ng. O, Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 559
1000 AW Amsterdam
Wibautstraal 131 Amsterdam
tel 020-913456
telex 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Credietbank
Rekemngnr 2300 12 57*
REGIO ROTTEROAM/DORDRECHT
Postbus <48
3000 AX Ronerdam
lel 010-I15588(al
en bezorging)
lel 010-115588 (re
lel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Wosfb»aak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIOEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel 070-469445 (redact*)
let 070-468864 (mtskwtend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLANO
(abonnementen en bezorging
Poslbus 3
8000 AA Zwolle
lel 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen
Per maand 16.98
Per kwartaal f 50,95
Per halt iaar f 101.90
Per (aar 201.60
Adverteobetanewen op
aanvraag
drachten (zie adressen boven)
Oogave farrviieöeochten 9-19 30
van maandag t'm vrijdag Op
zondag van 18-20 uur Ie*! 020-
9t 3456
Oogave r
020-936868 of
Mw-Adv atdehng postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Ad'eswnzmgen uftslurtond schnf-
le-A aan onze Amsterdamse
gatleve beeldvorming rond
deze provincie.
De raad roept de kerken ln Gronin
gen op om „op een constructieve ma
nier en gezamenlijk met zoveel moge
lijk groeperingen en Instanties één
front te vormen om op te komen voor
de opbouw van de provincie".
De problemen rond de werkgelegen
heid, fabrieksslultlngen, militaire oe
fenterreinen. opslag van kernafval,
de moeilijke positie van de boeren, de
aanlanding van vloeibaar aardgas en
de komst van de PTTers zijn wel het
meest ln het oog lopend ln Gronin
gen. Hiermee houden zich allerlei
groeperingen bezig, vakbeweging, ge
meentebesturen, politieke partijen,
boerenorganisaties en provinciale
staten.
..WIJ krijgen echter weieens de In
druk. dat men op deze wijze probeert
om onder het hoofd 'algemene belan
gen' ook speciale groepsbelangen te
dienen," aldus de brief van de raad
van kerken van de provincie Gro
ningen.
De raad doet daarom een beroep op
de pastores, kerkeraden en parochie
raden „om uw gemeenteleden en pa
rochianen op te roepen tot daadwer
kelijke betrokkenheid bij de proble
men van onze provincie, die er de
oorzaak van zijn dat velen ln onzeker
heid leven of geen kansen krijgen tot
menselijke ontplooing". De raad van
kerken denkt hierbij vooral aan het
hoge percentage werklozen en WAO-
ers en de werkloosheid onder Jon
geren.
„Anderzijds," aldus de raad. „zien wij
ook met zorg dat er maatregelen wor
den overwogen om onze provincie te
'helpen' met dubieuze oplossingen, of
te misbruiken door er gevaarlijke ex
perimenten met kernafval te be
ramen."
De raad ls van mening, dat voor alles
aandacht moet worden geschonken
aan een sociale en economische op
bouw met o a verbetering van ar
beidsomstandigheden, democratise
ring ln de bedrijven, verruiming van
de onderwijsmogelijkheden en vesti
ging van kleinschalige, in de streek
wortelende industrieën, waarvoor een
redelijk percentage van de aardgas
opbrengsten beschikbaar zou moeten
worden gesteld ln de vorm van bij
voorbeeld Investeringssubsidies en
goedkope energie.
Tegenover de negatieve geluiden
over Oronlngen mogen, aldus de raad
van kerken, echter ook wel eens posi
tieve geluiden klinken. „WIJ moeten
oppassen dat wij niet door het voort
durend naar voren halen van de nega
tieve kanten ten slotte alleen maar
een 'zielige' Indruk maken en het
beeld zouden oproepen alsof het hier
alleen maar één doffe ellende zou
zijn. Zo'n beeld wekt misschien even
medelijden op en bereidheid om te
helpen, maar het gaat vervolgens ver
lammend werken naar binnen toe en
Irriterend en afstotend naar bulten,
zodat niemand meer zin heeft ln Gro
ningen. En daar ls niemand bij ge
baat."
De raad van kerken van Oronlngen
vraagt, deze zaken ln de parochies,
kerken en gemeenten aan de orde te
stellen en te overleggen wat er door
de kerken gedaan zou kunnen wor
den. Het zou namelijk, volgens de
raad „volstrekt onjuist zijn om als
kerken en kerkleden hierbij op de
achtergrond te blijven uit vrees dat
wij vuile handen zouden maken of
betrokken zoiiden raken bij contro
versiële zaken. Het zou laf en unfair
zijn anderen de kastanjes uit het
vuur te laten halen en er zelf eventu
eel van te profiteren.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De generale sy
node van de Nederlandse her
vormde kerk heeft alle her
vormde predikanten en kerke
raden in het land gevraagd, bij
de troonswisseling „dezelfde
stijlvolle soberheid in acht te
nemen die, naar de wens van
ons koninklijk huls, ook de na
tionale plechtigheden zal ken
merken".
De synode ls blijkbaar wat be
vreesd voor spektakelkerk
diensten. De voorbede voor ko
ningin Juliana en koningin
Beatrix dient vooral ln de zon
dagse erediensten een plaats te
krijgen, aldus de oproep aan
predikanten en kerkeraden.
Wanneer er bijzondere dien
sten worden gehouden ln een
gemeente, wellicht samen met
andere kerken, dan zou de sy
node daarbij willen aandringen
op een vormgeving, waarin de
voorbede centraal staat
Winkelen in Wenen. Flaneren in Barcelona. Etalages
kijken in Parijs. Leuk idee! Vlieg er dit voorjaar eens 'n
weekje uit om winkels te bekijken en koopjes te halen. U
hebt het verdiend. En de KLM heeft Oen speciale
'winkelen' folder samengesteld. Ga 'm halen bij uw reis
bureau. Reizen naar de in de folder genoemde a a
steden vindt u ook inde brochures van mm% /Ia
o.a.PéBé,Mondial,ANWB en Hotelplan. I HUK) III Uw lUwlICa
Overzeese Zendingsgemeenschap,
Jongerenweekend o.l.v. Jan Poot uit
Thailand, 12-13 april, Rijksstraatweg
83, Baambrugge. Inl. en opg. teL 020-
428865 (reet.)
Basis en vrede, werk/studiedag
van de basisbeweging m.m.v. Lau
rens Hogenbrink, het Nationaal He
kelcabaret en Vredesopbouw. zater
dag 18 april 10-16 uur, college De
Klop, Orlnocodreef, Utrecht-Over-
vecht Inf. teL 030-512217.
Is er nog hoop voor de toekomst?
Youth for Christ, 26-27 april. Het
Koetshuis, Hoofdstraat 260, Drieber
gen (tel. 03438-5744).
Bond tegen het vloeken, Jaarver
gadering. spreekster mevrouw Boss-
hardt (Leger des Hells), zaterdag 19
april 10.30 uur. De Schakel, Oranje
laan 10. Nijkerk. Inf. tel. 08385-12002.
Van een onzer verslaggevers
DORDRECHT De vereniging van
kerkvoogdijen ln de Nederlandse her
vormde kerk bestaat op 9 Juni zestig
Jaar Op zaterdag 19 april zal dit feit
herdacht worden tijdens de JubUeum-
vergadering van de vereniging ln het
jaarbeurscongrescentmm ln
Utrecht
Het beheer ln de hervormde gemeen
ten ls ln handen van colleges van
kerkvoogden, die hun bevoegdheden
vaak ontlenen aan oude reglementen.
ben 1298 van de 1404 plaatselijke
kerkvoogdijen ln de hervormde kerk
zich verenigd ln de vereniging, die ln
1920 werd opgericht als spreekbuis
voor de belangen van de plaatselijke
gemeenten tegen centraliserende ten-
denzen ln de kerk.
Uniformiteit bestaat niet. Wel heb- Hoewel de vereniging geen kerkorde-
lij ke status heeft, wordt zij steeds
meer door kerkelijke organen geraad
pleegd ln beheerszaken als tracte-
menten of pensioenen.
Het bureau ln
Dordrecht verzorgt onder meer de
jaarlijkse actie Kerkbalans, ook voor
andere kerken.
Op de jubileumvergadering zal de
voorzitter dr. W. J. Diepeveen een
Jubileumrede houden, terwijl prof. dr.
A. J Bronkhorst een discussie over
„de plaats van het college van kerk
voogden ln de gemeente" Inleidt
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM Kardinaal
Willebrands vindt dat het de
pers schort aan aandacht
voor wat er ln de rooms-kat-
hpBeke kerk gebeurt, ook bul
ten Nederland. Daardoor wor
den naar zijn mening de lezers
veel Interessante en bemoedi
gende zaken onthouden.
In een uitvoerig Interview met het
weekblad De Tijd spreekt de kardi
naal vooral over de Nederlandse bis
schoppensynode van januari. Zoals
bekend menen de bisschoppen, dat
die synode slecht begrepen ls; zij wil
len dat de negatieve stemming ten
aanzien van die synode omslaat in
aanvaarding.
Het was Willebrands opgevallen dat
ln de media niets te vinden was over
hetgeen de paus naderhand nog over
de synode gezegd had. Op de vraag of
de media Juist niet erg veel berichten
over zaken die volgens christelijk in
zicht uiterst bemoedigend zijn ant
woordde de kardinaal: „Dat kan zijn.
Maar het gaat erom met welk crite
rium men bepaalt wat christelijk In
zicht ls. Ik zou hier ook het criterium
van de objectiviteit willen zien
eenvoudig het informatief vermelden
van woorden en daden. Zoveel zaken
blijven onbelicht."
Kardinaal Willebrands ging niet in op
de vraag of de bisschoppen eigen
Van
DEN
macl
mepJ
DENKEN AAN VROEGER
De zoon in het verre land ls tot
zichzelf gekomen. HIJ heeft Iets
ontdekt, nl. dat hij niet zo hoeft te
zijn als hij ls. 't Kan ook anders. En
dan denkt hij terug. „Hij zei bij
zichzelf: Hoeveel dagloners van miji ,;?l
vader hebben brood in overvloed, ciUn
ik verga hier van de honger" (Lukail
15,18). Een heel menselijke ervaring
Je denkt terug aan vroeger en er «v!
vallen Je dingen op waarvoor je
eigenlijk nooit oog gehad hebt Van
de Israëlieten lezen we dat ze in de
woestijn terugdachten aan Egypte.
In de moeilijke omstandigheden vu0"'
de woestljnreis begonnen ze te t7
murmereren. Ze Idealiseerden het
verleden. De slavernij waren ze
vergeten of namen ze op de koop
en ze verweten Mozes dat hij hen
ln dat goeie Egypte gelaten had. Zo
kan het ook. Je verleden krijgt een
glans die het niet verdient Voor het V 1*16
gemak vergeet Je de ellende.
Vergelijkbaar ln onze tijd zijn de
gedekoloniseerde volken. Ook zij
moeten vaak door een woestijn
en ook daar zijn morrende stem
we hadden het vroeger zo goed. En
discriminatie en de onvrijheid
worden vergeten. 8oms trekken de
oude overheersers die conclusies
hen. Hier ligt het anders. Een mensfAnrQ
de klem denkt terug aan wat vroegt
werkelijk z'n vrijheid was. Hij koratfaaA„
tot de ontdekking: ik ben eigenlijk
helemaal niet bevrijd, vrij geworden
't Meest primaire ontbreekt me. HIJ r,
ook in een ver land. Ver van de vadet ay\
Dat betekent ver van echt leven en
vrijheid. Een mens mag best naar
zelfstandigheid streven. Hij moethfa--J^'
'nive
dr. J;
;ekón
ah d
Öelijk
ringsii
Een v
ons ia
b
loek
reek
tonde
rtelt;
lenyê
zelfs. Maar niet tot elke prijs. En het
moet dan wel echte zelfstandigheid Hlfttt
zijn. En echte vrijheid. Zijn positie ti
het verre land kan wat dit betreft dt
meest elementaire vergelijking met
de dagloners van zijn vader niet
doorstaan.
Het schijnt nogal gemakkelijk om bronnen
en fondsen aan te boren voor religieuze pres
tigeprojecten als een Romeins missaal, een
rooms weekblad, een orthodox seminarie.
Misschien van meer nut en getuigend van
meer geloof zou zijn als met geld en energie
creativiteit en vorming werden bevorderd.
biilten
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Meerkerk: D. J. Cuj
te Nleuwerkerk aan den Ut
Krimpen aan den Ussel; G. G. S.
Hoogstraten te Pljnacker.
Aangenomen naar Noord!
(toez.): J. Timmer te 8iddeburen;
beroep der gen. synode tot zent
pred. (christelijke kerk te Mit
Sulawesi): H. J. Ekker, laatstelijk p
dlkant te Nootdorp, wonende I i zf
Oegstgeest. P,ar
Bedankt voor Bergum (toez.): Hf,orn
Abma te Kortenhoef. mie
niet
GEREF. KERKEN min
Beroepen te Eindhoven (arbeid ondi
jongvolwassenen en studerend):
H. Wigboldus te Den Haag-West;
Oppenhulzen: C. A. D. v.d. Meuk
kand. te Nieuwveen; te Bolnes:
Versteeg te Witmarsum.
Aangenomen naar Kampen: K. Dl /jT"1
te Haren, die bedankte voor Enad£?$'1
de; naar Geleen: W. Westerveld
IJsselstein.
GEREF. KERKEN (VRLJG.)
Beroepen te Hoogkerk: M. Brandei WM1
Ermelo; te De Lier-Maassluis: B.Ui'"-
ten, kand. te Kampen.
Aangenomen naar Driebergen: P. rPf1'
R. van Houwelingen, kand. te Vla»)
dingen, die bedankte voor Beverwij
Deventer, Doesburg-Doe tinch«4
Katwijk-Valkenburg, Lisse-Oegi
geest, Rijswijk en Waardhuizen.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Werkendam: J. van Hajl
ren te Amersfoort.
GEREF. GEM. IN NED.
Bedankt voor Alblasserdam: A.
Straalen te Barneveld.
BAPT. GEMEENTEN
Aangenomen de benoeming tot voc
ganger te Vriescheloo: de heer H.
Boskamp te MusseL
Z!)0-i
Ite Ir
!kP
media willen. Hij had slechts zijn
wensen ten aanzien van de „bestaan
de media". Het begeleidend commen
taar wijst erop dat ook de meest
bemoedigende en kerk-vriendelijke
media niet om de feiten heen kunnen.
Werkelijkheden als daar zijn: de ne
gatieve ontvangst in brede en gezag
hebbende kring van de synodebeslui
ten, het ontslag van dr. Piet Vrlens
als secretaris-generaal van de r.-k.
kerkprovincie, grote mate van desin
teresse bij kerkleden.
Ds. Van den Bosch
Ds. A. C. D. van den Bosch zal vrl]
afscheid nemen van de NCRV. Op
mei gaat hij in verband met ziet -
met vervroegd pensioen. Ook hei ®en
hij het predikantschap van de hl *Sfjie
vormde gemeente te Ginneken roa^nd
ten neerleggen. Er zijn nauwe bar
geweest tussen de NCRV en ds. -
den Bosch sinds hij in de eersfY,
NCRV-radio-ultzendlng na de bevmjyj.
ding zijn vader herdacht die in
oorlog was omgekomen en die vü
voorzitter van de NCRV geweest wi R
Ds. A. C. D. van den Bosch tff-l
regelmatig zowel in radio- als ln te
visie-uitzendingen van de NCRV d
Gemeentediakonaat door prof. dr. P.
J. Roscam Abbing, dr. J. Hendriks en
ds. Y. Schaaf. Ultg. Boekencentrum,
Den Haag, 96 pag., prijs 15,90. Deel
tje ln de serie Praktische theologi
sche handboeken,
DfakonJa/charitas-motivatie tot die
nen door dr. J. C. van Dongen. Ultg.
Kok. Kampen, 148 pag.; prijs 17,90.
Grenzen van internationale hulpver
lening door dr. Ph. Quarles van Uf-
ford. Ultg. Van Gorcum, Assen, 344
pag prijs ƒ49.50. Een onderzoek
naar de samenhang van de aandelen
en effecten van de hulprelatie tussen
de Javaanse kerk van midden-Java
en de zending van de gereformeerde
kerken ln Nederland. Dissertatie be
sproken ln Trouw van 22 maart
ADVERTENTIE
Overmatige luchtophoping
in maag of darmen kan een
vervelend, opgeblazen gevoel
en pijnlijke spanningen ten
gevolge hebben. Dat is vaak
het geval na het eten van
bepaalde spijzen. Neem dan
Ceolat.Ceolat kauwtabletten
zjjn aangenaam van smaak
en gemakkelijk in te nemen
Ceolat helpt snel en doel
treffend.
;Vol(
de
heel
„evc
werl
op c
ring
wee
vert
waa
Bij,'
spre
mie:
-ten e
rrai
oed
en d
Pt C
inne
espri
olgen:
üideli
il het
en. H(
lijke
('Ie in
ie or
int V;
e Ga;
>ort u
itie t
ij zou
latige
tinste
een héle opluchting! k onti
Uitsluitend verknigbaar bi| Ir werl
apotheker en drogist
lees vooraf de gebruiksvoorschnfWfbA
