Storm in Het gat
van Rotterdam
Arnett Cobb's blues nog
altijd hartverwarmend
Kevin Coyne in Paradiso:
intens en integer
Bevroren pi
subsidies,
toch nog
ontdooid
Kwarttoonmuziek van
Iwan Wysjnegradsky
Kies een Kleine KLM-vakaritie.
Vissen: een zwaardvis aan de haak
slaan voor de kust van Lissabon.
KLM
Mantovani
overleden
Diskus speelt in circustent
En dan nog
Kleine zaal MC Vredenburg
'is
ft
Het blijft behelpen op twee piano's
MAANDAG 31 MAART 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
>A
door André Rutten
BOTTERDAM In de late namiddag van vrijdag stak er een storm op, die bij de toneelgroep
Diskus alle hens aan de touwen riep. Zij viert haar vijfjarig bestaan met een reeks
voorstellingen in een circustent, waar een paar forse windstoten een aantal schragende
stutten van uit de grond wipten, zodat zij deels instortte.
Om zeven uur stond zij. dank zij de
krachtige hulp van mensen uit de
buurt (JafiaKralingen), weer stevig
overeind. Met inbegrip van de ten
toonstelling over het oude Rotter
dam. die juist in dat getroffen gedeel
te is opgehangen, maar zo te zien
geen schade geleden had. Het duurde
wel nog even eer de verlichting weer
helemaal was aangesloten, en zonder
kortsluitinkjes ontstoken kon wor
den. Maar de eigenlijke voorstelling
begon toch met niet meer dan twintig
minuten vertraging.
Toch vraag Je Je niet eens af. waarom
Diskus nu uitgerekend zijn feestvoor-
stelling in een tent wil geven. Eind
maart had het best aardig lenteweer
kunnen zijn. Maar vooral: Diskus
heeft bewust gekozen voor het spelen
in de Rotterdamse wijken. De gToep
doet dat gewoonlijk in wijk- en club
gebouwen en buurthuizen. Maar voor
het feest wilde zij wat breder uitpak
ken en in zoveel mogelijk wijken van
Rotterdam spelen, waar zo'n ver
plaatsbare tent uitermate geschikt
voor is. want het kan er ook nog heel
gezellig in zijn.
Dat was het zelfs nu nog, min of meer.
ondanks de wat barre omstandighe
den. toen de voorstelling eenmaal be
gonnen was en je op de tribunes dicht
tegen elkaar aan zat.
De voorstelling heet „Het gat van
Rotterdam" Zij laat Je in het verle
den duiken, in het volksleven van het
Goudse kwartier, een arbeiderswijk,
die in 1940 grotendeels verwoest
werd: het werd een gat in de stad. én
in het Rotterdamse volksleven.
De tentoonstelling, die de Rotter
damse Kunst Stichting bij de voor
stelling heeft gemaakt, laat van de
wijk én van het volksleven het een en
ander in uitvergrote foto's en andere
documenten zien. De toneelvoorstel
ling brengt in een reeks scènes dat
verleden opnieuw tot leven. Niet al
leen het „schilderachtige" ervan,
maar vooral wat nu de arbeidersstrijd
genoemd wordt, zoals die toen „aan
de basis" gevoerd werd. Maar het
vakbondsjargon, dat Je nu voor het
gemak gebruikt, kom je niet tegen. Je
ziet mensen, die zich samen, op
straat, of thuis, kwaad maken, bij
voorbeeld omdat de steun met een
gulden verlaagd wordt, en dan spon
taan in het geweer komen. Of te hoop
lopen om Troelstra te horen spreken,
maar een goed gevonden toneelop
lossing sommigen komen te laat en
moeten dus blijven staan luisteren
vóór het gebouw, waar hij optreedt,
waar zij ook gelegenheid hebben om
der humoristisch commentaar op te
geven. Van wat Troelstra zelf zegt
hoor Je dus alleen maar enkele teke
nende fragmenten.
Op soortgelijke manier krijg Je ook te
horen, wat er toen gedacht werd over
Colijn, die een bom op de Zeven Pro
vinciën liet gooien om een einde te
maken aan de muiterij, op de reac
ties. die de zaak Sacco van Vanzetti
opriep, hoe de politie toen beginnen
de oproer aanpakte te zachtzinnig
naar de mening van gezaghebbers,
zodat de Marechaussee werd inge
schakeld. En in huiskamersscènes
vraagstukken van toen: kon een Jong
meisje wel in de fabriek van Jamin
gaan werken, of was zij veiliger als
dienstbode in een deftig gezin?
Een heel brok sociale geschiedenis
dus, voor een groot deel opgebouwd
uit herinneringen van mensen, die
het zelf nog hebben meegemaakt en
daarover aan mensen van Diskus ver
teld hebben. Het meeste, wat Je te
zien krijgt, is opgebouwd uit kleine,
persoonlijke voorvallen, tegen de
achtergrond van de grotere politieke
en economische gebeurtenissen. De
scènes krijgen daardoor meestal iets
„levensechts", iets authentieks.
Tijdens de voorstelling, in rustige
scènes bij de grote werd er herhaal
delijk pittige rake liedjes gezongen
hoorde je buiten het soms donderen
de geraas van de storm, zag Je het
tentdoek opbollen en klapperen. De
spelers leken er zich weinig van aan
te trekken. Of waren sommigen hape
ringen toch aan dat barre weer te
wijten? In de pauze werd het publiek
verzocht even de tent uit te gaan,
zodat alles nog eens stevig gezet kon
worden. Er was ook nog een miezerige
regen. Eerst dacht ik: ik ga nog eens
opnieuw kijken als de omstandighe
den wat gunstiger zijn. Vervolgens
besloot ik om dan nu maar naar huis
te gaan. Ik was al koud tot op het bot.
Deze week (woensdag en donderdag)
is de tent op het Schuttersveld in
Crooswijk, de week er op (woensdag,
donderdag, vrijdag) in Overschie,
daarna in Lombardije en zo van week
tot week tot begin juni in verschillen
de Rotterdamse wijken.
door Stan Rijven
AMSTERDAM In muziek
termen uitgedrukt zou men
de ware clown iemand kun
nen noemen die de blues
heeft. Op vrolijke wijze legt
hij zijn eigen en andermans
zwakke kanten bloot met een
aandrang alsof hij niet anders
kan Maar ook in een rol waar-
In zoiets geaccepteerd wordt.
De Engelse schllder-schrljver-zsnger
Kevin Coyne zou heel goed in dit
beeld passen, alleen gebruikt hij geen
schmink of maffe uitmonstering om
zichzelf te presenteren. Zijn clownes
ke kop. bierbuik en expressieve ge
zicht spreken voor zich niet als de
venijnige en controversiële uitspra
ken waarmee hij zijn entertainment
doorspekt.
Daarmee leidt Kevin zijn nummers in
waarin hij een metamorfose onder
gaat: als een bezetene gooit hij ziel en Kevin Coyne
zaligheld naar bulten, goochelt met
zijn scheermesstem en krijgt iets van
de gepassioneerdheid van Joe Cocker
over zich.
J'
Deze blanke blueszanger in het rock-
idloom vindt in eigen land weinig
waardering, in ons land weet hij zich
verzekerd van een kleine maar fana
tieke aanhang. Zodoende is hij hier
regelmatig op toernee zoals vorige
week weer het geval was. Vrijdag
avond stond hij in een goed gevuld
Paradiso Met Peter Woolf (drums),
Danny Brown (bas) en Bob Ward (gi
taar) als begeleiders.
Hoewel Coyne de laatste Jaren be
wees het op zijn eentje aan te kun
nen. kreeg hij met deze band meer
speelruimte om zijn veelzijdigheid te
tonen. Die ligt met zozeer in zijn
beperkte stem alswel in de wijze
waarop hij die hanteert. Kraaiend,
kreunend en fors uithalend geeft hij
zjjn teksten een extra dimensie. De
muziek is ontwapenend in zijn een-
Speciaal vandaag
De Duliend kilo-Show.
Hoogtepunten uit duizend kilo
bandmateriaal van vijftien
Westduitse ADRMv-shows
van Rudi Carell. Gasten: Har
ry Belafonte, Telly Savalas en
vele anderen.
Ned. I 20.10 uur.
Achter het nieuws. De arme
Surinamer» zien uit naar elke
verandering die hun situatie
kan verbeteren. Een speciale
reportage over de problemen
in Suriname en de verbindin
gen met Nederland.
Ned. I 21.55 uur.
Televizier-Magazine meldt
in een speciale uitzending dat
in ons land uranium uit Nami
bië wordt verrijkt, ondanks de
door de Nederlandse regering
onderschreven VN-verklarin
gen dat uit Namibië geen
grondstoffen mogen worden
geïmporteerd. Verder een
vraaggesprek met de Suri
naamse president Ferrier.
Ned. 2 21.30 uur.
voud en laat de essentie van de rock
horen, ongepolijst en meeslepend.
Bob Ward verdient speciale vermel
ding voor de schitterende solo's op
slide-gltaar die hij meerdere malen
Studio AMAZONE. Keizersgracht
678, Amsterdam, organiseert iedere
eerste donderdag van de maand thea
tervoorstellingen. Donderdag 3 april
treedt Monlek Toebosch op. 's mid
dags om twee. 's avonds om acht uur.
met Ten Toonstelling I en II.
In Berkeley In de Amerikaanse
staat Califomiê is op 68-jarige leeftijd
de van oorsprong Tsjechische diri
gent Walter Susskind overleden.
Susskind was verbonden als muzi
kaal adviseur aan het symfoniepor-
kest van Cincinnati. Hij heeft in de
Verenigde Staten verschillende or
kesten geleld, onder meer die St.
Louis en Toronto. Ook trad hij op
muziekfestivals in Aspen en Missis
sippi op
Het Nederlands Danstheater
brengt in het nieuwe seizoen zeven
nieuwe werken waarvan drie van zijn
artistieke leider Jiri Kylian. Voor het
komende Holland Festival In Juni zal
Kylian een ballet maken op muziek
van Gary Carpenter. De eerste pre
mière in het nieuwe seizoen die in
november op het programma staat, is
een ballet van Kylian, waarschijnlijk
op de Symphonia da requiem van
Benjamin Britten.
de schrijver Gerrit KomriJ heeft de
Busken Huetprijs 1979 (groot 7 dui
zend gulden) gekregen voor zijn bun
del Papleren Tijgers. De Busken Hu
etprijs is een Initiatief van de stich
ting Amsterdams Fonds voor de
Kunst. De prijs wordt op 29 april in
theater Centrum-Bellevue in Amster
dam uitgereikt.
van 8 tot en met 10 augustus wordt
in het centrum De Meervaart in Am
sterdam-Osdorp het Internationaal
Jazzfestival Amsterdam gehouden.
De organisatie berust bij de NOS in
samenwerking met de VARA en de
BRT. Onder te verwachten gasten
zijn onder meer de Gerry Mulligan
Band. Jack Wilkins en Jimmy Wither-
Een scène uit „Het gat van Rotterdam"
Foto Aad Nieuwland
onJ
de
Van onze kunstredactie q
DEN HAAG Het ministe aki
van CRM heeft de gesubsl
eerde toneelgezelschap!
eind vorige week laten wet
dat zij op een wat ruim
subsidie mogen rekenen
hun een maand eerder in
vooruitzicht was gesteld,
telefoontjes van eind februlj^
luidden: pas op de plaats,
subsidies werden bevroren
de hoogte van het vorig i
zoen. geen tegemoetkom
gen voor kostenstijgingen
de materiële en person
hoeken.
p ier£
id<
dl
ma
1 var
ïgei
ïit
kaa
ndi
i >e
bij
n emi
:oMsi«
ben
door Rud Niemans
Tenoren, tenoren. Met de maartse buien waaien ze deze maand de concertagenda van onder
meer het Utrechtse Muziekcentrum in en weer uit. Na de surprise van Grif fin en de kater van
Dexter was het afgelopen vrijdag de beurt aan de 62-jarige Arnett Cobb, springlevende
legende uit het Swing-verleden, door de jazzjeugd van nu tijdens monsterfestivals aan de
Noordzee op even verbijsterend spontane als ontroerende wijze aan het hart gedrukt.
ten beste gal. Ondanks zijn verkoud
heid kwam Coyne tot goede presta
ties. liet hij het publiek lachen en
meezingen op „Having a party" en
„Marjory Razorblade", „Tulip", over
een uit de gratie geraakte popster
kwam er bezielend uit terwijl zijn ode
aan de punk „Dynamite daze" nog
maals zijn kwaliteiten onderstreepte.
Met zijn 36 Jaar is deze clowneske
rockartiest pur sang al tien Jaar lang
zijn eigen weg gegaan, het wordt tijd
dat hij eindelijk de brede erkenning
'.krijgt die hij verdient.
Cobb, afkomstig uit Houston, Texas,
waar een reeks van exuberante riet
blazers vandaan komt, zoals Illinois
Jacquet. Herschel Evans, Buddy
Tate. kwam na zijn eerste proferva
ringen bij Frank Davis en Milton Lar-
kin onder de aandacht van Lionel
Hampton. Hamp nam hem in '42 op
ln één van zijn turbulente swingor
kesten, als opvolger van Illinois Jac
quet. „Big Red" noemden ze hem
toen, en al snel noemde zijn baas hem
„the wildest tenorman in the world."
Voor velen balanceerde Cobb in die
dagen zo ongeveer op de rand van de
afgrond die gaapt tussen de opzwe
pende „Flyin' Home"-solisten met
hun ferme voorraad blueslicks en
honks en de opgeklopte extase van
de op-de-vloerliggers, die trimoefe-
ningen plegen „avec sax-au-plafond."
Cobb vormde een laatste tussensta
tion. Wie Jacquet en Cobb noemde,
sprak over bopbeïnvloede swingstilis
ten, met de rhytm blues als achter
grond, zich niet zozeer in verfijnd
ensemblespel dan wel ln het pure
solowerk thulsvoelend.
Onbereikbaar
Voor Europa bleef Cobb vooralsnog
een onbereikbaar man, hij miste in de
50er jaren de grote trek naar de Oude
Wereld omdat voortdurende ernstige
rugklachten hem dat onmogelijk
maakten. Na Hampton leidde hij ei
gen bands, die telkens weer vanwege
fysieke tegenslag moesten worden
ontbonden. Daar kwam nog een auto
ongeluk ln '56 bij, waarvan de gevol
gen hem sindsdien dwingen tot het
gebruik van krukken.
Maar de innemende Texaan Cobb
was niet stuk te krijgen, kwam ten
slotte toch in onze contreien terecht.
Vanaf '76 triomfeerde hij in Gronin
gen met o.m. wijlen Milt Buckner, ln
'77 tijdens Acket's Northsea, waarna
hij in '78 en '79 moest terugkeren als
een verplicht nummer. In hem her
kende en erkende een jong publiek
„the roots," de tijdloze waarden van
de 12-matige blues, waar het allemaal
begonnen ls.
Daarom was Cobbs terugzien vrijdag
weer een Intiem feest, door een volle
kleine zaal meegevierd. Naast Cobb
was de Franse tenorist Guy Lafitte
meegekomen, een vooral door Haw
kins en Webster beïnvloede stylist,
wiens improvisaties speels dicht rond
de melodie bleven cirkelen. Het was
niet Lafittes schuld dat de eenheid
met het trio Roland Hanna (piano),
Jimmy Woode (bas) en Eddie Locke
(drums) nochthans nimmer tot stand
kwam. Daaraan was vooral laatstge
noemde debet. Locke had wel een
leuk drumstelletje voor zich, maar
liet behoudens obligaat cymbal-werk
vaak alle initiatief, stimulerende
breaks en accenten op snare- en bass-
drum achterwege. Lafitte moest met
name zijn „The way you look to
night" door een soort betonswing
heen duwen.
Er werd ineens een andere geest over
Hanna c.s. vaardig, toen Cobb zijn
entree maakte. Cobb, niet gehinderd
door maniakale perfectie, zet de toe
ter aan zijn mond, begint prompt
hevig tegen de maat aan te duwen.
Een innemend manneke in een te
ruim zittend pak, ondeugende oogjes
ln een doorleefg gnom-achtig gezicht.
Hij praat en blaast bijna tegelijk,
gesticuleert. Zijn muziek is tot zijn
swingendste essentie teruggebracht:
noten die door goten en plassen vol
blues spoelen.
Deze aardige oom Arnett vertelt dat
bluesverhaal in een reeks ongecom
pliceerde varianten, doet zulks met
de verve van de kleurrijke persoon
lijkheid, waarvan de jazz er steeds
meer moet missen. Cobbs chorussen
gaan even diep „down to earth" als de
boren op de olievelden van zijn ge
boortestreek. Al blijft hij daar maar
liever boven zweven, getuige de voor
zijn doen poëtische uitspraak, „de
Texastoon is de echo van de wijdse
open vlakten aldaar." Cobb, een ar
tiest dicht bij zijn publiek, zoals vrij
dag waarbij de trommel met comedy-
capers nog even kan worden openge
trokken. De grimassen van bassist
Woode nadoen bij voorbeeld, die zich
zelf in actie toch eens in de spiegel
moet bekijkenEn Locke? Locke
werd wakker, al kon hij niet tippen
aan het weerwerk van zijn Detroit-
confrère (Sir) Roland Hanna aan de
plana. Natuurlijk werd de avond be
sloten met een ferme tenoren-battle
op basis van „I got rhythm," riffjes
blazen of helemaal uitpakken. En
daarna waren er bloemen en nog een
toegift. Een leuke avond.
door Ralph Degens
UTRECHT Vorig jaar september overleed in Parijs de in
Rusland geboren componist Iwan Wysjnegradsky. Hij had 86
jaren geleefd en daarvan het grootste deel besteed aan het
componeren en doen realiseren van kwarttoon-muziek.
Nu' dan alhoewel nog altijd
principe" enige bijstellingen z<
in de materiële als in de persi
sfeer, waaronder een volledige d(
bereking van de ambtelijke sail
ontwikkeling.
Sommige gezelschappen m(
daarboven nog iets meer verwacht
Het Publiekstheater in Amsterc
vijftienduizend gulden, ook
experimentele foyer-produk
zoals dit seizoen „Antigone", te 1
nen voorzetten. Het Ro-theater
Rotterdam 58.000 gulden, om de D
semblevorming met een nieuwe w ie
wijze mogelijk te maken. 0
Het Jonge regisseurs-project F
van de Toneelraad Rotterdam krtn
10.400 gulden bij wijze van extra se
mulering. Diskus in Rotten
28.700 gulden om beter uit de vo«
te kunnen. De toneelgroep De Aj£s h
in Den Haag 120.000 gulden in 'j r
band met het voorgenomen muzpst
theaterproject. De Nieuwe KomF 1
in Den Haag krijgt een tijdelijkePZO'
tra financiering van 32.000 guldef^
aar
Voor Genesius en Werk ln Uitvoe ba
in Groningen zijn extra bedragen?
reserveerd respectievelijk 57.00IPic
49.300), die zij krijgen als de noo^s'
lijke subsidiënten ook hun subsiF1*!
volgens de afgesproken ven
sleutel verhogen.
ld
Poezie Hardop, Sater, Werkteba
Mickery en Baal, alle in Amsten n
hebben te horen gekregen dat CBta
over hun situatie nader met de*™
meente wil praten. n l
en
De Haagse Comedie, die geprtfvaj
teerd heeft tegen de aangekondere
subsidievermindering met vee&P
duizend gulden, kreeg de medede,
dat de kwestie opnieuw zal wo v'
bekeken.
Proloog in Eindhoven kreeg de^li
merking dat het pas een sub
toegezegd kan krijgen „indien
gezelschap er in slaagt, een sluitejg
werkbare begroting voor te leggl
In de praktijk stelt CRM het g»v|
schap al jaren voor de keuze: meirl
ontslaan (d.i. arbeidsplaatsen op_
fen) dan wel minder produkties jk
ken. Proloog kiest consequent U
het laatste, maar ls op het punt, w
op het geen geld meer heeft voor^
maken van produkties, tenzij h£r 1
begroting overschrijdt. Dat laj *8
gebeurt dus. Dat vindt het minis P1
niet werkbaar en niet sluitend. 11
Hij was niet de enige en niet de eerste
die zich bezig hield met muziek waar
in niet de halve, maar de kwarttoon
als kleinste interval wordt gebruikt,
maar hij heeft het wel het langst
volgehouden. Uit het programma met
composities voor twee plano's dat
Geoffrey Madge en Gerard Bouwhuis
gistermiddag in de kleine zaal van
Muziekcentrum Vredenburg in
Utrecht uitvoerden bleek dat Wysjne
gradsky nog lang na de oorlog kwart
toonmuziek componeerde en wel spe
ciaal voor piano.
De moeilijkheid met kwarttoonmu
ziek voor plano is, dat die niet op een
ADVERTENTIE
Wie er in deze tijd van het jaar naar snakt zijn hengel uit
te werpen, is rijp voor een weekje Portugal. Of Spanje. Of
naar elke andere kust waar zeebaars, zwaardvis en tonijn
u en uw dobber welkom heten.
De KLM heeft een speciale folder gewijd aan de beste
'stekkies' in Europa. Ga 'm halen bij uw reisbureau.
Reizen naar de in de folder genoemde visge- B__ B m - -
bieden vindt u ook in de programma's van oa. TUl IIO m fiO ll
Metro, ANWB en Holland International. 1IWIO III Ww lUvl I La
instrument van traditionele con
structie verwezenlijkt kan worden.
Alois Haba (ook een kwarttoon-expe-
rimentator) was er in 1928 ln geslaagd
de eerste piano te laten construeren
waarop onder andere door middel
van drie boven elkaar gelegen klavie
ren deze muziek gespeeld kon wor
den. Wysjnegradsky kwam ln 1929 ln
het bezit van zo'n instrument, maar
de moeilijkheid van bespelen bleek
een belemmering voor de praktische
verbreiding van de kwarttoonmuziek.
Derhalve besloot Wysjnegradsky zich
met het compromis van twee piano's,
waarvan de één een kwarttoon lager
is gestemd, te behelpen. Niettemin
heeft hij een grote hoeveelheid kwart
toonmuziek voor twee of meer pia
no's geschreven.
De belangstelling daarvoor is de laat
ste jaren toegenomen; zo werd on
langs in Berlijn een concert gegeven
met een aantal composities die ook
gisteren in Utrecht werden gespeeld.
Onder meer de 24 preludes (uit 1934)
waarvan Madge en Bouwhuis er acht
lieten horen.
Listige verdeling
De eerste indruk is dat het gewoon
als een uitvoering op één ontstemde
piano klinkt. Maar bij een listige ver
deling van thema's en accoorden om
en om over de twee instrumenten,
kunnen wel boeiende effecten worden
bereikt. Dat was te horen in de Deux
Fugues uit 1950 en ook in de Dialogue
uit 1958. Aan de uitdrukkingskracht
voegt dit kwarttoonsysteem zonder
meer niets toe, althans niet in de
muziek van Wysjnegradsky die zich
in wezen van het idoom van de 19e
eeuwse romantische muziek bedient.
Maar dan zonder spectaculaire virtu
ositeit, want teneinde harmonische
botsingen te vermijden moeten de
uitvoerenden bijzonder omzichtig te
werk gaan.
Madge en Bouwhuis deden het met
zoveel elan als mogelijk was, en het
was in elk geval een bijzondere erva
ring te luisteren naar deze nog niet
eerder in ons lang gespeelde muziek.
Wie op 5 april in Middelburg is, kan
het daar in het Kuiperspoorttheater
nog eens horen.
Meer kunstnieuws
staat op pagina 9
Annuzio Mantovani
LONDEN (Reuter, AFP, AP) -
Britse musicus, Annunzio Paolo 1
tovani is zaterdag op 74-jarige lea
in een verpleeghuis in Turnbi
Wells, een badplaats ten zuido<
van Londen, overleden.
Mantovani werd in het Italila
Venetië geboren. Hij kwam als vi d
rig kind naar Engeland, waarL
vader, een klassiek violist, 1
werd van een orkest dat een Itali
operagezelschap begeleidde. Hij
begon op veertienjarige leeftijd
te studeren en trad twee jaar
voor het eerst op. Hij kreeg in»t
begin van de jaren vijftig grot
kendheid en vooral zijn plaat r
maine" werd een groot succei jt.
totaal zijn er meer dan honderd a„
joen platen met Mantovani's zo ,d
vooisde violen verkocht over de a
wereld. Zelf zei hij over zijn muz el
aantrekkingskracht bij het grot a1
bliek: „Ongeveer 25 procent vat
mensen houdt van klassiek en 25 j,
cent houdt van de Beatles. Ik m
de overige 50 procent." Mantt ln
was naast orkestleider cumponi x
arrangeur. Hij nam ln 1935 de
nationaliteit aan.
