Juliana in helikopter naar de Dam
Tekening van een lezer
is niet-roker onruststoker?
1
BAG 28 MAART 1980
'OUW
Commentaar
,'ee fasen (1)
Fotografen vechten om goede plaatsen in Nieuwe Kerk op 30 april
tJ|fee fasen (2)
.1
fel
pinkeltje
gezondheidsdag
discriminatie
arm
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
5
én
lscj
een
kop J957 zjjn ministers Van ver-
je inde politieke richting in de
ee: geweest om de universitaire
te bekorten. Veringa
De Braauw (DS'70), Van
arij (CHU) Van Kemenade
„i 0 en Pais (WD) hebben in
x>r\ »p der jaren gezorgd voor een
'hei rce'cs nota s en (voor)ont-
lg g n van wet. Steeds met de-
jjo» strekking: de studie voor het
iraal examen moet drastisch
cn bekort,
al g
cos 1980 kun je je erover verba-
jat het ondanks de bijna Ka-
s6chfec,e overeenstemming over
ït Jodzaak van studieverkorting,
Artfeeds niet gelukt is kortere
Jaarprogramma's in te voeren.
aj^>rzaak van die traagheid mag
tst\J niet alleen worden gezocht
>ten|e immer tegenstribbelende
door Fred Lammers
ment te loodsen. Het ontwerp
kwam toen niet ongehavend uit de
strijd te voorschijn. Door toedoen
van het socialistische Kamerlid
Kolthoff werd de maximale cursus- AMSTERDAM Op het ogenblik wordt ernstig overwogen
duur verlengd tot vijf jaar. koningin Juliana op de ochtend van haar 71ste verjaardag per
helikopter van palels Soestdijk naar de Amsterdamse Dam te
Toen de liberale minister Pais twee laten reizen, waar zij die dag om tien uur 's morgens in de
jaar later de boedel van zijn socia- Mozes- en A&ronzaal van het koninklijk paleis haar akte van
listische voorgangers overnam, troonsafstand zal ondertekenen,
bleek dat bijna alle studierichtin
gen programma's hadden gemaakt
van vijf jaar. Studenten zouden
daar dan maximaal zeven jaar over
mogen doen. Wat als uitzondering
was bedoeld, was door de universi
teiten als regel opgevat.
Het Inschakelen van een helikopter
zou de zorgen van degenen die zijn
belast met de veiligheid van de leden
van de koninklijke familie belangrijk
verminderen. In dat geval hoeft er
niet te worden gezorgd voor een uit
gebreide afzetting langs de route die
de koninklijke stoet door Amsterdam
zal volgen en evenmin voor bewaking
Minister Pais weigerde om met de door rijkspolitie en marechaussees
universiteiten de discussie aan te tijdens de rit over de rijksweg. Die
gaan over inperking van hun pro- mankracht kan men dan rond de
v] Dam zelf inzetten,
gramma s. Nee, hij net de moei
zaam tot stand gekomen wet in zijn Afgezien van die hellkoptervlucht
bureaula verdwijnen en ging wer- zullen op 30 april In de hoofdstad
ken aan een eigen wetsontwerp. Indrukwekkende veiligheldsmaatre-
ar volksvertegenwoordiging,
et U
loelichting van deze stelling
tn we terug naar 1975, het
digvaarin minister Van Kemena-
staatssecretaris Klein (bei-
<vdA) erin slaagden hun wets-
twijrp tot hervorming van de
onrsitaire studie door het parle-
d«
rlar
n; l
alitor Pais gekozen opzet heeft
kenbaar voordelen boven
lidige systeem. Een deel van
^^denten knapt nu af op de
studieduur en voor hen is het
antrekkelijk om de studie na
Raar af te ronden met een
Taal diploma. Degenen die
doorgaan en daarvoor de
iteiten hebben, kunnen zich
tweede fase van de studie
roerf bekwamen als wetenschap-
nt h onderzoeker of als leraar,
^je|nzovoorts.
zijn er nogal wat bezwaren
i Ma het wetsontwerp aan te voe-
PDaarbij denken we nog niet
ele$an vee' f>elcr'tiseercle se"
■igei Als je aanvaardt dat er
Dit kortere ook langere studies
is het onvermijdelijk dat
op1? t0^lating tot die langere
eml voorwaarden worden
1 ved.
mc
JJ^aag is wel wie gaat uitmaken
00r studenten straks in aanmer-
vankomen voor de tweede fase.
lat de universiteiten zijn die
stellen aan de kwaliteit van
t ^leiding, hebben we daar vre-
oude. Maar als het de minister is
nfcnuit Den Haag regelt hoe-
j^studenten mogen doorstro-
het vrezen wij het ergste. De
d. h van de minister op de uni-
buiten wordt in dat laatste ge
viel te groot. Voor de bijzon-
3chfnste'lin8en 's het misschien
doteruststelling dat zij op dit
JK®«en grotere vrijheid krijgen,
uifWat consequenties hiervan
t0rep de verhouding tussen open-
in irn bijzonder onderwijs is nog
e overzien.
n^Jveede bezwaar tegen het ont-
gelen worden genomen. Enige duizen
den politiemannen, marechaussees,
rechercheurs en andere veiligheids
deskundigen zullen die dag In actie
komen.
Dat ontwerp ligt sinds gisteren op
tafel. De kern ervan is dat de
universitaire studie wordt opge
splitst in twee fasen. De eerste
(doctorale) fase duurt vier jaar, de De komst van M van vorsteU)ke
tweede (postdoctorale) fase één of sonen naar de Nieuwe Kerk en het
twee jaar. Slechts een deel van de paleis op de Dam maakt het er niet
studenten die voor de eerste fase eenvoudiger op. Uit veuigheldsover-
„„i 1, --„Qr, wegingen wijkt het programma dat
slaagt zal toegang krijgen tot de voor de inhuldiging Van koningin Be-
tweede fase. atrlx naast haar gang naar de Nieuwe
Kerk ls opgesteld totaal af van dat
van de Inhuldigingsdag van haar
moeder in 1948. Daarom voor Beatrix
geen rit ln de gouden koets. Of de
nieuwe koningin op de avond van 30
april met haar buitenlandse gasten
present zal zijn bij het vuurwerk, dat
rond het IJ wordt afgestoken, moet
nog nader worden bekeken.
Een hoofdstuk apart in de organisa
tie vormen de publiciteitsmedia. Er
bestaat voor de abdicatie van konin
gin Juliana en vooral voor de inhuldi
ging van koningin Beatrix, die nu
officieel om drie uur 's middags be
gint, zowel nationaal als internatio
naal geweldig veel belangstelling. De
NOS zal bijna de hele dag in de lucht
zijn om verslag te doen van de ge
beurtenissen in Amsterdam. Die uit
zendingen worden door tal van lan
den direct overgenomen. Wat dat be
treft zijn er internationaal geen pro-
blemea
werp van minister Pais is dat de
studieprogramma's toch weer uni
form worden geregeld. Het docto
raal duurt altijd vier jaar, de twee
de fase duurt altijd één twee jaar
(afhankelijk van de variant die
men kiest). Het zou ons veel zinni
ger lijken wanneer de universitei
ten een veel gevarieerder aanbod
gingen verzorgen, zowel wat be
treft de duur als de inhoud van de
studie. Naast opleidingen van vier,
vijf of zes jaar zijn kortere studies
van drie of drieëneenhalf jaar zeer
wel denkbaar. Voor andere stu
denten zou een programma van
viereneenhalf jaar goed kunnen
zijn. Dat hangt allemaal af van het
niveau van de student en van de
vakken die hij kiest.
Voorwaarde zou wel moeten zijn,
dat elk studieprogramma een afge
rond geheel is en de student vol
doende uitzicht biedt op een maat
schappelijke functie, waarin hij
zijn studie ten nutte kan maken.
Dat element is in de plannen van
Pais helaas niet uit de verf
gekomen.
Wij vrezen dat de wetgevende ar
beid van Pais tenslotte een slag in
de lucht zal blijken te zijn. Het is
zeer de vraag of hij dit wetsont
werp voor het verstrijken van zijn
ambtstermijn door de Kamer kan
krijgen. Als dat niet lukt, betekent
dat vier verloren jaren.
Met iets meer tact en wijsheid had
Pais op basis van de wet van 1975
een ontwikkeling in gang kunnen
zetten die het ideaal van een geva
rieerde studieduur althans enige
stappen dichterbij had gebracht.
Nu zijn we nog verder van huis dan
vijf jaar geleden.
het ogenblik hebben zich al een dikke
vijftig gegadigden voor een stand
plaats ln de Nieuwe Kerk aangemeld,
terwijl er maar 24 plaatsen aan foto
grafen te vergeven zijn. Waren dat nu
maar goede plekjes, maar de Neder
landse vereniging van fotojournalis
ten heeft Inmiddels al uitgemaakt
dat er maar zeven goede plaatsen
zijn, waarvan vier op elf meter van
het hoofdgebeuren rond het koor van
de kerk, waar de Inhuldiging zich zal
afspelen. De gezamenlijke fotografen
hebben hun secretaris Arie Nijhof
aangewezen om hun belangen bij de
Rijksvoorlichtingsdienst te beplei
ten. De RVD heeft echter ook weinig
speelruimte,
Een noodoplossing zou zijn de foto
grafen een 'pool' te laten vormen en
alle gemaakte opnamen bij elkaar te
voegen en die dan vanuit een centraal
adres te gaan distribueren aan de
gegadigden. De baten kunnen dan na
afloop onderling worden verdeeld.
Een gelukkige oplossing ls dat niet.
In het verleden ls er wel vaker ge
poold bij belangrijke vorstelijke ge
beurtenissen, zoals de zilveren brui
loft van het koninklijk paar ln het
voorjaar van 1962, de uitvaart van
koningin Wilhelmina ln december
van hetzelfde Jaar en bij het huwelijk
van prinses Beatrix ln maart 1966.
Niemand was daar geestdriftig over.
De ervaring was dat er foto's werden
achtergehouden, die later Ineens op
doken en dat bovendien bij de distri
butie van de foto's en het afwikkelen
van de pool een grote chaos ontstond.
De werkzaamheden om de Nieuwe Kerk in gereedheid te brengen
voor de inhuldigingsplechtigheid zijn in volle gang. Alleen is er
onvoldoende plaats voor de vele persfotografen.
Zeven goede plaatsen
Anders liet het met de fotografen. Op
Holland promotion
Bovendien zijn nu de meeste negatie
ven van die opnamen spoorloos. In
het gunstigste geval kunnen de be
trokken bureaus van die gebeurtenis
sen enige beduimelde foto's tevoor
schijn halen. Het echt goede materi
aal ls verdwenen. Als er dit keer
wordt samengewerkt zal het ln elk
geval anders moeten.
Buitenlandse fotopersbureaus zoals
UPI, AP, de Franse Sipa Press en
Paris Match willen met grote teams
de Inhuldiging komen vastleggen. Ze
hebben de eis op tafel gelegd op alle
strategische punten ln de kerk een
fotograaf te mogen neerzetten en an
ders niet te zullen komen. Ze hebben
hun verlangens vriendelijk verpakt
door te zeggen dat als hun wensen
worden gehonoreerd ze hun mede
werkers vroegtijdig naar Nederland
zullen sturen, zodat zij ook Iets aan
Holland promotion kunnen doen
Wat die belofte ook Inhoudt (prentjes
van de Keukenhof of de molens bij
Kinderdijk?) de officiële Instanties ln
Den Haag zijn er niet ongevoelig
voor. De Nederlandse fotografen ver
zetten zich fel tegen het toelaten van
buitenlandse collega's ln de Nieuwe
Kerk, omdat de spoeling dan hele
maal dun wordt. „Als er iets bijzon
ders op koninklijk gebied ln het bui
tenland voorvalt komen onze fotogra
fen er ook niet bij. Nu zich in Neder
land zo n gebeurtenis voordoet waar
voor de hele wereld belangstelling
heeft ls het niet meer dan logisch dat
wij dezelfde methode hanteren. Onze
mensen zijn mans genoeg alles te
leveren wat die buitenlandse bladen
nodig hebben." zegt Arie Nijhof.
Motorcamera's
Punt van bespreking ls ook nog welke
camera's mogen worden gebruikt.
Het meest voor de hand liggend zijn
de zogeheten motorcamera's, die vier
foto's per seconde kunnen maken.
Om goede foto's te krijgen van de
hoogtepunten van de plechtigheid,
zoals de eedsaflegging door koningin
Beatrix, iets dat maar zeven secon
den ln beslag zal nemen, zijn die
motorcamera's eigenlijk onontbeer
lijk. Het bezwaar ls echter dat ze veel
lawaai maken. Het getik van die ca
mera's op stille momenten wekt de
Indruk alsof er een mltrailleurtje
afgaat
Dan heeft hoffotograaf Max Koot het
gemakkelijker gehad toen hij vorige
week ln alle rust de officiële foto's
mocht maken van de nieuwe konin
gin en haar gezin, opnamen die tegen
de dertigste april voor publlkatle zul
len worden vrijgegeven. Het ls de
bedoeling dat hU op de dag van de
Inhuldiging opnieuw statiefoto's zal
maken van koningin Beatrix.
Evenals bij de Inhuldiging van konin
gin Wilhelmina en die van haar doch
ter zal er een pergola worden ge
bouwd van het palels naar de hoofd
ingang van de Nieuwe Kerk. Als de
koningin en haar gasten naar en uit
de kerk lopen zal er ter weerszijden
van de pergola een erewacht staan
opgesteld.
Intussen ls bekend geworden dat ko
ningin Beatrix op 21 mei haar officië
le Intocht ln Den Haag zal doen.
ADVERTENTIE
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
g'Üonesië weigert journalist visum
lm]
J®J}erdam (anp) De Indonesl-
"^gering heeft, ondanks bemld-
van de Nederlandse vereniging
iFtiurnallsten (NVJ), opnieuw de
ueHllst Willem Oltmans een visum
jerd, aldus heeft de NVJ glste-
'~ereegedeeld.
wilde naar Indonesië om een
te maken van de officiële reis
van premier Van Agt en minister Van
der Klaauw naar Indonesië volgende
maand. De Indonesische ambassade
ln ons land wilde slechts toezeggen
na het bezoek van de bewindslieden
aan Indonesië de visumaanvraag op
nieuw te bezien, mits de NVJ zich
garant zou stellen dat Oltmans geen
nagatieve berichten over het land zal
verspreiden.
Wending, het maandblad voor evangelie, cultuur en samenleving.
Wegens overstelpende belangstelling
in herdruk verschenen:
GELOVEN NA AUSCHWITZ
Elie Wiesel, Ignaz Maybaum,
S. Herman, Awraham Soetendorp,
David Kleerekoper,
F. W. Marquardt,
D. J. van der Sluis, Karei Deurloo,
Hans Jansen, Leonard Oosterveen,
F. J. Hoogewoud, Maria de Groot, Theo Witvliet
NEEM NU EEN PROEFABONNEMENT
Vier boeiende nummers van Wending voor
slechts 10,-
(Een los nummer kost 5,50 verzendkosten)
Te bestellen bij;
Boekencentrum. Postbus 84176, Den Haag; telefoon 070-5121II
Stuur mij een proefabonnement van 4 maanden voor 10,
met ingang van dit januarinummer
Naam
Adres
Plaats
Ni^
I'S
Is een tevreden roker nou toch
een onruststoker, of moet die
kwalijke eigenschap Juist aan
ontevreden nlet-rokers worden
toegeschreven? Sinds onheuglij
ke tijden ls ons allen bijgebracht
dat een tevreden roker geen on
ruststoker ls, maar ln een tijd
waarin zoveel waarden op hun
kop gezet worden, zegt dat niets
meer.
Die gedachte dringt zich op na
het horen van-.uitlatingen op de
algemene ledenvergadering van
de CAN, de club actieve nlet-
rokers. Sommige leden de club
telt er zo'n 2500, maar die zullen
er niet allemaal geweest zijn
schijnen zich daar erg over te
hebben opgewonden. De CAN-
ners eisen ten behoeve van bijna
tien miljoen niet-rokende Neder
landers „schone blnnenlucht
voor ledereen en speciale ruim
ten voor rokers, zodat niet het
roken, maar het nlet-roken als
normaal gedrag zal worden ge
zien". Maar hoe gaat dat ln dit
land? Hoe Je er ook op aandringt,
er gebeurt gewoon niks. Tenmin
ste. er zijn wel allerlei toezeggin
gen gedaan, maar met de rechten
van de nlet-rokers ls het nog al
tijd slecht gesteld, vinden ze.
„Degenen die voor de grootste
vervulling zorgen hebben het al
leenrecht". „We mogen wel mee
betalen aan de kosten van de
gezondheidszorg die mede als ge
volg van het roken enorm om
hoog gaan, maar we hebben geen
enkel recht". Aldus een paar ge
ëmotioneerde kreten uit de ver
gadering, die een telegram vol
gram aan het parlement stuurde.
Zo. Daar zijn we dus uit. Een
roker ls misschien nog wel tevre
den, de nlet-roker is beslist onte
vreden. Maar nu het tweede
punt: wie ls de onruststoker?
Rustig was het op die vergade
ring bepaald niet, en ook niet alle
aanwezigen waren even rustig. Ze
gingen zelfs nog een flinke stap
verder. De vraag was: moeten we
doorgaan met keurige acties voe
ren, of veel spectaculairder acties
ondernemen? Letterlijk werd
daar voorgesteld: „de barricaden
op, ruiten Ingooien, berookte
ruimten binnenstormen en men
sen sigaren en sigaretten uit de
mond trekken" bij voorbeeld,
dus het kan nog erger. Je ziet het
voor Je: zitten de ministers, zoals
elke vrijdag, ln vergadering bij
een, stormen er een stuk of wat
CAN-leden binnen en rukken de
bewindslieden de sigaren uit het
hoofd, waarop die nog enige tijd
verdwaasd met open mond blij
ven zitten, want zo gauw zal Je
niet ln de gaten hebben wèt Je
mist. Als dat geen onrust stoken
ls!
Nu zal zo'n scène niet gauw ver
toond worden, want de meeste
CAN-ners voelen niets voor zulk
hard optreden. Er ls nu afgespro
ken dat ze allemaal ln hun eigen
omgeving activiteiten zullen ont
plooien onder het motto „last
van rook, zeg het ook". Heel wat
beter en aardiger, want rokers
zijn heus niet allemaal zo onrede
lijk. Als er op vergaderingen
wordt gevraagd of de rokers zich
tot de pauze willen beheersen en
alleen dan op de gang een
sigaretje roken, dan gebeurt dat
tegenwoordig ln de meeste geval
len ook. Zo komt leder aan zijn
trekken. En al moet op het eerste
gezicht de conclusie van dit ver
haal wel zijn, dat zowel rokers als
nlet-rokers onruststokers zijn
de rokers stoken onrust onder de
nlet-rokers, de nlet-rokers doen
dat onder de rokers als de nlet-
rokers hun rokende medeburgers
op een vriendelijke manier bena
deren, kom Je tot een andere ge
volgtrekking: een tevreden roker
ls echt geen onruststoker, een
redelijke nlet-roker evenmin.
Een van de oudste grasparkieten
van het land, en In elk geval de
best sprekende is Pinkeltje, der
tien Jaar oud en hier geportret
teerd met sljn Rotterdamse baas
W. van der Valk- Pinkeltjes vol-
xln „ga maar lekker slapen, lek
ker stuk!" leverde het parkietje
de eerste plaats op de nieuwe
ranglijst van de tien beste van
Nederlands sprekende vogels op.
Op 7 april ls het wereldgezond-
heldsdag en ter gelegenheid
daarvan heeft directeur-generaal
dr. H. Mahler van de Wereldge
zondheidsorganisatie ln Oenève
alle landen van de wereld opge
roepen tot groter bewustwording
van de gevaren die aan het roken
van sigaretten verbonden zijn.
Vooral de ontwikkelde landen, al
dus Mahlers boodschap, zouden
meer en met meer nadruk met
name de Jonge mensen moeten
wijzen op de gevaren. In het Wes
ten zijn veel ziekten pas ln de
laatste paar generaties tot uiting
gekomen, toen het roken van ln
fabrieken gemaakte sigaretten
een wijd verspreide gewoonte
werd. Een „plaag van het Wes
ten" noemt Mahler het roken, een
plaag die ln tegenstelling tot
de grote epidemieën als pest en
cholera niet uit het Oosten
over het Westen, maar Juist an
dersom la verspreid. Daarom
moeten ook de ontwikkelingslan
den gewaarschuwd worden: de
omzet van sigaretten ls ln sommi
ge westelijke landen (Finland en
Noorwegen bij voorbeeld) dalen
de. en de tabaksindustrie zal vol
gens Mahler alles proberen om Ln
andere landen nieuwe afzetgebie
den te vinden. Reclame voor si
garetten ln een aantal Europe
se landen al verboden kan ln
veel landen van de Derde Wereld
onbelemmerd worden uitgedra
gen, waarbij gesuggereerd wordt
dat sigaretten roken het ken
merk ls van een goed leven en
van de vooruitgang, aldus dr.
Mahler
Ze ls Intussen al een tijdje met
hem getrouwd, maar toen het
Lynchburg College In Lynchburg
(ln de Amerikaanse staat Virgi
nia) haar ln 1978 ontsloeg, woon
de de nu 37-Jarige professor Bar
bara Slocum nog ongetrouwd
met haar partner samen. Dat was
ook de reden waarom de hoge
school haar ontsloeg, hoewel ln
diezelfde tijd, verklaarde Barba
ra voor de rechtbank, diverse van
haar mannelijke collega's Intie
me relaties met vrouwelijke stu
denten onderhielden; die geval
len waren wel degelijk bekend,
maar werden oogluikend toegela
ten. De Jury oordeelde dat me
vrouw Slocums ontslag een dui
delijk geval van discriminatie op
grond van sekse was, en de rech
ter droeg het bestuur van Lynch
burg College op prof. Slocum een
kleine honderdduizend gulden
schadevergoeding te betalen
In het Oostgronlngse Meeden wo
nen 1700 mensen op 1700 hectare
grond. Met zoveel ruimte per per
soon mag je je ln deze tijd zeer
bevoorrecht noemen, maar des
ondanks heeft het Sociaal en Cul
tureel Planbureau Meeden als de
gemeente met de armste mensen
van Nederland bestempeld. Van
alle ongeveer negenhonderd ge
meenten kwam dit Groningse
dorp dus het slechtst uit de bus
en daar zijn de Meedenaren na
tuurlijk niet blij mee. Veront
waardigd zijn ze zelfs, want be
halve dat ledereen er zo de ruim
te heeft daarbij vergeleken zijn
stadsbewoners Juist erg arm, zou
Je zeggen heeft zo goed als
ledereen bad of douche thuis, te
lefoon, televisie natuurlijk en bo
vendien bezit de gemeente de
grootste Juwelier van Nederland,
zoals gemeente-ambtenaar Lup-
pens ln het Nieuwsblad van het
Noorden verklaart. Hoe is het
Planbureau dan tot die conclusie
gekomen? Heel eenvoudig: het
heeft tien Jaar oude gegevens
over Meeden gebruikt En toen
stond er nog een hele rij armoedi
ge arbeidershuisjes, zonder enig
comfort, maar de bewoners zijn
massaal naar de nieuwbouw ver
huisd en de huisjes zijn al lang
afgebroken. Maar die tien Jaar
maken voor het Planbureau
blijkbaar niet veel verschil. Voor
de Meedenaren wel gelukkig
